sana po ay makatulong sa inyo

1. NELSON MANDELA

2. ANG BAWAT TAO
AY MAY
KAKAYAHAN AT
TUNGKULING
BAGUHIN ANG
MUNDO PARA SA
IKABUBUTI NG
KAPWA.

6. ANG NATUTUNAN
KO SA NAPANOOD
NA VIDYO AY…
ANG NATUTUNAN
KO SA NAPANOOD
NA VIDYO AY…

7. DEKSRIPSYON SA SANAYSAY
•Piliin ang mga salitang may
kaugnayan sa sanaysay pagkatapos
ay bumuo ng mahalagang kaisipan
gamit ang mga salitang napili
GAWAIN PARA SA LAHAT
GAWAIN 1

8. SANAYSAY
SALOOBIN
OPINYON
TALUMPATI
SUKAT
TAUHAN
BALITA
ISYU
BANGHAY
TUGMA
IDEYA KURO-KURO
P
A
N
A
N
A
W

9. Ang nabuo
kong
mahalagang
kaisipan sa
sanaysay ay…
Ang nabuo kong
mahalagang
kaisipan sa
sanaysay ay…
Ang nabuo kong
mahalagang
kaisipan sa sanaysay
ay…

10. ALIN ANG TOTOO?
SURIIN ANG PAHAYAG:
• “Ayon sa pananaliksik, ang musika, panitikan,
sining at kultura ng Africa ay nakakuha ng
mataas na pagpapahalaga at paggalang sa
lipunan. Sa tingin ko, ang lumang paniniwala
na ang Africa ay tulas sa isang bata, ang pag-
unlad ang naging dahilan upang hindi ito
mapansin noon.”
GAWAIN 2

11. •Aling pahayag ang mas
paniniwalaan mo? Bakit?

12. ALING PAHAYAG ANG PANINIWALAAN
MO?
• “Ayon sa pananaliksik, ang musika, panitikan,
sining at kultura ng Africa ay nakakuha ng
mataas na pagpapahalaga at paggalang sa
lipunan. Sa tingin ko, ang lumang paniniwala
na ang Africa ay tulas sa isang bata, ang pag-
unlad ang naging dahilan upang hindi ito
mapansin noon.”

13. KARAGDAGANG KAALAMAN
SANAYSAY Makapagbigay ng
Mahalagang
kaisipan
nakapaloob
MAHAHALAGANG
IMPORMASYON na
ibinibigay sa mambabasa
BALANGKAS
Isang LOHIKAL O KAYA’Y
KRONOLOHIKAL at pangkalahatang
paglalarawan ng paksang isinusulat.
• Plano ng paksang isusulat
• Iskeleton ng susulatin
• Mapa ng impormasyon
• Mapipili mo ang mga ideya o konsepto
• Kahalagahan - kahulugan
• Mapag-iisipang mabuti ang paksa
- Pagsasaayos ng mga ideya

14. KARAGDAGANG KAALAMAN
•TALUMPATI – Isang halimbawa ng sanaysay.
•SANAYSAY- ay isang uri ng panitikan na nasa
anyong tuluyan na ipinahahayag ang sariling
kuro-kuro, saloobin, at damdamin na
kapupulutan ng aral at aliw ng mambabasa.

16. Natutunan ko na ang pormal
na sanaysay ay…
Natutunan ko naman na ang
impormal na sanaysay ay…
Ano ang
pagkakatulad
at pagkakaiba
ng dalawang
uri ng
sanaysay

18. Ang vidyo ay tungkol sa…

19. SANAYSAY
NELSON MANDELA:
BAYANI NG AFRICA
•Isinalin sa Filipino
ni Roselyn T.
Salum
AKO AY IKAW
•Ni Hans Roemar T.
Salum

20. BASAHIN ANG GABAY NA TANONG
GAWAIN 3

22. TALASALITAAN

24. NELSON M A NDEL A: B AYANI
NG A FRICA
ISINALIN SA FILIPINO NI
ROSELYN T. SALUM
( TA L U M PAT I )

25. • Sa mga kapita-pitagan, kataas-taasang mga
panauhin, mga kasama, at mga kaibigan…
• Ngayon, lahat tayong naririto ay
pagkalooban nawa ng pagpapala at pag-asa sa
kasisilang na kalayaan gayundin naman sa mga
nagdiriwang sa iba pang bahagi ng mundo.
• Mula sa mga karanasan ng di-
pangkaraniwang kapahamakan ng tao na namayani
nang matagal, isisilang ang lipunang ipagmamalaki
ng sangkatauhan.
15

26. • Ang ating mga nagawa bilang
ordinaryong mamamayan ng Timog Africa ay
kailangang magbunga ng tunay na
mamamayan nito na magpapalawak sa
paniniwala ng sangkatauhan sa katarungan,
magpapalakas sa tiwala sa kadakilaan ng
kaluluwa, at magtutustos sa lahat ng ating
pag-asa sa kapakinabangan ng buhay ng lahat.
• Ang lahat ng ito ay utang natin sa
ating mga sarili at sa mga taong naririto
15

27. • Sa aking mga kababayan, wala
akong alinlangang sabihin na ang
bawat isa sa atin ay kasinlapit ang
puso sa lupa ng napakagandang
bansang ito, sa tanyag na puno ng
jacaranda sa Pretoria, at sa mga
puno ng mimosa.
10

28. • Ang ating mga nagawa bilang
ordinaryong mamamayan ng Timog Africa ay
kailangang magbunga ng tunay na
mamamayan nito na magpapalawak sa
paniniwala ng sangkatauhan sa katarungan,
magpapalakas sa tiwala sa kadakilaan ng
kaluluwa, at magtutustos sa lahat ng ating
pag-asa sa kapakinabangan ng buhay ng lahat.
• Ang lahat ng ito ay utang natin sa
ating mga sarili at sa mga taong naririto
15

29. •Sa bawat oras, bawat isa sa atin ay
dadamhin ang lupang ito,
mararamdaman natin ang pansariling
pagbabago. Ang kalagayan ng bansa
ay magbabago tulad ng panahon.
• Tayo ay kumilos nang may
kaligayahan at kagalakan sa paglunti
ng kapaligiran at sa pagbukadkad ng
mga bulaklak.
C
L
A
S
S
NO.
16-
20
25

30. • Ang espiritwal at pisikal na
kaisahan na ating ibinabahagi sa lupaing
ito ay nagpapaliwanag sa lalim ng sakit na
dala-dala ng ating mga puso sa tuwing
makikita natin ang ating bansa na unti-
unting nalulugmok ng di pagkakasundo, at
sa tuwing makikita natin ang pagtanggi,
ang paglaban sa batas, at paghihiwalay ng
mga tao sa mundo. Ito ay dahil sa naging
pambansang batayan ang nakamamatay na
ideolohiya at pagkakaroon ng rasismo.
C
L
A
S
S
NO.
21-
30
25

31. • Tayo, ang mga mamamayan ng Timog
Africa, ay nakadama ng kapayakan nang ibinalik sa
sangkatauhan ang pagkakaibigan. Tayo, na
pinagkaitan ng batas kamakailan lang, ay binigyan
ng bihirang pribilehiyong mamahala sa mga bansa
sa sarili nating lupain.
• Pinasasalamatan namin ang aming mga
pinagpipitaganang panauhin sa pagparito upang
angkinin, kasama ang mamamayan ng aming bansa,
ang tagumpay para sa katarungan, para sa
kapayapaan, at para sa dignidad.
C
L
A
S
S
NO.
31-
40
5

32. • Naniniwala kami na
ipagpapatuloy ninyo ang pagtulong sa
amin sa pagharap sa mga pagsubok sa
pagbuo ng kapayapaan, kaunlaran,
pagkakapantay-pantay ng mga lalaki at
babae, walang diskriminasyon sa lahi,
at demokrasya.
15

33. •Malugod naming tinatanggap ang tungkulin na
ang aming mamamayan at ang kanilang
kalayaang politikal, pananampalataya,
kababaihan, kabataan, negosyo, tradisyunal, at
mga pinuno na isagawa ang kongklusyong ito.
Hindi mawawala riyan ang aking Second Deputy
President, ang Kagalang-galang na si F. W. de
Klerk.
20

34. • Pinasasalamatan din namin ang lahat
ng bumubuo sa hukbong panseguridad sa
pagganap sa kanilang tungkulin na
pangalagaan ang ating unang malayang
eleksiyon at ang transisyon sa demokrasya,
mula sa “hukbong uhaw sa dugo” na nag-
aalangan pa ring makakita ng liwanag.
• Ang panahon para sa paghilom ng
sugat ay naririto na.
• Ang panahon upang pag-ugnayin ang
pagkakaiba-iba ng opinyon na nagiging dahilan
ng pagkakahati-hati ay dumating na.
C
L
A
S
S
NO.
1-5
15

35. • Ang panahon upang bumuo ay nasa atin na.
• Sa wakas ay naabot na natin ang
emansipasyon sa politika. Nangako tayong
palalayain ang ating mamamayan sa
kahirapan, kakulangan, pagdurusa, kasarian, at
iba pang diskriminasyon.
• Nagtagumpay tayo sa ating huling
hakbang sa pagkakaroon ng kapayapaan.
Itinalaga natin ang ating sarili sa pagbuo ng
kumpleto, makatarungan, at panghabambuhay
na kapayapaan.
C
L
A
S
S
NO.
31-
34
11

36. • Tayo ay nagtagumpay na magtanim
ng pag-asa sa milyon-milyong mamamayan.
Pumasok tayo sa kasunduan na bubuo tayo ng
lipunan kung saan ang lahat ng mamamayan ng
Timog Africa, itim man o puti, ay maglalakad na
walang takot sa kanilang mga puso, tiyak ang
kanilang karapatan sa pagkakaroon ng dignidad
– isang bansang may kapayapaang pansarili at
pambansa.
15

37. •Bilang tagapagsalita, pangulo o iba pang
mga tagapanayam, sino-sino ang maaring
pasalamatan sa isang talumpati?
•Ano ang gustong italaga ni Nelson
Mandela sa bawat isa?

38. •Bilang simbolo ng pagbabago sa ating
bansa, ang bagong Interim Government
of National Unity ay sa panahon ng
biglaang pangangailangan, bibigyang-
pansin ang isyu ng amnestiya ng mga
taong kasalukuyang nakakulong.
C
L
A
S
S
NO.
41-
48
5

39. • Inaalay namin ang araw na ito sa lahat ng
mga bayani ng bansang ito at sa iba pang bahagi ng
mundo na nagsakripisyo at isinuko ang kanilang mga
buhay upang tayo ay lumaya.
• Ang kanilang mga pangarap ay naging
makatotohanan. Kalayaan ang kanilang handog.
• Tayo ay may pagpapakumbaba at
pagmamalaki sa karangalan at pribelehiyo na ikaw,
mamamayan ng Timog Africa ay iginagawad sa atin,
bilang unang Pangulo ng nagkakaisa, malaya, walang
diskriminasyon ng lahi, at pamahalaang naniniwala sa
pagkakapantay-pantay ng kasarian.
C
L
A
S
S
NO.
35-
39
15

40. • Nauunawan naming walang madaling
daan para sa kalayaan.
• Batid naming kung nag-iisa ay hindi
maaabot ang tagumpay.Kailangan nating kumilos
nang sama-sama bilang nagkakaisang mamamayan
para sa pambansang pagkakasundo-sundo, para sa
pambansang pagkakabuo-buo, para sa pagsilang ng
bagong mundo.
5

41. • Magkaroon nawa ng katarungan para sa lahat.
• Magkaroon nawa ng kapayapaan para sa lahat.
• Magkaroon nawa ng hanapbuhay, tinapay, tubig, at
asin para sa lahat.
• Malaman nawa ng bawat isa na ang katawan, ang
isip, at ang kaluluwa ay dapat lumaya upang mabigyang
kasiyahan ang kanilang mga sarili.
1

42. • Hindi, hinding-hindi na muling makararanas ang
magandang lupaing ito ng kawalang-katarungan at
sakripisyo sa kawalang dignidad at kahalagahan ng
pagiging katutubo sa mundo.
• Maghari nawa ang kalayaan.
• Pagpalain ka ng Diyos, Africa!
• Salamat.
10

43. SAGUTIN ANG GABAY NA TANONG
• Bigyang kahulugan ang tinutukoy na kalayaan ni
Nelson Mandela sa kaniyang talumpati.
• Gaano ba kahalaga sa isang tao, isang lahi, at isang
bansa ang tinutukoy na kalayaan ni Nelson Mandela?
• Batay sa talumpati, ilarawan ang kalagayan ng mga
tag-timog aprika.
• Anong mga katangian ni Mandela ang masasalamin
sa kaniyang talumpati?
17
21
19
10
8 31
11 16
34 51
27 29

44. •Ganito rin ba ang katangian ng namumuno sa
ating bansa? Maglahad ng mga pangyayaring
nagpapatunay nito.
•Kung ikaw ay isa sa mamamayan ng Timog
Aprika, ano ang iyong magiging damdamin sa
talumpati ni Mandela?
•Sa ano-anong sitwasyon maituturing na hindi
Malaya ang isang tao, lahi o bansa?
•Bilang kabataan, paano ka magiging sussi ng
pinapangarap na kapayapaan, kalayaan at
katarungan?
50 36 24
38 1 4
5 7 9
231422

46. TUWIRAN AT DI-
TUWIRANG
PAGPAPAHAYAG
G R A M AT I K A

47. ALAM MO BA?
•Nakatutulong sa pag-unawa ng mensahe ng
isang diskurso.
•Mahalaga ang mga ito sa pagkuha ng mga
impormasyong nais bigyang linaw,
•Mas natutukoy ng malinaw ang isang sanaysay
o talumpati kung ito ba ay makatotohanan o
opinion.

48. Tuwirang pagpapahayag – mga pahayag
na may pinagbatayan at may ebidensiya
kaya’t kapani-paniwala.
Di-tuwirang pagpapahayag- ay mga pahayag
na bagaman batay sa sariling opinion ay
nakahihikayat naman sa mga tagapakinig o
tagapagbasa.

49. PAGSASANAY 1:
•Suriin ang mga pangungusap. Uriin kung
tuwiran o di-tuwiran ang pahayag na
ginamit.
•Lumuhod kung ang pahayag ay kapani-
paniwala. Tumayo sa upuan kung ito ay
batay sa sariling opinion.
•Ang hindi makikiisa ay siyang
magpapalinag ng pahayag kung tuwiran o

50. 1. Ayon sa estadistika, mas marami ang bilang ng mga
babae kaysa mga lalaking Pilipino.
2. Ang pagtaas ng bilihin ay maaring maging dahilan
upang mas maraming tao ang magutom.
3. Isang katotohanan ang lumabas sa balita na ipasa na
ang Freedom of Information sa Senado.
4. Walang malaking nakapupuwing kaya’t huwag
maliitin ang inaakalang maliit na kakayahan ng
kapwa.
5. Mayaman ang bansa sa kalikasan. Patunay niito ang
magagandang paligid o tanawin na dinarayo ng mga

51. PAGSASANAY 2:
•Nasusuri at nauunawaan ang isang
talumpati mula sa Pilipinas bilang
lunsarang teksto sa wikang pag-aaralan.
Hanapin ang mga pahayag na nagsasaad
ng tuwiran at di-tuwirang pahayag mula
sa babasahing sanaysay

52. AKO AY IKAW
NI HANS ROEMAR T. SALUM
•“Akoy isang Pinoy, sa puso’t diwa. Pinoy na
isinilang sa ating bansa. Ako’y hindi sanay sa mga
wikang banyaga, ako’y Pinoy na may sariling
wika. Wikang Pambansa ang gamit kong salita…”
Hay napakaganda sa pandinig ang awiting ito ni
Florante. Damang-dama ang pagmamahal ng
mang-await sa akin.

53. •Matagal na panahon na rin simula nang ako ay
ipaglaban ni dating Pangulong Manuel Quezon.
Ang pakikipaglaban niiyang ito ay daan upang
ako ay umusbong, gamitin at tangkilikin. Ako
ang simbolo ng pakikipagkalakalan ng ating
bansa, ang Pilipinas. Sa totoo lang, ako ay
ginagamit sa maraming sitwasyon at
pagkakataon. Ah, tunay ngang malayo na ang
aking narrating bilang isang instrument ng
komunikasyon. Patunay nito, sa paglipas ng
panahon ay mabilis na naging moderno na rin

54. Talagang ang mga Pinoy ay hindi nagpapahuli.
Subalit, kasabay ng pagbabago at pagiging
modernong ito ay ginawa na rin akong moderno.
Pakiramdam ko ay binihisan ako upang sumabay sa
makabagong panahon. Sa katunayan, ang wika ng
kabataan ngayon ay tinatawag na Taglish, mga
jejemon wika nga. Ang salitang nanay sasabihing
mudra, ang tatay ay pudra. May magsasabi ring I
wanna make bili that sapatos! Hay, kailangan bang
kasabay ng pagbabago ay pagbabago sa akin?
Nasaan na ang ipinaglabang wika? Mga kabataan,
ang totoo, ako ay ikaw na sasalamin sa ating bansa.

55. • Hindi masama ang pag-unlad at ang pagbabago
kung ang pagbabagong ito ay para sa ikabubuti at
ikaaayos ng komunikasyon. Sa makabagong
panahon, gamitin mo ako sa iyong wika kung iyan
ang ibig mo, piliin lamang sa tamang panahon at
tamang sitwasyon, tiyak na ang ating patuloy na
pag-unlad at ang pagbabago kung ang
pagbabagong ito ay para sa ikabubuti at ikaaayos ng
komunikasyon. Sa makabagong panahon, gamitin
mo ako sa iyong wika kung iyan ang ibig mo, piliin
lamang sa tamang panahon at tamang sitwasyon,
tiyak na ang ating patuloy na pag-unlad.

56. SURIIN NATIN!
• Sa iyong palagay, bakit kailangang magkaroon ng
wikang Pambansa?
• Bigyang interpretasyon ang pahayag na: “Mga
kabataan, ang totoo, ako ay ikaw na sasalamin sa
ating bansa.”
• Isa sa nakipaglaban para sa wika ay si Pang. Quezon,
Kung ikaw ay nasa katayuan niya, tulad din ba ng
kaniyang desisyon ang iyong gagawin upang
magkaroon tayo ng isang wikang Pambansa? Bakit?

57. •Sa kasalukuyan, makikita bang Malaya ang mga
Pilipino sa paggamit ng wikang Pambansa?
Magbigay ng sitwasyon batay sa sariling
karanasan o ng ibang taong nakapaligid sa iyo.
•Bilang isang kabataan, paano mo maipakikita
ang pagpapahalaga sa wikang sarili.

58. PAGSASANAY 3:
•Sumulat ng sariling sanaysay (SONA) na may
tuwiran at di-tuwirang pahayag tungkol sa
kasalukuyang pangyayari sa bansa na ang
layunin ay makapanghikayat sa kaniyang
mambabasa. Maaring gamitin ang sumusunod
na mga transitional device. Gawin ito sa isang
buong papel.

59. Sa katunayan
Sa totoo lang
Ang totoo
Bilang patunay
Isang
katotohanan
Patunay nito
Ebidensiya ng