Απόκριες και έθιμα Δημιουργήθηκε για τις ανάγκες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

1. Απόκριες και έθιμα
Γεκηνπξγήζεθε γηα ηηο αλάγθεο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο
Μάξηηνο 2021 - Κπξιή Δηξήλε

2. Απόθξηεο
Αποκριά ζεκαίλεη απνρή από ην θξέαο, ε νπνία
πξνεηνηκάδεη ηνλ άλζξσπν ςπρηθά θαη ζσκαηηθά γηα
ηελ πεξίνδν ηνπ Πάζρα θαη ηελ Αλάζηαζε. Σηα
ιαηηληθά ηαπηίδεηαη κε ην καρναβάλι, θαζώο απηή ε
ιέμε πξνέξρεηαη από ην carne, πνπ ζεκαίλεη “θξέαο”,
θαη ην ξήκα vale, πνπ ζεκαίλεη “πεξλώ”.
Η πεξίνδνο ηεο Απνθξηάο είλαη κηα πεξίνδνο θαηά ηελ
νπνία ν άλζξσπνο μεθεύγεη από ηελ θαζεκεξηλόηεηά
ηνπ, κεηακθηέδεηαη θαη δηαζθεδάδεη.
Παιαηόηεξα ην θαξλαβάιη γηλόηαλ παληνύ ζηελ
Διιάδα κε ρνξνύο, γιέληηα θαη δηάθνξα ηδηαίηεξα έζηκα
ζε θάζε κέξνο. Ήηαλ επθαηξία γηα μεθάλησκα, θξαζί
θαη ρίιηα δπν πεηξάγκαηα.

3. Τξηώδην
Τν Τξηώδην, σο ρξνληθή πεξίνδν, αλαθέξεηαη ζηηο ηξεηο
πξώηεο εβδνκάδεο πνπ νη ρξηζηηαλνί εηνηκάδνληαη γηα ηελ
κεγάιε λεζηεία ηεο Σαξαθνζηήο.
Η πξώηε εβδνκάδα νλνκάδεηαη “Προθωνή” ή
“Προθωνέζιμη”, επεηδή παιηά πξνθσλνύζαλ, δειαδή
αλαθνίλσλαλ όηη άξρηδαλ νη Απόθξηεο.
Η δεύηεξε εβδνκάδα ιέγεηαη “Κρεαηινή”, γηαηί είλαη ε
ηειεπηαία εβδνκάδα πνπ ηξώλε θξέαο. Δηδηθά ηελ Πέκπηε
απηήο ηεο εβδνκάδαο ζε όια ηα ζπίηηα ςήλνπλ θξέαο θαη ε
κπξσδηά ηνπ ςεηνύ (ηζίθλα) πιεκκπξίδεη ηηο γεηηνληέο. Τελ
νλνκάδνπκε „‟ Τζικνοπέμπηη‟‟.
Η ηξίηε εβδνκάδα νλνκάδεηαη “Τσρινή” ή ηης „‟Τσροθάγοσ‟‟,
επεηδή έηξσγαλ γαιαθηνθνκηθά πξντόληα ζαλ ελδηάκεζε
θαηάζηαζε κεηαμύ θξενθαγίαο θαη λεζηείαο, γηα λα
πξνεηνηκαζηνύλ ζηγά - ζηγά γηα ηε λεζηεία ηεο Σαξαθνζηήο.

4. Τδακάιεο - Ισάλληλα
Οη «ηδακάιεο» είλαη απνθξηάηηθεο θσηηέο πνπ
αλάβνπλ ζε δηάθνξεο ζπλνηθίεο ηεο πόιεο
ησλ Ισαλλίλσλ ην βξάδπ ηεο ηειεπηαίαο
Κπξηαθήο, πξηλ ηε λεζηεία ηεο Σαξαθνζηήο.
Γύξσ από ηελ θσηηά, ε νπνία θαίεη κέρξη ην
πξσί ηεο Καζαξάο Γεπηέξαο, ζηήλεηαη έλα
κεγάιν γιέληη κε ρνξό, θξαζί θαη θαζνιάδα.
Χνξνί, ηξαγνύδηα θαη θιαξίλα ζα δώζνπλ λόηα
ραξάο θαη αηζηνδνμίαο ζε κηθξνύο θαη
κεγάινπο.
Έθιμα ζε διάθορες περιοτές

5. Ο Βιάρηθνο γάκνο - Θήβα
Κάζε Καζαξή Γεπηέξα ζηε Θήβα γίλεηαη
αλαπαξάζηαζε ηνπ Βιάρηθνπ Γάκνπ.
Η γηνξηή μεθηλά ηελ Τζηθλνπέκπηε θαη ζπλερίδεηαη
ηελ Κπξηαθή ην απόγεπκα κε ην ρνξό ησλ
ζπκπεζέξσλ θαη ην πξνμεληό ζηελ θεληξηθή
πιαηεία ηεο πόιεο.
Τελ επόκελε γίλνληαη ηα αξξαβσληάζκαηα ηνπ
δεπγαξηνύ, ε παξάδνζε ησλ πξνηθηώλ, ην μύξηζκα
γακπξνύ θαη ην ζηόιηζκα ηεο λύθεο.

6. Γελίηζαξνη θαη Μπνύιεο - Νάνπζα
Κάζε ρξόλν αλαβηώλεη ην έζηκν “Γενίηζαροι και
Μπούλες” πνπ έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζηελ
Τνπξθνθξαηία.
Οη Γελίηζαξνη θνξνύλ θνπζηαλέιεο, ηζαξνύρηα,
βαξηά αζεκέληα λνκίζκαηα, ελώ ζην πξόζσπν
θνξνύλ ηελ πεξίθεκε κάζθα από θεξσκέλν
παλί κε δσγξαθηζηό κνπζηάθη.
Οη Μπνύιεο είλαη επίζεο άλδξεο, ληπκέλνη κε
γπλαηθεία παξαδνζηαθά ξνύρα θαη ζην
πξόζσπν θνξνύλ βακκέλεο κάζθεο.
Σύκθσλα κε ην έζηκν, ηα ρξόληα ηεο
Τνπξθνθξαηίαο νη αξκαηνινί θαη νη θιέθηεο
έβξηζθαλ ηελ επθαηξία ζηηο Απόθξηεο λα
θαηέβνπλ ζηελ πόιε καζθαξεκέλνη θαη λα
γιεληήζνπλ κε ζπγγελείο θαη θίινπο ρσξίο λα
ηνπο αλαγλσξίζνπλ νη Τνύξθνη.

7. Τν θάςηκν ηνπ Τδάξνπ - Ξάλζε
Τελ ηειεπηαία Κπξηαθή ηεο Απνθξηάο, ζηελ Ξάλζε,
ζηε γέθπξα ηνπ πνηακνύ Κόζπλζνπ, αλαβηώλεη ην
«θάςηκν ηνπ Τδάξνπ». Πξόθεηηαη γηα έλα
θαηαζθεπαζκέλν αλζξώπηλν νκνίσκα,
ηνπνζεηεκέλν πάλσ ζε πνπξλάξηα, πνπ θαίγεηαη θαη
«μνξθίδεη ην θαθό».
Σε απηή ηελ πεξίπησζε, ην θαθό είλαη… ε
απνκάθξπλζε ησλ ςύιισλ ην θαινθαίξη.

8. Καξλαβάιη Πάηξαο
Ξερσξηζηή ζέζε ζηηο απνθξηάηηθεο εθδειώζεηο
ζηελ Διιάδα θαηέρεη ην θαξλαβάιη ηεο Πάηξαο.
Γηνξγαλώλνληαη δηάθνξα θαιιηηερληθά δξώκελα,
ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο, ην θαξλαβάιη ησλ
παηδηώλ θαη άιια πνπ θεληξίδνπλ ην ελδηαθέξνλ
ηνπ θόζκνπ θαη γίλνληαη πόινο έιμεο πνιιώλ
επηζθεπηώλ.
Οη εθδειώζεηο θνξπθώλνληαη ηελ ηειεπηαία
Κπξηαθή ηεο Απνθξηάο κε ηε Μεγάλη
Παρέλαζη ηων Αρμάηων και ηων
Καρναβαλιζηών.

9. Γατηαλάθη
Γεθαηξία άηνκα ρξεηάδνληαη γηα λα ζηήζνπλ ην
ρνξό. Ο έλαο θξαηάεη έλα κεγάιν ζηύιν ζην
θέληξν, από ηελ θνξπθή ηνπ νπνίνπ μεθηλνύλ 12
καθξηέο θνξδέιεο, θαζεκηά κε δηαθνξεηηθό
ρξώκα. Οη θνξδέιεο απηέο ιέγνληαη γαϊηάνια θαη
δίλνπλ ην όλνκά ηνπο ζην έζηκν.
Γύξσ από ην ζηύιν, 12 ρνξεπηέο θξαηνύλ από έλα
γατηάλη θαη ρνξεύνπλ καδί, ζε 6 δεπγάξηα,
ηξαγνπδώληαο ην παξαδνζηαθό ηξαγνύδη. Καζώο
θηλνύληαη γύξσ από ην ζηύιν, θάζε ρνξεπηήο
ελαιιάζζεηαη κε ην ηαίξη ηνπ θη έηζη όπσο γπξλνύλ
(ν θάζε ρνξεπηήο πεξλάεη ηε κηα θνξά από κέζα
θαη ηελ άιιε απ' έμσ) πιέθνπλ ηηο θνξδέιεο γύξσ
από ην ζηύιν δεκηνπξγώληαο ρξσκαηηζηνύο
ζπλδπαζκνύο.
Ο ρνξόο ηειεηώλεη, όηαλ νη θνξδέιεο έρνπλ ηπιηρηεί
γύξσ από ην ζηύιν θαη νη ρνξεπηέο ρνξεύνπλ
πνιύ θνληά ζ' απηόλ.

10. Καξλαβάιη Βελεηίαο
Δίλαη έλα από ηα πην γλσζηά θαξλαβάιηα
ζηνλ θόζκν. Έρεη κία αηκόζθαηξα
μερσξηζηή, πνπ ηαμηδεύεη ηνπο επηζθέπηεο
ηνπ ζε κία άιιε επνρή.
Χαξαθηεξηζηηθέο είλαη νη πεξίηερλεο
θνξεζηέο θαη νη βελεηζηάληθεο κάζθεο,
θηηαγκέλεο από γύςν θαη δσγξαθηζκέλεο
ζην ρέξη, δηαθνζκεκέλεο κε θηεξά θαη
πνιύηηκνπο ιίζνπο.
Κάζε κέξα δηνξγαλώλνληαη δηάθνξα
γεγνλόηα όπσο δηαγσληζκνί θαιύηεξεο
θνξεζηάο, παξέιαζε παηδηώλ κε
απνθξηάηηθεο ζηνιέο, ζπλαπιίεο, ζεαηξηθά
δξώκελα.

11. Καξλαβάιη Βξαδηιίαο
Δίλαη έλα θεζηηβάι πνπ πξαγκαηνπνηείηαη θάζε
ρξόλν πξηλ από ηε Σαξαθνζηή θαη ζεσξείηαη ην
κεγαιύηεξν θαη δηαζεκόηεξν θαξλαβάιη ζηνλ
θόζκν κε δύν εθαηνκκύξηα αλζξώπνπο ηελ
εκέξα ζηνπο δξόκνπο.
Σην ζακπνδξόκην, έλα ζηάδην πνπ έρεη ην
ζρήκα κηαο ιεσθόξνπ, παξειαύλνπλ ηα
άξκαηα, νη ρνξεύηξηεο θαη νη ρνξεπηέο θαη νη
κνπζηθνί ησλ ζρνιώλ ηεο ζάκπαο.

12. Καζαξά Γεπηέξα
Η Καθαρά Δεσηέρα είλαη ην ηέινο ηεο Απνθξηάο θαη ε πξώηε κέξα
ηεο Σαξαθνζηήο. Ολνκάζηεθε έηζη επεηδή νη ρξηζηηαλνί
“θαζαξίδνληαη” ζσκαηηθά θαη πλεπκαηηθά. Τε κέξα απηή μεθηλά κηα
λεζηεία 40 εκεξώλ, όζεο δειαδή θαη νη κέξεο λεζηείαο ηνπ Χξηζηνύ
ζηελ έξεκν.
Κούλοσμα νλνκάδεηαη ε έμνδνο ηνπ θόζκνπ ζηελ εμνρή γηα λα
γηνξηάζνπλ ηελ Καζαξά Γεπηέξα θαη λα πεηάμνπλ ραξηαεηό.
Δθθξάδεη ην ηέινο ηεο Απνθξηάο.
Σε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο ηελ Καζαξά Γεπηέξα
“θαζαξίδνπλ” ό,ηη απέκεηλε από ηα κε λεζηίζηκα θαγεηά ηεο
Απνθξηάο. Σε άιια κέξε, όπσο ζηελ Ήπεηξν, νη λνηθνθπξέο
θαζαξίδνπλ ηηο θαηζαξόιεο θαη όια ηα ράιθηλα ζθεύε κε ζηαρηόλεξν
κέρξη λ' αζηξάςνπλ θαη βάθνπλ άζπξα ηα πεδνδξόκηα θαη ηηο απιέο
ηνπο.
Τελ Καζαξά Γεπηέξα ζπλεζίδεηαη λα ηξώκε ιαγάλα (είδνο ςσκηνύ
πνπ παξαζθεπάδεηαη κόλν εθείλε ηε κέξα), ηαξακά, θαζνιάδα
ρσξίο ιάδη, ζαιαζζηλά, ραιβά, ειηέο θαη άιια λεζηίζηκα θαγώζηκα.

13. Χαξηαεηόο
Σηελ Διιάδα ην πέηαγκα ηνπ ραξηαεηνύ είλαη κέξνο
ησλ εζίκσλ ηεο Καζαξάο Γεπηέξαο θαη ζπγθεθξηκέλα
ηνπ ενξηαζκνύ ηεο, ηα θνύινπκα.
Ο ραξηαεηόο είλαη κηα ειαθξηά θαηαζθεπή ε νπνία
πεηάεη κε ηε βνήζεηα ηνπ αέξα.
Ο ραξηαεηόο θξαηηέηαη απ' απηόλ πνπ ηνλ πεηάεη
κέζσ ηεο θαινύκπαο.
Ο ζθειεηόο ησλ ραξηαεηώλ θαηαζθεπάδεηαη από
ειαθξύ μύιν ή πιαζηηθό, ελώ ην κέξνο πνπ θέξλεη
αληίζηαζε ζηνλ αέξα από πιαζηηθό θύιιν ή ραξηί.
Η ζπλήζεηα ηνπ πεηάγκαηνο ραξηαεηνύ πξνέξρεηαη
από ηελ Κίλα πηζαλόηαηα.