2. Με τον όρο Εικονομαχία εννοείται μεγάλη
μεταρρυθμιστική κίνηση που ξέσπασε στο Βυζαντινό
Κράτος τον 8ο και 9ο αιώνα που από θρησκευτική
εξελίχθηκε και σε πολιτική διαμάχη για τη λατρεία
των εικόνων. Η Εικονομαχία τελικά δίχασε τους
Βυζαντινούς σε «Εικονομάχους» και «Εικονολάτρες»
Η εικονομαχία άρχισε περί το 726 και τελείωσε το
843, με αποκατάσταση των εικόνων και περίλαμπρες
τελετές.
3. Τα αύτια τησ εικονομαχύασ εύναι κυρύωσ θεολογικά,
αλλϊ ϋχουν και πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο.
4. Δεν προςκυνάμε τη φύςη του ξύλου… αλλά μέςω αυτού
υποκλινόμαςτε και προςκυνάμε Αυτόν που ςταυρώθηκε
πάνω του… όςο είναι ςυνδεδεμένα τα δύο ξύλα ςτο
ςχήμα του ςταυρού, τότε προςκυνώ αυτό το
ςχήμα, εξαιτίασ του Χριςτού που ςταυρώθηκε πάνω
του, όταν όμωσ αποςυνδεθούν τα δύο ξύλα και χάςουν το
ςχήμα του ςταυρού, τα πετάω και τα καίω.
(Λεόντιοσ Νεαπόλεωσ, PG 94, 1384D).
5. Τον 8ο μ.Χ. αιώνα εδραιώνεται ςτην Ανατολό το Ιςλϊμ,
ενώ ο Χριςτιανιςμόσ δϋχεται ακόμη επιρροϋσ από τον
Ιουδαώςμό. Οι θρηςκεύεσ αυτϋσ αρνούνται την
απεικόνιςη του Θεού, αλλϊ και όλων των θρηςκευτικών
προςωπικοτότων. Οι ανεικονικϋσ αυτϋσ αντιλόψεισ
επηρϋαςαν πολλούσ πιςτούσ. Το ανεικονικό πνεύμα του
Ιςλαμιςμού και οι αντιλόψεισ τησ Ανατολόσ επηρϋαςαν
τη δυναςτεύα των Ιςαύρων που καταγόταν από τη
Συρύα. Ο Λϋων Γ' ο Ίςαυροσ, όταν ϋγινε αυτοκρϊτορασ,
προςπϊθηςε να επιβϊλλει ςτουσ πιςτούσ τισ
εικονομαχικϋσ του απόψεισ.
6. Στη διϋνεξη αυτό ςυνϋβαλαν πολλού αφελεύσ και χωρύσ
θεολογικό παιδεύα μοναχού και λαώκού, που προϋρχονταν από
τα ευρύτερα λαώκϊ ςτρώματα τησ κοινωνύασ. Με τισ
υπερβολϋσ και τισ δειςιδαιμονύεσ τουσ ςχετικϊ με τισ εικόνεσ
διαμόρφωςαν ϋνα κλύμα εικονολατρύασ με ειδωλολατρικϋσ
εκδηλώςεισ. Κατϋληξαν να λατρεύουν το ξύλο, το χρώμα και
το υλικό τησ εικόνασ, τα οπούα θεωρούςαν φορεύσ τησ θεύασ
χϊριτοσ και μϋςον αγιαςμού των πιςτών. Οι αντιλόψεισ
αυτϋσ, αλλϊ και η δυςαρϋςκεια για την αυςτηρό οικονομικό
και κοινωνικό πολιτικό των Ιςαύρων οδόγηςε τισ λαώκϋσ και
οικονομικϊ αςθενεύσ κοινωνικϋσ ομϊδεσ με αφορμό τισ
εικονομαχικϋσ θϋςεισ αυτόσ τησ δυναςτεύασ, να αντιδρϊςουν
δυναμικϊ ςτισ μεταρρυθμύςεισ τουσ.
7.
8. Στην εικονομαχύα διακρύνουμε δύο ιςτορικϋσ φϊςεισ:
Η α' φάςη (726-787) ξεκύνηςε με τισ αυτοκρατορικϋσ εντολϋσ του
Λϋοντα Γ' του Ίςαυρου κατϊ των εικόνων. Τότε ϋχουμε και τισ πρώτεσ
καταςτροφϋσ εικόνων. Το 730 με διϊταγμα επιβϊλλεται η καταςτροφό
των εικόνων. Ο Πατριϊρχησ Γερμανόσ και ο Πϊπασ Γρηγόριοσ Γ'
αντιδρούν δυναμικϊ. Οι πιςτού ςτην Ελλϊδα και ςτην Ιταλύα
επαναςτατούν και ςυγκρούονται με τον εικονομαχικό ςτρατό του
αυτοκρϊτορα. Ο Κωνςταντύνοσ Ε' (741-775), αργότερα, ςκλόρυνε τον
αγώνα κατϊ των εικόνων. Έκλειςε τα μοναςτόρια και καταδύωξε τουσ
μοναχούσ που υποςτόριζαν τη λατρεύα των εικόνων.
Ιερεύσ, μοναχού, απλού πιςτού κακοποιόθηκαν, εξορύςτηκαν και πολλού
εκτελϋςτηκαν. Yπεραςπιςτόσ τησ Ορθοδοξύασ αναδεικνύεται ο Ιωϊννησ
Δαμαςκηνόσ (675-749) με τουσ λόγουσ του «Yπέρ των αγίων
εικόνων».Το 754 ςυγκαλεύται Σύνοδοσ ςτο ανϊκτορο που βρύςκεται
ςτην αςιατικό ακτό τησ Κωνςταντινούπολησ, ςτην περιοχό Ιϋρεια, η
οπούα θεςμοθετεύ τισ εικονομαχικϋσ αντιλόψεισ. Η πρώτη φϊςη τησ
εικονομαχύασ λόγει, όταν όταν αυτοκρϊτειρα η Ειρόνη η Αθηναύα, με την
Ζ' Οικουμενική ύνοδο ςτη Νύκαια η οπούα ακυρώνει όλεσ τισ
αποφϊςεισ τησ Συνόδου ςτην Ιϋρεια και αναςτηλώνει τισ εικόνεσ.
9. Η β' φάςη (815-843) τησ εικονομαχύασ αρχύζει με τον
αυτοκρϊτορα Λϋοντα Ε' τον Αρμϋνιο, ο οπούοσ με Σύνοδο
επαναφϋρει τισ αποφϊςεισ τησ ςυνόδου τησ Ιϋρειασ. Ηγϋτησ
των ορθοδόξων αναδεικνύεται ο Θεόδωροσ τουδίτησ
(ηγούμενοσ τησ μονόσ του Στουδύου ςτην
Κωνςταντινούπολη και αγωνιςτόσ τησ Ορθοδοξύασ ςτη
δεύτερη περύοδο τησ εικονομαχύασ), ο οπούοσ φυλακύζεται
και εξορύζεται. Ο αυτοκρϊτορασ Θεόφιλοσ (829-842)
ακολουθεύ την ύδια ςκληρό εικονομαχικό πολιτικό. Μετϊ το
θϊνατό του, η γυναύκα του Θεοδώρα ςυγκαλεύ Σύνοδο ςτην
Κωνςταντινούπολη (843) η οπούα επαναφϋρει ςε ιςχύ τισ
αποφϊςεισ τησ Ζ' Οικουμενικόσ Συνόδου.
