Global & local trends shaping future business models leading towards a changing role & position of procurement

1. Megatrends
biedenkansen
voorinkoop
Veranderingen in onder andere macht, technologie en
klimaat bepalen het aanzien van de wereld van vandaag
en morgen. Consultant John vanVeen onderscheidt
zeven megatrends die de wereld de komende jaren
vormen en de markten zullen opschudden.
1Op dit moment vindt een fundamente-
le verschuiving van economische macht
plaats. Naast de enigszins stagnerende
BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India,
China), zijn de MINT-landen (Mexico,
Indonesië, Nigeria en Turkije) nu groei-
ende. Het zijn expanderende economie-
ën met een groeiende middenklasse en
stijgende koopkracht. Er ontstaan nieu-
we markten met specifieke, vaak cultureel
bepaalde behoeften. Anderzijds ontsluit
zich een bron van talent, maar ook inno-
vatie. Zo is het aantal octrooiaanvragen in
China volgens World Intellectual Proper-
ty Indicators (2012) inmiddels groter dan
in Europa, Taiwan én de VS.
2Demografische stagnatie is een kern-
woord in de westerse wereld. Zo zal de
bevolking in Duitsland waarschijnlijk met
ongeveer drie miljoen mensen afnemen.
Aan de andere kant van de wereld groeit
de bevolking met ruim 20 procent. Het
Westen vergrijst daarbij met een steeds
groter aandeel zestigplussers, in tegenstel-
ling tot bijvoorbeeld de jonge bevolking
in de MINT-landen.
3Big data en het Internet of Things zijn
onontkoombaar. De hoeveelheid beschik-
bare informatie is overweldigend. Het snel
kunnen analyseren van data wordt steeds
meer een bron van concurrentievoordeel.
Digitale samenwerking en co-creatie wor-
den steeds gemakkelijker. Het Internet of
Things biedt grote mogelijkheden voor
product- en procesinnovatie.
4Grondstoffen worden schaars. Dat geldt
zelfs voor schoon drinkwater. Een groot
deel van de kritische grondstoffen be-
vindt zich buiten Europa, waarbij China
een belangrijk bron van herkomst is. Eu-
ropa zal dus steeds meer afhankelijk zijn
van import mochten deze grondstoffen
überhaupt beschikbaar zijn. Daarnaast
neemt ook nog eens de prijsvolatiliteit
van grondstoffen toe. Een ander aspect
is de toenemende behoefte aan voedsel in
vooral de zich ontwikkelende landen. Dit
terwijl de groei van de agrarische produc-
tie slechts met 1,5 procent per jaar groeit.
5Een stijgende zeespiegel is een van de
gevolgen van klimaatverandering. De
toename van CO2
-emissies in combina-
tie met een stijgende temperatuur leidt
onder meer tot extreme weersomstan-
digheden, een geringere biodiversiteit,
gezondheidsproblemen, minder beschik-
baar landbouwareaal en mogelijke voed-
selschaarste.
Auteur
John vanVeen
Functie: managing
consultant
Organisatie:
Benefit Inkoop­
adviesgroep
Ook: docent/trainer
bij NEVI
DEAL! JULI 201530

2. 6
Een zesde trend is een versnelde techno-
logische ontwikkeling. Hierbij gelden
steeds kortere productlevenscycli. Maar
ook een steeds snellere time to market, es-
sentieel in het realiseren van concurrentie-
voordeel. Huisrobots, zelfreparerend asfalt
en ontwikkelingen in bio- & nanotech-
nologie zijn actueel. Rond 2025 zullen de
R&D-investeringen in China 80 procent
hoger zijn dan die in Duitsland, aldus ad-
viesbureau Roland Berger (2011).
7Tot slot corporate social responsibility.
Het aantal en de omvang van belangen-
groeperingen voor milieu, mensenrech-
ten en sociale rechtvaardigheid neemt toe.
Wij kennen al de impact van Stichting
Wakker Dier in relatie tot de ‘kiloknaller’.
Nieuwe businessmodellen
Oude businessmodellen verdwijnen en
nieuwe verschijnen. V&D vecht voor
zijn bestaan, terwijl Action groeit. Uber
en Airbnb bedreigen de traditionele taxi-
en reisbranche. Nieuwe markten ont-
staan, kritische succesfactoren veranderen
en concurrentievoordeel krijgt een ande-
re inhoud. Stilstand is achteruitgang, de
commodity trap is wat dan nog rest. Het
aanpassen van het eigen businessmodel is
in Nederland inmiddels een topprioriteit
voor directies. Uit onderzoek van Beren-
schot (2015) bleek dat 80 procent van de
Nederlandse bedrijven dit jaar het busi-
nessmodel fundamenteel wijzigt. In het
verlengde hiervan zijn innovatie en kwali-
teit belangrijke onderscheidende factoren.
Ook zal steeds intensiever gezocht worden
naar nieuwe marktsegmenten voor be-
staande diensten en producten. Onderaan
de pagina staan kenmerken van toekomst-
bestendige businessmodellen.
Kansen voor inkoop
Inkoop kan een rol spelen bij het grijpen
van kansen die uit de megatrends voort-
komen. Mits inkoop proactief de business
ondersteunt bij de realisatie van het (nieu-
we) businessmodel. De demografische
ontwikkeling en de economische machts-
verschuiving leiden bijvoorbeeld tot het
betreden van nieuwe markten in landen
met een sterk groeiende bevolking en
dito gezinsinkomen. In deze context kan
met uitgekiende local sourcing en partne-
ring voorzien worden in de vaak specifie-
ke behoefte van de nieuwe middenklasse.
Dichter bij huis zien we dat het segment
60+ sterk groeit. Deze vaak koopkrach-
tige groepen hebben eigen behoeften;
de drie S’en: simplicity, service and safety
(Roland Berger, 2014). Kansen dus voor
waardenetwerken die hun businessmodel
bouwen rondom bijvoorbeeld zelfstandig-
heid bevorderende ICT en nieuwe ver-
voersmiddelen. Een stagnerende beroeps-
bevolking zal leiden tot meer uitbesteding
om de productiviteit te verhogen. En dat
is een strategisch inkoopthema bij uitstek.
Van risico’s naar kansen
Big data wordt ook voor de inkoop-
functie een onderscheidende factor. Stel
je voor, voorafgaand aan een onderhan-
deling heb je met één druk op de knop
de beschikking over de kostenstructuur,
beschikbaarheid, financiële stabiliteit, or-
derportefeuille en overcapaciteit van jouw
(potentiële) leverancier. De problematiek
rondom grondstoffenschaarste en prijsvo-
latiliteit leidt tot een sterke focus op in-
kooprisicomanagement en het mitigeren
of zelfs ombuigen van risico’s naar kansen.
Dit betekent enerzijds dat de inkoop snel
moet kunnen inspelen op veranderende
markten, anderzijds moet het samen met
de business customer of choice worden voor
juist die kritieke grondstoffenleveranciers.
Slimme stoffen
Ten aanzien van technologische ontwik-
kelingen is duidelijk dat de organisatie
netwerken en partnerships nodig heeft
om snel continue te kunnen innove-
ren. Inkoop kan de regie voeren binnen
een waardenetwerk. Juist de samenwer-
king binnen netwerken leidt tot resul-
taten, Inkoopkansen op het gebied van
klimaatverandering en corporate social
responsibility zijn er volop. Samen met
het waardenetwerk, ecovriendelijke pro-
ducten en diensten ontwikkelen en ver-
markten. Daarnaast dual sourcing-strate-
gieën ontwikkelen om de gevolgen van
bijvoorbeeld een overstroming van een
productiesite in een werelddeel te beheer-
sen. Maar ook een krachtiger inzet, met
het waardenetwerk, op circulaire inkoop.
Glocal
Inkoop zal bij dit alles, waarschijnlijk meer
dan nu het geval is, center-led georganiseerd
worden. Een kleine strategische corporate
staf en een lenige ‘glocal’ tactisch/operatio-
nele uitvoering van inkoopactiviteiten bin-
nen de business.Verbinden en waardevol sa-
menwerken lijken zo de grote inkoopthema’s
van de nabije toekomst. £
KENMERKEN VAN TOEKOMSTBESTENDIGE BUSINESSMODELLEN
• Coöperatief samenwerken met partners; ondernemen als kunst van het nieuwe
samenwerken.
• Niet eigendom van, maar toegang tot productiemiddelen is belangrijk.
• Commitment voor langere termijn uitspreken met grote betrouwbaarheid binnen de relatie.
• Sterkere sociale inbedding en verankering in de lokale samenleving.
• Meer werken binnen waardenetwerken met veel gelijkwaardigheid en wederkerigheid.
• Creëren van meervoudige waarde; naast economische ook sociale en ecologische waarden.
• Euro’s zijn niet altijd meer nodig als ruilmiddel; alternatief geld (zoals bitcoins) is een optie.
Verbinden en waardevol samenwerken zijn de kernthema’s van het nieuwe businessmodel
volgens Jan Jonker van Nijmegen School of Management (2012).
DEAL! JULI 2015 31