Ιστορία Β γυμνασίου

1. Μάθημα 10οΜάθημα 10ο
εικονομαχίαεικονομαχία

2. Τι θέλουμε να μάθουμε;Τι θέλουμε να μάθουμε;
 Τι ήταν η εικονομαχία;Τι ήταν η εικονομαχία;
 Ποιοι ήταν οι πρωτεργάτες;Ποιοι ήταν οι πρωτεργάτες;
 Ποια ήταν η εξέλιξή της; (φάσεις)Ποια ήταν η εξέλιξή της; (φάσεις)
 Ποια ήταν τα αίτια;Ποια ήταν τα αίτια;
 Ποια ήταν η κατάληξη της διαμάχης;Ποια ήταν η κατάληξη της διαμάχης;
 Ποια η σημασία της αναστήλωσης τωνΠοια η σημασία της αναστήλωσης των
εικόνων;εικόνων;
 Ποιες ήταν οι συνέπειες της διαμάχης;Ποιες ήταν οι συνέπειες της διαμάχης;

3. εικονομαχίαεικονομαχία
 ΟρισμόςΟρισμός
 τι ήταν;τι ήταν;
 πνευματική κίνηση & διαμάχηπνευματική κίνηση & διαμάχη
 σε σχέση με το ερώτημα :σε σχέση με το ερώτημα :
 Είναι σύμφωνη ή όχι με τις παραδόσεις τηςΕίναι σύμφωνη ή όχι με τις παραδόσεις της
ορθοδοξίας η λατρεία των εικόνων;ορθοδοξίας η λατρεία των εικόνων;
 πότε; 8ος – 9ος αιώναςπότε; 8ος – 9ος αιώνας

4. Ποιοι οι πρωτεργάτες;Ποιοι οι πρωτεργάτες;
 Οι αυτοκράτορες (8Οι αυτοκράτορες (8οςος
αι.)αι.)
 Λέων Γ΄ ο ΊσαυροςΛέων Γ΄ ο Ίσαυρος
 Κωνσταντίνος Ε΄Κωνσταντίνος Ε΄

5. επεξεργάζομαι τις πηγέςεπεξεργάζομαι τις πηγές
 διαβάζω τις δύο πηγές που ακολουθούνδιαβάζω τις δύο πηγές που ακολουθούν
 προσπαθώ να εντοπίσω τη θέση αυτούπροσπαθώ να εντοπίσω τη θέση αυτού
που μιλάπου μιλά
 επισημαίνω τα επιχειρήματα πουεπισημαίνω τα επιχειρήματα που
χρησιμοποιεί, για να στηρίξει τη θέση τουχρησιμοποιεί, για να στηρίξει τη θέση του
 τον χαρακτηρίζω ως εικονομάχο ήτον χαρακτηρίζω ως εικονομάχο ή
εικονολάτρηεικονολάτρη

6. επιστολή του Λέοντος Γ΄ στον πάπα Γρηγόριο Β΄επιστολή του Λέοντος Γ΄ στον πάπα Γρηγόριο Β΄
 Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άραΟι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα
αυτοί που τις προσκυνούν είναιαυτοί που τις προσκυνούν είναι
ειδωλολάτρες. Όμως δεν πρέπει ναειδωλολάτρες. Όμως δεν πρέπει να
προσκυνούμε κατασκευάσματα τωνπροσκυνούμε κατασκευάσματα των
ανθρώπινων χεριών και κάθε είδουςανθρώπινων χεριών και κάθε είδους
ομοίωμα. Πληροφόρησέ με ποιος μαςομοίωμα. Πληροφόρησέ με ποιος μας
κληροδότησε αυτήν την παράδοση, δηλαδήκληροδότησε αυτήν την παράδοση, δηλαδή
να σεβόμαστε και να προσκυνούμενα σεβόμαστε και να προσκυνούμε
κατασκευάσματα χεριών, ενώ ο Θεόςκατασκευάσματα χεριών, ενώ ο Θεός
απαγορεύει την προσκύνηση, και εγώ θααπαγορεύει την προσκύνηση, και εγώ θα
συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού.συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού.

7. Ιωάννης Δαμασκηνός, Περί εικόνωνΙωάννης Δαμασκηνός, Περί εικόνων
 Εφόσον προσκυνώ και σέβομαι τον σταυρό και τη λόγχη, τονΕφόσον προσκυνώ και σέβομαι τον σταυρό και τη λόγχη, τον
κάλαμο και τον σπόγγο, με τα οποία οι θεοκτόνοι Ιουδαίοικάλαμο και τον σπόγγο, με τα οποία οι θεοκτόνοι Ιουδαίοι
προσέβαλαν και σκότωσαν τον Κύριό μου, γιατί όλα αυτάπροσέβαλαν και σκότωσαν τον Κύριό μου, γιατί όλα αυτά
στάθηκαν όργανα του έργου της σωτηρίας των ανθρώπων, πώςστάθηκαν όργανα του έργου της σωτηρίας των ανθρώπων, πώς
να μην προσκυνήσω και τις εικόνες που κατασκευάζουν οινα μην προσκυνήσω και τις εικόνες που κατασκευάζουν οι
πιστοί με αγαθή προαίρεση και με σκοπό τη δοξολογία και τηνπιστοί με αγαθή προαίρεση και με σκοπό τη δοξολογία και την
ανάμνηση των παθημάτων του Χριστού; Και εφόσον προσκυνώανάμνηση των παθημάτων του Χριστού; Και εφόσον προσκυνώ
την εικόνα του σταυρού που κατασκευάζεται από οποιοδήποτετην εικόνα του σταυρού που κατασκευάζεται από οποιοδήποτε
υλικό, πώς να μην προσκυνήσω την εικόνα του Χριστού πουυλικό, πώς να μην προσκυνήσω την εικόνα του Χριστού που
κατέστησε σωτήριο το σταυρό; Ότι δεν προσκυνώ την ύλη είναικατέστησε σωτήριο το σταυρό; Ότι δεν προσκυνώ την ύλη είναι
φανερό, διότι, αν καταστραφεί το εκτύπωμα ενός σταυρού πουφανερό, διότι, αν καταστραφεί το εκτύπωμα ενός σταυρού που
είναι κατασκευασμένος από ξύλο, παραδίδω το ξύλο στη φωτιά.είναι κατασκευασμένος από ξύλο, παραδίδω το ξύλο στη φωτιά.
Το ίδιο συμβαίνει και με το ξύλο των εικονισμάτων, όταν αυτάΤο ίδιο συμβαίνει και με το ξύλο των εικονισμάτων, όταν αυτά
καταστραφούν.καταστραφούν.

8. Ιωάννης ο ΔαμασκηνόςΙωάννης ο Δαμασκηνός
τι ξέρουμε γι’ αυτόν;τι ξέρουμε γι’ αυτόν;

9. Τι οδήγησε στην εικονομαχία;Τι οδήγησε στην εικονομαχία;
 μια πρώτη ερμηνεία:μια πρώτη ερμηνεία:
 καταγωγή από Συρίακαταγωγή από Συρία
 ανεικονικές αντιλήψειςανεικονικές αντιλήψεις
 δηλαδή;δηλαδή;
 όχι στη λατρεία των εικόνωνόχι στη λατρεία των εικόνων
 γιατί;γιατί;
 ως ειδωλολατρικήως ειδωλολατρική
 επιρροή : ιουδαϊκή, ισλαμική θρησκείαεπιρροή : ιουδαϊκή, ισλαμική θρησκεία

10. παράγοντεςπαράγοντες
 ανεικονικές αντιλήψεις αγροτών Μικράςανεικονικές αντιλήψεις αγροτών Μικράς
Ασίας > γειτονία με Ισλάμ > άμυνα κατάΑσίας > γειτονία με Ισλάμ > άμυνα κατά
ΑράβωνΑράβων
 δεισιδαιμονίες & υπερβολές γύρω από τηδεισιδαιμονίες & υπερβολές γύρω από τη
λατρεία των εικόνωνλατρεία των εικόνων
 περιορισμός επιρροής μοναχώνπεριορισμός επιρροής μοναχών
 οι επιτυχίες των εχθρών εξαιτίας τηςοι επιτυχίες των εχθρών εξαιτίας της
δίκαιης οργής του θεού για τις υπερβολέςδίκαιης οργής του θεού για τις υπερβολές
στη λατρείαστη λατρεία

11. Α΄ φάση εικονομαχίαςΑ΄ φάση εικονομαχίας
πότε; τον 8πότε; τον 8οο
αι.αι.
 απομάκρυνση εικόνας Χριστού από Χαλκήαπομάκρυνση εικόνας Χριστού από Χαλκή
πύληπύλη
 730 : αυτοκρατορικό διάταγμα κατά της730 : αυτοκρατορικό διάταγμα κατά της
λατρείας των εικόνωνλατρείας των εικόνων
 εξορίες, φυλακίσεις, δημεύσεις περιουσιώνεξορίες, φυλακίσεις, δημεύσεις περιουσιών
εικονολατρώνεικονολατρών
 τρομοκράτηση μοναχώντρομοκράτηση μοναχών
 καταστροφή μονών > γιατί;καταστροφή μονών > γιατί;

12.  εντοπίζω τηνεντοπίζω την
Χαλκή Πύλη,Χαλκή Πύλη,
την κύρια είσοδοτην κύρια είσοδο
του Μεγάλουτου Μεγάλου
ΠαλατιούΠαλατιού

13. Καταστροφή εικόνας του ΧριστούΚαταστροφή εικόνας του Χριστού
από ποιους;από ποιους;

14. Εικονομαχική διακόσμησηΕικονομαχική διακόσμηση
από πού το καταλαβαίνουμε;από πού το καταλαβαίνουμε;

15. Διώξεις μοναχώνΔιώξεις μοναχών
σε ποια φάση της εικονομαχίας ;σε ποια φάση της εικονομαχίας ;

16. μονή του Αγίου Ιωάννη του Στουδίουμονή του Αγίου Ιωάννη του Στουδίου
πώς σχετίζεται η εικόνα με το θέμα μας;πώς σχετίζεται η εικόνα με το θέμα μας;

18.  Ο Θεόδωρος ΣτουδίτηςΟ Θεόδωρος Στουδίτης
 Τι ξέρουμε γι’ αυτόν;Τι ξέρουμε γι’ αυτόν;
 με ποιο μοναστήρι συνδέθηκε;με ποιο μοναστήρι συνδέθηκε;
 εικονολάτρης ή εικονομάχος;εικονολάτρης ή εικονομάχος;

19. Τι παρατηρείτε στην εικόναΤι παρατηρείτε στην εικόνα;;
Η εικονομαχική διαμάχηΗ εικονομαχική διαμάχη
(726-843).(726-843).
Στην εικόνα, ο πατριάρχηςΣτην εικόνα, ο πατριάρχης
Νικηφόρος Α' (806-815),Νικηφόρος Α' (806-815),
υπέρμαχος των εικόνων,υπέρμαχος των εικόνων,
κρατά μετάλλιο με τηνκρατά μετάλλιο με την
εικόνα του Χριστού. Πάνωεικόνα του Χριστού. Πάνω
διακρίνεται μάλλον οδιακρίνεται μάλλον ο
εικονοκλάστης πατριάρχηςεικονοκλάστης πατριάρχης
Ιωάννης Ζ΄ ΓραμματικόςΙωάννης Ζ΄ Γραμματικός
(837-843), ενώ κάτω δεξιά(837-843), ενώ κάτω δεξιά
απεικονίζεται η Σύνοδος τουαπεικονίζεται η Σύνοδος του
815 που καταδίκασε τη815 που καταδίκασε τη
λατρεία των εικόνων.λατρεία των εικόνων.
Μικρογραφία από ψαλτήρι,Μικρογραφία από ψαλτήρι,
9ος αιώνας.9ος αιώνας.
'Aγιο Όρος, Μονή'Aγιο Όρος, Μονή
Παντοκράτορος,Παντοκράτορος,

20. Πώς λύθηκε το πρόβλημα;Πώς λύθηκε το πρόβλημα;
 787 : Ζ΄ Οικουμενική σύνοδος787 : Ζ΄ Οικουμενική σύνοδος
 τι αποφάσισε;τι αποφάσισε;
 πανηγυρική αποκατάστασηπανηγυρική αποκατάσταση
εικόνωνεικόνων
 στις εικόνες απονέμεται μόνοστις εικόνες απονέμεται μόνο
τιμητική προσκύνησητιμητική προσκύνηση

21. Β΄ φάση εικονομαχίαςΒ΄ φάση εικονομαχίας
πότε; 9πότε; 9οςος
αι.αι.
 πιο ήπια φάσηπιο ήπια φάση
 ποιος αυτοκράτορας;ποιος αυτοκράτορας;
 ο Λέοντας Ε΄ ο Αρμένιοςο Λέοντας Ε΄ ο Αρμένιος
 γιατί;γιατί;
 απέδωσε στην εικονολατρία τις ήττες τωναπέδωσε στην εικονολατρία τις ήττες των
Βυζαντινών στα πεδία των μαχώνΒυζαντινών στα πεδία των μαχών
 843 : τερματισμός εικονομαχίας843 : τερματισμός εικονομαχίας
 οριστική & πανηγυρική αποκατάσταση &οριστική & πανηγυρική αποκατάσταση &
αναστήλωση των εικόνωναναστήλωση των εικόνων

22. Η αναγόρευση του Λέοντα Ε΄Η αναγόρευση του Λέοντα Ε΄
στον θρόνο (813-820)στον θρόνο (813-820)

23. Στο πλαίσιο της εικονομαχικής κρίσηςΣτο πλαίσιο της εικονομαχικής κρίσης
ο Πατριάρχης Νικηφόρος, στέλνει επιστολήο Πατριάρχης Νικηφόρος, στέλνει επιστολή
στον αυτοκράτορα Μιχαήλ Β' (820-829)στον αυτοκράτορα Μιχαήλ Β' (820-829)
υπέρ της αναστήλωσης των εικόνωνυπέρ της αναστήλωσης των εικόνων

24. α. εικονολάτρης πατριάρχης εναντίον εικονομάχουα. εικονολάτρης πατριάρχης εναντίον εικονομάχου
β. ο αυτοκράτορας Θεόφιλος- τι στάση κράτησε;β. ο αυτοκράτορας Θεόφιλος- τι στάση κράτησε;

25. αυγούστα Θεοδώρα και Μιχαήλ Γ΄αυγούστα Θεοδώρα και Μιχαήλ Γ΄

26. Σημασία ήττας εικονομάχωνΣημασία ήττας εικονομάχων
 νίκη της ελληνικής πνευματικήςνίκη της ελληνικής πνευματικής
παράδοσης > απόδοση θείας μορφήςπαράδοσης > απόδοση θείας μορφής
 τερματισμός θρησκευτικών διαμαχώντερματισμός θρησκευτικών διαμαχών
 γόνιμη συνεργασία κράτους & εκκλησίαςγόνιμη συνεργασία κράτους & εκκλησίας
 αυτό σήμαινε :αυτό σήμαινε :
 ιεραποστολικό έργοιεραποστολικό έργο
 ακμή μοναστηριώνακμή μοναστηριών
 περιορισμός στις υπερβολές της λατρείαςπεριορισμός στις υπερβολές της λατρείας

27. Συνέπειες εικονομαχίαςΣυνέπειες εικονομαχίας
 δίχασε τον λαόδίχασε τον λαό
 έβλαψε την εξωτερική πολιτική & τονέβλαψε την εξωτερική πολιτική & τον
πολιτισμόπολιτισμό
 δυσαρέσκεια της εκκλησίας της Ρώμης &δυσαρέσκεια της εκκλησίας της Ρώμης &
απομάκρυνσή της από το Βυζάντιοαπομάκρυνσή της από το Βυζάντιο
 πολλά έργα τέχνης καταστράφηκανπολλά έργα τέχνης καταστράφηκαν
 υποχώρησε η ενασχόληση με τα γράμματαυποχώρησε η ενασχόληση με τα γράμματα

28. Θυμάστε αυτόν τον ναό;Θυμάστε αυτόν τον ναό;
Ποιος είναι; Πού βρίσκεται;Ποιος είναι; Πού βρίσκεται;

29. Από την Αγία Ειρήνη στην ΚωνσταντινούποληΑπό την Αγία Ειρήνη στην Κωνσταντινούπολη
τι παρατηρείτε στη διακόσμηση του ναού;τι παρατηρείτε στη διακόσμηση του ναού;