สำหรับประกอบการสอนในรายวิชา คอมพิวเตอร์เพื่อการจัดการทางการศึกษา

1. อัลกอริทึมและการเขียนโปรแกรม
Algorithm and Programming
โดย อ.ดร. แจ่มจันทร์ ศรีอรุณรัศมี

2. หลักการแก้ปัญหา
เส้นทางจาก A ไปยัง H เส้นทางใดใช้เวลาเดินทางน้อยที่สุด
(ตัวเลขแทนเวลาเป็นนาที)

3. หลักการแก้ปัญหา
1. การวิเคราะห์และกำาหนดรายละเอียด
ของปัญหา
2.การวางแผนในการแก้ปัญหา
3.การดำาเนินการแก้ปัญหา
4.การตรวจสอบและปรับปรุง

4. หลักการแก้ปัญหา
1. การวิเคราะห์และกำาหนดรายละเอียด
ของปัญหา
- สิ่งที่ต้องการคืออะไร
- ข้อมูลที่กำาหนดให้คืออะไร
- พิจารณาข้อมูลและเงื่อนไขว่าเพียงพอที่
จะหาคำาตอบของปัญหาได้หรือไม่

5. หลักการแก้ปัญหา
2. การวางแผนในการแก้ปัญหา
- เลือกใช้เครื่องมือและวิธีการเพื่อให้ได้มา
ซึ่งคำาตอบ
- ใช้ประสบการณ์
- พิจารณารายละเอียดของสิ่งที่ต้องการ
หา
คำาตอบหาความสัมพันธ์
- อาศัยรหัสลำาลอง (pseudo code)
หรือ

6. หลักการแก้ปัญหา
3. การดำาเนินการแก้ปัญหา
เป็นการนำาเครื่องมือและวิธีการที่ได้
วางแผนไว้ในขั้นตอนที่ 2 มาดำาเนินการ
แก้ปัญหา

7. หลักการแก้ปัญหา
4. การตรวจสอบและปรับปรุง
- ตรวจสอบวิธีการที่นำามาซึ่งผลลัพธ์ว่าถูก
ต้องตามรายละเอียดของปัญหาที่กำาหนดไว้
หรือไม่
- อาจใช้วิธีการย้อนกลับไปทำาขั้นตอนที่
ผ่านมาซำ้าๆ เพื่อทบทวนหรือปรับปรุงจนกว่าจะ
ได้คำาตอบที่ถูกต้อง

8. Algorithm
อัลกอริทึม (Algorithm) หมายถึง
ขั้นตอนหรือลำาดับการประมวลผลในการ
แก้ปัญหาใดปัญหาหนึ่ง หรือลำาดับการทำางาน
ซึ่งจะช่วยให้เจ้าของผลงาน หรือผู้ที่สนใจ
หรือโปรแกรมเมอร์เห็นขั้นตอนของการทำางาน
ช่วยตรวจสอบความถูกต้อง และเข้าใจการ
ทำางานได้ง่ายขึ้น

9. หลักการเขียน Algorithm
เรียงลำาดับความสำาคัญ
ของงานที่จะทำา
เขียนออกมาในลักษณะภาษาเขียน
สามารถเข้าใจง่าย
มีความละเอียดของ
โครงสร้างพอสมควร
Step 1 Step 2 Step 3

10. Flow chart
โฟลว์ชาร์ต (Flow chart) หรือผังงาน
หมายถึง
ผังแสดงขั้นตอนและลำาดับการทำางาน
ต่างๆ ในโปรแกรม โดยแสดงในรูปของ
สัญลักษณ์และตัวอักษรประกอบการอธิบายใน
แต่ละขั้นตอน

11. Flow chart
สถาบันมาตรฐานแห่งชาติอเมริกา (The American
National Standard Institute: ANSI)
ได้กำาหนดสัญลักษณ์ที่เป็นมาตรฐานในการเขียนผัง
งานไว้ต่างๆ ดังนี้

13. หลักการใช้สัญลักษณ์ของผังงาน
ผังงาน (Flowchart) ที่เขียนขึ้น ต้องมีจุดเริ่มต้น
และ จุดสิ้นสุด (Start and Stop)1
สัญลักษณ์แต่ละรูปจะมีการเชื่อมต่อด้วย
ทิศทางการทำางาน (Direction of Flow)
2
ทิศทางการทำางานจะต้องเริ่มต้นจากจุดเริ่มต้น
และจบที่จุดสิ้นสุดเท่านั้น
3

14. โครงสร้างการเขียนผังงาน
โครงสร้างแบบลำาดับ
(Sequential Structure)
โครงสร้างแบบลำาดับ
(Sequential Structure)
โครงสร้างแบบมีทางเลือก
(Selection Structure)
โครงสร้างแบบมีทางเลือก
(Selection Structure)
โครงสร้างทำาซำ้า
(repetition Structure)
โครงสร้างทำาซำ้า
(repetition Structure)

15. กิจกรรมที่ 1 ฝึกปฏิบัติ
1. ให้เขียนผังงานแสดงการต้มทำาบะหมี่กึ่งสำาเร็จรูป
2. เขียนผังงานแสดงการคำานวณหาพื้นที่รูป
สามเหลี่ยมซึ่งมีการกำาหนดความยาวฐานและ
ความสูง
3. เขียนแผนผังแสดงการเดินทางมามหาวิทยาลัย
ของตนเอง

16. การกำาหนดค่าให้ตัวแปร
 เป็นการเปลี่ยนจากข้อความเป็นรหัสลำาลอง
 ช่วยลดความยาวของข้อความเมื่อมีการกล่าวซำ้า
หลายครั้ง
 ช่วยให้การถ่ายทอดความคิดกระชับ
 ช่วยให้เข้าใจง่าย
 การกำาหนดจะใช้รูปของตัวอักษรภาษาอังกฤษเป็น
ชื่อข้อมูล
 ณ เวลาหนึ่งๆ ตัวแปรจะมีค่าได้เพียงค่าเดียว
เท่านั้น
 ตัวแปรสามารถเปลี่ยนค่าได้ ขึ้นอยู่กับการดำาเนิน
การกับข้อมูลนั้นๆ ได้ด้วย

17. การกำาหนดค่าให้ตัวแปร
การกำาหนดค่าให้ตัวแปร สามารถทำาได้ 3 วิธีคือ
1.การรับค่าจากภายนอก
2.การกำาหนดค่าจากตัวแปรอื่น
3.การกำาหนดค่าจากการคำานวณ

18. การกำาหนดค่าให้ตัวแปร
สัญลักษณ์ที่ใช้สำาหรับการกำาหนดค่าให้ตัวแปร
ใช้เพื่อนำาค่าทางขวาของลูกศร ไปกำาหนดให้กับตัวแปรทางด้านซ้ายของลูกศร
เช่น X 2 หมายถึง นำาค่า 2 ไปใส่ x
a b x c หมายถึง นำาผลลัพธ์ของ b x c ไปใส่ไว้ใน a

19. กิจกรรมฝึกคิด ฝึกปฏิบัติ 1
 การคำานวณหาพื้นที่ของรูปสามเหลี่ยม ซึ่งมีการ
กำาหนดความยาวฐานและความสูง
ขั้นตอนที่ 1 ถ่ายทอดความคิดเป็นรหัสลำาลอง (pseudo
code)
เริ่มต้น
1. กำาหนดค่าความยาวฐาน
2. กำาหนดค่าความสูง
3. คำานวนพื้นที่รูปสามเหลี่ยมจากสูตร
พื้นที่ =½ x ฐาน x สูง
4. แสดงผลลัพธ์พื้นที่
จบ

20. กิจกรรมฝึกคิด ฝึกปฏิบัติ 1
ขั้นตอนที่ 2 ถ่ายทอดเป็นผังงาน (flowchart
เริ่มต้นเริ่มต้น
แสดงผลลัพธ์พื้นที่
สามเหลี่ยม
แสดงผลลัพธ์พื้นที่
สามเหลี่ยม
จบจบ
คำานวณพื้นที่สามเหลี่ยม คือ
½ x ฐาน x สูง
คำานวณพื้นที่สามเหลี่ยม คือ
½ x ฐาน x สูง
กำาหนดค่าความยาวฐานกำาหนดค่าความยาวฐาน
กำาหนดค่าความสูงกำาหนดค่าความสูง

21. กิจกรรมฝึกคิด ฝึกปฏิบัติ 2
คิดราคาตั๋วภาพยนตร์ โดยปกติราคาตั๋วภาพยนตร์
เท่ากับ 120 บาท เนื่องจากเป็นวันครอบครัว ผู้ที่มีอายุ
ตำ่ากว่าหรือเท่ากับ 12 ปี จะได้รับส่วนลด 40 บาท ถ้า
มีอายุมากกว่านั้นจะได้รับส่วนลด 20 บาท
ขั้นตอนที่ 1 ถ่ายทอดความคิดเป็นรหัสลำาลอง (pseudo code)
เริ่มต้น
1. กำาหนดค่าราคาตั๋วเท่ากับ 120 บาท
2. รับค่าอายุผู้ชมภาพยนตร์
ถ้า อายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ 12 ทำา
ราคาตั๋ว ราคาตั๋ว - ส่วนลด 40 บาท
มิฉะนั้น
ราคาตั๋ว ราคาตั๋ว - ส่วนลด 20 บาท
3. แสดงราคาตั๋ว
จบ

22. ราคาตั๋ว
120
ราคาตั๋ว
120
กิจกรรมฝึกคิด ฝึกปฏิบัติ 2
ขั้นตอนที่ 2 ถ่ายทอดเป็นผังงาน (flowchart)
เริ่มต้นเริ่มต้น
แสดงราคาตั๋วแสดงราคาตั๋ว
จบจบ
ราคาตั๋ว ราคาตั๋ว
-20
ราคาตั๋ว ราคาตั๋ว
-20
รับค่าอายุผู้ชมภาพยนตร์รับค่าอายุผู้ชมภาพยนตร์
อายุ ≤ 12อายุ ≤ 12
ราคาตั๋ว ราคาตั๋ว
-40
ราคาตั๋ว ราคาตั๋ว
-40
เท็จ จริง

23. ใบงานที่ 1 (งานเดี่ยว) ทำาลงในกระดาษ A4
1. ให้เขียนรหัสลำาลองและผังงานแสดง
การหาพื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า
2. ให้เขียนรหัสลำาลองและผังงานแสดง
การหาค่ามากที่สุดของจำานวนสาม
จำานวน
เช่น กรอก 3, 17, 11 แสดงค่า 17
เป็นจำานวนที่มากที่สุด
3. ให้เขียนรหัสลำาลองและผังงานแสดง
การรับตัวเลข 1-7 เพื่อแสดงชื่อวันใน
สัปดาห์ เช่น กรอกเลข 1 แสดง

25. อ้างอิง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2556).
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานเทคโนโลยีสารสนเทศ
และ
การสื่อสาร. กระทรวงศึกษาธิการ.