Εργασία τριών μαθητριών της Περιβαλλοντικής Ομάδας του Γυμνασίου Πατρών. που εργάστηκαν πάνω στο θέμα "ΚΑΣΤΡΑ της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ" [2013-4] [β' έτος]

1. Κάστρο Κελέφας

2. Μπιθούλκα Ελίνας [Β4]
Τσάτσι Ελευθερίας [Β4]
Σπανού Κατερίνας [Β4]
Εργασία μαθητριών:

3. Π η γ έ ς :
www.kastra.eu
www.mani.org
www.manipedia.com
www.wikipedia.com
www.greekmonuments.com
anemourion.blogspot.gr

4. Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟΥ «ΚΕΛΕΦΑΣ»
Κελεύω = παραγγέλλω σε κάποιον να πράξη κάτι
Κελευάς / Κελεφάς = Κελευστής,
αυτός που έδινε εντολή για
κινητοποίηση σε περίπτωση
κινδύνου με το άναμμα της
φωτιάς στην κορυφή του
κάστρου [= «καμινιβίγλιο»].
Το χωριό Κελεφά είναι χτισμένο σε μια πολύ κατάλληλη θέση για να
εποπτεύει όλο το «Μυλολάγκαδο» γύρω του, και να έχει επίσης
οπτική επαφή με τα γύρω της «καμινοβίγλια», (Οιτύλου, Κρυονερίου
κλπ.)
Του ερευνητή ΜΙΧΑΛΗ ΓΡΗΓ. ΜΠΑΤΣΙΝΙΛΑ (28-1-2000)
http://www.mani.org.gr/kastra/kkelefas/kastro_kelefas.htm

5. Τοποθεσία & Στρατηγική
σημασία

6. ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ

7.  Το κάστρο Κελέφας βρίσκεται στο νομό
Μεσσηνίας.
 Ανήκει στην Μέσα Μάνη ή αλλιώς «Νότια
Απόσκιερη Μάνη»
 Το κάστρο είναι δυτικά του χωριού Κελέφα
και νότια του Οιτύλου.

8. Το κάστρο Κελέφας, ανάμεσα σε ξηρά και θάλασσα της Μάνης

9.  Είναι κτισμένο στο νοτιότερο άκρο της οροσειράς του
Ταϋγέτου.
 Το κάστρο Κελέφας είχε δύο αποστολές:
1. Έλεγχε τα περάσματα στη Μάνη από ξηρά και
θάλασσα, μαζί με το κάστρο του Πασσαβά στα ανατολικά
και της Ζαρνάτας στα βόρεια.
2.Το κάστρο κτίστηκε για να ελέγχει τους ανυπότακτους
Μανιάτες κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

10.  Το κάστρο της
Κελεφάς
δεσπόζει
σε
φυσική οχυρωματική
θέση
πάνω
από τον απάνεμο
όρμο του Οιτύλου.

11. ΤΟ ΚΆΣΤΡΟ ΤΗΣ ΚΕΛΕΦΆΣ.
Κάτω από αυτό το Πόρτο Οίτυλο [=Porto Vitulo],
το σημαντικότερο λιμάνι των πειρατών στη Δυτ. Μάνη
(χαλκογραφία του V. Coronelli,
από το «Description geographique et historique de la Moree», Παρίσι, 1687).

12. ΣΗΜΕΡΙΝΉ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΚΕΛΕΦΑΣ ΑΠΌ ΤΟ ΟΊΤΥΛΟ.
ΕΜΠΡΌΣ ΑΠΌ ΤΟ ΚΆΣΤΡΟ Η ΧΑΡΆΔΡΑ ΤΟΥ ΜΥΛΟΛΆΓΓΑΔΟΥ.

14. Ο τρούλος του καθολικού της Μονής Δεκούλου.
Το Κάστρο της Κελεφάς αριστερά στο φόντο.

15. Δομικά, οχυρωματικά και αρχιτεκτονικά
στοιχεία του κάστρου της Κελεφάς
 Το κάστρο της Κελεφάς δεν έχει περίτεχνη τοιχοδομία.
 Το κάστρο αυτό έχει σχετικά λεπτά τείχη.
 Ο περίβολος του κάστρου έχει ακανόνιστο τετράγωνο
σχήμα και έκταση 13 περίπου στρεμμάτων.
 Υπήρχαν 5 στρογγυλοί πύργοι, 4 στις γωνίες της
οχύρωσης και ένας πέμπτος προμαχώνας της Θάλασσας.
 Οι επάλξεις ήταν ενισχυμένες με πολεμίστρες.

17. Σχεδιάγραμμα του κάστρου Κελεφάς βασισμένη στην
απεικόνιση του Coronelli (1685)

18.  Το κάστρο είχε 2 εισόδους, που προστατευόντουσαν
από δίδυμους τετράγωνους πύργους, οι οποίοι
σήμερα έχουν καταστραφεί.
 Η κύρια είσοδος ήταν από το νότο από την πλευρά
της Αρεόπολης.
 Η δεύτερη είσοδος προς την χαράδρα του
Μυλολάγγαδου χρησίμευε ως έξοδος διαφυγής.
 Το κάστρο είχε πολύ λίγα κτίρια αρχικά όπως
φαίνεται στο χαρακτικό του 1687.

20. Ο Ανατολικός Προμαχώνας του Κάστρου της Κελέφας

21. Σημερινή Κατάσταση
o Το κάστρο γενικά δεν είναι σε καλή κατάσταση.
o Διασώζονται:
o τα εξωτερικά τείχη,
o 2 πύργοι από τους 4 που είχε,
o λίγα ερειπωμένα κτίσματα στο εσωτερικό,
o και 1 κανόνι, από τα 58 που διέθετε την εποχή της ακμής
του.

23. Ισ το ρ ία
o Το Κάστρο της Κελεφάς χτίστηκε γύρω στα 1670.
o Ο Μεγάλος Βεζίρης Κιοπρουλής έστειλε 6.000
άντρες στρατολογημένους από την Αθήνα, την
Εύβοια και την Ναύπακτο για να το κτίσουν.
o Ο Μανιάτης αρχιπειρατής Λυμπεράκης Γερακάρης
συνεργάστηκε για το χτίσιμο του κάστρου.
o Λέγεται ότι έτσι ο Κιοπρουλής κατάφερε να
διαιρέσει και να υποτάξει τους Μανιάτες.

26.  Το Κάστρο της Κελεφάς, ήταν έδρα του τοπικού
Χασάν Πασά μέχρι το 1685.
 Το 1685 κυριεύτηκε από τους Βενετούς και τους
Μανιάτες συμμάχους τους.
 Οι Βενετοί το επισκεύασαν και το έκαναν ένα από τα
ισχυρότερα κάστρα της περιοχής, ενώ όρισαν
διοικητή του κάστρου [= «προβλεπτή»] το Βερνάρδο
Βλάβη.
 Το 1715 παραδόθηκε με συνθήκη στους Τούρκους,
αλλά σταδιακά εγκαταλείφτηκε.

27.  Το κάστρο ταυτίζεται
μερικές φορές με το
θρυλικό Κάστρο της
Μαΐνης, η ακριβής θέση
του οποίου παραμένει
επισήμως άγνωστη.

32. kkarizoni@yahoo.gr
https://www.facebook.com
/note.php?note_id=33014
6996236
http://www.topontiki.gr/
article/8989/
Κατερίνα Καριζώνη,
Λεωνίδας Γουργουρίνης,
Χάρης Γιαννόπουλος
«Πειρατεία στη Μάνη και
στη Μεσόγειο»
Εκδόσεις: Αδούλωτη Μάνη,
Γ. Λ. Δημακογιαννης

33. o Η πειρατεία για τους Μανιάτες ήταν επάγγελμα, αλλά και
πολεμική πράξη, γιατί δημιουργούσε εμπόδια και φθορές
στους εχθρούς (Τούρκους) ή άλλους επίδοξους κατακτητές
της Μάνης.
o Μετά το 1600μ.Χ. οι Μανιάτες εξελίχθηκαν στους πιο
σκληρούς και αδίστακτους πειρατές. [υπόθεση Κυριάκου
Μαυρομιχάλη εναντίον Γαλλικού στόλου]
o «οι Μανιάτες, είναι λαός με άγριες συνήθειες έτσι που είναι
επικίνδυνο να ξεμπαρκάρει κανείς σ’ αυτόν τον τόπο. Αν
πέσει ξένος στα χέρια τους πρέπει να περάσει τα υπόλοιπα
χρόνια της ζωής του σκλάβος ή να καταβάλει τεράστια
λύτρα. Αρνούνται επίσης να πληρώσουν φόρο στον
σουλτάνο. …. Οι Έλληνες των γειτονικών περιοχών
αποκαλούν τη Μάνη «Μεγάλο Αλγέρι». [Covel, 1670]

34.  Στη διάρκεια του 17ου αιώνα, η μανιάτικη
πειρατεία θα αναπτυχθεί σταδιακά, με δράση τόσο
στο Αιγαίο όσο και στο Ιόνιο (εναντίον πλοίων αλλά
και νησιών).
 Μετά το 1669, αναπτύσσονται στενοί δεσμοί
ανάμεσα στους κλέφτες / πειρατές και τους
ισχυρούς τοπικούς άρχοντες της Μάνης αφού από
κοινού καρπώνονταν ένα μεγάλο μέρος της λείας.
 Έτσι, οι όρμοι και τα λιμάνια της Μάνης που
προστατεύονταν από ισχυρά κάστρα, ή
οικογενειακούς πύργους [καστριά] υπήρξαν για
μια μακρά περίοδο σταθμοί ανεφοδιασμού των
ξένων κουρσάρων.

36. o Επίσης, οι όρμοι και τα λιμάνια της Μάνης
που προστατεύονταν από ισχυρά κάστρα
απετέλεσαν το ορμητήριο και καταφύγιο (σε
περίπτωση έξωθεν επίθεσης) των ίδιων των
Μανιατών πειρατών που δραστηριοποιούνταν
στις θάλασσες.
o Τέλος, τα ίδια ασφαλή λιμάνια λειτούργησαν
ως χώρος εισαγωγής, διανομής και
εμπορευματοποίησης της λείας (υλικών,
αγαθών, και, ανθρώπων).

37. Παραδοσιακές
ενδυμασίες.
Κάτοικοι της Μαϊνης [=
Μάνης]
(αρχές 19ου αι.)

38. Η σπηλιά του Μαύρου
(Πειρατή)
καταφύγιο & ορμητήριο
πειρατών του
17 αι. κοντά στο κόλπο
του Οίτυλου και το
κάστρο του Κελεφά
(εσωτερικό της
σπηλιάς)
Μια «μανιάτικη φούστα
ή φελούκα»
[= μικρό πειρατικό
πλοίο]
του 17ου αι. μπορούσε
να χωρέσει
μέσα στην σπηλιά
χωρίς να γίνεται
αντιληπτή
απ'έξω.

39. Ελληνική φελούκα στα χρόνια της Επανάστασης (το αριστερό σκάφος της εικόνας).
Τύπος ελαφρού σκάφους με ένα πανί. Το χρησιμοποιούσαν στις επιθέσεις τους οι
Έλληνες πειρατές και κυρίως οι Μανιάτες (Λιθογραφία, 1827, Μουσείο Μπενάκη)

40. Τα καλά οχυρωμένα μέρη της Ελλάδας, με ισχυρά κάστρα, όπως στα
λιμάνια της Μάνης, δύσκολα ελέγχονταν από τους τοπικούς φορείς
διοίκησης ακόμη και στην εποχή μετά την Επανάσταση του ‘21.

41. Χένελλας (πειρατικό τραγούδι)
Το τραγούδι είναι πειρατικό - ναυτικό τραγούδι της Μάνης και
περιγράφει με μεγάλη ένταση και ζωντάνια την περηφάνια που διακατείχε τους
ανθρώπους αυτούς για την «Ελευθερία» που είχαν κερδίσει με τα όπλα τους και την
αναγωγή της σε απόλυτο μάθημα ζωής.
Χένελλας σημαίνει Ελλάς
Χούσιουτας σημαίνει τιμή μας
https://www.youtube.com/watch?v=RVApagrWGqg

42. ΤΕΛΟΣ