hey,if any query please write

1. Theme of the Seminar
Next Gen Approaches to Teaching & Learning
Sub-Themes
Trends in Teaching & Learning
Theoretical Paper
માનસિક સ્વાસ્્યનો પ્રિન્નતા,સ્વ-સનયંસિત અધ્યયન અને શૈક્ષિણક ક સિધિસાિાનેનો િંધં
Shah Jalpa Rajendrakumar
[M.Com,M.Ed.,M.Phil.,NET(Edu.)]
Ph.D. Research Scholar [Education]
Faculty of Education
Gujarat Vidhyapith, Ahmedabad-380004.
(M) 9510038033

2. િારાંશ
િારું માનસિક સ્વાસ્્ય એટલે વ્યક્તતનું માનસિક િંતુલન, િંતુક્ષલત વ્યવહારો તેમજ આવેશો પર
સનયંિણક રાખવું (દેશમુખ, 2013, દ્વારા ઉલ્લેક્ષખત પૃ.45).
અિરકારક અધ્યાપન-અધ્યયન માટે સશિક અને અધ્યેતાનું માનસિક સ્વાસ્્ય યોગ્ય હોવું આવશ્યક
છે.
માનસિક સ્વાસ્્ય વ્યક્તતને પોતાની વાસ્તસવક િમતાનું ભાન કરાવે છે. તે તાણક , ક્ષ િંતા અને હતાશા
પર કેવી રીતે સનયંિણક રાખવું અને ઉત્પાદકીય કાયો કરવા માટે વ્યક્તતને િિમ ધનાવે છે.
માનસિક સ્વાસ્્યની િમસ્યાઓ (ક્ષ િંતા, તાણક , હતાશા) શૈિક્ષણક ક સિધ્ધ્ ને અિર કરે છે.
િારા માનસિક સ્વાસ્્યના કારણક ે ધાળકની શૈિક્ષણક ક સિધ્ધ્ માં નોં પાિ સુ ારો અનવા વ ારો નાય
છે.
માનસિક સ્વાસ્્યએ જીવનના દરેક સ્તર પર અગત્યનું છે. એટલે કે ધાળપણક ની યુવાવસ્ના સુ ી.

3. ાવીરૂપ શબ્દો: માનસિક સ્વાસ્્ય, પ્રિન્નતા, સ્વ-સનયંસિત અધ્યયન, શૈક્ષિણક ક સિધિસા
Source: https://www.google.com/Images

4. માનસિક સ્વાસ્્ય
• સામાન્ય અર્થ મુજબ માનસસક સ્વાસ્્ય એ વ્યક્તિના મનનુું સ્વાસ્્ય છે, જે િેના ોતિાન ાતિ અને
ોયાથવરણ સાર્ેના અન ૂકુલન, સુંતુલલિ વિથન અને સુગ્રસર્િ વ્યક્તિત્વ સાર્ે સુંબુંધ ધરાવે છે.
• હેડફિલ્ડ, (1952) માનસસક સ્વાસ્્યને અર્થ આોિાું જણાવે છે કે માનસસક સ્વાસ્્ય એ સમગ્ર વ્યક્તિત્વન
સુંપ ૂણથ અને સુમેળભરી કામગ રી છે.
Source: https://www.google.com/Images

5. લક્ષણત
• પ્રસન્નિા
• આત્મસવશ્વાસ.
• અન્યત સાર્ે સુખદ સમાયતજન સમસ્યા ઉકેલ શકે છે.
• સમસ્યાનત સામનત
• શારીફરક સ્વાસ્્યને ાતળવવા હુંમેશા િત્ોર
• આવેગાત્મક રીિે ોફરોતવ હતય છે.
• જીવન પ્રત્યે હકારાત્મક વલણ

6. પ્રસ્ન્નિા
• ખુશ
• સુખાકારી
• સુંિતષ
• હકારાત્મકિા
“Happiness is a state of subjective well-being and positive emotions.”
-Myself

7. માનસિક સ્વાસ્્ય અને પ્રિન્નતા
• પ્રસન્નિા એ માનસસક સ્વાસ્્યનુું એક પ્રધાન લક્ષણ છે.
• પ્રસન્ન રહેવુું એ એક ટેવ છે અને અન્ય ટેવતન જેમ શ ખ શકાય છે.
• પ્રસન્ન વ્યક્તિને ોતિાના કાયો કરવામાું, િરજત અદા કરવામાું ોતિાના ોર દબાણ લાવવુું ોડતુું
નર્ , ોરુંતુ સાહજજકિાર્ િે ઉોયતગ કાયથ કરવાન િક શતધિત હતય છે.
• માનસસક સ્વાસ્્ય અને પ્રસન્નિા બુંને એક સસક્કાન બે બાજુઓ છે.
“An increase and decrease of mental health which cause increase and decrease of
happiness of youth, respectively. “
-Kambiz Kamkary et
al.[2012]
Source: www.pelagiaresearchlibrary.com

8. સ્વ-સનયંસિત અધ્યયન
• સ્વ-સનયુંસિિ અધ્યયનએ વ્યક્તિને ોતિાન ક્ષમિા સમજવા અને ોતિાના અધ્યયન
વાિાવરણ ોર સનયુંિણ રાખવા સાર્ે સુંકળાયેલ છે.
સ્વ-સનયંસિતઅધ્યયન રાવતા અધ્યેતાની લાિક્ષણક કતા
 ોતિાના સનણથયત અને કાયથયતજનાઓન રચના અને સ્વસ્્ય લચત્તે િેનુું સુંચાલન કરી શકે છે.
 િેઓ ોતિાના સુંવેગત ોર કાબૂ
 અન ૂકુલન, સ્વિુંિિા, માનસસક સુખાકારી [well-being]
 ધ્યેયતન ોફરપ ૂણથિા
 જીવનનાું ોડકારતનત સામનત કરી શકે છે
 .િેનામાું સ્વ-સનણથયનત અને આત્મસવશ્વાસનત સવકાસ ર્ાય છે.
 િે ોતિાન ક્ષમિાઓ અને નબળાઇઓ ાતણ શકે છે.

9. માનસિક સ્વાસ્્ય અને સ્વ-સનયંસિત અધ્યયન
• સ્વ-સનયુંસિિ અધ્યયન અને માનસસક સ્વાસ્્ય એકબ ાત સાર્ે ગાઢ રીિે સુંકળાયેલ છે.
• Jahanshir, T & et.al.((2012) નામિે “સ્વ-સનયુંસિિ અધ્યયન અને માનસસક સુખાકારી
વચ્ચે હકારાત્મક સુંબુંધ છે.”
• Lisa (2013) ના મિે “સારા માનસસક સ્વાસ્્ય માટેનુું રહસ્ય, સ્વ-સનયમન છે.જેનાર્ વ્યક્તિ
ને ોતિાના સુંવેગત ોર કાબૂ રાખ શકે છે.”
• ોતિાન ાતિે સનયુંિણ લાવવા માટે માિ માગથદશથન પ ૂરુું ોાડવુું િે સારુું માનસસક સ્વાસ્્ય પ્રાપ્િ કરવાનત
શ્રેષ્ઠ માગથ છે.
આમ સ્વ-સનયુંિણ અધ્્યનએ સવદ્યાર્ીઓના સારા માનસસક સ્વાસ્્ય માટે
ઉોયતગ છે કારણકે સવદ્યાર્ીઓ જેટલા ોતિાના વ્યવહાર,વાિાવરણ,સુંવેગત ોર સનયુંિણ
રાખ શકે છે િેટલુું િેઓનુું માનસસક સ્વાસ્્ય સારુું રહે છે.

10. શૈિક્ષણક ક સિધિસા
• Good (1959) ના મિે “શૈક્ષલણક સસદ્ધિ સવદ્યાર્ીઓન જે-િે સવષયતમાું જ્ઞાનપ્રાપ્પ્િ અર્વા
કૌશલ્યતના સવકાસ સાર્ે સુંકળાયેલ છે, જેનુું માોન સશક્ષકત દ્વારા માકથસ આો ને કરવામાું આવે
છે.”
માનસિક સ્વાસ્્ય અને શૈિક્ષણક ક સિધિસા
• સારા માનસસક સ્વાસ્્યના કારણે બાળકન શૈક્ષલણક સસદ્ધિમાું નોંધોાિ સુધારત અર્વા વધારત ર્ાય છે.
•Singh, Shashi Kala (2015) ના સુંશતધનના િારણ મુજબ માનસસક સ્વાસ્્ય હકારાત્મક અને
સાર્થક રીિે શૈક્ષલણક સસદ્ધિ સાર્ે સુંબુંધ ધરાવે છે.

11. Source: https://www.google.com/Images

12. ઉોસુંહાર
• પ્રસન્નિા,સ્વ-સનયમન અને શૈક્ષલણક સસદ્ધિ માટે માનસસક સ્વાસ્્ય એક મહત્વપ ૂણથ અંગ છે.
• માનસસક સ્વાસ્્ય આોણા ભાવનાત્મક, માનસસક અને સામાજજક કલ્યાણ સાર્ે જતડાયેલ છે. િે
આોણે કેવ રીિે સવચારવુું, અનુભવવુું અને કાયથ કરવુું િેના ોર અસર (પ્રભાવ) ોડે છે.
• િે આોણે િણાવને કેવ રીિે સુંભાળવત, કેવ રીિે બ ાતઓ સાર્ે સુંકળાવવુું અને કેવ રીિે
ોસુંદગ ઓ બનાવવ િે નક્કી કરવામાું મદદ કરે છે.

13. પટેલ, ન્દ્રકાંત પી [1991, P- No.853-855]ના મતે એ
માનસિક સ્વાસ્્ય જાળવવા માટે અધ્યેતાએની ેની
ધાધતો ધ્યાનમાં લેવી જોઇએ.
• શારીફરક સ્વાસ્્ય ાતળવવુું
•શતધત અને રુલચઓ કેળવવાું
• ગાઢ સમિત બનાવવા
• સમસ્યાઉકેલ વલણ રાખવુું
• વિથમાનમાું જીવવુું
• સનણથયાત્મકિાનુું લક્ષણ સવકસાવવુું
• અન્યત સાર્ે સુખદ સુંબુંધત સ્ર્ાોવા

14. • અધ્યેિાનુું માનસસક સ્વાસ્્ય સારુું રહે િે માટે િેને યોગ્ય વાતાવરણક પૂરુું
ોાડવુું જતઇએ.
• આમાટે િેના કુટુંધીજનો, િગાવ્હાલાં, સમિો, સશિકો વગેરેનત યતગ્ય સહકાર
પ્રાપ્િ ર્વત જતઇએ.
• કેવ રીિે પોતાના િંવેગો પર કાબૂ રાખવો જોઇએ િે અંગે માગગદશગન
આોવુું જતઇએ .

15. સુંદભથ સ ૂલચ
Carter, V. Good and Winifred R.Merkel 1959. Dictionary of Education, Mc Graw-Hill, Book
Company, Inc.USA.
Jahanshir, T.; Hassan, V.B.& Hadi, P. (2012). The role of self-regulated learning strategies in
psychological well being condition of students Procedia-Social and Behavioralsciences,69,
807-815. Retrieved from http://www.sciencedirect.com on 27th Feb, (2012).
Singh, Shashi Kala (2015). Mental Health and Academic Achievement of College Students. The
International Journal of Indian Psychology, Vol.2 (4). Pages 112-119.Retrieved from
http://www.ijip.in dated on 13th March, 2015.
દોંગા, નનુભાઈ )2010 ) .સશિણક નું મનોસવજ્ઞાન(ધિસદ્વતીય આવૃસિ).અમદાવાદ : નીરવ પ્રકાશન.
દેશમુખ, િીતારામ )2013 ).મૂલ્ય સશિણક ..અમદાવાદ : યુસનવસિિટી ગ્રંનસનમાગણક ધોર્ગ.
શુતલ, િતીષપ્રકાશ )2013 ). શૈિક્ષણક ક મનોસવજ્ઞાન (ધિસદ્વતીય આવૃસિ. આગ્રા : અગ્રવાલ પ્રકાશન.
પટેલ, ન્દ્રકાંતપી.(1991).િામાન્દ્યમનોસવજ્ઞાન.અમદાવાદ:યુસનવસિિટી ગ્રંન સનમાણક ગધોર્ગ.
P .849- 855.
http://www.parentsCanada.com/school/tweens/self-regulation-is-one-of-the-
secrets-to-good-mental-helath. On March 13, 2017.
 https://en.wikipedia.org/wiki/mental_helath on February 23, 2017.