1. ΨΥΧΟΤΡΟΠΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις ολοτροπικές καταστάσεις η συνείδηση μεταβάλλεται ποιοτικά με πολύ βαθύ
και θεμελιώδη τρόπο, αλλά δεν εκφυλίζεται οφθαλμοφανώς όπως στις οργανικά
προξενούμενες καταστάσεις. Διατηρούμε κατά κανόνα τον πλήρη
προσανατολισμό μας στο χώρο και στο χρόνο και δεν χάνουμε καθόλου την
επαφή με την καθημερινή πραγματικότητα. Την ίδια στιγμή, στο πεδίο της
συνείδησής μας εισβάλλουν περιεχόμενα από άλλες διαστάσεις της ύπαρξης με
τρόπο που μπορεί να είναι πολύ έντονος ή ακόμη και κατακλυσμιαίος. Έτσι,
βιώνουμε παράλληλα δύο πολύ διαφορετικές πραγματικότητες, «πατάμε με
κάθε πόδι σε διαφορετικό κόσμο».

3. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΟΛΟΤΡΟΠΙΚΩΝ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
• Οι ολοτροπικές καταστάσεις χαρακτηρίζονται από δραματικές αντιληπτικές αλλοιώσεις σε όλες τις
αισθητηριακές περιοχές. Όταν κλείνουμε τα μάτια, το οπτικό μας πεδίο ενδέχεται να πλημμυρίσει
από εικόνες που προέρχονται από την προσωπική μας ιστορία και από το ατομικό και συλλογικό
ασυνείδητο. Μπορεί να έχουμε οράματα και εμπειρίες που εικονίζουν διάφορες όψεις του ζωικού
και του βοτανικού βασιλείου, της φύσης γενικά ή του σύμπαντος. Η εμπειρία μας είναι δυνατό να
μας οδηγήσει στη σφαίρα των αρχετυπικών όντων και των μυθικών περιοχών. Όταν ανοίγουμε τα
μάτια, η αντίληψή μας του περιβάλλοντος ενδέχεται να μεταμορφωθεί ψευδαισθητικά εξαιτίας
ζωηρών προβολών αυτού του ασυνείδητου υλικού. Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από ένα μεγάλο
φάσμα εμπειριών που αφορούν και τις υπόλοιπες αισθήσεις – διάφορους ήχους, σωματικές
αισθήσεις, μυρωδιές και γεύσεις.
• Οι συγκινήσεις που συνδέονται με τις ολοτροπικές καταστάσεις καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα
το οποίο τυπικά εκτείνεται πολύ πέρα από τα όρια της καθημερινής μας εμπειρίας, τόσο ως προς
το χαρακτήρα όσο και ως προς την έντασή τους. Κυμαίνονται από αισθήματα εκστατικής
αγαλλίασης, ουράνιας ευδαιμονίας και «άφατης γαλήνης» μέχρι επεισόδια αβυσσώδους τρόμου,
φονικού μίσους, έσχατης απελπισίας, βασανιστικών ενοχών και άλλες μορφές αφάνταστου
ψυχικού μαρτυρίου. Στις ακραίες τους εκδοχές αυτές οι συγκινησιακές καταστάσεις ταιριάζουν με
τις περιγραφές των παραδείσιων ή ουράνιων σφαιρών και των κολάσεων όπως περιγράφονται
στις γραφές των μεγάλων θρησκειών του κόσμου.
•
”

4. Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
• Οι συγκινήσεις που συνδέονται με τις ολοτροπικές καταστάσεις καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα
το οποίο τυπικά εκτείνεται πολύ πέρα από τα όρια της καθημερινής μας εμπειρίας, τόσο ως προς
το χαρακτήρα όσο και ως προς την έντασή τους. Κυμαίνονται από αισθήματα εκστατικής
αγαλλίασης, ουράνιας ευδαιμονίας και «άφατης γαλήνης» μέχρι επεισόδια αβυσσώδους τρόμου,
φονικού μίσους, έσχατης απελπισίας, βασανιστικών ενοχών και άλλες μορφές αφάνταστου
ψυχικού μαρτυρίου. Στις ακραίες τους εκδοχές αυτές οι συγκινησιακές καταστάσεις ταιριάζουν με
τις περιγραφές των παραδείσιων ή ουράνιων σφαιρών και των κολάσεων όπως περιγράφονται
στις γραφές των μεγάλων θρησκειών του κόσμου.
• Ενδέχεται να βιώσουμε αλληλουχίες ψυχολογικών θανάτων και αναγεννήσεων και ένα μεγάλο φάσμα
από υπερατομικά φαινόμενα, όπως αισθήματα ενότητας με άλλους ανθρώπους, με τη φύση, με το
σύμπαν ή με το Θεό. Μπορεί να ανακαλύψουμε πράγματα που μοιάζουν με αναμνήσεις από άλλες
ενσαρκώσεις, να συναντήσουμε πανίσχυρες αρχετυπικές φιγούρες, να επικοινωνήσουμε με ασώματες
οντότητες και να επισκεφτούμε πολυάριθμα μυθικά τοπία. Ολοτροπικές εμπειρίες αυτού του είδους
είναι η κύρια πηγή κοσμολογιών, μυθολογιών, φιλοσοφιών και θρησκευτικών συστημάτων που
περιγράφουν την πνευματική φύση του κόσμου και της ύπαρξης. Είναι το κλειδί για την κατανόηση της
τελετουργικής και πνευματικής ζωής της ανθρωπότητας, από το σαμανισμό και τις ιερές τελετουργίες
των ιθαγενών φυλών μέχρι τις μεγάλες οικουμενικές θρησκείες.

5. Η ΧΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ
ΑΦΡΙΚΗ
• Μια ιδιαίτερα αποτελεσματική τεχνολογία για την πρόκληση ολοτροπικών καταστάσεων υπήρξε η
τελετουργική χρήση ψυχεδελικών φυτών και ουσιών. Το θρυλικό θεϊκό ποτό που αναφέρεται ως
χαόμα στην αρχαία περσική Ζεντ-Αβέστα και ως σόμα στην Ινδία χρησιμοποιόταν από τις
ινδοϊρανικές φυλές εδώ και πολλές χιλιετίες και ήταν προφανώς η σημαντικότερη πηγή της
βεδικής θρησκείας και φιλοσοφίας. Παρασκευάσματα από διάφορες ποικιλίες κάνναβης
καπνίζονταν ή τρώγονταν με διάφορες ονομασίες (χασίς, τσάρας, μπανγκ, γκάντζα, κιφ,
μαριχουάνα) στις χώρες της Ανατολής, στην Αφρική και στην περιοχή της Καραϊβικής για την
αναψυχή, την απόλαυση και στη διάρκεια θρησκευτικών τελετουργιών. Εκπροσωπούσαν ένα
σημαντικό μυστήριο για ομάδες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όσο οι Βραχμάνοι, ορισμένα
Σουφικά τάγματα, οι αρχαίοι Σκύθες και οι Τζαμαϊκανοί Ρασταφάριαν.

6. Η ΧΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ
• Η τελετουργική χρήση ποικίλων ψυχεδελικών ουσιών έχει επίσης μακριά ιστορία στην κεντρική
Αμερική. Εξαιρετικά δραστικά ψυχοτρόπα φυτά ήταν πολύ γνωστά σε αρκετούς προϊσπανικούς
ινδιάνικους πολιτισμούς – στους Αζτέκους, στους Μάγια και στους Τολτέκους. Τα πιο φημισμένα από
αυτά είναι ο μεξικανικός κάκτος πεγιότ (Lophophora williamsii), το ιερό μανιτάρι τεονανακάτλ
(Psilocybe mexicana) και το ololiuqui, σπόροι διάφορων ποικιλιών του φυτού καμπανούλα ή
«Morning Glory» (Ipomoea violacea και Turbina corymbosa). Τα φυτά αυτά χρησιμοποιούνταν ως
ιερά μυστήρια μέχρι τις ημέρες μας από τους Χουιτσόλ, τους Μαζατέκους, τους Τσιτσιμέκα, τους Κόρα
και άλλες μεξικανικές ινδιάνικες φυλές, όπως και από την Αυτόχθονη Αμερικανική Εκκλησία.
• Το περίφημο νοτιοαμερικανικό γιαχέ ή αγιαχουάσκα είναι αφέψημα από ένα αναρριχητικό της
ζούγκλας (Banisteriopsis caapi) συνδυασμένο με διάφορα άλλα βότανα. Η περιοχή της Αμαζονίας και
τα νησιά της Καραϊβικής φημίζονται επίσης για μια ποικιλία ψυχεδελικών παρασκευασμάτων. Οι
ιθαγενείς φυλές της Αφρικής καταπίνουν και εισπνέουν παρασκευάσματα από το φλοιό του θάμνου
εμπόγκα (Tabernanthe iboga). Σε μικρές ποσότητες τα χρησιμοποιούν ως διεγερτικά και σε
μεγαλύτερες δοσολογίες σε μυητικές τελετές για άνδρες και γυναίκες. Ψυχεδελικά μίγματα ζωικής
προέλευσης περιλαμβάνουν τις εκκρίσεις του δέρματος ορισμένων βατράχων (Bufo alvarius) και το
κρέας του ψαριού τού Ειρηνικού Kyphosus fuscus. Ο παραπάνω κατάλογος αντιπροσωπεύει μόνο
ένα μικρό μέρος του ψυχεδελικού υλικού που έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες στην τελετουργική
και θρησκευτική ζωή διάφορων χωρών του κόσμου.

7. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΑΙΕΣ
ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
• Μια εντυπωσιακή μαρτυρία σχετικά με τη δύναμη και την επιρροή των σχετικών εμπειριών είναι το γεγονός
ότι τα μυστήρια που οργανώνονταν στο ιερό της Ελευσίνας κοντά στην Αθήνα λάμβαναν χώρα κανονικά και
χωρίς διακοπή ανά πενταετία για μια περίοδο περίπου δύο χιλιετιών. Ακόμη και τότε δεν έπαψαν απλώς να
ελκύουν την προσοχή και το ενδιαφέρον του αρχαίου κόσμου. Διακόπηκαν βίαια όταν ο χριστιανός
αυτοκράτορας Θεοδόσιος απαγόρευσε τη συμμετοχή στα μυστήρια και σε όλες τις άλλες παγανιστικές
λατρείες. Λίγο αργότερα, το 395 μ.Χ., οι Γότθοι εισβολείς κατέστρεψαν το ιερό.
• Στο τελεστήριο, το γιγαντιαίο μυητικό θάλαμο της Ελευσίνας, πάνω από τρεις χιλιάδες νεόφυτοι κάποια
στιγμή δοκίμασαν πανίσχυρες εμπειρίες ψυχοπνευματικής μεταμόρφωσης. Η πολιτισμική σημασία αυτών
των μυστηρίων για τον αρχαίο κόσμο και ο ανυπολόγιστος μέχρι στιγμής ρόλος τους στην ιστορία του
ευρωπαϊκού πολιτισμού γίνεται φανερός αν σκεφτούμε ότι ανάμεσα στους μυουμένους ήταν πολλές
φημισμένες και ένδοξες φυσιογνωμίες της αρχαιότητας. Στον κατάλογο των νεοφύτων περιλαμβάνονται
φιλόσοφοι όπως ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και ο Επίκτητος, ο στρατιωτικός ηγέτης Αλκιβιάδης, οι
θεατρικοί συγγραφείς Ευριπίδης και Σοφοκλής και ο ποιητής Πίνδαρος. Ένας άλλος περίφημος μυημένος, ο
Μάρκος Αυρήλιος, γοητεύτηκε από τις εσχατολογικές ελπίδες που προσέφεραν αυτές οι τελετές. Ο Ρωμαίος
πολιτικός και φιλόσοφος Μάρκος Τούλλιος Κικέρωνας έλαβε μέρος σε αυτά τα μυστήρια και έγραψε μια
εμπνευσμένη αναφορά για τις συνέπειές τους και την επίδραση που είχαν στον αρχαίο πολιτισμό.

8. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΑΙΕΣ
ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Ένα άλλο παράδειγμα της μεγάλης βαρύτητας και της επιρροής που είχαν οι
μυστηριακές θρησκείες στον αρχαίο κόσμο είναι ο Μιθραϊσμός. Άρχισε να διαδίδεται
σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία τον πρώτο αιώνα μ.Χ., έφτασε στο
αποκορύφωμά του τον τρίτο αιώνα και ενέδωσε στο Χριστιανισμό στα τέλη του
τέταρτου αιώνα. Στο μεσουράνημα αυτής της λατρείας, τα υπόγεια μιθραϊκά ιερά
(mithtraea) μπορούσαν να βρεθούν από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας μέχρι τα
όρη της Σκοτίας και τα όρια της ερήμου Σαχάρας. Τα μιθραϊκά μυστήρια
εκπροσωπούσαν την αδελφή θρησκεία του Χριστιανισμού και τον πιο σημαντικό
ανταγωνιστή της.

9. ΕΚΛΕΠΤΙΣΜΕΝΕΣ ΟΛΟΤΡΟΠΙΚΕΣ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
Πέρα από τις παραπάνω αρχαίες και ιθαγενείς τεχνολογίες του Ιερού , πολλές μεγάλες
θρησκείες ανέπτυξαν εκλεπτυσμένες ψυχοπνευματικές διαδικασίες ειδικά σχεδιασμένες
ώστε να προκαλούν ολοτροπικές εμπειρίες. Εδώ ανήκουν, για παράδειγμα, διάφορες
τεχνικές της γιόγκα, οι διαλογισμοί που χρησιμοποιούνταν στη Βιπασάνα , στο Ζεν και στο
Θιβετανικό Βουδισμό, όπως επίσης πνευματικές ασκήσεις από την ταοϊστική παράδοση
και περίτεχνα ταντρικά τελετουργικά. Θα μπορούσαμε ακόμη να προσθέσουμε διάφορες
σύνθετες προσεγγίσεις που χρησιμοποιούσαν οι Σούφι , οι μυστικοί του Ισλάμ .
Συνηθέστερα χρησιμοποιούσαν στις ιερές τελετές τους, ή ζικρ , την εντατική αναπνοή , τις
λατρευτικές ψαλμωδίες και περιστροφικούς χορούς οι οποίοι προκαλούσαν έκσταση .

10. ΠΗΓΕΣ
• http://zenithmag.wordpress.com/
• Google εικόνες
ΜΗΤΣΑΝΗ ΙΩΑΝΝΑ Γ2