2. Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların
doğuştan sahip olduğu; eğitim, sağlık, yaşama, barınma; fiziksel, psikolojik veya
cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta
kullanılan evrensel kavramdır. Çocuk hakları, insan hakları kavramının içinde ele
alınması gereken bir konudur.
3. • Çocuklar hukukun öncelikli ve en baş konusudur. Çocukların özel olarak korunması
hukuksal alanda anayasanın buyruğudur. Çünkü çocuklar bedensel, zihinsel yönden
en güçsüz, en bağımlı kesimdir.
• Dünya üzerinde birçok çocuk ya savaş ortasında ya da açlık sınırında yaşamını
sürdürmektedir. Bu koşulları ortadan kaldırmak ve onlara daha iyi bir yaşam sağlamak
amacıyla hazırlanan Çocuk Hakları Sözleşmesi, 193 ülke tarafından kabul edilmiştir.
• Türkiye'nin de 1990 yılında imzaladığı bu sözleşme toplam 54 maddeden
oluşmaktadır. Taraf ülkeler bu sözleşmeyi hazırlarken çocuğun kişiliğinin tam ve
uyumlu olarak gelişebilmesi için mutluluk, sevgi ve anlayış havasının içindeki bir aile
ortamında yetişmesinin gerekliliğini kabul etmişlerdir.
• Ayrıca çocuğun toplumda bireysel bir yaşantı sürdürebilmesi için her yönüyle
hazırlanmasının ve özellikle barış, değerbilirlik, hoşgörü, özgürlük, eşitlik ve
dayanışma ruhuyla yetiştirilmesinin gerekliliğini savunmuşlardır.
4. Çocukların erişkinlerden farklı fiziksel, fizyolojik, davranış ve psikolojik özellikleri olduğu,
sürekli büyüme ve gelişme gösterdiği bilincinin yerleşmesi, çocukların bakımının bir toplum
sorunu olduğu ve bilimsel yaklaşımlarla herkesin bu sorumluluğu yüklenmesi gerektiği
düşüncesi, Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi ile şekillenmiştir. Günümüzde çocuk hakları ile
ilgili olan uluslararası belge 20 Kasım 1989 tarihinde Birleşmiş Milletler tarafından kabul
edilen ve 193 ülke tarafından onaylanmış olan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair
Sözleşmedir.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu veya kısaca UNICEF
1946 yılında
Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Acil Yardım Fonu
adıyla kurulmuş ve daha sonra 1954 yılında Birleşmiş Milletler
Genel Kurulu tarafından çocuk haklarının korunması adına
tanıtım ve savunu çalışmaları yapmak,
çocukların temel gereksinimlerinin karşılanmasına yardımcı
olmak ve çocukların potansiyellerini eksiksiz biçimde
gerçekleştirmek için fırsatlar yaratmak üzere görevlendirilmiştir
5.
6. • Eğitim hakkı, çocukların en önemli haklarından biridir. Unicef'in 1999 tarihli raporunda da
belirttiği gibi okuma-yazma bilmeme çok ciddi sorunlara neden olmaktadır. Anne ve çocuk
ölümlerinin önde gelen etkenlerinden biri, annenin eğitim düzeyinin düşüklüğü veya
okuma-yazma bilmemesidir. Kız çocuklarının okullaşma oranındaki 10 puanlık bir artış
sonunda bebek ölüm hızı binde 4.1 azalmaktadır.Bu halde çocuğun en temel hakkı olan
yaşama hakkı ile eğitim hakkı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Yaşama hakkının
yanı sıra, çocuğun bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal ve ahlak gelişimi için eğitime
gereksinimi vardır. İnsanın doğuştan getirdiği yeteneklerini geliştiren en önemli araç
eğitimdir.
Kız çocukların da gereksinlerimini karşılayacak ve kendilerine
yaşam becerisi kazandıracak nitelikli eğitim görmeye hakkı vardır.
Oysa tüm Dünya'da okula gitmeyen 6-11 yaşlarındaki 130 milyon
çocuğun 73 milyonunu kız çocukları oluşturmaktadır.Kız
çocukların eğitiminin önemi 1990'lar boyunca her fırsatta
vurgulanmıştır
7. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, on sekiz yaşın altında olanları çocuk olarak tanımlayarak
başlamaktadır. Sözleşmede ele alınan başlıca konular şunlardır:
•Ana–babanın rolü ve sorumluluğu; bunun ihmal edildiği durumlarda ise devletin rolü ve
sorumluluğu;
•Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma ve bunu koruma hakkı;
•Yaşama ve gelişme hakkı;
•Sağlık hizmetlerine erişim hakkı;
•Eğitime erişim hakkı;
•İnsana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkı;
•Eğlence, dinlenme ve kültürel etkinlikler için zamana sahip olma hakkı;
•İstismar ve ihmalden korunma hakkı;
•Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı;
•Ekonomik sömürüden korunma hakkı;
•İfade özgürlüğü hakkı;
•Düşünce özgürlüğü hakkı;
•Dernek kurma özgürlükleri hakkı;
•Çocukların kendileriyle ilgili konularda görüşlerini dile getirme hakkı;
•Özel gereksinimleri olan çocukların hakları:
•Özürlü çocukların hakları.
8. Çocuk hakları eğitimi, çocukların haklarını öğrenmelerini, hakların ihlal edildiği durumları
fark etmelerini ve sadece kendilerininki değil tüm insanların haklarını içtenlikle
korumalarını sağlamayı amaçlar.
Çocuklar çoğunlukla gelecekle ilişkilendirilirler; bugün de birer birey oldukları unutulur.
Çocuk hakları eğitimi yetişkinleri, çocuklara – geleceğin değil – bugünün bireyleri olarak
yaklaşan bir anlayışa çağırır.
Çocuklarınsa kendi gündelik yaşam deneyimlerini insan hakları doğrultusunda
değerlendirerek yorumlamasını sağlar, kendi yollarını çizerken onlara rehberlik eder.
