1. Σχεδιασμός, Υλοποίηση,
Μορφή και Υποστήριξη
Προγραμμάτων
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Πετρίδου Βαρβάρα,
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Δ.Δ.Ε. Β΄Αθήνας

2. Περιβαλλοντική Εβδομάδα
2η εβδομάδα του Οκτωβρίου
 Στόχοι επιμορφωτικών συναντήσεων - Ημερίδων
• Διάχυση
των καλών πρακτικών εφαρμογής
προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
• Συνεργασία
μεταξύ σχολείων που εκπονούν
παρόμοια προγράμματα
• Ευαισθητοποίηση μαθητών, γονέων και κηδεμόνων
• Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία με απώτερο
στόχο τη δημιουργία πεδίων επικοινωνίας μεταξύ
των Δήμων και των σχολείων που ανήκουν
σ΄αυτούς

3. Πάρνηθα – Το πάρκο των
ψυχών

4. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
Η περιβαλλοντική εκπαίδευση, σύμφωνα με
το νόμο 1892/90, είναι τμήμα των αναλυτικών
προγραμμάτων του εκπαιδευτικού
συστήματος
Ως καινοτόμος εκπαιδευτική διαδικασία έχει
ως σκοπό τη διάπλαση μαθητών/τριών με
οικολογική συνείδηση και περιβαλλοντική
ευθύνη

5. Τί είναι η Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση;
 Μη τυπική μάθηση (non formal learning)
(διαφορετική διάρκεια,περιεχόμενο,
οργανωτική λειτουργία, μηχανισμοί ελέγχου)
 Προγράμματα οργανωμένα και συγκροτημένα
 Πραγματοποιούνται
στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος
εκτός του τυπικού συστήματος εκπαίδευσης

6. Διαφοροποίηση του προγράμματος
Π.Ε. από την συμβατική διδασκαλία
Το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης διαφέρει από τη συμβατική
διδασκαλία
 Δεν αναφέρεται σε εύρος γνωστικού κλάδου
 Έχει περιορισμένο χαρακτήρα του γνωστικού
αντικειμένου
 Χρησιμοποιείται η ομαδοσυνεργατική
μέθοδος εργασίας
 Περιλαμβάνει μελέτη πεδίου και εργαστήρια
θεματικών δραστηριοτήτων (Δομή)

7. Διαφοροποίηση του προγράμματος
Π.Ε. από την συμβατική διδασκαλία
 Τα εργαστήρια θεματικών δραστηριοτήτων
αποτελούν οργανωμένες μαθησιακές
διαδικασίες
 Μέσω της βασικής παιδαγωγικής
προσέγγισης, κεφαλαιοποιούν τους βασικούς
άξονες – στόχους του προγράμματος

8. Βασικές αρχές προγραμμάτων Π.Ε.
 Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία
 Βιωματική προσέγγιση
 Διεπιστημονική θεώρηση
 Καλλιέργεια κριτικής σκέψης
 Ανάπτυξη δημοκρατικού διαλόγου
 Ενθάρρυνση μαθητικής πρωτοβουλίας
 Αρχές εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη

9. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης
1. Καταιγισμός ιδεών
2. Μελέτη περιπτώσεων
3. Δημιουργική – καλλιτεχνική έκφραση
4. Δομημένη συζήτηση (debate)
5. Προσομοίωση, παιχνίδι ρόλων,
δραματοποίηση
6. Εργασίες συλλογής και επεξεργασίας
στοιχείων και υλοποίησης δράσεων (project)

10. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης
 Η Μελέτη Πεδίου (field study/trip)
Αναφέρεται σε δραστηριότητες μαθητών
που πραγματοποιούνται έξω από την
αίθουσα διδασκαλίας - βασίζεται στη
βιωματική και ενεργητική μάθηση.
Μελέτη πεδίου στην
Άμφισσα

11. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης
 Περιβαλλοντικό μονοπάτι (environmental trail)
Είναι μια εκπαιδευτική διαδρομή σε
προεπιλεγμένο χώρο, μέσα στη φύση, ή
μέσα στο ανθρωπογενές περιβάλλον
Περιβαλλοντικό
μονοπάτι στην
Πάρνηθα

12. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης
 Συζήτηση σε ομάδες (group discussion) και στην
τάξη
Με την ομαδική συζήτηση η ομάδα συνολικά
και κάθε άτομο μέσα σ’ αυτή, ανεβάζει το
επίπεδο ωριμότητας, βελτιώνει την ικανότητα
συλλογισμού πάνω σε διαφορετικά ζητήματα
και κάνει αποτελεσματικότερη την κοινή
προσπάθεια.

13. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης
 Παιχνίδια
Το παιχνίδι αποτελεί φυσική ανθρώπινη
δραστηριότητα και βασικό συστατικό της
ζωής των παιδιών σε όλους τους
πολιτισμούς. Προσφέρει διασκέδαση και
βαθιά ικανοποίηση και συγχρόνως
συμβάλλει στη γνωστική, συναισθηματική
και ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού
(Γεωργόπουλος – Τσαλίκη, 1993)

14. Σχεδιασμός και υλοποίηση
προγραμμάτων Π.Ε.
 Οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να
αναλάβουν την υλοποίηση προγράμματος
συγκροτούν εθελοντική ομάδα η οποία
μπορεί να αποτελείται :

15. Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων
Π.Ε.

16. Σχεδιασμόςκαι υλοποίηση προγραμμάτων
Π.Ε.

17. Σχεδιασμός και υλοποίηση
προγραμμάτων Π.Ε.

18. Σχεδιασμός και υλοποίηση
προγραμμάτων Π.Ε.
 Επισημαίνουμε ότι :
τα δικαιώματα του
παιδιού
ο εθελοντισμός
ειδικοί στόχοι στις
Σχολικές
Δραστηριότητες
η καταπολέμηση της
ενδοσχολικής βίας

19. Ο Εθελοντισμός
Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς
 Εγχειρίδιο :«Διδάσκοντας τον Εθελοντισμό»
 Documentaire : “Δράσε Θετικά”
 Επικοινωνία με οργανώσεις που
δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς
εθελοντισμού : 210 2599373,
http://www.neagenia.gr,
http://volunteers.neagenia.gr

20. Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς
 Συστάθηκε το 1992
 Επιτελικό κυβερνητικό όργανο
 Στόχοι : διαμόρφωση, παρακολούθηση και
συντονισμός κυβερνητικής πολιτικής για τη
νέα γενιά και τη σύνδεσή της με την κοινωνία
και τους φορείς της
 2011 : Εθνικός Συντονιστικός φορέας για
το Ευρωπαϊκό έτος Εθελοντισμού

21. Θεσμικός φορέας
• Θεσμικός φορέας είναι ο οργανισμός, ή η ένωση
προσώπων, που προωθεί την εύρυθμη λειτουργία της
Πολιτείας τηρώντας τους κανόνες δικαίου
και την ανάπτυξη και εκπαίδευση των Πολιτών,
ενώ παράλληλα αναπτύσσει συνεργασίες που
προωθούν την κοινωνική συνοχή και το κοινωνικό
όφελος.
 Στην κατηγορία των θεσμικών φορέων εντάσσονται οι
 Κρατικοί Οργανισμοί
 οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης
 τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
 οι Επιστημονικές Ενώσεις

22. Θεματικά Δίκτυα
 Οργανωτικά
σχήματα που με συνεργασία
συντονιστών – υποστηρικτικών δομών (όπως τα
ΚΠΕ) και συμμετεχόντων (σχολείων), ενισχύουν
την επιμόρφωση και τη στήριξη του εκπαιδευτικού
με εκπαιδευτικό υλικό.
 Προσφέρουν τη δυνατότητα δημιουργίας και
διατήρησης ενός επικοινωνιακού πλαισίου μεταξύ
μαθητών/εκπαιδευτικών διαφορετικών περιοχών
και κοινωνικών φορέων

23. Θεματικά Δίκτυα
• Εθνικά Δίκτυα : από Δ/νσεις Εκπαίδευσης, ΚΠΕ,
φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Μ.Κ.Ο,
εποπτευόμενους από το Υ.ΠΑΙ.Θ. φορείς
• Περιφερειακά Δίκτυα : σε επίπεδο Περιφέρειας,
συντονιστικός φορέας ΚΠΕ, ή Δ/νση Εκπ/σης
• Τοπικά Δίκτυα : σε επίπεδο Νομού, συντονιστικός
φορέας ΚΠΕ, ή Δ/νση Εκπ/σης
• Διεθνή Δίκτυα : σε επίπεδο διεθνών συνεργασιών
προωθούν την πολιτική του Υ.ΠΑΙ.Θ., από Δ/νσεις
Εκπαίδευσης,
ΚΠΕ,
φορείς
της
Τοπικής
Αυτοδιοίκησης, Μ.Κ.Ο, εποπτευόμενους από το
Υ.ΠΑΙ.Θ. φορείς

24. Ενημέρωση για τα δίκτυα των ΚΠΕ
 ΚΠΕ Δραπετσώνας : Τρίτη 08-10-13
 ΚΠΕ Λαυρίου : Πέμπτη 10-10-13
 ΚΠΕ Έδεσσας : Δευτέρα 04-11-13
Δίκτυα ΚΠΕ Έδεσσας
 Νερό
 Απορρίμματα
 Σχολικοί κηπουροί (Διαδικτυακή κοινότητα)

25. Νέα Δίκτυα ΚΠΕ
 ΚΠΕ Φιλίππων
« Η πολιτιστική κληρονομιά ως εργαλείο για
την αειφόρο εκπαίδευση»
 ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού και Βερτίσκου
«Βιώσιμη πόλη : Η πόλη πεδίο εκπαίδευσης
για την αειφορία»

26. Δίκτυα Μ.Κ.Ο
Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης
(EΕΠΦ)
 Μαθαίνω για τα δάση (Διεθνές)
 Οικολογικά Σχολεία (Διεθνές)
 Νέοι δημοσιογράφοι για το περιβάλλον
(Διεθνές)
 Οι πράσινες Γωνιές της γειτονιάς μου
(Εθνικό)
 Φύση χωρίς σκουπίδια (Εθνικό)

27. Δίκτυα Διευθύνσεων Εκπαίδευσης
 Δίκτυο Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Δυτικής
Αττικής : Ο κήπος της αειφορίας (τοπικό)
 Δίκτυο Δ/νσης Α/θμιας και Β/θμιας Γ΄Αθήνας :
Σχολικοί κήποι (τοπικό)
 Δίκτυο Δ/νσης Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης
Δ΄Αθήνας : Πώς θα μειώσω τα σκουπίδια μου
(περιφερειακό) – αιτήσεις συμμετοχής έως
10/10/13

28. Θεματικά έτη UNESCO
 Τα σχολικά έτη της δεκαετίας 2005-2014,
έχουν χαρακτηριστεί με θεματικό
περιβαλλοντικό περιεχόμενο ως εξής :
 2006
Νερό – Γαλάζιος Πλανήτης
 2007 Καταναλωτισμός και Περιβάλλον
 2008
Δάσος – Πράσινος Πλανήτης
 2009
Γεωργία, Διατροφή και Ποιότητα
Ζωής

29. Θεματικά έτη UNESCO
 2010
Ενέργεια – Ανανεώσιμες Πηγές
και Τοπικές Κοινωνίες
 2011
Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα
Δικαιώματα
 2012
Υγεία και Παραγωγικές
Διαδικασίες
 2013
Ανθρωπογενές Περιβάλλον και
Αειφόρος Διαχείριση
 2014
Ενεργοί Πολίτες

30. Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων
Π.Ε.
Θεματικό έτος UNESCO 2013-14
«Eνεργοί Πολίτες»
Πολίτης είναι αυτός που έχει την υπηκοότητα μιας χώρας, που έχει
πολιτικά δικαιώματα
Ο ενεργός πολίτης είναι ο υπεύθυνος πολίτης, που είναι
ενημερωμένος, ξέρει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, εκφράζει
την άποψή του και συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία.

31. Ο ενεργός πολίτης είναι αυτός που:

32. Δίκτυο Ενεργών Πολιτών
Το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών (Δ.Ε.Π.)
είναι το δίκτυο των πολιτών μελών του
QualityNet Foundation
Είναι ένα ανοιχτό κοινωνικό φόρουμ που στοχεύει
στην ενημέρωση, στην υιοθέτηση σωστών στάσεων
και προτύπων στην καθημερινότητα και στην
ενεργοποίηση των πολιτών σε δράσεις που
αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής μας.
http://www.qualitynet.gr/profile.asp?ITMID=62120&LANG=GR

33. Δομές Υποστήριξης της
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
 Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Από το 1991 εφαρμόζεται ο θεσμός του
Υπευθύνου ΠΕ σε κάθε Διεύθυνση
Εκπαίδευσης της χώρας
 Αποστολή των Υπευθύνων ΠΕ είναι η
υποστήριξη και επιμόρφωση των
καθηγητών και η διάδοση των
προγραμμάτων ΠΕ που υλοποιούνται στα
σχολεία


34. Το έργο των Υπευθύνων
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
 Ενημέρωση των εκπαιδευτικών και των Δ/ντών για τα








προγράμματα
Οργάνωση συναντήσεων εκπαιδευτικών (διάχυση
πληροφοριών)
Βοήθεια στο σχεδιασμό του προγράμματος
Ενημέρωση για επιστημονικές συναντήσεις,
σεμινάρια, κ.λπ
Συντονισμός δράσεων παρουσιάσεων
προγραμμάτων
Ενημέρωση για συνεργασίες και παρακολούθηση
προγραμμάτων ΚΠΕ
Ενημέρωση για τα θεματικά δίκτυα
Οργάνωση σεμιναρίων και ημερίδων
Επίσκεψη σε σχολεία και παρακολούθηση πορείας
υλοποίησης προγραμμάτων

35. Δομές Υποστήριξης της
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
 Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Από το 1993 εως σήμερα έχουν ιδρυθεί και
λειτουργούν 51 Κέντρα Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα

36. Υποστήριξη από τα ΚΠΕ
Η
βασική αποστολή τους είναι :
 H υποδοχή και εκπαίδευση των μαθητικών
περιβαλλοντικών ομάδων
 H επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με σεμινάρια
και ειδικές δράσεις
 H επιμόρφωση των ενηλίκων, στο πλαίσιο της
δια βίου μάθησης, με σκοπό την αλλαγή στάσης
ζωής, την προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας
ζωής και τη διαμόρφωση ενεργοποιημένων
πολιτών.
 Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού

37. Ενημέρωση από το ιστολόγιο του τμήματος
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Β΄Αθήνας
blogs.sch.gr/grperekvath

38. Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές
Πληροφόρησης
 1.
Εγκύκλιος για το Σχεδιασμό και υλοποίηση
προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων, Αρ.
Πρωτ. 121118 / Γ7, 08-10-12
 2. Υπουργική Απόφαση – περί Θεματικών
Δικτύων, Αρ.Πρωτ. 127856/Γ7/29-11-06
 3. Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική
Αγωγή, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση
Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι 1997, υποστήριξη
Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
 4. Α.Δ. Γεωργόπουλος, Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση, Ο νέος πολιτισμός που αναδύεται,
Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2005

39. Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές
Πληροφόρησης
 5.
Επιλεγμένα θέματα διαχείρισης
περιβάλλοντος, Εκδόσεις Μουσείου Γουλανδρή
Φυσικής Ιστορίας, Αθήνα 1995
 6. Μάναλης Π., Μαργαρίτη Σ., Σούρμπη Α.,
Εκπαίδευση για την αειφορία, Ταξιδεύοντας με
την αειφορία στον Αργοσαρωνικό, Παιδαγωγικές
δραστηριότητες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης,
Εκδότης : Οργανισμός Ανάπτυξης και
Περιβαλλοντικής Προστασίας Νομαρχίας Πειραιά,
2010
 7. Φορείς που έχουν σχέση με το περιβάλλον Κατάλογος των μη κυβερνητικών οικολογικών περιβαλλοντικών οργανώσεων, Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ, Εθνικό
Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Αθήνα 1997

40. Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές
Πληροφόρησης
 8.
Περιβαλλοντικά
Προγράμματα
στη
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Νομού Μεσσηνίας, Η
εκπαίδευση στο δρόμο προς την αειφόρο
ανάπτυξη, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
καλαμάτας, Καλαμάτα 2009
 9.
Φέρμελη Γ., Ρουσσομουστάκη .- Θεοδωράκη
Μ, Χατζηκώστα Κ., Γκαίτλιχ Μ., Οδηγός Ανάπτυξης
Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης - Βιβλίο δασκάλου, Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ

41. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας