4. Χρονολόγιο
•10ος αιών: Πρώτες μαρτυρίες για την ύπαρξη του κάστρου
•11ος αιών (1070): Οι Ενετοί χτίζουν το κάστρο μετά από άδεια
των Βυζαντινών
•1204: στη δικαιοδοσία του Δεσποτάτου της Ηπείρου
•1294: το κάστρο δίνεται στο πριγκηπάτο του Τάραντα σαν
προίκα
•1362: το κάστρο στην οικογένεια των Τόκων της Κεφαλλονιάς
•1448: Επιστροφή των Ενετών
•1479: Οι Οθωμανοί κατακτούν τη Βόνιτσα
•1684: Επάνοδος των Ενετών υπό τον Μοροζίνι
•1714: Οι Οθωμανοί ανακαταλαμβάνουν τη Βόνιτσα
•1800: Οι Γάλλοι για λίγο πριν εκδιωχθούν από τον Αλή πασά
•1821: Ελληνική επανάσταση και σύντομη κατάληψη του
κάστρου.
•1829: Η Βόνιτσα και το κάστρο της περνάνε στο ελληνικό
κράτος
5. Στη Βόνιτσα, πάνω σε ύψωμα που βρέχεται από τα
ήρεμα νερά του Αμβρακικού κόλπου βρίσκεται το
επιβλητικό κάστρο της Βόνιτσας. Έχει χαρακτηρισθεί
ως "προέχον βυζαντινόν μνημείον" με Βασιλικό
Διάταγμα του 1922.
6. Ιστορία
Οι πρώτες μαρτυρίες για την ύπαρξη της Βυζαντινής αυτής πόλης υπάρχουν
από το τέλος του 10ου αιώνα.
Το κάστρο κτίστηκε το 11ο αιώνα (περί το 1070) επί αυτοκρατόρων Κομνηνών,
από τους Ενετούς, οι οποίοι έλαβαν από το Βυζάντιο το προνόμιο να κτίσουν το
φρούριο (και βασικά να εκμεταλλευτούν εμπορικά το λιμάνι).
Μετά το 1204, η Βόνιτσα ήταν μέρος του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Το 1294
δόθηκε στον πρίγκιπα του Τάραντα σαν μέρος της προίκας της κόρης του
Δεσπότη της Ηπείρου. To 1362 έγινε κτήση του οίκου των Tocco της
Κεφαλλονιάς και το 1448 ξαναπέρασε στα χέρια των Βενετών.
7. Για τους Ενετούς τα φρούρια της Βόνιτσας και
της Ναυπάκτου αποτελούσαν στρατηγικά
σημεία, που εξυπηρετούσαν την οικονομική και
στρατιωτική πολιτική τους στο Ιόνιο. Τα τρία
φρούρια στην είσοδο του Αμβρακικού, της
Πρέβεζας, της Βόνιτσας και της Αγίας Μαύρας
(Λευκάδα) διευθύνονταν από Ενετό Προβλεπτή.
Οι Τούρκοι κατέκτησαν τη Βόνιτσα το 1479,
μετά τη λήξη του Α’ Τουρκοβενετικού πολέμου.
Οι Ενετοί επέστρεψαν υπό τον Μοροζίνη το
1684 και οι Τούρκοι το ξαναπήραν το 1714.
Η τελική διαμόρφωση του κάστρου έγινε αυτήν
την περίοδο από τους Ενετούς κυρίως αλλά και
από τους Τούρκους.
Το 1800 πέρασε για λίγο στην κατοχή των
Γάλλων οι οποίοι όμως το έχασαν από τον Αλή
πασά ο οποίος εκείνη την εποχή άρχισε να
χτίζει κάστρα με φρενήρη ρυθμό στην ευρύτερη
περιοχή.
8.
9. Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το μεγαλύτερο μέρος των οχυρώσεων και των κτισμάτων που σώζονται
σχεδιάστηκαν από Ενετούς μηχανικούς πάνω στα παλιά βυζαντινά ερειπωμένα
τείχη.
Είναι εκτάσεως 105 στρεμμάτων και το ανώτατο σημείο του είναι σε υψόμετρο
65 μέτρων από τη θάλασσα.
Το κάστρο της Βόνιτσας παρουσιάζει την τυπική τριμερή διάταξη και δομή των
μεσοβυζαντινών καστροπολιτειών. Αποτελείται από την άνω ακρόπολη, την
κάτω ακρόπολη και τη Χώρα, δηλαδή την οχυρωμένη κάτω πόλη που ήταν το
επίκεντρο του αστικού, οικονομικού και θρησκευτικού βίου.
10. Ο περίβολος της ακρόπολης έχει ακανόνιστο
ατρακτοειδές σχήμα μήκους 265 και πλάτους 150 μέτρων,
με προσανατολισμό από ΒΔ προς ΝΑ περικλείοντας
έκταση 34 στρεμμάτων.
Βορειοδυτικά της ακρόπολης ορθώνεται ένα κτίριο
σχεδόν κυκλικό το οποίο σήμερα είναι ναός αφιερωμένος
στην αγία Σοφία, ενώ λίγα βήματα πιο πέρα σώζεται ένα
κτίριο, με οροφή που εσωτερικά στηρίζεται σε τόξα, το
οποίο κάποτε θα πρέπει να είχε χρησιμοποιηθεί σαν
αποθήκη.
11. Οι ευρείες προσθήκες και αλλαγές του 17ου και 18ου αιώνα κάλυψαν σε μεγάλο
βαθμό τα βυζαντινά στοιχεία του κάστρου και του έδωσαν τη σημερινή μορφή
του.
Εξετάζοντας προσεκτικά το κάστρο διαπιστώνει κανείς ότι ο αρχιτέκτονας
ενέταξε στο σχέδιο του και αξιοποίησε όλες τις ανωμαλίες του βράχου και
κατάφερε να εξασφαλίσει το φρούριο από στεριά και θάλασσα και να το
καταστήσει απρόσβλητο ακόμη και αν το υπερασπιζόταν μικρή φρουρά.