This 3 sentence summary provides the key details from the document: The document discusses the late R. Vidyasagar Rao's book "NEELLU - NIJAALU-III" which provides a collection of short stories, poems, and essays. It highlights two contact numbers for the authors Er. l<ÛäsYsêe⁄< ̊XŸbÕ+& ̊ and Er. dü ̋≤¢$»j·T≈£îe÷sY. The document also notes that the book can be purchased for Rs. 100 from the provided address in Hyderabad.

3. ˙fi¯ófl`ìC≤T-III
Er. dü«ØZj·TÄsY.$<ë´kÕ>∑sYsêe⁄
dü+bÕ<ä≈£îT
Er. l<ÛäsYsêe⁄<˚XŸbÕ+&˚
Er. dü˝≤¢$»j·T≈£îe÷sY
ôV’≤<äsêu≤<é.
‘Ó+>±D$ÁXÊ+‘·Ç+»˙s¡¢dü+|òüT+
‘Ó+>±DÇ+»˙sY‡C….@.dæ.

4. Er. dü«ØZj·TÄsY.$<ë´kÕ>∑sYsêe⁄
˙fi¯ófl`ìC≤T-III
Er. Late R. Vidyasagar Rao
NEELLU - NIJAALU-III
Á|ü#·Ts¡D :
‘Ó+>±D$ÁXÊ+‘·Ç+»˙s¡¢dü+|òüT+
‘Ó+>±DÇ+»˙sY‡C….@.dæ.
ôV’≤<äsêu≤<é.
dü+bÕ<ä≈£îT :
Er. l<ÛäsYsêe⁄<˚XŸbÕ+&˚, (9491060585)
Er. dü˝≤¢$»j·T≈£îe÷sY,(9440699249)
ø£esY ø±]πø#·sY :
bÕeT]ÔX¯+ø£sY (ø±s¡÷ºìdtº)
yÓTT<ä{Ï Á|ü#·Ts¡D : qe+ãsY, 2018
yÓ : 100/`
ø±|”T nìï Á|üeTTK |ü⁄düÔø± <äTø±D≤˝À¢ _Û+#·TqT.
Á|æ+{Ï+>¥ :
l<ä‘·ÔkÕsTTÁ>±|òæø˘‡,
1`1`651/8, >±+BÛq>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é`500 080.
ôd˝Ÿ: 9866381116

5. 2016 ˝À y˚TeTT kÕsY ‘√ ªªkÕsY $÷s¡T ª˙fi¯ófl ìC≤T`3μ |ü⁄düÔø£+ ‘˚yê*.
y˚TeTT m+‘· sêdæHê $÷s¡T #Óù|ÔH˚ <ëìøÏ ˇø£ düŒwüº‘·,ÁbÕe÷DÏø£‘· ñ+≥T+~. Á|ü»≈£î
ns¡úeTj˚T´ $<Ûä+>± $÷¬s’‘˚H˚ sêj·T>∑T>∑T‘ês¡Tμμ nì n&ç>±+. <ëìøÏ $<ë´kÕ>∑sY
sêyé >±s¡T ªªne⁄qj·÷´, Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäTT ≈£L&Ü ø=+‘·eT+~, »s¡T>∑T‘·Tqï nìï
Ç]π>wüHé n+XÊô|’ e÷≈£î, Á|ü»≈£î ne>±Vü≤q ø£*Œ+#˚ $<Ûä+>± ˇø£ |ü⁄düÔø£+
sêj·÷* kÕsY nì n&ÉT>∑T‘·THêïs¡T, ø±˙ Hê≈£î Äs√>±´Ø‘ê´ n|üŒ≥+‘· z|æø£
ñ+&É&É+ ˝Ò<äT, kÕ<Ûä´eTj˚T´≥Tº ˝Ò<äj·÷´μμ nHêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT y˚TeTT, ªªkÕsY $÷≈£î
MTqï|ü⁄Œ&É˝≤¢ $÷s¡T #Ó|ü⁄Ô+fÒ ]ø±s¡T¶ #˚düT≈£îì ‘·s¡Tyê‘· <ëìï f…’|ü⁄ #˚kÕÔ+ n{≤¢
$÷≈£î m≈£îÿe ÁX¯eT ñ+&É<äTμμ n+fÒ, <ëìøÏ düπs nì ˇ|ü⁄Œ≈£îHêïs¡T. Ä|ò”düT˝À
nsTT‘˚ &çdüºs¡“Hé‡ñ+≥T+~ ø±ã{Ϻ Ç+{À¢H˚ ≈£Ls¡TÃ+<ë+ nHêïs¡T.
kÕs¡T Á|üuÛÑT‘·« düVü‰<ës¡T>± |ü<äM uÛ≤<ä´‘·T dü«ø£]+#·>±H˚ $»jYT ≈£îe÷sY
qT ‘·q <ä>∑Zs¡ |üs¡‡q˝Ÿ ôdÁ¬ø≥] ìj·T$T+#·T≈£îHêïs¡T. $»jYT n|üŒ{Ïπø |üÁ‹ø£˝À¢
kÕ>∑T˙{Ï n+XÊô|’ yê´kÕT sêdüTÔqï dü+>∑‹ kÕs¡T≈£î ‘ÓTdüT. Äj·Tq <ä>∑Zs¡ |æ
mdt |üì #˚düTÔHêï&ÉT ø£qTø£ $»jYT kÕs¡T e÷≥qT ]ø±s¡T¶ #˚ùd u≤<Ûä´‘·qT
HÓ‹Ô¬ø‘·TÔ≈£îHêï&ÉT. Á|ür Ä~yês¡+ Vü≤_‡>∑÷&É˝À kÕs¡T Ç+{À¢ ]ø±s¡T¶ #˚j·÷ì
dü+ø£*Œ+#êeTT. yÓTT<ä{Ï uÛ≤>∑+ ]ø±]¶+>¥ 4 nø√ºãsY, 2016 Hê&ÉT yÓTT<äT ô|&É<ëeTì
ìs¡íj·T+ »]–+~.á ]ø±]¶+>¥ yÓTT<äT ô|≥º&ÜìøÏ ˇø£ s√E eTT+<äT dü∫yêj·T+
Ä|ò”dt ˝À e÷‘√ ‘·q bÕ¢Hé ì $e]+∫Hês¡T. ªªÁ|ü»≈£î yêdüÔe |ü]dæú‹ ‘Ó*j·TCÒj·÷*.
yêfi¯ófl ‘Ó+>±D e∫Ã+~ Çø£ nìï ÁbÕã¢yéT‡ kÕ˝Ÿ« nsTTb˛sTTqfÒº nqT≈£î+≥THêïs¡T.
yêfi¯fl≈£î ˙{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫ $uÛÑ»q #·≥º+˝À @eTT+~? eTq+ n~Û>∑$T+#ê*‡q
n+XÊ*+ø± @$T ñHêïsTT? Á|üuÛÑT‘·«+ @ $<Ûä+>± eTT+<äT≈£î b˛‘·Tqï~? ‘·~‘·s¡
n+XÊT ‘Ó*j·TCÒj·÷*‡q nedüs¡+ ñ+~. ˇø=ÿø£ÿ n+X¯+ô|’ ≈£L+≈£îwü+>±
#Ó|ü⁄Œ<ë+. nsTT‘˚ yÓTT<ä≥ ñb˛<ëÈ‘·+>± nìï $wüj·÷qT >∑÷]à ø=+‘· ne>±Vü≤q
ø£*Œ<ë›+. ‘·sê«‹ uÛ≤>±˝À ‘Ó+>±D≤ Á|üuÛÑT‘·«+ kÕ>∑T˙{Ï s¡+>∑+ n_Ûeè~› ø√dü+
nqTdü]düTÔqï eP´Vü‰qT, ÁbÕDVæ≤‘·`#˚yÓfi¯fl, bÕeT÷s¡T s¡+>±¬s&ç¶ , d”‘êsêe÷,
kÕsY>∑T]+∫..
á|ü⁄düÔø£+>∑T]+∫...

6. <˚yê<äT, es¡<äø±Te, ø£+‘·q|ü*¢ ÁbÕC…≈£îº Ø Ç+»˙]+>¥ m+<äT≈£î
nedüs¡eTsTT´+~ ? yê{Ï $esêqT #Ó|ü⁄‘êqT. n{≤¢H˚ ø£èwüí qB »˝≤˝À¢ eTq≈£î
Hê´j·Tã<ä›yÓTÆq yê{≤ ø√dü+ Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ eTT+<äT, düTÁ|”+ ø√s¡Tº eTT+<äT
eTq yê<äqT, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·« yê<äqT, ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶˝À
eTq b˛sê≥+ .. ‘·~‘·s¡ dü+>∑‘·TT #Ó|ü⁄‘êqT ªª nì nHêïs¡T.
Äj·Tq≈£î nìï $wüj·÷ô|’ düeTÁ>±e>±Vü≤q ñ+~, |ü⁄düÔø±T #·÷dü÷Ô
#ÓbÕŒ*‡q nedüs¡+ ˝Ò<äT ø±ã{Ϻ, nqT≈£îqï≥Tº>±H˚ 4 nø√ºãsY 2016q kÕsY Ç+{À¢
]ø±]¶+>¥ ø£+{Ïq÷´j·Tdt >± >∑+≥ ùd|ü⁄ kÕ–+~. eT÷&ÉT HêT>∑T s√E˝À¢ Á{≤Hé‡
Ådæÿ|tº ≈£L&Ü f…’|ü⁄ #˚dæ kÕsY ≈£î #·÷|æ+#êeTT. <ë+{À¢ uÛ≤cÕ|üs¡+>± ∫qï ∫qï
e÷s¡TŒT dü÷∫+#ês¡T. nsTT‘˚, kÕsY Äs√>∑´+ ‘·~‘·s¡ ø±s¡D≤ e¢ Ä ‘·s¡Tyê‘·
Ä~yêsê˝À¢ ]ø±]¶+>¥ |üs¡+|üs¡ ø=qkÕ>∑˝Ò<äT. nìï n+XÊqT ø£*|æ ˇø£ |ü⁄düÔø£+
‘˚yêqï kÕsY ø√]ø£, e÷ ÄX¯ n{≤¢π> $T–* b˛sTT+~.
n+‘·sêh n+XÊT... KRMB, GRMB e´eVü‰sêT, &ç©¢˝À ÁbÕC…≈£îº
nqTeT‘·TT, Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ eTT+<äT, düTÁ|”+ ø√s¡Tº eTT+<äT eTq yê<äqT,
n|òæ&É$≥¢ ‘·j·÷] e+{Ï ø°ø£ düu…®≈£îºT kÕs¡T Á|ü‘·´ø£å |üs¡´y˚ø£åD˝À kÕπ>$. á
n+XÊô|’ ô|ò’fi¯ófl Äj·Tq #·÷dæq ‘·sê«‘·H˚ ôdÁ¬ø≥] >±]øÏ, Ä ‘·sê«‘· eT+Á‹ >±]
ÄyÓ÷<ëìøÏ yÓfi‚fl$. kÕ>∑T˙{Ï eT+Á‹ l Vü≤Øwt sêe⁄ >±]øÏ $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ n+fÒ
mq˝Òì >ös¡e+. eT+Á‹ >±s¡+fÒ $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±]øÏ n+‘˚ $XÊ«dü+, Áù|eT.
ø±ãfÒº ô|’q #Ó|æŒq n+XÊô|’ $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±]<˚ n+‹eT ìs¡íj·T+>±
ñ+&˚~. ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶˝À sêÅcÕº ‘·s¡|ü⁄q ˇø£ n&çàìÅùdº{Ïyé
yÓT+ãs¡T, ˇø£ f…øÏïø£˝Ÿ yÓT+ãs¡T ñ+{≤s¡T. #Ó’s¡àHé >±s¡T, düuÛÑ´ ø±s¡´<ä]ÙqT πø+Á<ä
»eqs¡T eT+Á‹‘·« XÊK ìj·T$TdüTÔ+~. eTq Á|üuÛÑT‘·«+ KRMB ˝À f…øÏïø£˝Ÿ
yÓT+ãsY >± $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄qT ìj·T$T+∫+~. Äj·Tq KRMB düe÷y˚XÊ˝À¢
bÕ˝§Zqï+‘· ø±+ KRMB ÇcÕº Ø‹˝À ìs¡íj·÷T rdüTø√˝Òø£b˛sTT+~. Ä+Á<Ûë
yê] ˇ‹Ô&çøÏ ‘·ˇ–Z @ø£|üø£å+>±, |üø£åbÕ‘·+‘√ rdüT≈£îqï ìs¡íj·÷qT rÁe+>±
m+&É>∑fÒº yês¡T. Äj·Tq $wüj·÷e>±Vü≤q, yê<äHê |ü{ÏeT, Äj·Tq≈£îqï ùdº#·sY
ø±s¡D+>± Ä+Á<Ûë yê] Ä≥T kÕ>∑&ÜìøÏ MT ˝Òì |ü]dæú‹ @s¡Œ&ç+~. $<ë´kÕ>∑sY
sêe⁄ì KRMB düe÷y˚XÊ˝À¢øÏ sê˙j·T≈£î+&Ü ≈£îÁ≥ #˚dæHês¡T. $uÛÑ»q #·≥º+˝Àì
ø±¢Eì n&ɶ+ ô|≥Tºø=ì.. $<ë´kÕsY sêe⁄ >±s¡T Á|üuÛÑT‘·« düVü‰<ës¡T>± ñHêïs¡T.
n~ Hê$TH˚f…&é |ü<ä$, ¬s>∑T´sY ø±&ÉsY |ü<ä$ ø±<äT. ‘Ó+>±D≤ ‘·s¡|ü⁄q KRMB ˝À
f…øÏïø£˝Ÿ yÓT+ãsY >± ø=qkÕ>∑&ÜìøÏ ns¡TΩ&ÉT ø±<äT. ø±ã{Ϻ Äj·Tq ã<äTT y˚πs

7. ø±&ÉsY e´øÏÔì ìj·T$T+#·Tø√yêì Ä+Á<Ûë Á|üuÛÑT‘·«+ πø+Á<ä »eqs¡T eT+Á‹‘·«
XÊK≈£î ˝ÒK sêdæ+~. πø+Á<ä »eqs¡T eT+Á‹‘·« XÊK ≈£L&Ü $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄≈£î
ã<äTT y˚πs ø±&ÉsY n~Ûø±]ì f…øÏïø£˝Ÿ yÓT+ãsY ìj·T$T+#·Tø√yêì dü÷∫dü÷Ô
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ˝ÒK sêdæ+~. $~Û ˝Òì |ü]dæú‘·T˝À¢ $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄qT ‘·|æŒ+∫ Ç]π>wüHé
XÊK Ç+»˙sY ÇHé N|òt ì f…øÏïø£˝Ÿ yÓT+ãsY >± ìj·T$T+∫+~. nsTT‘˚ Äj·Tq
Äs√>∑´+ u≤>∑Tqï+‘· ø±+ Äj·Tq |üs¡´y˚ø£åD˝ÀH˚ KRMB ˝À eTq yê<äqT
ø=qkÕπ>$.
n<˚ $<Ûä+>± 80 {Ïm+dæ >√<ëe] »˝≤qT b˛es¡+ ≈£î&ç ø±Te
<ë«sê Á|üø±X¯+ u≤´πsõøÏ ‘·s¡*ùdÔ Ä y˚Ts¡≈£î ø£ècÕí uÒdæHé ˝Àì sêÅcÕºT ô|’q yê&ÉT≈£îH˚
yÓdüTTu≤≥T >√<ëe] Á{ÏãT´q˝Ÿ nyês¡T¶ MT ø£*ŒdüTÔqï~. b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº
|üP]Ô nsTT ø±Te <ë«sê ˙s¡T ‘·s¡*+#˚<ëø± Ä>∑≈£î+&Ü, b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº≈£î
πø+Á<ä » dü+|òüT+ nqTeT‹+∫q s√E qT+#˚ á ˙{Ïì $ìjÓ÷–+#·T≈£îH˚
yÓdüTTu≤≥T ≈£L&Ü á nyês¡T¶˝À ñqï~. á 80 {Ï.m+.dæ.˝À eTVü‰sêh, ø£sêï≥ø£
sêÅcÕº≈£î 35 {Ïm+dæT, ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ≈£î 45 {Ï.m+.dæ.T πø{≤sTT+#ês¡T.
ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh+ á 45 {Ï.m+.dæ. ˙{Ïì Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY m>∑Teq
e÷Á‘·y˚T $ìjÓ÷–+#êì ≈£L&Ü nyês¡T¶ düŒwüº+>± ù|s=ÿqï~. Ç$ ìø£s¡ »˝≤T.
n+<äTπø á ˙{Ïì $T>∑TT »˝≤ Ä<Ûës¡+>± ì]à+∫q AMRP øÏ πø{≤sTT+#·Tø√e#·Ãì
n|ü⁄Œ&˚ ñeTà&ç Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫+~. $uÛÑ»q ‘·sê«‘· ‘Ó+>±D≤ Á|üuÛÑT‘·«+ á
n+XÊìï πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ e<ä› ˝ÒeHÓ‹Ô+~. Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY m>∑Teq ‘êy˚T ñHêïeTT
ø£qTø£ á 45 {Ï.m+.dæ.T ‘·eTπø πø{≤sTT+#êì πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìï ø√]+~. @
ÁbÕ‹|ü~ø£q n&ÉT>∑T‘·THêïyÓ÷ >∑D≤+ø±T Ç∫Ã+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ eTq
Á|ü‹bÕ<äqì n&ÉT¶≈£îH˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚dæ+~. 21.09.2016 &ç©¢˝À »]–q yÓTT<ä{Ï
nô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ ìs¡íj·T+ y˚Ts¡≈£î á n+XÊìï |ü]o*+#·&ÜìøÏ πø+Á<ä » dü+|òüT+
e÷J #Ó’s¡àHé ãC≤CŸ H˚‘·è‘·«+˝À ˇø£ ø£$T{°ì ìj·T$T+∫+~. ãC≤CŸ ø£$T{Ï yÓTT<ä≥
ôV’≤<äsêu≤<é ˝À ‘Ó+>±D≤ ãè+<ä+‘√ #·]Ã+∫+~. düe÷y˚X¯+ nq+‘·s¡+ #ê˝≤
kÕqT≈£L+>± 45 {Ïm+dæ |ü+|æD° n+XÊìï |ü]wüÿ]kÕÔeTì |üÁ‹ø± düe÷y˚X¯+˝À
yÓ¢&ç+∫Hês¡T. ‘·sê«‘· $»j·Tyê&É yÓ[¢ Ä+Á<Ûë ãè+<ä+‘√ #·]Ã+∫+~. nø£ÿ&É
eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT‘√ Á|ü‘˚´ø£+>± düe÷y˚X¯+ nsTTHês¡T. ‹]–
ôV’≤<äsêu≤<é ˝À ¬s+&ÉT sêÅcÕº n~Ûø±s¡T‘√ dü+j·TTø£Ô düe÷y˚XÊìï @sêŒ≥T #˚kÕs¡T.
‘·q Äs√>∑´+ u≤>± ˝Òø£b˛sTTHê ‘Ó+>±D≤ ãè+<ëìøÏ $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ Hêj·Tø£‘·«+
eVæ≤+∫Hês¡T. ø£$T{° yês¡T yÓTT<ä{Ï s√E Á|üø£{Ï+∫q yÓ’K]øÏ _Ûqï+>± 45 {Ï.m+.dæ.
|ü+|æD°ì |ü]o*+#˚ n+X¯+ ‘·eT |ü]~Û˝À ˝Ò<äì Á|üø£{Ï+#ês¡T. $»j·Tyê&É yÓ[¢

8. e∫Ãq ‘·sê«‘· yês¡T rdüT≈£îqï á j·TT ≥sYï øÏ ‘Ó+>±D≤ ãè+<ä+ $düTÔb˛sTT+~.
$<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ rÁe dü«s¡+‘√ ø£$T{Ï #Ó’s¡àHé ãC≤CŸ >±]ì ìBXÊs¡T. ªª$÷
|ü]~Û˝À ˝Òø£b˛‘Ó |üs¡´≥q≈£î m+<äT≈£î e#êÃs¡T? á $÷{Ï+>∑T ‘·e÷cÕ m+<äT≈£î
#˚düTÔHêïs¡T. nj·÷+ kÕØ $TdüºsY ãC≤CŸμμ nì nHêïs¡T. Äj·Tq n+‘· ÄÁ>∑Vü≤+>±
e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ñ+fÒ #·÷&É&É+ yÓTT<ä{ÏkÕ] e÷≈£î. á ø£$T{Ï ‘·sê«‘· ø±+˝À @$÷
#˚j·T≈£î+&Ü, m≥Te+{Ï ìy˚~ø£ Çe«≈£î+&ÜH˚ ø±>∑s¡“¤+˝À ø£*dæb˛sTT+~. á 45
{Ïm+dæ |ü+|æD° n+X¯+ Ç+ø± n|ü]wüÿè‘·+>±H˚ ñqï~. ‘Ó+>±D sêh+ b˛sê≥+
ø=qkÕ>∑T‘·Tqï~. á n+XÊT Äj·Tq #ÓbÕŒqT≈£îqï d”ÿ+˝À ñqïy˚. ø±ì nHês√>∑´+
ø±s¡D+>± #Ó|üŒ˝Òø£b˛sTTHês¡T. ‘Ó+>±D Á|üjÓ÷»Hê≈£î $|òü÷‘·+ ø£T>∑T‘·Tqï<äì
Äj·Tq uÛ≤$ùdÔ yê{Ïì rÁe+>± Á|ü‹|òüT{Ï+#·&ÜìøÏ yÓqTø±&˚yês¡T ø±<äT.
kÕs¡T ‘Ó+>±D sêh düVü‰<ës¡T>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü Ç]π>wüHé n+X¯+ô|’
ø=ìï yê´kÕT ‘·|üŒìdü] nedüsêìï ã{Ϻ sêXÊs¡T. dü+K´˝À #ê˝≤ ‘·≈£îÿy˚ nsTTHê
n$ ‘Ó+>±D Á|ü»+<äs¡÷ #·<äe<ä>∑Z$. yê{Ï˝À sêh+ @sêŒf…’ yÓTT<ä{Ï dü+e‘·‡s¡+
|üPs¡ÔsTTq dü+<äs¡“¤+˝À ‘Ó+>±D kÕ>∑T˙{Ï s¡+>∑+ô|’ Äj·Tq ˇø£ yê´dü+ sêdæHês¡T.
eT]ø=ìï $es¡yÓTÆq |üÁ‹ø± Á|üø£≥qT C≤Ø #˚dæHês¡T. yê{Ïì ≈£L&Ü á |ü⁄düÔø£+˝À
#˚]ÃHêeTT. yê] yê´kÕ˙ï ˇø£ #√≥ #˚]à ˇø£ |ü⁄düÔø£ s¡÷|ü+˝À ‘˚yêì y˚TeTT
m|üŒ{Ï qT+&√ nqT≈£î+≥THêï+. Ç|ü⁄Œ&ÉT kÕsY »qà ~H√‘·‡e+ dü+<äs¡“¤+>± rdüT≈£î
sê>∑>∑&É+ #ê˝≤ dü+‘√wü+>± ñ+~. kÕsY #Ó|æŒq ø=ìï n+XÊ≈£î bÕsƒ¡≈£î≈£î
eT]+‘· ne>±Vü≤q / düŒwüº‘· ø£*Œ+#êqï ñ<˚›X¯´+‘√ ø=ìï |òü⁄{Ÿ H√{Ÿ‡ Ç#êÃeTT.
Çø£ kÕsY e÷‘√ yê´dü+ ]ø±]¶+>¥ ø£+fÒ eTT+<äT, e÷≥ dü+<äs¡“¤+˝À
#Ó|æŒq $wüj·T+ ˇø£{Ï $÷ø£+<ä]ø° ‘Ó*j·TCÒj·÷*‡q nedüs¡+ ñ+<äì uÛ≤$düTÔHêïeTT.
Äj·Tq >=|üŒ eTqdüTqT n~ ‘Ó*j·T CÒdüTÔ+~. ªªHê≈£î á J$‘·+˝À e´øÏÔ>∑‘·+>±
Ç+ø± @$÷ kÕ~Û+#ê*‡+~ @$÷˝Ò<äT. düe÷»+˝À ˇø£ >ös¡e+ >∑T]Ô+|ü⁄ ñ+~.
eTTK´eT+Á‹ >±s¡T Hê≈£î Ç+‘· ñqï‘· |ü<ä$ Ç#êÃs¡T. ø=‘·Ô sêh+˝À Ç]π>wüHé
<äX¯`~X¯˝À uÛ≤>∑kÕ«$Tqj·÷´qT. ndü˝…’‘˚, mø£åq¢≈£î eTT+<äT mø£åq¢˝À b˛{°#˚dæ
ø=‘·Ô sêh+˝À $÷πs Ç]π>wüHé eT+Á‹>± ñ+&Üì n&ç>±s¡T. ø±˙ Hê Äs√>∑´ Ø‘ê´,
dü«uÛ≤e Ø‘ê´ Hê≈£î kÕ<Ûä´+ ø±<äT ø±ã{Ϻ ‹s¡düÿ]+#êqT. nsTT‘˚ Ç]π>wüHé XÊK≈£î
j·TTe≈£î&ÉT, ø±s¡´<ä≈£åî&ÉT Vü≤Øwt sêe⁄ eT+Á‹>± sêe&É+ ‘Ó+>±D≤ n<äèwüº+. Äj·Tq
Hêj·Tø£‘·«+˝À ÁbÕC…≈£îºT |üs¡T>∑TT ô|&ÉT‘·THêïsTT. á $wüj·T+˝À H˚qT ì•Ã+‘·>±
ñHêïqT. Çø£b˛‘˚ Hê e´øÏÔ>∑‘· J$‘·+˝À $÷≈£î ‘ÓTdüT...e÷ nu≤“sTT eT+∫ ñ
<√´>∑+˝À &ç©¢˝À ñHêï&ÉT. nT¢&ÉT ◊.m.mdt. n~Ûø±], C…+{Ï˝Ÿe÷´Hé.

9. πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·«+˝À ñqï‘· kÕúsTT˝À ñHêï&ÉT. HêøÏ+πø$T ø±yê*. Çø£ Hê≈£îqï u≤<Ûä˝≤¢
‘Ó+>±D ˙{Ï $wüj·Ty˚T. >√<ëe]˝À m{≤¢>∑÷ ˙{Ï yê{≤ $wüj·T+˝À Çã“+~
˝Ò<äT. ÁbÕC…≈£îºT ø£≥Tºø√yê*‡ ñ+~ n+‘˚. eTTK´eT+Á‹ ¬ø dæ ÄsY >±s¡T, eT+Á‹
Vü≤Øwt sêe⁄ >±s¡T Ä |üì˝ÀH˚ ñHêïs¡T. Çø£ ñqï Çã“+<ä˝≤¢ ø£ècÕí q~ ˙{Ï
$wüj·T+˝ÀH˚. Hê≈£î J$‘·+˝À ñqï ø√]ø£˝≤¢ ø£ècÕí ˙{Ï˝À ‘Ó+>±D≈£î Hê´j·TyÓTÆq
yê{≤ kÕ~Û+#·Tø√e≥+ ˇø£ÿfÒ.μμ ø£ècÕí »˝≤˝À¢ ‘Ó+>±D≤≈£î Hê´j·TyÓTÆq yê{≤
ø√dü+ n+‘·Ásêh $uÛ≤>∑+ Ç+»˙s¡T¢, ˝≤j·Ts¡T¢ rÁe+>± ÁX¯$TdüTÔHêïs¡T. Äj·Tq
ã‹≈£î+fÒ á ø£èwæ˝À ‘êqT ≈£L&Ü uÛ≤>∑kÕ«$T nj˚T´yês¡T. Äj·Tq ø√]ø£ rs¡Ã&Éy˚T
‘Ó+>±D sêh+ Äj·TqøÏ#˚Ã ìyê[.
‘Ó+>±D≤ Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£L&Ü $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ ‘Ó+>±D≤ ñ<ä´e÷ìøÏ, Ä
‘·sê«‘· ‘Ó+>±D≤ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ n+~+∫q ùde≈£î >∑T]Ô+|ü⁄>± &ç+&û m‹Ôb˛‘·
|ü<∏äø±ìøÏ Äj·Tq ù|s¡T ô|{Ϻ+~. Äj·Tq |ü⁄{Ϻq }s¡T q¢>=+&É õ˝≤¢ (Ç|ü⁄Œ&ÉT
dü÷sê´ù|≥ õ˝≤¢) C≤õ¬s&ç¶ >∑÷&Ó+ ˝À Äj·Tq ù|s¡T$÷<ä ˇø£ düuŸ e÷¬sÿ{Ÿ j·÷s¡T¶ì,
yê] ‘·+Á&ç>±] ù|s¡T $÷<ä ˇø£ ø£fi≤´D eT+&ÉbÕìï ì]àdüTÔqï~. Ç쇺≥T´wüHé Ä|òt
Ç+»˙sY‡, ‘Ó+>±D≤ ôd+≥sY ‘Ó+>±D $ÁXÊ+‘· Ç+»˙s¡¢ dü+|òüT+ yês¡T
dü+j·TTø£Ô+>± $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±] »qà~q+ qe+ãsY 14 q ª‘Ó+>±D≤ Ç]π>wüHé
&˚μ >± ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. Ç~ ≈£L&Ü $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±]øÏ <äøÏÿq >=|üŒ >ös¡e+>±
y˚TeTT uÛ≤$düTÔHêïeTT. $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±] ù|s¡Tì ∫s¡kÕúsTT>±, düeTTqï‘·+>±
ìu…{Ϻq >ös¡e eTTK´eT+Á‹ ¬ø dæ ÄsY >±]øÏ, n+<äT≈£î düVü≤ø£]+∫q kÕ>∑T˙{Ï
eT+Á‹ Vü≤Øwt sêe⁄ >±]øÏ, Ç쇺≥T´wüHé Ä|òt Ç+»˙sY‡, ‘Ó+>±D≤ ôd+≥sY yê]øÏ
‘Ó+>±D $ÁXÊ+‘· Ç+»˙s¡¢ dü+|òüT+ yê]øÏ <Ûäq´yê<ëT ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïeTT.
ª˙fi¯ófl ` ìC≤T`2μ ì Á|ü#·T]+∫q ‘Ó+>±D $ÁXÊ+‘· Ç+»˙s¡¢ dü+|òüT+
eT]j·TT ‘Ó+>±D Ç+»˙s¡¢ C….@.dæ. ª˙fi¯ófl ` ìC≤T`3μ ì ≈£L&Ü Á|ü#·T]düTÔqï+<äT≈£î
yê]øÏ Vü≤è<äj·T|üPs¡«ø£ <Ûäq´yê<ëT ‘ÓT|ü⁄‘·THêïeTT.
á |ü⁄düÔø£ Á|ü#·Ts¡D≈£î düVü≤ø£]+∫q Á|ür ˇø£ÿ]ø° <Ûäq´yê<ëT
‘ÓT|ü⁄≈£î+≥THêïeTT. á |ü⁄düÔø±ìï Ä<ä]kÕÔs¡ì Ä•düTÔHêïeTT.
dü+bÕ<ä≈£îT
l<ÛäsYsêe⁄<˚XŸbÕ+&˚
07.11.2018, BbÕe[. dü˝≤¢$»jYT≈£îe÷sY
ôV’≤<äsêu≤<é

11. Ç+<äT˝À....
1. ‘Ó+>±D sêÁwüº+˝À kÕ>∑T˙{Ï s¡+>∑+ ` dæ+Vü≤e˝Àø£q+ ... 1
2. ø=‘·Ô sêÁwüº+˝À kÕ>∑T˙{Ï Á|üj·÷D+ ... 20
3. Haritha Telangana - No More a Dream ... 30
4. @~ Á<√Vü≤+? me]~ ≈£îÁ≥ ... 70
5. bıHêï >±s¡T e&ç¶+∫q bÕ‘· ∫+‘·ø±j·T |ü#·Ã&ç ... 79
6. ø£ècÕí Á{ÏãT´q˝Ÿ˝À ‘Ó+>±D yê<äqT ... 86
7. Hê>±s¡T®q kÕ>∑sY m&ÉeTø±Te:
Äj·Tø£≥Tº≈£î ˙{Ï $&ÉT<ä $esêT ... 89
8. õ.y√. q+. 28, ‘˚~ 18.4.2018
&ç+&ç ÁbÕC…≈£îº≈£î ÄsY. $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±] ù|s¡T ... 93
8. bò˛{ÀT ... 94
Er. ÄsY.$<ë´kÕ>∑sYsêe⁄
»qq+:14-11-1939 eTs¡D+:29`04`2017

12. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 1♦
‘Ó+>±D Á|ü» mH√ï @+&É¢ b˛sê{≤ìøÏ |òü*‘·+>± m+<äs√ eTVü‰qTuÛ≤e⁄T,
$<ë´s¡TúT, ø±]à≈£îT, ø£s¡¸≈£îT, ¬s’‘·TT, y˚T<Ûëe⁄T n+<äs¡T dü+j·TTø£Ô+>± 60
@+&É¢ ô|’>± b˛sê≥+ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· ‘Ó+>±D sêh+ 2`6`2014 Hê&ÉT
Ä$s¡“¤$+∫q dü+>∑‹ eTq+<ä]øÏ ‘Ó*dæ+<˚. eTq+ ndüT ‘Ó+>±D
kÕ~Û+#·Tø√e&ÜìøÏ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ø±s¡D≤T ˙fi¯ófl, ì<ÛäTT, ìj·÷eTø±T. á eT÷&ÉT
$wüj·÷˝À¢ ‘Ó+>±DøÏ #ê˝≤ |òüTÀs¡+>± nHê´j·T+ »]–+~. Ä+Á<Ûä edüyê<äT
#˚‘·T˝À¢ |üsêuÛÑe+ bı+<ë+. eTq ˙fi¯flqT b˛>=≥Tº≈£îHêï+. eTq ñ<√´>±T
b˛>=≥Tº≈£îHêï+. eTq <ä>∑Zs¡ edü÷˝…’q &ÉãT“qT ≈£L&Ü Ä+Á<Ûä sêh+˝À eTTK´+>±
sêj·Td”eT ÁbÕ+‘êìøÏ ‘·s¡*+#·T≈£î b˛‘·T+fÒ ≈£L&Ü yêfi¯ófl yÓTC≤]{°˝À ñ+&É≥+e¢
eTq+ @$÷ #Ó|üŒ˝Òì, @$÷ #˚j·T˝Òì ìdü‡Vü‰j·T dæú‹˝À ñ+&çb˛sTTq+ nqï
$wüj·T+ ‘Ó*dæ+<˚. πød”ÄsY >±] n<Ûä´ø£å‘·q ì]«sêeT+>± <ë<ë|ü⁄ 15 @+&É¢ b˛sê≥+
|òü*‘·+>± ø=+‘·y˚Ts¡ ñeTà&ç sêh+˝À eTq≈£î Hê´j·T+ #˚≈£LπsÃ≥Tº>± yêfi¯ófl ø=+‘·
düe]+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #˚dæHê ∫‘·Ô X¯ó~›‘√ »]–q |üì ø±<äT. eTTK´+>± ˙fi¯fl
$wüj·÷ìøÏ eùdÔ eTq+ eTq ˙fi¯fl≈£î, eTq ˙fi¯fl $÷<ä ñqï eTq Vü≤≈£îÿqT yêfi¯ófl
Vü≤]düTÔHêïs¡T. ø£ècÕí q~˝À b˛‹¬s&ç¶bÕ&ÉT <ë«sê nÁø£eT+>± ˙fi¯ófl ‘·s¡*+#·T≈£î
b˛‘·THêïs¡T. n{≤¢π> >√<ëe]˝À eTq ÁbÕC…≈£îºT ø£≥º&É+˝Ò<äT. øÏ+<ä yêfi¯fl b˛esêìï
XÊ+ø£åHé #˚sTT+#·T≈£îHêïs¡T. Ç{≤¢ nH˚ø£yÓTÆq dü+<äsꓤ˝À¢ nH˚ø£ kÕs¡T¢ eTq+ ª˙fi¯ófl `
ìC≤Tμ ‘·s¡Tyê‘· Ç‘·s¡Á‘ê $÷&çj·÷˝À Á|ü» <äèwæºøÏ rdüTø=#êÃ+. eTq Hêj·T≈£î&ÉT
πød”ÄsY >±s¡T ≈£L&Ü n‘·´<äT“¤‘·+>± ‘·q Á|üdü+>± <ë«sê á $wüj·÷ìï Á|ü»≈£î
#˚s¡y˚j·T≥+‘√ Á|ü»˝À¢ ˇø£ qeTàø£+ ø£*–+<˚$T≥+fÒ ‘Ó+>±D sêh+ @s¡Œ&ç‘˚
eTq ˙fi¯ófl eTqø=düÔsTT. eTq ì<ÛäTT eTq≈£î <ä≈£îÿ‘·sTT. eTq ìj·÷eTø±T
eTqø=kÕÔsTT. düπs $T–*q $wüj·÷˝À¢ <ë<ë|ü⁄ eTq≈£î dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô ñ+&ç,
dü«j·T+ |ü]bÕHê n~Ûø±s¡+ e∫ÃqfÒº nsTT+~. eTq ìj·÷eTø±T eTq+ |üP]Ô>±
#˚düTø√>∑T>∑T‘·THêï+. n˝≤π> eTq ì<ÛäTT ≈£L&Ü eTq+ <ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>±
‘Ó+>±DsêÁwüº+˝À
kÕ>∑T˙{Ïs¡+>∑+-dæ+Vü≤e˝Àø£q+

13. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 2♦
$ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêï+. @y√ ø=ìï ø=ìï ∫qï yÓTÆqsY ÁbÕã¢yéT‡ ñHêïsTT Ç+ø±
ñeTà&ç sêh+˝À ñqï≥Te+{Ï ø=ìï ñeTà&ç e´edüú*ï ‘Ó+>±D sêÅcÕº eT<Ûä´
dü<äs¡T ñ<√´>∑T ã{≤«&Ü $wüj·T+˝À ø=+‘· Ädü´+ »]–+~, »s¡T>∑T‘√+~.
Ä $wüj·T+ n{≤¢ e~* ô|fÒºùdÔ ˙fi¯fl $wüj·T+˝À Á|ü»≈£î ˇø£ s¡ø£yÓTÆq
dü+|üPs¡íyÓTÆq $XÊ«dü+ @eTT+&˚<ä+fÒ eTq≈£î ø£ècÕí q~˝À ñqï≥Te+{Ï ˙fi¯fl Vü≤≈£îÿqT
>±˙, >√<ëe] ô|’q eTq≈£îqï ˙fi¯fl Vü≤≈£îÿqT >±˙ eTq+ dü+|üPs¡í+>±
$ìjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ >±˙ eTq≈£î m{≤¢+{Ï n&ɶ+≈£îT ñ+&Ée⁄. eTq Hêj·T≈£îT,
eTq Ç+»˙s¡T¢ yÓ+≥H˚ eTq ÁbÕC…≈£îºqT ì]àùdÔ yÓ+≥H˚ eTq jÓTTø£ÿ ˙fi¯fl
düeTdü´T rs¡‘êsTT, n+#˚‘· m+‘√ qeTàø£+‘√ #ê˝≤ $XÊ«dü+‘√ ñHêïs¡T. ˙fi¯¢
ô|’q eTq≈£î n~Ûø±s¡+ e∫Ã+<äqï e÷≥ ì»y˚T. ˙fi¯flqT eTq+ mø£ÿ&É ø±yê+fÒ
nø£ÿ&É dü~«ìjÓ÷>∑+ #˚düTø√e{≤ìøÏ eTq≈£îqï Vü≤≈£îÿqT eTq+ ø£*–q e÷≥ ì»y˚T
ø±˙ <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·÷Ô eTq≈£î 2`6`2014 Hê&ÉT ‘Ó+>±D sêh+ sêe&É+‘√
bÕ≥T, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ |ü⁄qs¡«´ed”úø£s¡D #·≥º+, 2014, j·÷ø˘º HÓ+ãsY 6, 2014
Á|üø±s¡+>± eTq≈£î ‘Ó+>±D sêh+ Ä$s¡“¤$+∫+~. á j·÷ø˘º ˝À $$<Ûä s¡+>±≈£î
dü+ã+~Û+∫q≥Te+{Ï ø=ìï $~Û$<ÛëHêT, ø=ìï wüs¡‘·TT $~Û+#·&É+ »]–+~.
ñ<ëVü≤s¡DøÏ eTq ˙fi¯fl≈£î e#˚Ã≥|üŒ{ÏøÏ ‘Ó+>±DøÏ, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸøÏ ñeTà&ç sêh+˝À
ø£*–q ˙{Ïì @ $<Ûä+>± |ü+#·Tø√yê* nH˚<ëìï ìs¡ísTT+#·&ÜìøÏ Á_CÒwt ≈£îe÷sY
Á{ÏãT´q˝Ÿ nH˚<ëìï yêfi¯ófl @sêŒ≥T #˚j·T&É+ »]–+~. á Á_CÒXŸ ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ
ø£ècÕí q~ ˙{Ïì ‘Ó+>±D≈£î @ @ ÁbÕC…≈£îº≈£î m+‘· ˙{Ïì πø{≤sTT+#ê* nH˚
$wüj·÷ìï ìsêΔ]düTÔ+~ nqïe÷≥. yêfi¯ófl ìsêΔ]+#˚ <ëø± eTq≈£î ndüT mìï
˙fi¯ófl ñHêïsTT? Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY m&ÉeTø±Te <ë«sê eTq+ mìï ˙fi¯ófl
rdüT≈£îyÓfi¯¢>∑eTT? eTq psê ÁbÕC…≈£îº≈£î mìï ˙fi¯ó¢HêïsTT? ;Ûe÷ ÁbÕC…≈£îº≈£î
eTq≈£î mìï ˙fi¯ó¢HêïsTT? nH˚~ ˇø£ n~Ûø±s¡j·TTø£Ô+>±, #·≥º|üs¡+>± eTq≈£î
‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. eTq+ Ç+‘·ø±+ @+ CÒXÊ+? ñeTà&ç sêh+˝À eTq≈£î 811
{°m+d”T n+fÒ X¯‘·ø√{Ï |òüTq|ü⁄≥&ÉT>∑T ìø£s¡»˝≤qT Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅcÕºìøÏ
bÕ‘· Á{ÏãT´q˝Ÿ n+fÒ ã#êe‘Y Á{ÏãT´q˝Ÿ Ç∫Ã+~. <ë+{À¢ ‘Ó+>±D≈£î 299
{°m+d”T ÇdüTÔHêïeTT, 512 {°m+d”T Ä+Á<Ûä ÁbÕ+‘êìøÏ ÇdüTÔHêïeTT nì ø=ìï
JzT C≤Ø #˚XÊs¡T. ø±˙ Ä JzT Çyê«fi¯ j·÷≈£îº Á|üø±s¡+>± #·≥ºã<ÛäΔ+ ø±e⁄.
Á{ÏãT´q˝Ÿ Ä 299 {Ïm+dæ ˝Ò ÇdüTÔ+<ë? 299 qT+∫ ô|+#·T‘·T+<ë? 512 nH˚~
n{≤¢π> ñ+≥T+<ë ‘·>∑TZ‘·T+<ë? ô|+#·T‘·T+<ë? Ç~ ìø£s¡ »˝≤ dü+>∑‹.

14. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 3♦
n<˚ $<Ûä+>± ìø£s¡ »˝≤˝Ò ø±≈£î+&Ü n<äq|ü⁄ »˝≤T nì ø=ìï ñ+{≤sTT.
Ç<˚ Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ >∑‘·+˝À ˇø£ nyês¡T¶ Ç∫Ã+~. ø±˙ Ä nyês¡T¶ πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·« ¬>õ{Ÿ ˝À Á|ü#·Ts¡D ø±≈£î+&Ü düTÁ|”+ ø√s¡Tº ùdº Ç∫Ã+~. Á_CÒwt ≈£îe÷sY
Á{ÏãT´q˝Ÿ ìø£s¡ »˝≤qT eTT≥Tºø√˝Ò<äT, n<äq|ü⁄ »˝≤T yÓTT‘·Ô+ Ç+ø± 448
{°m+d”T ñHêïsTT. yê{Ï qT+∫ ô|’ sêÅcÕº˝…’q eTVü‰sêh≈£î, ø£sêí≥ø£≈£î 254
{Ïm+dæT Ç∫à Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î 194 {°m+d” n<äq|ü⁄ »˝≤*ï πø{≤sTT+#·&É+
»]–+~ >±˙ <ëìï düTÁ|”+ø√s¡Tº ùdº Ç∫Ãq+<äT e¢ #·˝≤eTDÏ˝ÀøÏ sêe&É+ ˝Ò<äT.
n+fÒ, ˇø£y˚fi¯ πs|ü⁄ @‘êyê‘ê Ä 194 {°m+d”T >∑‘· Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ≈£î Ç∫Ã+~
ì»+>± e∫ÃHê >∑÷&Ü á 811 {°m+d”T G 194 {°m+d”T, yÓTT‘·Ô+ 1005
{°m+d” <ëø± ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅcÕºìøÏ <ä≈£îÿ‘êsTT. nsTT‘˚ Ç+<äT˝À
‘Ó+>±D¬øìï? Ä+Á<Ûë¬øìï? nH˚~ eTfi≤fl Ç<˚ Á{ÏãT´q˝Ÿ Ç|ü⁄Œ&ÉT &çôd’&é
#Ój·÷´qïe÷≥. n+fÒ Á|ü»ø£s¡úeTj˚T´ uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒ+fÒ, eTqø£düT ˙fi¯ófl
ñHêïsTT ø±˙ @ ÁbÕC…≈£îº mìï yê&ÉTø√yê* ndüT eTq+ yÓTT‘·Ô+ ˙fi¯ófl
‘Ó+>±D¬øqTïqïsTT? ìø£s¡ »˝≤˝≤˝…qTïHêïsTT? n<äq|ü⁄ »˝≤˝…qTïqïsTT? nqï~
‘Óe<äT Ç|üŒ&ç<ëø±. n~ ‘ÓTe≈£î+&Ü eTq+ @ ÁbÕC…≈£îº˝À m{≤¢ eTT+<äT≈£î
b˛yê* nH˚~ eTq≈£î Ç|ü⁄Œ&ÉT ˇø£ ô|<ä› n&ɶ+øÏ>± ‘·j·÷s¡sTT´+~. n+fÒ Á{ÏãT´q˝Ÿ
ìs¡ísTT+#·≥eTH˚~ Á|ü<Ûëq+>± »s¡>±*. @+ CÒdüTÔ+~ Á{ÏãT´q˝Ÿ? ˙fi¯flqT
πø{≤sTTdüTÔ+~. nsTT‘˚ á j·÷ø˘º ˝À ndüŒwüº‘· ñ+&É≥+ e¢ Á{ÏãT´q˝Ÿ≈£î ¬s+&ÉT
Á|ü<ÛëqyÓTÆq≥Te+{Ï |üqT|üŒC…bÕŒs¡T á j·÷≈£îº <ë«sêH˚. ˇø£{Ï ÁbÕC…≈£îº yê]
πø{≤sTT+|ü⁄T...n+fÒ @ ÁbÕC…≈£îº≈£î mìï ˙fi¯ófl πø{≤sTT+#ê* ìs¡ísTT+#·+&ç nHêïs¡T.
ã#êe‘Y nyês¡T¶ ≈£L&Ü ÁbÕC…≈£îº yêØ>± πø{≤sTT+|ü⁄T #˚j·T˝Ò<äT. @ ÁbÕC…≈£îº≈£î
mìï ˙fi¯ófl Çyê«* nì ìs¡ísTT+#·˝Ò<äT. n+fÒ ã#êe‘Y Á{ÏãT´q˝Ÿ >∑T+&ÉT>∑T‘·Ô>±
811 {°m+d”T Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ≈£î n˝≤{Ÿ #˚dæHê @ ÁbÕC…≈£îº≈£î m˙ï nH˚~
Çe«˝Ò<äT. ¬s+&√~, ˇø£y˚fi¯ πs|ü⁄ @‘êyê‘ê Çø£ÿ&É es¡¸+ |ü&Éø£ ˙fi¯ófl dü]>± sêì
|üø£å+˝À n+fÒ ˙{Ï ø=s¡‘·, ˙{Ï m<ä›&ç ñqï düeTj·÷˝À¢ á ÁbÕC…≈£îº≈£î m{≤¢
|ü+#ê*? <ëìøÏ |ü<䛋 @$T{Ï? ìs¡«Vü≤D |ü<䛋 @$T{Ï? nH˚~ ≈£L&Ü #˚j·TeTì...
á ¬s+&ÉT |üqTT Ç#êÃs¡T. Çø£ÿ&É düeTdü´ @$T≥+fÒ ˙{Ï m<ä›&ç m|ü⁄Œ&ÉT @s¡Œ&ÉT‘·T+~?
‘Ó+>±D¬ø’Hê, Ä+Á<Ûä¬ø’Hê ˇπøkÕ] @s¡Œ&ÉT‘·T+~. ô|’qT+∫ ˙fi‚fl sê˝Ò<äqTø√+&ç,
eTVü‰sêh ø£sêí≥ø£ yêfi¯ófl ˙fi¯ófl e<äø£b˛‘˚ eTq≈£î ˙{Ï m<ä›&ç @s¡Œ&ÉT‘·T+~. n+fÒ
á ˙{Ï m<ä›&ç rsêÃ+fÒ @+ #˚j·÷˝≤? ô|’ sêÅcÕºT ˙fi¯ófl e<ä˝≤*. n+fÒ á

15. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 4♦
∫ø±≈£îT ñ+&É&É+ e¢ eTq+ @+ #˚XÊ+? á Äø˘º @<√ e#˚à yÓTT<ä{Ï s√E˝À¢H˚
$÷s¡T ÁbÕC…≈£îº Á|üø±s¡+>± ˙fi¯ófl |ü+#·Tø√eT+≥THêïs¡÷, ‘·s¡Tyê‘· ˙{Ï m<ä›&ç ñqï
düeTj·÷˝À¢ ˙fi¯ó¢ m{≤¢ |ü+#·Tø√yê* n+≥THêïs¡÷, Ç~ á ¬s+&ÉT sêÅcÕº eT<Ûä´H˚
ø±<äT, HêT>∑T sêÅcÕº eT<Ûä´ ˙fi¯ófl |ü+|üø£+ »s¡bÕ* nì eTq+ Á{ÏãT´q˝Ÿ m<äT≥
Á{ÏãT´q˝Ÿ ms¡Œ&ɶ ‘=*Hêfi¯fl˝ÀH˚ yê<äqT $ì|æ+#ê+. Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ≈£L&Ü Ç~
HêT>∑T sêÅcÕº eT<Ûä´ ‘˚Ãe*‡q e´eVü‰s¡+ πøe+ ¬s+&ÉT sêÅcÕº eT<Ûä´ ø±<äT
nì n+~. n|ü⁄Œ&ÉT yêfi¯ófl ÄX¯Ãs¡´ b˛j·÷s¡T. á Ä≈£îº nH˚~ ¬s+&ÉT sêÅcÕº eT<Ûä´
ø£<ë, eT] HêT>∑T sêÅcÕº eT<Ûä´ n+{≤πs$T{Ï n+fÒ, eTq+ nìï $$<Ûä Á|üø£s¡DT
#·÷|æ+∫ Ç~ n{≤¢ ø±<äT, ‘Ó+>±D nH˚~ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À qT+∫ ø=‘·Ô sêh+
@s¡Œ&ç+~ nqï~ ø±<äT, ø£ècÕí uÒdæHé ˝À @s¡Œ&ɶ ‘ÓT>∑T sêh+. y˚TeTT Ä+Á<Ûä≈£î
|ü⁄{Ϻq _&ɶeTT ø±eTT. Ä+Á<Ûä sêh+, ‘Ó+>±D sêh+ $&ç$&ç>± ñ+fÒ ¬s+&ç{Ïì
1956 ˝À ø£*bÕs¡T. ø±ã{Ϻ eTeTà*ï Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ˝À ˇø£ uÛ≤>∑+>± #·÷&=<äT›.
$&ç>± e÷≈£î ‘Ó+>±D nH˚~ eTVü‰sêh, ø£sêí≥ø£, Ä+Á<Ûä ‘√ bÕ≥T uÒdæH√¢ |ü⁄{Ϻq
_&ɶ. ø±ã{Ϻ ˇø£ e+X¯+˝À |ü⁄{Ϻq _&ɶ≈£î m{≤¢¬>’‘˚ Vü≤≈£îÿ edüTÔ+<√ HêT>∑T sêÅcÕº
eT<Ûä´ ˙fi¯ófl |ü+#·edæ+<˚ nqï yê<äqT eTq+ $ì|æ+#ê+. Ç|ü⁄Œ&ÉT á yê<äqT
n˙ï $qï Á{ÏãT´q˝Ÿ ø=~› s√E˝À¢ ‘·q nyêsY¶ ÇdüTÔ+~.*
n~ n{≤¢ e~˝ÒùdÔ, Ç|ü⁄Œ&˚eTe⁄‘·T+~ ˇø£y˚fi¯ @<√ s¡ø£+>± yêfi¯ófl ìø£s¡
»˝≤ øÏ+<ä ˙s¡T ‘Ó+>±DøÏ+‘· nì mø£ÿ&çqT+∫ ÇkÕÔs√ eTqø£qedüs¡+. ‘Ó+>±D≈£î
ìø£s¡ »˝≤˝À 500 {°m+d”T Ç#êÃs¡T nqT≈£î+<ë+. n{≤¢π> n<äq|ü⁄ »˝≤˝À
Ç+‘· Ç#êÃs¡÷ nqT≈£î+<ë+. á ÁbÕC…≈£îº≈£î Ç+‘·j·÷´, á ÁbÕC…≈£îº≈£î Ç+‘·, psê≈£î
Ç+‘·, ;Ûe÷≈£î Ç+‘·, Ç+ø± @<√ ø=+‘· ÇkÕÔs¡T nqT≈£î+<ë+. Çj·T´+>±H˚ Ä
˙fi¯ó¢ rdüTø√e&ÜìøÏ ns¡Ω‘· ˝Ò<äT eTq≈£î. n<=ø£ ∫ø±ø=∫Ã+~. Ç+ø=ø£fÒ+ #˚XÊs¡T
Mfi¯Sfl n+fÒ Á{ÏãT´q˝Ÿ @sêŒ≥T #˚dæ, ˙fi¯fl yê{≤ ìs¡ísTTdüTÔ+~ nì #Ó|üŒ≥+ ˇø£{Ï˙ï,
á ˙{Ïì ¬s+&ÉT sêÅcÕº eT<Ûä´ Ä+Á<Ûä ‘Ó+>±D eT<Ûä´ ˇπø ÁbÕC…≈£îº qT+&ç ˙fi¯ófl
e<ä˝≤qTø√+&ç, n+fÒ ñ<ëVü≤s¡DøÏ Hê>±s¡T®q kÕ>∑sY, lXË’+. nø£ÿ&ÉqT+∫
Ä+Á<Ûë¬øìï, ‘Ó+>±D¬øìï ˙[flyê«+fÒ |ü+#êsTTr ô|≥Tº≈£î+{≤s¡ì, yêfi‚fl+ CÒXÊs¡T?
*Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ á n+X¯+ô|’ 19.10.2016q rs¡TŒ yÓTe]+∫+~.HêT>∑T uÒdæHé
sêÅcÕº eT<Ûä´ |ü⁄q:|ü+|æD° »s¡>±qï ‘Ó+>±D≤, Ä+Á<ä sêÅcÕº yê<äqì ‹s¡düÿ]+∫ ‘Ó+>±D≤
Ä+Á<ÛäsêÅcÕº eT<Ûä´H˚ |ü⁄q:|ü+|æD° #˚kÕÔeTì ‘˚*Ã+~. Á{ÏãT´q˝Ÿ ˝À ¬s+&ÉT sêÅcÕº yê<äqT
Ç+ø± ø=qkÕ>∑T‘·THêïsTT.

16. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 5♦
eT<Ûä´˝À ˇø£ j·÷»e÷q´ uÀs¡T¶.. ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶, n{≤¢π> >√<ëe]˝À
≈£L&Ü >√<ëe] ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. yêfi¯fl |üH˚$T{Ï? Á{ÏãT´q˝Ÿ
Ç∫Ãq Äs¡¶sY Á|üø±s¡+>±, ñ<ëVü≤s¡DøÏ Hê>±s¡T®qkÕ>∑s√¢ m&ÉeT ø±Te≈£î 100
{°m+d”T, ≈£î&çø±Te n+fÒ Ä+Á<Ûä ÁbÕ+‘êìøÏ 110 {°m+d”T Ç#êÃs¡qT≈£î+<ë+.
á q÷s¡T, q÷≥|ü~ {°m+d”qT Mfi¯ófl @ HÓ¬ø+‹yê«* nì ¬s+&ÉT sêÅcÕºqT
≈£Ls√Ãu…{Ϻ |üs¡düŒs¡ n+^ø±s¡+‘√ ˙{Ï $&ÉT<ä yêfi¯fl Ä<Ûä«s¡´+˝À »s¡>±*. eTq+‘·≥
eTq+ eTq e+<ä {°m+d”T rdüTø√e&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT. n+fÒ ÁuÒø˘ |ü&ç+~ Ç|ü⁄Œ&ÉT.
ˇø£fÒ+<ä+fÒ yê{≤T &çôd’&é #Ój·÷´* Á{ÏãT´q˝Ÿ. ¬s+&ÉT Ä yê{≤*ï |ü+#˚<Óe«s¡T?
|ü+#˚~ j·÷»e÷q´ uÀs¡T¶. á j·÷»e÷q´ uÀs¡T¶≈£î ø=ìï $<ÛäTT ô|{≤ºs¡T. Ä
j·÷»e÷q´ uÀs¡T¶˝À yê]øÏ ˙{Ï ìs¡«Vü≤D, ˙{Ïì |ü+#·&É+ nH˚ &É÷´{° >±≈£î+&Ü,
@<Ó’Hê ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº ø£{Ϻ‘˚ á uÒdæq¢˝À, n+fÒ 2`6`2014 ‘·s¡Tyê‘· @<Ó’Hê sêh+
@ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºT ì]à+#·<äTÃ≈£îHêï @+ #˚dæHê ≈£L&Ü $~Û>± ÁbÕC…≈£îº
Á|ü‹bÕ<äqqT uÀs¡T¶≈£î |ü+|æ+#ê*. ø£ècÕí ÁbÕC…≈£îº˝…’‘˚ ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ
uÀs¡T¶øÏ, >√<ëe] ÁbÕC…≈£îº˝…’‘˚ >√<ëe] ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶øÏ |ü+bÕ*.
yêfi¯ófl <ëìï m>±®$THé #˚kÕÔs¡T. #˚dæ, yêfi¯ófl <ëìï Ä ‘·sê«‘· Ä≈£îº <ë«sê @sêŒ≥T
#˚dæq nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ≈£î ìy˚~kÕÔs¡T.
nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ n+fÒ @$T{°? ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶˝À
mes¡T+{≤s¡+fÒ eTqyêfi¯ó¢, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yêfi¯ófl, πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ yêfi¯ófl. Ç+‘·≈£î
eTT+<äT &É÷´{°dt #ÓbÕŒqT yêfi¯ófl #˚j·÷*‡q |üqTT. yÓTT<ä{Ï~ ˙{Ï |ü+|üø£+,
‘·s¡Tyê‘·~ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºqT Ådü÷ÿ{Ï˙ #˚j·T≥+, |ü]o*+#·&É+, <ëìï nô|≈£î‡
øöì‡˝Ÿ≈£î ìy˚~+#·&É+. nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ ô|ò’q˝Ÿ >± Bìï ÄyÓ÷~+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.
nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ ˝À ñuÛÑj·T sêÅcÕº eTTK´eT+Á‘·TT, πø+Á<ä » eqs¡T eT+Á‹‘·«
XÊK dü+ã+~Û‘· eT+Á‹ á eTT>∑TZs¡÷ nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ ˝À ñ+{≤s¡T. n+fÒ, á
eT÷&ÉT, ø=‘·Ô>±, á Ä≈£îº eTq $÷<ä ô|{Ϻq≥Te+{Ï$. ‘Ó+>±D¬ø’Hê, Ä+Á<Ûä¬ø’Hê.
n+fÒ, Ç~ es¡≈£î eTqy˚TeTqT≈£îHêï+? Çø£ ˙fi¯ófl e∫ÃHêj·TqT≈£î+fÒ, eTq
˙fi¯ófl eTq+ yê&ÉT≈£î+{≤+. ø±˙, Ç|ü⁄Œ&ÉT Çìï s¡ø±˝…’q nes√<Ûë˝Ò nqTø√+&ç,
@yÓTÆHê nqTø√+&ç, Çø£ ‘·|üŒìdü] |ü]dæú‹. á y˚fi¯, eTq J$‘·+ ñqï+‘· ø±+
Ç~ b˛<äT. n+fÒ, Ç|ü⁄Œ&ÉT ˙ Çwüº+ e∫Ãq≥T¢>± ˙e⁄ ˙fi¯ófl rdüT≈£î b˛e&ÜìøÏ,
me¬s’Hê düπs, @ sêhyÓTÆHê, me]wüºyÓTT∫Ãq≥T¢>± yêfi¯ófl, ˙fi¯ófl rdüT≈£î b˛e&ÜìøÏ
M˝Ò¢<äT. Ä ÁbÕC…≈£îº˝À mø£ÿ&Ó’‘˚ rdüT≈£î+≥THêïyÓ÷ Ä ˙{Ïô|’ ˙≈£î n~Ûø±s¡+ ñ+&Ü*.

17. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 6♦
n+‘· e÷Á‘·y˚T ˙fi¯ófl rdüTø√>∑>±*. nsTT‘˚, Ç|üŒ{Ï<ëø± Ç+ø± ìs¡íj·T+ »s¡>∑˝Ò<äT.
Ç|ü⁄Œ&ÉT, Ç+‘·es¡≈£î Á{ÏãT´q˝Ÿ ‘·q &ÓdæwüH˚ Çe«˝Ò<äT. &ÓdæwüHé Çe«≈£î+&Ü ñqï|ü⁄Œ&ÉT
Ç$ ìØ«s¡´eTsTTb˛sTTqsTT. ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ @sêŒ≥sTT+~. >√<ëe]
]esY y˚TH˚CŸ yÓT+≥T uÀs¡T¶ @sêŒ≥sTT´+~. ø±˙, Ç+‘·es¡≈£î ìs¡íj·Ty˚T #˚j·Tø£b˛‘˚,
me]¬øìï ˙fi¯flì, m{≤¢ b˛sTT Ä|üπs{Ÿ #˚kÕÔs¡T. nsTTHê ≈£L&Ü, ø=ìï kÕs¡T¢ @$T
#˚kÕs¡T. ø=ìï kÕs¡T¢ n‘·T´‘ê‡Vü≤+ $÷<ä, Ä+Á<Ûë >∑es¡ïyÓT+≥T eTTK´+>±, ñeTà&ç
ÁbÕC…≈£îº ìs¡«Vü≤D $÷s¡T rdüTø√+&ç, ‘Ó+>±D >∑es¡ïyÓT+≥T <ä>∑Zs¡ ñ+#·ø£+&ç
nì uÀs¡T¶≈£î #ÓbÕŒs¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT eTqy˚T+ #˚düTÔHêï+. Ç|ü⁄Œ&ÉT Á|üdüTÔ‘·+ @+
»s¡T>∑T‘·Tqï<ä+fÒ, ‘Ó+>±D @s¡Œ&ç ¬s+&˚fi¯¢sTT+~. á ¬s+&˚fi¯¢˝À eTqy˚T+ CÒXÊeT+fÒ,
ôd+Á≥˝Ÿ >∑es¡ïyÓT+≥T yêfi¯fljÓTTø£ÿ Ä<Ûä«s¡´+˝À, ¬s+&ÉT uÀs¡T¶T @sêŒ≥j·÷´sTT,
Ç+ø± Á{ÏãT´q˝Ÿ ˙{Ï yê{≤qT &çôd’&é #Ój·T´˝Ò<äT. ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ
uÀs¡T¶ ˙{Ï|ü+|üø±T #˚j·T&ÜìπøyÓ÷ Á{ÏãT´q˝Ÿ Äs¡¶sY‡ sê˝Ò<äT ø±ã{Ϻ, $÷s¡÷ $÷s¡÷
ˇø£ ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø√+&ç. n+<äT˝À ñ+~. @ Á{Ïã÷´q˝…’Hê Äs¡¶]yê«* á ˙fi¯fl
|ü+|üø±ì >∑T]+∫, ˝Ò<ë ñuÛÑj·T sêÅcÕº yêfi¯ófl ˇø£ n+^ø±sêìø=kÕÔs¡T, <ëì
Á|üø±s¡+>± yêfi¯ófl #˚kÕÔs¡T. b˛sTTq @&Ü~ Ç<ä›]˙ ≈£Ls√Ãu…{Ϻ ˇø£ ‘ê‘êÿ*ø£
ne>±Vü≤q ˝≤+{Ï~ #˚kÕs¡T.*
n|ü⁄Œ&ÉT eTq+ e#êÃ+. @eT˙, ø=‘·Ô Á{ÏãT´q˝Ÿ e#˚Ã<ëø±, bÕ‘· Jz THêïsTT
ø£<ë, ñeTà&ç sêh+˝À Ç∫Ãq$. Ç<ä+‘ê ø£ècÕí $÷<äH˚ edüTÔ+~. >√<ëe] $÷<ä
n~ y˚πs e÷{≤¢&ÉT≈£î+<ë+. ø£ècÕí q~ $÷<ä 811 {°m+d”T ìø£s¡ »˝≤THêïsTT
ø£<ë, 512 {°m+d”T Ä+Á<Ûë≈£î, 299 ‘Ó+>±D≈£î ñeTà&ç sêh˝ÀH˚ Ç∫Ãq
JzTHêïsTT. Á|üdüTÔ‘êìøÏ ny˚ #ÓbÕŒ*‡ ñHêï+ eTq+. Ä 299 {°m+d” Hê
e+‘·T˝À, Hê Çwüº+ e∫Ãq#√≥ H˚qT yê&ÉT≈£î+{≤qT, $÷ 512 qT ≈£L&Ü, $÷s¡T
$÷ Çwüº+ e∫Ãq#√≥ yê&ÉTø√+&ç. Ç~ yÓTT‘·Ô+ 811 {Ïm+dæT e∫Ãqf…’¢‘˚. ˇø£y˚fi¯
811 ã<äTT 400 e÷Á‘·y˚T e∫ÃHêsTT nqT≈£î+<ë+, n|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü n<˚ <ëe÷cÕ
|ü<䛋 Á|üø±s¡+>± rdüTø√yê*. Çeìï+{ÏøÏ eTqy˚T+ #˚j·÷+fÒ ø£ècÕí ]esY y˚TH˚CŸ
* 2015 pHé 18,19 ‘˚B˝À¢ ¬s+&ÉT sêÅcÕº eT<Ûä´ ø£ècÕí Á{ÏãT´q˝Ÿ ˙{Ï yê{≤qT
ìsêΔ]+#˚ <ëø± ‘ê‘êÿ*ø£+>± Ä+Á<ä , ‘Ó+>±D≤ sêÅcÕº eT<Ûä´ 512:299 ìwüŒ‹Ô˝À nq>±
63 XÊ‘·+ Ä+Á<Ûä≈£î , 37 XÊ‘·+ ‘Ó+>±D≤≈£î |ü+|üø±T »s¡>±ì ìs¡íj·T+ »]–+~.
Á{ÏãT´q˝Ÿ ˝À Ç+ø± yê<äqT ø=qkÕ>∑T‘·Tqï+<äTq Ä+Á<ä , ‘Ó+>±D≤ eT<Ûä´ ø£èwüí »˝≤
|ü+|üø£+ 63:37 ìwüŒ‹Ô˝À »s¡T>∑T‘·THêïsTT. á ˇ|üŒ+<ä+˝À $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ Á|üuÛÑT‘·«
düVü‰<ës¡T>± ø°ø£ bÕÁ‘· b˛wæ+∫Hês¡T.

18. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 7♦
yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ ≈£Ls=Ãì Çs¡T ÁbÕ+‘êqT |æTdüTÔ+~. uÀs¡T¶˝À düuÛÑT´T>± eTq
Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·s¡|ü⁄q ÇÁ]π>wüHé ôdÁ¬ø≥Ø, Ç+»˙sY ÇHé N|òt, yêfi¯fl ‘·s¡|ü⁄q yê]
ôdÁ¬ø≥] , Ç+»˙sY ÇHé N|òt Ç<ä›s¡T düuÛÑT´T ñ+{≤s¡T. #Ó’sY |üs¡‡Hé @yÓ÷ uÀs¡T¶
‘·s¡|òü⁄q ôd+Á≥˝Ÿ >∑es¡ïyÓT+{Ÿ Äj·Tq ñ+{≤s¡T. Mfi¯fl+‘ê ≈£Ls=Ãì ˇ|ü⁄Œø√yê.
<ëìï yêfi¯fl yêfi¯fl Á|üuÛÑT‘ê«‘√{Ï dü+Á|ü~+#·T≈£îHêïø£ neTT ne⁄‘·T+~. Ç~
yÓTT‘·Ô+ dü+e‘·‡s¡+˝À. ø±˙, e#˚à ˙fi¯fl˝À n˙ï n|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT yê&És¡T ø£<ë. ˇø£
#√≥ 10 {°m+d”T ø±yê+{≤s¡T, Ç+ø√ø±j·Tq 5 >±yê+{≤&ÉT, Ç+&Ó+≥T¢
Çdü÷Ô ñ+{≤s¡T. ÇùdÔ 10, 5 yÓTT‘·Ô+ |ü~ùV≤qT. |ü~ {°m+d”≈£î ˙≈£î ns¡Ω‘·
ñ+<ë? ñ+fÒ rdüTø√. n+fÒ ˝…ø£ÿT ø£fÒº<ëìøÏ, m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT, Á|ü‹HÓ˝≤ Ç+&Ó{Ï¢ùdÔ
<ëìï #·÷&ܶìøÏ Ç+‘·eT+~ ø£es¡T. n|ü⁄Œ&ÉT ˇø£ ø£ècÕí ]esY uÀs¡T¶ y˚TH˚CŸ yÓT+≥T
#ÛÓ’s¡àHé ñ+{≤&ÉT, Ç<ä›s¡T N|òt Ç+»˙sY‡ Çs¡T sêÅcÕº yêfi¯ófl ≈£Ls=Ãì, yêfi¯ófl ìs¡íj·T+
rdüT≈£î+{≤s¡T. n+fÒ, dü÷ú+>±, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ |ü⁄q]«uÛÑ»q #·≥º+, 2014 #Ó|ü⁄Ôqï~,
eT÷&ÉT $wüj·÷T. ˇø£{Ï, Á{ÏãT´q˝Ÿ @sêŒ≥T m≥¢sTT+~? yêfi¯fl≈£îqï
n~Ûø±sê˝Ò+{Ï$? yêfi¯ófl ìs¡«Væ≤+#ê*‡q |üqT˝Ò$T{Ï? ¬s+&ÉT, nô|≈£î‡ øöì‡T
#˚j·÷*‡q |üqT˝Ò$T{Ï? Ç+ø£ ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+≥T uÀs¡T¶T. yêfi¯fl≈£î |ü~ |üHÓï+&ÉT
n~Ûø±sêTHêïsTT. ø±˙, eTTK´+>±, H˚qT Ç+‘·≈£î eTT+<äT #Ó|æŒq≥T¢>±, yÓTT<ä{Ï~,
˙{Ï ìs¡«Vü≤D #˚j·T&É+, ¬s+&√~ @$T≥+fÒ, ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº &ç.|æ.ÄsY. qT |ü]o*+∫
nô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ ≈£î ìy˚~+#·&É+... eTTK´+>± á ¬s+&˚. $T–*q$ Ç+ø± #ê˝≤ ñ
HêïsTT.
eT÷&ÉT. Ä≈£îº˝Àì 11e ôw&É÷´˝Ÿ. á Ä≈£îº˝Àì 11e ôw&É÷´˝Ÿ ˝À yêfi‚fl+
CÒXÊs¡+fÒ, á ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+≥T uÀs¡T¶ $~Û $<ÛëHêT, m{≤¢ e´eVü≤]+#ê*
#Ó|üPÔ, n+<äT˝À ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºT ø£≥º≈£L&É<äT yÓTT<ä˝…’qyê{Ï‘√ bÕ≥T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
yêfi¯ófl |ü+|æq Á|ü‹bÕ<äqqT @<√ $<Ûä+>± á Ä≈£îº˝À Á|ü‹_+_+#˚≥≥T¢>±
#˚düTø√>∑*>±s¡T. 11e ôw&É÷´˝À¢, 10e n+X¯+ #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq~. yêfi‚fl$T CÒXÊs¡T?
ìsêàDeTe⁄‘·Tqï Äs¡T ÁbÕC…≈£îºT #˚sêÃs¡T. á n+X¯+ Note to Cabinet
5`12`2013 ˝À ˝Ò<äT. ‘·sê«‘· #˚s¡Ãã&ç+~. ndüT n$ ìø£s¡ »˝≤ $÷<ä
Ä<Ûës¡|ü&ɶ ÁbÕC…≈£îºT ø±e⁄. ñeTà&ç Á|üuÛÑT‘·«+˝À yêfi¯ófl Ç∫Ãq≥Te+{Ï á Äs¡T
ÁbÕC…≈£îºT, n$ $T>∑TT »˝≤ (surplus waters) $÷<ä Ä<Ûës¡|ü&ɶ$. yê{ÏøÏ
m{≤¢+{Ï |ü]àwüHé‡ ˝Òe⁄. ø±˙ HÓeTà~>± Bìï Ä≈£îº ˝À #˚s¡TÃø√e&É+ e¢ @eTsTT+~?
ˇø£ s¡ø£+>± ˙fi¯fl πø{≤sTT+|ü⁄T ˝Òø£b˛sTTHê, m+<äTø£+fÒ n$ $T>∑TT »˝≤ô|’ ñ

19. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 8♦
HêïsTT >±ì, yê{ÏøÏ ˇø£ kÕ~Ûø±s¡‘· e#˚Ãdæ+~. n≈£îº˝À ñ+~ ø±ã{Ϻ ¬s>∑T´sY
nsTTb˛sTTqsTT nì Ä+Á<Ûëyêfi¯ófl n+≥THêïs¡T. ÇÁ¬s>∑T´sY ÁbÕC…ø˘º‡ qT ¬s>∑T´sY
nsTTHêsTT n+≥THêïs¡T. n+<äT˝À @eTTHêïsTT. Vü≤+ÁB ˙yê, ‘ÓT>∑T >∑+>±,
>±˝Òs¡T q>∑], yÓT>=+&É. á HêT>∑÷ Ä+Á<Ûä ÁbÕC…ø˘º‡. ‘Ó+>±D ¬s+&ÉT ÁbÕC…ø˘º‡ ñ
HêïsTT, Ç{≤¢+{Ï$. ø£«≈£î]Ô, HÓf…º+bÕ&ÉT á 10e n+X¯+˝À ñHêïsTT. ø±˙,
SLBC $Tdt nsTT+~. n~ m+<äT≈£î $Tdt nsTT+<√, me]ø° ns¡ú+ ø±<äT. yÓTT‘·Ô+
@&ÉT ÁbÕC…≈£îº≈£î, 227.5 {Ïm+d” $T>∑TT »˝≤ Ä<Ûës¡+>± ñ+fÒ, Äs¡T ÁbÕC…≈£îº˝Ò
e#êÃsTT, SLBC ù|s¡T sê˝Ò<äT. Ç~ ≈£L&Ü eTq≈£î ô|<ä› Á|ü‹ã+<Ûäø£+>± e÷]+~.
Ç$ nÁø£eT ÁbÕC…≈£îºT. M{ÏøÏ m{≤¢+{Ï ˙{Ï πø{≤sTT+|ü⁄T ˝Òe⁄. ø±˙ yêfi‚fl CÒXÊs¡T?
á ÁbÕC…≈£îº˙ï Ç+<äT˝À #˚s¡Ã&É+ e¢ düÁø£eTyÓTÆq$, ø±ø£b˛‘˚ M{ÏøÏ ˙{Ï uÛÑ´‘·H˚~
Ç~es¡≈£î Ç∫Ãq Äs¡¶sY‡ Á|üø±s¡+>± Ç$ ø=qkÕ>∑T‘êsTT nHêïs¡T. n+fÒ ndüŒwüº‘·!
˙fi‚fl ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT mø£ÿ&ç qT+∫ ekÕÔsTT. mes√ ˇø£s¡T n˝≤{Ÿ #˚j·÷* ø£<ë. á
ÁbÕC…≈£îºì ôw&É÷´T 11 #˚s¡Ã&É+ e¢ á ÁbÕC…≈£îº‡ ¬s>∑T´sY nsTTb˛sTTHêsTT nì
yês¡T n+≥THêïs¡T. Ç~ Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ πø¢sTTyéT nsTTb˛sTT+~. Ç~ ˇø£ n+X¯+.
Ç+ø=ø£fÒ$T+≥+fÒ, eTTK´yÓTÆq~ b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº. á ÁbÕC…≈£îº #ê˝≤
@fi¯ófl>± πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ |ü]oq˝À ñ+&ç n~ some how sê»X‚KsY ¬s&ç¶ >±]
Á|üuÛÑT‘·«+˝À, <ëìï Äj·Tq ‘·q |üT≈£îã&çqT|üjÓ÷–+∫, ø=ìï |ü]àwüqT¢ ‘Ó#·TÃ≈£îHêï&ÉT.
<ëìï TRS #ê˝≤ e´‹πsøÏ+∫+~. m+<äTø£+fÒ, eTq uÛÑ÷uÛ≤>±T #ê˝≤
eTTqT>∑T‘·THêïsTT. 299 Á>±e÷T Ä+Á<ä Á|ü<˚XŸ ˝À eTTì–‘˚, n+<äT˝À düTe÷s¡T
276 Á>±e÷T ‘Ó+>±Dy˚. b˛es¡+ >∑T]+∫ eTq+ nH˚ø£ yê´kÕT ª˙fi¯ófl`ìC≤Tμ
˝À sêXÊ+. nsTT‘˚, yêfi¯ófl b˛esêìï Ç<˚ Ä≈£îº <ë«sê m{≤¢¬>’‘˚, á Äs¡T ÁbÕC…≈£îº˝À
HêT>∑T ÁbÕC…≈£îºT, $T>∑TT »˝≤ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ɶ yê{Ïì, m{≤¢¬>’‘˚ #˚s¡TÃø√>∑*–Hês√,
n<˚ $<Ûä+>± b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº≈£î C≤rj·T ÁbÕC…≈£îº ¨<ë ø£*Œ+#ês¡T. n~ nÁ|üPe⁄&é
ÁbÕC…≈£Lº kÕ~Ûø±s¡yÓTÆq ÁbÕC…≈£Lº. Bìï |üP]Ô>± πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Bìï ì]àdüTÔ+B nì
øÏ¢j·TsY #˚düT≈£îHêïs¡T. e÷eT÷T>± nsTT‘˚, n~ ø√s¡Tº˝À ñ+~, nsTTHê >∑÷&Ü
yêfi¯ófl á Ä≈£îº˝À ô|{Ϻ b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îºqT ≈£L&Ü, |üP]Ô>±, ˇø£ ÇÁ¬s>∑T´sY
ÁbÕC…≈£îºqT ¬s>∑T´sY ÁbÕC…≈£îº>± #˚düT≈£îHêïs¡T. á Ä≈£îº e¢ yêfi¯fl≈£î »]–q
ñ|üø±sê˝À¢ eT¨|üø±s¡+ Ç~. eT] eTqπø+ qwüºeT+fÒ, á ÁbÕC…≈£îº e¢ eTq
‘Ó+>±D ˝À eTT+|ü⁄ Á>±e÷T ñqï 7 eT+&É˝≤T, KeTà+ õ˝≤¢˝Àì$, Ä ‘·s¡Tyê‘·
e∫Ãq Ä]¶HÓHé‡ <ë«sê Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ˝À ø£*ù|düT≈£îHêïs¡T. n+‘·≈£î eTT+<äT #ê˝≤

20. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 9♦
ø±+>±, KeTà+ õ˝≤¢˝À ñqï e÷ ÁbÕ+‘êqT eTT+#·T‘·T+~ b˛es¡+ ø£≥º&ÜìøÏ
M˝Ò¢<äT, nì eTq+ rÁeyÓTÆq nuÛÑ´+‘·sêqT eTq+ e´ø£Ô+ #˚düTÔ+fÒ, eTq
nuÛÑ´+‘·sêqT ‘√dæ|ü⁄#˚Ãdæ, n~ yêfi¯ófl πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥º&Éy˚T ø±≈£î+&Ü @&ÉT
eT+&É˝≤qT ≈£L&Ü Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ˝À ø£*ù|dæ, ‘Ó+>±D sêh Á|üuÛÑT‘·«+ BìøÏ
|üP]Ô>± düeTà‹+∫qfÒº nì >∑÷&Ü sêùddüT≈£îHêïs¡T. n+fÒ, Çø£ eTq≈£î nìï s¡ø±T>±,
b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº >∑T]+∫ qTe⁄ e÷{≤¢&É&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT, nH˚≥Tº>± e∫Ã+~. Ç{≤¢,
ø=ìï eTq≈£î e´‹πsø£+>±, eTq≈£î Hê´j·T+>± ñ+&Éedæq |ü<䛋˝À ˝Òø£b˛sTTHê
>∑÷&Ü, ø±˙ eTq+ yÓTÆHê]{°˝À ñHêï+, Ç~ @e÷Á‘·+ Ädü´eTsTTHê ≈£L&Ü
ndüT ‘Ó+>±DÒ sê≈£î+&Ü b˛‘·T+<˚yÓ÷qqï uÛÑj·T+ ‘√{Ï, eTq≈£î Ç{≤¢ ñ+<äì
‘Ó*dæHê >∑÷&Ü, Ç~ #ê˝≤ ˝À|üuÛÑ÷sTTwüº+>± ñ+~, ‘Ó+>±D Á|ü»≈£î ø=+‘·
qwüº+ ø£T>∑T‘·T+~ nì ‘Ó*dæHê >∑÷&Ü, ø=ìï Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq |ü]dæú‘·T˝À¢, eTq+ BìøÏ
‘·÷|üedæ e∫Ã+~. n+‘·ø£+fÒ eTq+ #˚j·T>∑*–+~ ≈£L&Ü ˝Ò<äT. n~ eTq*ï
n&ç– #˚dæ+~ ø±<äT, eTq <ä>∑Zs¡ ñqï~ Ç<ä›s¡T m+|”T. nsTTHê >∑÷&Ü, eTq ñ
<ä´eT ˇ‹Ô&çøÏ ‘·y=–Z, Çø£ÿ&ç sêh Á|üuÛÑT‘·«+ eTq≈£î düVü≤ø±s¡+ n+~+#·ø£b˛sTTHê
>∑÷&Ü, k˛ìj·÷ >±+BÛ >±s¡T #ê˝≤ |ü≥Tº ã{Ϻ Bìï eTT+<äT≈£î rdüT≈£îyÓfi¯fl&É+
»]–+~. bÕs¡¢yÓT+≥T˝À ñqï nìï bÕغ n+^ø±s¡ |üÁ‘êqT ùdø£]+#·&ÜìøÏ ¬ø
dæ ÄsY >±s¡T eT]j·TT »j·TX¯+ø£sY >±s¡T m+‘· ø£wüº|ü&çHês√ n+<ä]ø° ‘ÓTdüT. H˚qT
≈£L&Ü yê]‘√ ñHêïqT. eTqyÓT+‘· ø£wüº|ü&ç, m+‘· ñ<ä´eT ìsêàD+ #˚dæ, ‘Ó+>±D
ø±CŸ qT n<äT“¤‘·+>± πø+Á<ä+ <ëø± rdüT≈£î b˛sTTHê πø+Á<ä+˝À ‘Ó+>±D _T¢
bÕdt ø±e&ÜìøÏ eTq <ä>∑Zs¡ Åôdº+‘Y ˝Ò<äT. j·TT.|æ.@. Á|üuÛÑT‘·«+ #ê˝≤ kÕqT≈£L+>±
n˙ï bÕغ yêfi¯¢‘√ì k˛ìj·÷>±+BÛ >±s¡T #˚sTT+#·≥+, _CÒ|æ ≈£L&Ü <ëì‘√
bÕ≥T>± mHé&ç@ ≈£L≥$T˝À $T–*q yêfi¯flqT ˇ|æŒ+∫, yÓTsTTHé á ¬s+&ÉT ≈£L&Ü
ˇ|ü⁄Œø√e&É+ e¢, ˇø£ dæ|æm+ $TqVü‰ me¬s’‘˚ nb˛CŸ #˚XÊs√, <ë<ë|ü⁄ n˙ï bÕغ
yêfi¯ófl BìøÏ düb˛s¡Tº #˚j·T&É+, @<√ ∫es√¢ ˇø£{Ï ¬s+&ÉT dü+|òüT≥qT sê»´düuÛÑ˝À
˝Àø˘ düuÛÑ˝À, @<√ Ç<ä›s¡T Ä+Á<Ûä m+|æT Bìï m{≤¢¬>’Hê sê˙j·T≈£î+&Ü #˚j·T&ÜìøÏ
düø£ Á|üj·T‘êïT #˚XÊs¡T. ø±˙ yêfi¯fl~ HÓ>∑Z˝Ò<äT. yÓTT‘êÔìøÏ sêh+ ne‘·]+∫+~.
á sêh+ ne‘·]+∫q dü+‘√wü+ eTq≈£î $|üØ‘·+>± ñ+~. eTq Á|ü»≈£î
eTq≈£î dü«‘·+Á‘·yÓTÆq≥Te+{Ï sêh+ @s¡Œ&ɶ~. 60 @+&É¢ eTq b˛sê≥+ |òü*+∫+~.
Çø£ Ç|üŒ{Ϭø’Hê, eTq ˙fi¯ófl eTq≈£î ekÕÔsTT. ø±˙, b˛sê≥+ #˚j·÷*. ˙fi¯fl $wüj·÷ìøÏ
e#˚Ã≥|üŒ{ÏøÏ, eTq≈£î ø=ìï Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq |üqTT #˚XÊ+. eTq+ @+ #˚XÊ+? ndüT

21. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 10♦
eTq≈£î 299 {°m+d” ˙fi¯ófl ñ+&É&Éy˚T+~, yêfi¯ófl 512 {°m+d” ˙fi¯ófl rdüT≈£î
b˛e≥y˚T+{Ï? nì eTq+ n+‘·≈£îeTT+<˚, eTq+ ‘Ó+>±D Á|ü» ‘·s¡|òü⁄q {ÏÄsYmdt
˝À ñqï|ü⁄Œ&˚, nH˚ø£yÓTÆq düº&ûdt #˚dæ, eTq+ lø£èwüí ø£$T{° πø #ê˝≤ eT+∫ n<äT“¤‘·yÓTÆq
|ü⁄düÔø±ìï eTq+ Á|üC…+{Ÿ #˚XÊ+. <ë<ë|ü⁄ n˙ï bÕغT <ëH˚ï rdüT≈£îHêïs¡T kÕº+&ÉsY¶
>±. n+fÒ, eTq ‘Ó+>±D≈£î $$<Ûä ÁbÕC…≈£îº˝À¢ »]–q nHê´j·÷ìï ‘˚≥ ‘Ó¢+
#˚XÊ+. Ç|üŒ{Ïï+N ø±<äT, 1956 ‘Ó+>±D sêh+ ñeTà&ç sêh+>± @s¡Œ&ç, Ä+Á<Ûä
Á|üuÛÑT‘·«+ ‘Ó+>±DqT ø£T|ü⁄ø=ì 1,qe+ãsY 1956 qT+∫ eTq≈£î m{≤¢ nHê´j·T+
»]–+<√ n+‘ê #ÓbÕŒ+. ø±˙, n~ X¯+K+˝À b˛ùdÔ ‘·|üŒ rs¡ú+ ø±q≥Tº, m|üŒ{Ï<ëø±
nsTT‘˚ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ kÕº+|ü⁄ >∑T~›, eTq≈£î sêh+ Á|üø£{Ï+#·ø£b˛‘˚ $÷s¡T mìï
sêdüT≈£îHêï @+ ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äT. ø±˙, Ç|ü⁄Œ&ÉT H˚qT #Ó|æŒq≥Tº>±, ˙fi¯flô|’ |üP]Ô>±
Ç+ø± eTq≈£î dü+|üPs¡íyÓTÆq Vü≤≈£îÿT, eTq≈£î e∫Ãq≥÷º sêq≥÷º ñHêïsTT. nsTT‘˚,
eTq+ Ç~ eT+∫ neø±X¯+>± rdüTø=ì eTq+ @+#˚XÊ+? eTq sêhy˚Ts¡Œ&É>±H˚,
eTqeTT ˇø£ n|æ¢πøwüHé Ç#êÃ+. |òæsê´<äT #˚XÊ+ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ. ndüT y˚TeTT
60 dü+e‘·‡sêT>± ø={≤¢&ç+<˚ ‘Ó+>±D >∑T]+∫, e÷ ˙fi¯fl >∑T]+∫. eTeTà*ï
ø=‘·Ô sêh+>± d”«ø£]+#ê* ‘·|üŒ, Ç~ Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ˝À ñqï ÄdüTÔ*ï |ü+#·Tø√e&ÜìøÏ
e÷≈£î düeTà‘·+ ø±<äT. y˚TeTT ˇø£ ‘·+Á&çøÏ |ü⁄{Ϻq Ç<ä›s¡T _&ɶeTT nqTø√e&É+
‘·|ü⁄Œ. Ä+Á<Ûä nH˚ yê&ÉT $&ç>± ñ+&˚yê&ÉT 1953 ˝À yê] sêh+ @s¡Œ&ç+~, 1948
qT+#˚ e÷ sêh+ ñ+~, 1956 <ëø± mì$T<˚fi¯ófl e÷~ ôV’≤<ësêu≤<é sêh+.
n+‘·≈£îeTT+<äT yês¡T eTÁ<ëdüT sêh+˝À ñ+&˚yês¡T. 1953 qT+∫ eT÷&˚+&˚¢,
1956 <ëø±, ø£s¡÷ï˝Ÿ sê»<Ûëì>± |ü]bÕ*+#ê&ÉT. ø±˙ yê&ÉT nH˚ø£ sê»ø°j·TyÓTÆq
e÷ì|ü⁄´˝ÒwüHé‡ ‘√H√, ôV’≤<äsêu≤<äT $÷<ä yê&ÉT ø£H˚ïdæ, ôd+Á≥˝Ÿ >∑es¡ïyÓT+≥TqT
y˚TH˚CŸ #˚dæ, Bìï ø=ìï wüs¡‘·T‘√ eTeTTàì ø£T|ü⁄≈£îHêï&ÉT. #ê˝≤eT+~ n+{≤s¡T,
n<˚+≥j·÷´, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ sêheT+fÒ, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ˝À ñqï ÄdæÔì $÷s¡T
|ü+#·Tø√yê*. $÷≈£î ô|’ sêÅcÕº‘√ @+ dü+ã+<Ûä+? n+fÒ, ˝Ò<äT, y˚T+ ø£ècÕí uÒdæH√¢
|ü⁄{Ϻq _&ɶ+. e÷≈£î Ä+Á<Ûä‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT. @<√ u…’ #ÛêHé‡ 60 @fi¯ó¢ ø£*dæ
ñHêïeTT. Ä nHê´j·÷qT #˚j·TãfÒº á sêh+ @s¡Œ&ç+~. ø±ãfÒº, eTeTà*ï Áô|òwt
>± HêT>∑T sêÅcÕº‘√ bÕ≥T>± e÷≈£î mìï ˙[flkÕÔs¡T #Ó|üŒ+&ç. yÓTT‘·Ô+ ‘Ó+>±D˝À
ø£ècÕí uÒdæH√¢ mìï ˙fi¯ó¢HêïjÓ÷, e÷jÓTTø£ÿ ns¡Ω‘·qT ã{Ϻ, e÷ »HêuÛ≤qT ã{Ϻ,
e÷ HÓ’dü]Zø£ dü«s¡÷bÕìï ã{Ϻ, e÷ ˙{Ï nedüsêqT ã{Ϻ, mH√ï ñHêïsTT. Ç|ü⁄Œ&ÉT

22. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 11♦
e÷eT÷T>± ˇø£ sêÅcÕºìøÏ mìï ˙[flyê«H˚ <ëìøÏ ôV≤*‡+øÏ s¡÷˝Ÿ‡* nì
ñHêïsTT. »HêuÛ≤, mìï ˙fi¯ófl, nø£ÿ&çqT+∫ ø±´#Y yÓT+{Ÿ ˝À+∫ ekÕÔsTT, Mfi¯fl
nedüsê˝Ò+{Ï, M]øÏ+ø± Ç+ø± y˚πs k˛s¡T‡ ñ+<ë, Ç{≤¢ nH˚ø£, @ s¡ø£+>± #·÷dæHê
>∑÷&Ü, e÷≈£î 500 {°m+d” ô|’H˚ sêyê*, nì eTq+ Á|üb˛»˝Ÿ ô|{≤º+. Ç$ ìø£s¡
»˝≤ >∑÷πsÃ. n<˚ $<Ûä+>± $T>∑TT »˝≤˝À >∑÷&Ü e÷≈£î ùw]yê«*. n+fÒ
yê[fl+‘·ø±+ @eTqT≈£îHêïs¡+fÒ, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ sêh+˝À ñqï<˚ Mfi¯fl≈£î
b˛‘·T+<äqT≈£îHêïs¡T. y˚TeTHêï+, n{≤¢ ˇ|ü⁄Œø√eTT, eTeTà*ï Áô|òwt >±, ‘Ó+>±D
ø£ècÕí uÒdæH√¢ |ü⁄{Ϻq ˇø£ qeC≤‘· •X¯óe⁄, Ç+{À¢ ≈£î≥T+ã+˝À •X¯óe⁄ |ü⁄&ç‘˚ yê&çøÏ
Vü≤≈£îÿ+≥T+~ >∑<ë. n<˚ y˚T+ n&ÉT>∑T‘·Tqï~. e÷ Vü≤≈£îÿqT $÷s¡T ìs¡ísTT+#·+&ç.
n{≤¢ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ eTq+ sêj·T≥+, <ëìøÏ Á{ÏãT´q˝Ÿ düùd$Tsê nq≥+,
>=&ÉeT >=&ÉeT ne≥+, <ëìô|’ ìs¡íj·T+ »s¡>∑˝Ò<äT. n<˚ $<Ûä+>±, eTq+ Á{ÏãT´q˝Ÿ
eTT+<äT >∑÷&Ü, #ÓbÕŒ+ Ç+‘·≈£î eTT+<äT. HêT>∑T sêÅcÕº eT<Ûä´ |ü+|üø£+ »s¡>±*
>±˙, e÷≈£î, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ sêÅcÕºìøÏ e<äT› nì. Ç~ ˇø£ ø√D+.
n{≤¢π>, düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À eTq+ n|æ¢πøwüHé Ç#êÃ+. düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À, Ç+‘·≈£î
eTT+<˚ #ÓbÕŒqT Á_CÒwt ≈£îe÷sY Ç∫Ãq ]b˛s¡Tº, $T>∑TT »˝≤ $÷<ä ùdº
Ç#êÃs¡T.Ç∫Ãq dü+<äs¡“¤+˝À, eTqy˚T+ #˚XÊ+. y˚TeTT ≈£L&Ü ø=‘·Ô sêh+>± @s¡Œ&ܶeTT
ø±ã{Ϻ, e÷ yê<äqT ≈£L&Ü $Hê* nì düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À eTq n|æ¢πøwüHé ñ+~. nB
$#ês¡D≈£î sêyê*. düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À á Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ Ç∫Ãq nyês¡Tº
#ÓT¢u≤≥T ne⁄‘·T+<ë ˝Ò<ë $#ês¡D≈£î sêyê*. á Á{ÏãT´q˝Ÿ eTT+<äT HêT>∑T
sêÅcÕº eT<Ûä´Hê, ¬s+&ÉT sêÅcÕº eT<Ûä´Hê nì ‘˚˝≤*. eTqeTT Ç+≥sY ùdº{Ÿ yê≥sY
&çdü÷Œ´{Ÿ Äø˘º, ôdø£åHé 3 øÏ+<ä eTq sêÅcÕºìøÏ, @ Ç‘·s¡ sêÅcÕº‘√ì |òæsê´<äT ñHêï,
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ sêj·÷*. 2014˝À sêXÊ+. nB ñ+~. Ç$ n˙ï >∑+<äs¡>√fi¯+>±
ñHêïsTT.
á eT<Ûä´˝À, @+ »]–+B? eTq≈£î ø£ècÕí uÒdæHé, >√<ëe] uÒdæHé ñHêïsTT.
eTq≈£î ø£ècÕí uÒdæH√¢ @+ »]–+~? ñeTà&ç sêh+˝ÀH˚, eTq bÕeT÷s¡T Á|ü»
* n+‘·Ásêh , n+‘·sê®rj·T qB »˝≤ |ü+|üø£+ô|’ ôV≤*‡+øÏ q>∑s¡+˝À Ä>∑düTº, 1966 ˝À
»]–q International Law Association yê] 52 dü<ädüT‡˝À á s¡÷˝Ÿ‡ ì d”«ø£]+∫Hês¡T.
ôV≤*‡+øÏ q>∑s¡+˝À d”«ø£]+∫q s¡÷˝Ÿ‡ ø±ã{Ϻ n$ ôV≤*‡+øÏ s¡÷˝Ÿ‡ >± Á|üdæ~› #Ó+<ësTT. nH˚ø£
<˚XÊ Á|ü‹ì<ÛäTT Vü‰»s¡T nsTT á s¡÷˝Ÿ‡ ì n+^ø£]+#ês¡T. n|üŒ{Ï qT+∫ #ê|üºsY 2 ˝À
Ä]ºø£˝Ÿ 4 ˝À bı+<äT|üs¡∫q dü÷Á‘ê˝Ò ˇø£ q~ uÒdæHé ˝À ñqï <˚XÊ eT<Ûä´ Hê´j·Tã<ä›+>± ˙{Ï
|ü+|üø±T »s¡|ü&ÜìøÏ á ÁbÕ‹|ü~ø£>± e÷sêsTT.

23. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 12♦
ø£&É>∑+&É¢qT rs¡Ã&Üìø√düeTì, bÕeT÷s¡T *|òtº Ç]π>wüHé d”ÿyéT nì, eTq Ç+»˙sY‡
]f…’sY¶ Ç+»˙sY‡ Á|ü‹bÕ<äq #˚dæ <ëìï eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢˝À Á|ü»+<ä]øÏ
$e]+#ês¡T. eTq y˚T<Ûëe⁄T, eTq Ç+»˙s¡T¢, ]f…’s¡T¶ Ç+»˙sY‡ ø=+<äs¡T ø£*dæ,
yêfi¯fl≈£î kÕ<Ûäq dü+|ü‹Ô ˝Ò<äT ø±ã{Ϻ &ûf…’T¶>± ø±≈£îHêï, ˇø£ ø±HÓ‡|tº ù||üsY ˇø£{Ï
‘·j·÷s¡T #˚XÊs¡T. u≤ã÷, Çø£ÿ&ç qT+∫ Çìï ˙fi¯ófl rdüT≈£î+fÒ, Çø£ÿ&É á ÁbÕ+‘êìøÏ,
á ÁbÕ+‘êìøÏ nì. yêfi‚fl+ CÒXÊs¡T? XÊ´yéT Á|ükÕ<é ¬s&ç¶, n‘·ì $TÁ‘·TT ø=+<äs¡T
‘·j·÷s¡T #˚dæq ø=‘·Ô Á|üb˛»˝Ÿ ˝À, ˇø£ 70 {°m+d”T psê qT+∫ rdüTø=ì
<ëìï eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢˝Àì 7 ø£å mø£sê≈£î, 2 ø£å 70 y˚˝ÒyÓ÷ s¡+>±¬s&ç¶
õ˝≤¢≈£î, ˇø£ 30 y˚˝ÒyÓ÷ q˝§Z+&É õ˝≤¢≈£î nì ˇø£ Á|ü‹bÕ<äq #˚XÊs¡T. n{≤¢ 7
ø£å mø£sê≈£î ˙fi¯ófl eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢≈£î Çj·T´&ÉeTH˚ Á|ü‹bÕ<äq |ü≥¢
Á|ü»T #ê˝≤ dü+‘√wü+>± ñHêïs¡T. n|üŒ{Ï<ëø± yêfi¯fl≈£î eT÷&˚ ÁbÕC…≈£îºTHêïsTT,
yÓTT‘·Ô+ »j·T»„+˝ÀH˚. ø£«≈£î]Ô, HÓf…º+bÕ&ÉT, ;Ûe÷. ;Ûe÷ ÁbÕC…≈£îº ìø£s¡»˝≤T
e∫ÃHê, n~ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº. n$, yÓTT‘·Ô+ eT÷&ÉT ÁbÕC…≈£îº øÏ+<ä, @&ÉTqïs¡ ø£å
mø£sêT. yÓTT‘·Ô+ |ü<ëïT>∑Tqïs¡ ø£å mø£sê≈£î eTq≈£î ˙fi¯ófl ekÕÔsTT nì
yêfi¯ófl #ê˝≤ dü+‘√wü |ü&ܶs¡T. Ä Á|üb˛»˝Ÿì, <ëìï m{≤¢¬>’Hê nÁ|üPyé #˚sTT+#êì,
>∑es¡ïyÓT+≥T <äèwæº˝À (ñeTà&ç Á|üuÛÑT‘·«+ dü+>∑‹) #˚sTT+#êì mH√ï Á|üj·T‘êïT,
mH√ï $÷{Ï+>∑TT, m+‘√ ø£wüº|ü&ç Á|ü»+<ä]ì düe÷j·T‘·Ô |ü]∫, nø£ÿ&É õ˝≤¢
kÕúìø£ Hêj·T≈£îqT, sêh Hêj·T≈£îqT eT+Á‘·TqT dü+Á|ü~+∫, yês¡T Á|üuÛÑT‘·«+
$÷<ä ˇ‹Ô&ç ‘Ó∫Ãq ø±s¡D+>±, yêfi¯ófl Ä˝Ÿ ¬s’{Ÿ, Bìï ÇHÓ«dæºπ>{Ÿ #˚j·T+&ç, n+fÒ
eTq+ ‘·j·÷s¡T #˚dæq ø±HÓ‡|tº ù||üsY ì ˇ|ü⁄Œø=ì, &ç|æÄsY ‘·j·÷s¡T #˚j·TeTì ˇø£
õ z *Ç#êÃs¡T. n~ Çe«&Üìπø #ê˝≤ ø£wüº |ü&ܶs¡T yêfi¯ófl. Ç∫Ã+‘·sê«‘·, &ç|æÄsY
‘·j·÷s¡T #˚j·TeTì Ç#êÃs¡T >±˙, n~ Ç+ø£ eTT+<äT≈£î kÕ>∑˝≤. n~, bÕeT÷s¡T
*|òtº Ç]π>wüHé d”ÿyéT >∑T]+∫. n<˚ |ü<䛋˝À, Ç+ø=ø£ ÁbÕC…≈£îº, &ç+&ç *|òtº Ç]π>wüHé
d”ÿ+. &ç+&ç *|òtº Ç]π>wüHé d”ÿ+ì ≈£L&Ü, Ç{≤¢π> bÕ‘· Á|üuÛÑT‘·«+˝ÀH˚, n~ &ç|æÄsY
#˚j·TeTìùdÔ õ z** ÇùdÔ &ç|æÄsY ‘·j·÷s¡sTT´+~. Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ n|üŒ#ÓbÕŒs¡T
≈£L&Ü . Á|üuÛÑT‘·«+ yês¡T <ë+{À¢ ø=ìï e÷s¡TŒT #˚s¡TŒT #˚XÊs¡T. ø£$÷{° y˚XÊs¡T.
#˚dæ n~ ≈£L&Ü yêfi¯ófl eT∞fl, e÷]à rdüT≈£îe#êÃs¡T. ø=+‘· esYÿ »]–+~. nø£ÿ&˚yÓ÷,
&ç|æÄsY dü+düúπø n|üŒC…|üŒ˝Ò<äT, }]πø Äs¡¶sY Ç#êÃs¡T, mes¡T CÒj·÷* &ç|æÄsY nqï~
≈£L&Ü ˝Ò<äT. @B, bÕeT÷s¡T˝À. Çø£ÿ&˚yÓ÷, &ç|æÄsY dü+düúq÷ Ç#êÃs¡T, yêfi¯ófl
* õ z q+ãs¡T 72 ‘˚~. 08.08.2013
** õ z q+ãs¡T 159 ‘˚~ 07.07.2007

24. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 13♦
ø±+Á{≤≈£îº Ç∫à #˚j·TeTHêïs¡T, yêfi¯ófl #˚XÊs¡T. #˚dæ+‘·sê«‘ê n~ eTT+<äT≈£î kÕ>∑˝Ò.
nsTT‘˚, ø=‘·Ô Á|üuÛÑT‘·«+ e∫Ã+‘·sê«‘·, n~ ÇH˚ïfi¯fl qT+∫ m+<äT≈£î »s¡>∑&É+˝Ò<äT,
nì $#ê]+∫+~.
dü+‘√wüø£s¡yÓTÆq $wüj·Ty˚T$T≥+fÒ, á bÕeT÷s¡T *|òtº Ç]π>wüHé d”ÿ+
nH˚<ëìï Á|ü‹ Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·eT e÷ìô|òc˛º˝À ô|{Ϻ+~. 2014 m˝…ø£åq¢≈£î eTT+<äT
ø±+Á¬>dt n+~, _CÒ|æ n+~, _CÒ|æ {Ï&ç|æ ø£+u…’qT¶ ñqï|ü⁄Œ&ÉT nqï~, nq&Éy˚T
ø±≈£î+&Ü, yês¡T yÓ÷~ >±]ì rdüTø=∫à n≥T yêfi¯ófl ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘ê«ìï yêfi¯ófl
‘·÷sêŒs¡ã&ÉT‘·÷ $÷ Vü≤j·÷+˝À bÕeT÷s¡T ÁbÕC…≈£îºqT Ç+‘·ø±+ |ü&ÉTø√
u…{≤ºs¡T, n+fÒ nHê´|ü<˚X¯+>± e÷ Á|üuÛÑT‘·«+ sê>±H˚ y˚T+ Bìï eTT+<äT≈£î rdüT¬øfi≤Ô+,
nHêïs¡T. n+fÒ, n|üŒ{Ï<ëø± n+<ä] H√fi¯fl˝À¢ qT>∑T‘√+~, bÕeT÷s¡T *|òtº
Ç]π>wüq÷, &ç+&ç *|òtº Ç]π>wüq÷. ø±˙, <ëìπøeTsTT´+<ä+fÒ &ç|æÄsY ùdºõ <ë{Ï
eTT+<äT≈£î b˛˝≤. Çø£ÿ&˚yÓ÷ &ç|æÄsY øÏ @C…˙‡j˚T |òæø˘‡ #˚j·T˝Ò<äT, nø£ÿ&˚yÓ÷ @C…˙‡
]b˛s¡Tº Ç∫ÃHêø£ ≈£L&Ü <ëìï eTT+<äT≈£î »s¡|ü˝≤. eTT+<äT≈£î »s¡|ü&ÉeT+fÒ, <ëìï
ìsêàD≤ìøÏ Äs¡¶]yê«*. #˚j·T˝Ò<äT.
á s√Eq eTq >∑es¡ïyÓT+≥T e∫ÃHêø£... bÕeT÷s¡T *|òtº Ç]π>wüHé d”ÿ+ ì
psêqT+∫ ˙fi¯ófl rdüT≈£î b˛<ëeTì nqTø=ì, Á|üb˛»˝Ÿ eTq+ #˚XÊ+. ø±˙,
dü]b˛e≥+ ˝Ò<äT. #ê˝≤ düeTdü´˝§düTÔHêïsTT. n+<äTø£ì d”ÿ+ qT ø=~›>± e÷]Ã,
psê #ê˝≤ ∫qï ÁbÕC…≈£îº, <ëì≈£îqï ¬øbÕdæ{° Ç+‘·, Mfi¯flø±ÿe*‡+<˚yÓ÷ Ç+‘·,
bÕeT÷s¡T *|òtº Ç]π>wüHé d”ÿ+ πøyÓ÷ Ç+‘·, <ëì≈£îqï ¬øbÕdæ{°øÏ Ç~es¡πø n~
HÓf…º+bÕ&ÉT≈£î ˙[flyê«*, psê≈£î ˙[flyê«*, ;Ûe÷≈£î ˙[flyê«*, n+#˚‘· dæeTT´˝ÒwüHé
düº&ûdt #˚dæ ˙fi¯ófl nôd’Hé #˚dæHêø£, ¬øbÕdæ{° ˝Ò<äT, <ëìï ô|+#˚ neø±X¯+ ˝Ò<äT.
m+<äTø£+fÒ, psêqT ô|+∫qf…’¢‘˚, <ëì ô|’q ø£sêí≥ø£ eTTqT>∑T‘·T+~, n~ nj˚T´
|üì ø±<äT. <ëìπø+ #˚XÊs¡T >∑es¡ïyÓT+≥T, mf…’¢‘˚ sêj·Td”eT≈£î rdüT≈£î yÓfi¯óÔHêïs√
˙fi¯ófl lXË’+ qT+∫, Çø£ÿ&É ≈£L&Ü lXË’+ qT+#Ó’‘˚ #ê˝≤ ˙fi¯óflHêïsTT >=&Ée˝Ò<äT,
ny˚ ˙fi¯ófl øÏ+<äø=kÕÔsTT ø±ã{Ϻ, ø=+‘· Ks¡Tà m≈£îÿyÓ’Hê düπs, øÏ+<ä≈£î b˛‘˚ Ks¡TÃ
m≈£îÿyÓ’‘·T+~, psêqT+∫ Çe˙ï m‹Ôb˛‘· |ü<∏äø±T Ç$ Á>±${° ‘√ e#˚Ã$
ø±e⁄. eTq+ e÷{≤¢&ÉTø=qï |ü<∏äø±˙ï m‹Ôb˛‘· |ü<∏äø±˝Ò. n+#˚‘· M{ÏøÏ Çø£ÿDÏí+∫
n˙, eTq+ ø=‘·Ô d”ÿ+T #˚dæ |ü+|æ+#ê+. <ëìøÏ eTTK´eT+Á‹ >±s¡T, H˚qT ]f…ÆsY¶
Ç+»˙sY‡ nH˚ø£kÕs¡T¢ eT~+∫, á ¬s+&ÉT ÁbÕC…ø˘º‡ $wüj·T+˝À, &ç+&ç n<˚ $<Ûä+>±

25. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 14♦
bÕeT÷s¡T, ≥HÓï˝Ÿ mø£ÿ&çøÏ rdüT¬øfi≤¢*? @$T{Ï? &çfÒ˝Ÿ >± düº&û #˚XÊeTT. Ç+ø±
Ç+‘· es¡≈£î f…+&ÉsY |æ*∫, <ëìï eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·Tqï Áø£eT+˝À, &ç+&ûøÏ,
bÕeT÷s¡T≈£î $wüj·T+˝À yêfi¯fl≈£î ø£qTï ≈£î{Ϻ+~, Ä+Á<Ûä yêfi¯fløÏ. ne÷à á ¬s+&ÉT
ÁbÕC…≈£îºT ø£{Ϻ‘˚ m{≤¢ nì ... yêfi¯ófl düVæ≤+#·˝Òø£ b˛j·÷s¡T. á ¬s+&ÉT ÁbÕC…≈£îºT
≈£L&Ü ìø£s¡ »˝≤ $÷<ä Ä<Ûës¡|ü&ɶ$ ø±e⁄. M{ÏøÏ ˙{Ï πø{≤sTT+|ü⁄ ˝Ò<äT. πsbıŒ<äT›q,
Á{ÏãT´q˝Ÿ eTqπøyÓTÆq mø˘‡ Á{≤ ˙[flùdÔ n$ düs¡T›≈£î+{≤+. ˝Òø£ Ç+¬øø£ÿ&çqT+&Ó’Hê
eùdÔ ˙fi¯ófl, n$ >∑÷&Ü eTqø=ø£ neø±X¯eTT+~. >√<ëe]˝À+∫ >∑÷&Ü b˛es¡+
<ë«sê 45 {°m+d”T ekÕÔsTT eTqøÏ. ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ˝À$. Ä 45 ˝À 45
sêe#·TÃ Ä yê{≤ ñ+~. n$ ìø£s¡ »˝≤T. Ä ìø£s¡ »˝≤˝…’Hê, ˝Òø£b˛‘˚ πs|ü⁄
Á{Ïã÷´q*∫Ãq ìø£s¡»˝≤˝…’Hê, ˝Òø£b˛‘˚ eTqy˚TyÓTÆHê düs¡T›u≤≥T #˚düT≈£îqï »˝≤˝≤,
n~ ‘·s¡Tyê‹ $wüj·T+. Ç|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·+, Çyê«*º ˙{Ï˝À Ä ¬s+&ÉT ÁbÕC…≈£îºT
@+<ä+fÒ, $T>∑TT »˝≤$÷<ä Ä<Ûës¡ |ü&ɶ$. $T>∑TT »˝≤+fÒ, πsbıŒ<äT›q Á_CÒwt
≈£îe÷sY eTq¬øìï ˙[flkÕÔs√ ‘ÓTdüTø=ì, Ä ˙fi¯fl $÷<ä Ä<Ûës¡|ü&ÉedæqsTT. ø±˙
Çyê« ≈£L&Ü, Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ nyêsY¶ Çe«˝Ò<äT. eTq≈£î ñqï nyêπs¶$T{Ï?
ã#êe‘Y Á{ÏãT´q˝Ÿ. ã#êe‘Y Á{ÏãT´q˝Ÿ Ç∫Ãq Á|üø±s¡+>±, $T>∑TT »˝≤ìï+{Ïì
>∑÷&Ü, dü+|üPs¡í+>± nqTuÛÑ$+#·T≈£îH˚≥Te+{Ï kÕ«‘·+Á‘·´+, ùd«#·Ã¤ Ä+Á<Ûä|ü<˚XŸ≈£î
ñ+~. $T–*q sêÅcÕº≈£î $T>∑TT »˝≤qT nqTuÛÑ$+#˚ ùd«#·Ã¤ ˝Ò<äT. n+fÒ 448
{°m+d” $T>∑TT »˝≤ì, ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, n+fÒ, ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä
yê&ÉTø√e#·TÃ. 227.5 {°m+d” ø√düy˚T @&ÉT ÁbÕC…≈£îºT ø£&ÉTÔHêïs¡T, ø£{≤ºs¡T. Ç+ø±
200 {°m+d” ô|’qTHêïsTT. eTq+ yê&ÉT≈£î+≥Tqï$ mìï? 90 {°m+d”T @yÓ÷
bÕeT÷s¡T s¡+>±¬s&ç¶ *|òtº Ç]π>wüHé d”ÿ+≈£î &ç+&çøÏ 30. yÓTT‘·Ô+ 120. Ç+ø± ˙fi¯ó
¢+{≤sTT. n+#˚‘·, eTq yê<äH˚+<ä+fÒ, á ˙fi¯óflHêïsTT. ny˚« y˚T+ yê&ÉT≈£î+{≤+.
Ä 448 {°m+d”T $÷πø ekÕÔj·Tì qeTàø£y˚T$T{Ï. eTVü‰sêh, ø£sêí≥ø£ øÏkÕÔq+fÒ,
n~ Ç∫ÃHêï&ÉT #·÷düT≈£î+<ë+. Çyê«fi¯ bıõwüHé Ç~. n~ eTq+ n|üŒ{Ïes¡≈£î
eTqeT+‘ê, $T>∑TT »˝≤+fÒ $T>∑TT »˝≤T, ìø£s¡ »˝≤+fÒ ìø£s¡»˝≤T,
ìø£s¡»˝≤˝À¢ ≈£L&Ü mH√ïùdÔ nìï rdüTø=+<ë+, ˝Ò≈£î+fÒ eTq<ë+{À¢ ø√‘· ô|≥Tºø=ì
#˚düT≈£î+{≤+. n<˚ ñ<˚›X¯´+‘√ì eTq+ ø=qkÕ–dü÷Ô ñ+fÒ, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚X‚yÓ÷ ˇø£
¬s’‘·T dü+|òüT+ yêfi¯ófl ø£ècÕí &Ó˝≤º yêfi¯ófl >∑T+≥÷s¡T yêfi¯ófl Äfi¯fl >√bÕ ÁøÏwüí nH˚
n‘·qT düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À &Ó’¬s≈£îº>± ˇø£ |æ◊m˝Ÿ y˚XÊ&ÉT. <ëìï Ä+Á<Ûä Á|üuÛÑT‘·«y˚T
Ä&ç+∫+<äì düŒwüº+>± ‘ÓTdüT. yês¡T |üP]Ô eT<䛋#êÃs¡T. Ç∫à ‘Ó+>±D ÁbÕC…≈£îºT

26. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 15♦
Ç$ ¬s+&ÉT ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºT, ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº˝ÒM Ä≈£îº Á|üø±s¡+>± ì]à+#·&ÜìøÏ MT
˝Ò<äT. ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºT ì]à+#ê+fÒ, <ëìï $~Û>± uÀs¡T¶ eTT+<äT |üØø£å ø√dü+
|ü+|üedæ ñ+≥T+<äì, |æ{ÏwüHé y˚j·T&É+ »]–+~. n+fÒ, <ëì ns¡ú+ @eT+fÒ,
yêfi¯ófl nø£ÿDÏí+∫ ùdºH√, @<√ rdüT≈£î e∫Ã, eTq ÁbÕC…≈£îºT Ä|æ+#ê*. düπs, eTq
˝≤j·Ts¡T¢ yê~+#ês¡T. ô|ò’q˝Ÿ >± düTÁ|”+ ø√s¡Tº @eTqï<ä+fÒ, á Ä≈£îº Á|üø±s¡+>±
nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ ˇø£{Ï ñqï~, Ç~ #·÷&Éedæ+~ Äô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ. nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ
ìs¡íj·T+ rdüTø√yê* ø±ã{Ϻ, Ç~ nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ ≈£î yêfi¯ófl ã~© #˚j·T≥+ »]–+~.
nô|≈£î‡ øöì‡˝Ÿ Ç{°e˝Ò ˇø£ $÷{Ï+>∑T ≈£L&Ü #˚XÊs¡T.* n+<äT˝À eTq ‘Ó+>±D
eTTK´eT+Á‹, Ä+Á<Ûë eTTK´eT+Á‹, n~Ûø±s¡TT yÓfi≤¢s¡T. n|ü⁄Œ&ÉT, Ç$ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºT
ø±e⁄, bÕ‘· ÁbÕC…≈£îº˝Ò, ñeTà&ç sêh+˝ÀH˚ ø=qkÕ–+∫q≥Te+{Ï ÁbÕC…≈£îºT,
ø=+‘·y˚Ts¡≈£î rdüTø=∫à ÄbÕs¡T. <ëìïy˚T+ ø=qkÕ–düTÔHêï+, nì eTq+ düeTs¡úe+‘·+>±
yê<äqT $ì|æ+∫Hê+. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, Ç$ bÕ‘· ÁbÕC…≈£îº˝Ò nì #Ó|üŒ{≤ìøÏ, e÷ìô|òk˛º
˝À ñqï≥Te+{Ï, Á|ü‹bÕغ Ç∫Ãq e÷ìô|òk˛º #·÷|æ+#·≥+, eTTK´+>± yÓ÷&û >±s¡T
#˚dæq Á|üdü+>∑+, |üø£ÿH˚ #·+Á<äu≤ãT, yê[fl<ä›s¡÷ ø£*dæ ø={≤¢&Üs¡T ø£<ë, n~
#Óù|Œ≥|üŒ{ÏøÏ ne‘·* yêfi¯ófl H√s¡T yÓT<ä|ü˝Ò<äT. Çø£ e÷{≤¢&É˝Ò<äT Ä $wüj·T+.
n|ü⁄Œ&ÉT nô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ yêfi‚¢eTHêïs¡+fÒ, Ç$ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº˝≤ bÕ‘· ÁbÕC…≈£îº˝≤ nqï
$wüj·T+ Á|üdüTÔ‘êìøÏ e<ä* ô|&É<ë+, Á{ÏãT´q˝Ÿ &çôd’&é #˚düTÔ+<ä~, ‘·«s¡˝À edüTÔ+<ä~.
me]¬øìï ˙fi§¢ùdÔ Ä ˙fi¯fl˝À $÷s¡T ø£≥Tºø√+&ç. @ ÁbÕC…≈£îº ¬ø’Hê ø£≥Tºø√+&ç, ø±˙
yêfi¯fl yêfi¯fl yê{≤˝À¢|üH˚ ñ+&Ü* nHêïs¡T. <ëìøÏ eTq+ j·Tdt nHêï+. Ç~
Á|ü<ÛëqyÓTÆq n+X¯+ nô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ düe÷y˚X¯+˝À. n~ eTq+ kÕ~Û+∫q $»j·T+
nqTø√+&ç, ˝Òø£b˛‘˚ yêfi¯ófl ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºì #Ó|æŒ Ä|ü{≤ìøÏ yês¡T #˚dæq Á|üj·T‘êïì
¬ø dæ ÄsY Ä<Ûä«s¡´+˝Àì &Ó*π>wüHé ∫‘·TÔ #˚dæ+~. $∫Á‘·yÓTÆq $wüj·Ty˚T$T≥+fÒ ªyÓTT>∑Tìï
ø={Ϻ yÓTT>∑kÕ ¬øøÏÿq≥T¢μ, Ä+Á<Ûä Á|üuÛÑT‘·«+ |ü{Ϻd”eT nH˚ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îºqT, á
eT<Ûä´q yÓTT<äT ô|{≤ºs¡T. |ü{Ϻd”eT ù|s¡T H˚qT mqï&É÷ $q˝Ò<äT, |ü{Ϻd”eT nH˚
* ‘Ó+>±D≤ sêh+ @s¡Œ&çq ‘·sê«‘· yÓTT<ä{Ï nô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ düe÷y˚X¯+ 21.09.2015 q
n|üŒ{Ï πø+Á<ä »eqs¡T eT+Á‹ leT‹ ñe÷uÛ≤s¡‹ n<Ûä´ø£å‘·q &ç©¢˝À »]–+~. ‘Ó+>±D≤
‘·s¡|ü⁄q eTTK´eT+Á‹ l ¬ø #·+Á<äX‚KsY sêe⁄, kÕ>∑T˙{Ï eT+Á‹ l Vü≤Øwt sêe⁄ , kÕ>∑T˙{Ï
XÊK ôdŒwü˝Ÿ N|òt ôdÁ¬ø≥] l mdt ¬ø CÀwæ bÕ˝§ZHêïs¡T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ‘·s¡|ü⁄q eTTK´eT+Á‹ l
#·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT, »eqs¡T XÊU≤ eT+Á‹ l ñe÷eTùV≤X¯«s¡ sêe⁄, »eqs¡T XÊK
Á|æì‡|ü˝Ÿ ôdÁ¬ø≥] l X¯• uÛÑ÷wüDY bÕ˝§ZHêïs¡T. á düe÷y˚XÊìøÏ eTT+<äT eTTK´eT+Á‹ kÕúsTT˝À
»]–q y˚T<Û√eT<Ûäq+˝À $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ bÕ˝§ZHêï nHês√>∑´ ø±s¡D≤ eq düe÷y˚XÊìøÏ
Vü‰»s¡T ø±˝Òø£b˛sTTHês¡T.

27. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 16♦
ÁbÕC…≈£îºqT yÓTT<äT ô|{Ϻ, ø£+|”¢{Ÿ #˚düT≈£îHêïs¡T yêfi¯ófl. eTq+ sêXÊ+. á |ü{Ϻ d”eT
ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº, Ä≈£îº Á|üø±s¡+>± Bìï >√<ëe] ]esY y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶≈£î dü_à{Ÿ
#˚dæ ñ+&Ü*‡+~ nì. ÄVü‰, Ç~ e÷ b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº˝À uÛ≤>∑eTì #Óù|Œdæ,
b˛es¡+ bÕ‘· ÁbÕC…≈£îº ø±ã{Ϻ, Ç~ b˛es¡+˝À uÛ≤>∑+>± Ç~ #˚düTÔHêï+ ø±ã{Ϻ,
Ç~ ø=‘·Ô ÁbÕC…≈£îº ø±<äT nì yêfi¯ófl »yê_#êÃs¡T. ø±˙, πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ˇ|ü⁄Œø√˝Ò<äT.
b˛es¡+ y˚s¡T, |ü{Ϻd”eT y˚s¡T, Ç~ ø=‘·Ô ÁbÕC…πøº nì. nsTT‘˚, Ç|ü⁄Œ&ÉT eTq
>=&Ée+‘ê ø£ècÕí uÒdæHé $÷<˚ e∫Ã+~ ø±ã{Ϻ, á |ü{Ϻ d”eT ø=‘·Ô ÁbÕC…ø±º ø±<ë
nqï~ #·s¡Ã˝ÀøÏ sê˝ÒBkÕ]. ø±˙, eTqπø+<ä+fÒ, >√<ëe] uÒdæHé ˙fi¯flqT b˛es¡+
<ë«sê ˇø£y˚fi¯ ø£ècÕí uÒdæHé ≈£î >∑qTø£ ‘·s¡*+∫qf…’¢‘˚, <ëìøÏ y˚πs Á{ÏãT´q˝Ÿ Äs¡¶sY
ñ+~. @eTT+~? b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îºqT |üP]Ô>± ìsêàDeTj˚T´ es¡≈£î Ä>∑edæq
nedüs¡+ ˝Ò<äT. b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îº øÏ¢j·T¬sHé‡ nsTTq s√E qT+#˚, n+fÒ ôd+Á≥˝Ÿ
yê≥sY ø£$TwüHé øÏ¢j·T¬sqT‡ bÕ¢ì+>¥ ø£$TwüHé øÏ¢j·T¬sqT‡ eùdÔ øÏ¢j·Ts¡sTTq≥Tº. ôd+Á≥˝Ÿ
yê≥sY ø£$TwüHé øÏ¢j·T¬s’q s√EqT+#˚ Ä ÁbÕC…≈£îº ø£{Ϻq≥Tº>±H˚ nqTø=ì, b˛es¡+
¬øHê˝À¢ πs|ü⁄ Á|üeVæ≤+#˚ 80 {°m+d” ˙fi¯fl˝À eTVü‰sêh ø£sêí≥ø£≈£î 35 {°m+d”T,
ñeTà&ç Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ˝À 45 {°m+d”T, Hê>±s¡T®q kÕ>∑sY m>∑Teq yê&ÉTø√yêì ñ
+~.* á 80 ø±≈£î+&Ü, Ç+ø± b˛es¡+ qT+∫ m≈£îÿe ˙fi¯ófl rdüT≈£î+fÒ, <ë+{À¢
≈£L&Ü n<˚ Á|üb˛s¡¸Hé ˝À, n+fÒ 35 Ä ô|’ ¬s+&ÉT sêÅcÕºT... eTVü‰sêh 14 {°m+d”T,
ø£sêí≥ø£ 21 {°m+d”T, nsTT‘˚ 45 {°m+d”˝À¢ ‘Ó˝≤+>±D≈£î m+‘·? Ä+Á<Ûë≈£î
m+‘·? nH˚~ mes¡T ìs¡ísTTkÕÔs¡T? eT∞fl ˇø£ Á{ÏãT´q˝Ÿ ìs¡ísTT+#ê*. Ä Á{ÏãT´q˝Ÿ
m|ü⁄Œ&ÉT ìs¡ísTTdüTÔ+~? πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ yêfi¯fl≈£î sêj·÷*... u≤ã÷ á |ü+#êj·T‘·T+~,
$÷s¡T ìs¡ísTT+#ê* nì. Ç+‘·es¡≈£î sêj·T˝Ò<äT. eTqy˚TeT+≥THêï+. Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY
ô|’q y˚Ty˚T ñHêï+. $T–*q$ uÒdæHé ne‘· ñHêïsTT. eTq ø£«≈£î]Ô Çe˙ï eTqy˚,
eTqy˚TyÓ÷ uÒdæH√¢H˚ ñHêï+. uÒdæHé n+fÒ |üØyêVü≤ø£ ÁbÕ+‘êT. yêfi¯Sfl uÒdæHé
ne‘· ñHêïs¡T. Ç+‘·ø±+ yêfi‚fl+ #˚XÊs¡+fÒ yêfi¯fl Á|üuÛÑT‘·«+ ñ+&˚~ ø±ã{Ϻ,
uÒdæH√¢|ü ñHêï, ãj·T≥ ñHêï yÓTT‘·Ô+ yêfi¯fl Çwüº+ e∫Ãq≥T¢, yêfi¯fl nedüsê≈£î
yê&ÉT≈£îHêïs¡T. n+#˚‘· eTq ¬ø¢sTTyéT @$T u…{≤ºeT+fÒ 45 {°m+d”T e÷πø sêyê*
nì ô|{≤º+. eTq≈£î Ç|ü⁄Œ&ÉT 45 ÇkÕÔsê 40 ÇkÕÔsê, 30 ÇkÕÔsê nqï~
ìs¡ísTT+#·edæ+~ Á{ÏãT´q˝Ÿ. Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä Á{ÏãT´q˝Ÿ >∑T]+∫ Ç+ø± ìs¡íj·T+
* 04.08.1978 ˝À ≈£î~]q n+‘·Ásêh ˇ|üŒ+<ä+ 1980 ˝À e∫Ãq Godavari Water
Dispute Tribunal Report ˝À uÛ≤>∑+ nsTT´+~. á ˇ|üŒ+<ä+˝Àì ø±¢CŸ 7 ˝À á n+XÊìï
bı+<äT|üs¡#ês¡T.

28. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 17♦
»s¡>∑˝Ò<äT ø±ã{Ϻ, Äô|ø˘‡ øöì‡˝Ÿ yêfi‚¢eTHêïs¡+fÒ, $÷≈£î >√<ëe] ˙fi¯ófl b˛es¡+
<ë«sê Á{ÏãT´q˝Ÿ Äs¡¶sY e#˚Ã<ëø± me¬sìï ˙fi¯ófl yê&ÉTø√yêH˚ <ëìøÏ ˇø£ Ä
ø£$T{° y˚kÕÔeTT nì, yÓ÷Væ≤˝Ò >±s¡ì ôd+Á≥˝Ÿ yê≥sY ø£$÷wüHé ]f…’s¡T¶ #ÛÓ’s¡àHé,
n<Ûä«s¡´+˝À ø£$T{° y˚kÕÔeTì nHêïs¡T. ø±˙, Ä yÓ÷Væ≤˝Ò »dæºdt lø£ècÕí ø£$T{°˝À
ñ+&˚ yê&ÉT.* Äj·Tq eTq+ mìï $qïbÕT #˚dæHê, Äj·Tq n|ü⁄Œ&ÉT Ä+Á<Ûä
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ôd’&é #˚dæq≥T¢>± ]b˛]º#êÃ&ÉT. n|üŒ{ÏqT+∫ eTq≈£î Äj·Tq+fÒ qeTàø£+
b˛sTT+~. Äj·Tq |üø£åbÕ‘· <Û√s¡DÏ‘√ e´eVü≤]+#ê&Éì #Ó|æŒ, Äj·TqTqTï Ç+ø=ø£
yÓT+ãsY ñqï ø£$T{°ì y˚T+ ˇ|ü⁄Œø√+. πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Ä @sêŒ≥T #˚ùd ø£$T{°øÏ
y˚T+ ˇ|ü⁄Œø√+. ø£$T{° e÷s¡ÃeTHêï+. n+#˚‘· ìs¡íj·Ty˚T$÷ »s¡>∑˝Ò<äT. @~ @yÓTÆHê
>∑÷&Ü Ç|ü⁄Œ&ÉT eTqπø+≥+fÒ, eTqy˚TeTqT≈£îHêïeT+fÒ, düTK+>±, ‘Ó+>±D e#˚ÃùdÔ,
Çø£ eTq ˙fi¯ófl eTq+ yê&ÉT≈£î+{≤+ nqT≈£îHêï+ >±ì, á düe‹ b˛s¡T ‘·ù|Œ≥≥T¢
˝Ò<äT. j·÷eJ®$‘·+ eTq+ @+ CÒdæHê >∑÷&Ü, yê]‘√ m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT dü÷~‘√
>∑T∫Ãq≥Tº>± ñ+≥T+~. n~ eTq≈£î ‘·|üŒ<äT. m+<äTø£+fÒ, yê&ÉT ô|òsTTsY >± eTq+
ô|òsTTsY >± ñ+fÒ ‘·|üŒ |üì »s¡>∑<äT. n+CÒ‘· kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘· es¡≈£î á Á|ü‹ã+<Ûäø±T
ˇø£ÿ{§ø£ÿ{Ï>± ‘=–+#·T≈£î+≥÷ b˛‘·THêï+. Ç~ ø£ècÕí $wüj·T+˝À.
>√<ëe] $wüj·T+˝À ≈£L&Ü, eTq≈£î ô|<ä› düeTdü´ e∫Ã+<ä+fÒ, >∑‘·+˝À
ñeTà&ç Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ sêh+˝À ÁbÕDVæ≤‘· #˚yÓfi¯fl nH˚ ˇø£ ÁbÕC…≈£îº ]b˛s¡TºqT
yêfi¯ófl πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |ü+|ü&É+ »]–+~. n~ 160 {°m+d” >√<ëe] »˝≤qT,
ÁbÕDVæ≤‘· <ë«sê, ÁbÕDVæ≤‘· ˙fi¯flqT rdüT≈£î e∫à n~ jÓT¢+|ü*¢ ÁbÕC…≈£îº≈£î rdüT≈£î
b˛yê*. jÓT¢+|ü*¢ qT+∫ ø£Ø+q>∑sY, yÓT<äø˘ Ç{≤¢ nsTT<ës¡T õ˝≤¢T Çyê«ì
* »dæºdt lø£èwüí ø£$T{° düeT]Œ+∫q ìy˚~ø£˝À kÕ>∑T˙{Ï n+XÊô|’ #ê|üºsY sêdæ+~ á
yÓTTVæ≤˝Ò >±πs. n+<äT˝À mìï <ës¡TDyÓTÆq ‘·|ü⁄ŒT <=]¢HêjÓ÷ n+<ä]ø° ms¡Tπø. |üø£åbÕ‘·+‘√
e´eVü≤]+∫q yÓTTVæ≤˝Ò ìj·÷eTø±ìï ‘Ó+>±D≤ Á|üuÛÑT‘·«+ rÁe+>± e´‹πsøÏ+∫+~. Ä ‘·sê«‘·
yÓTTVæ≤˝Ò kÕúq+˝À ãC≤CŸ >±]ì ìj·T$T+#·&É+ »]–+~. ãC≤CŸ ø£$T{Ï ¬s+&ÉT sêÅcÕºqT
|üs¡´{Ï+∫ n~Ûø±s¡T‘√ #·]Ã+∫+~. yÓTT<ä≥ ‘Ó+>±D≤ n~Ûø±s¡T‘√ ôV’≤<äsêu≤<é ˝À
13.2.2017q #·]Ã+#ês¡T. Ä ‘·sê«‘· Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ n~Ûø±s¡T‘√ $»j·Tyê&É˝À 14.2.2017q
#·]Ã+#ês¡T. ø£$T{Ï düuÛÑT´T Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT‘√ Á|ü‘˚´ø£+>±
düe÷y˚X¯+ nsTTHês¡T. Ä ‘·sê«‘· ‘·T~ düe÷y˚X¯+ ôV’≤<äsêu≤<é 15.2.2017q ¬s+&ÉT sêÅcÕº
n~Ûø±s¡T‘√ dü+j·TTø£Ô düe÷y˚X¯+ »]–+~. ‘Ó+>±D≤ ãè+<ëìøÏ Á|üuÛÑT‘·« düVü‰<ës¡T>± ñ
qï $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±s¡T Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#ês¡T. Äj·Tq≈£î ‘√&ÉT>± kÕ>∑T˙{Ï XÊK ôdŒwü˝Ÿ
N|òt ôdÁ¬ø≥] mdt ¬ø CÀwæ>±s¡T ≈£L&Ü ñHêïs¡T. $»j·Tyê&É yÓ[¢ e∫Ãq ‘·sê«‘· yê] yÓ’K]˝À
e∫Ãq e÷s¡TŒì $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ rÁe dü«s¡+‘√ m+&É>∑{≤ºs¡T. ÄKs¡T≈£î ãC≤CŸ ø£$T{Ï @$÷
‘˚Ã≈£î+&ÜH˚, m≥Te+{Ï ìy˚~ø£ düeT]Œ+#·≈£î+&ÜH˚ ø±>∑s¡“¤+˝À >∑‹+∫b˛sTT+~.

29. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 18♦
#Ó|æŒ ñ<˚›•+#ês¡T. nsTT‘˚ #ê˝≤ ˝À|üuÛÑ÷sTTwüº+>± Ä ÁbÕC…≈£îº ]b˛s¡Tº ‘·j·÷s¡T
#˚XÊs¡T. mes¡÷ <ëìï n+‘·>± |ü{Ϻ+#·T≈£îqï bÕbÕq b˛˝Ò<äT. nB n&ÉT>∑&ÉT>∑THê
#ÓbÕŒ+fÒ ˇø£ #ê≥ uÛ≤s¡‘·eT+‘· ñ+~. Ç~es¡≈£î eTq+ #ê˝≤ kÕs¡T¢ eTq+
ª˙fi¯ófl`ìC≤Tμ˝À #Ó|üŒ≥+ »]–+~. rsê eTq >∑es¡ïyÓT+≥T e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘·,
#·÷dæ H˚qT #ê˝≤ ÄX¯Ãs¡´ b˛j·÷qT. eTqπøyÓ÷ ø=‘·Ô >∑es¡ïyÓT+≥T e∫ÃHêø£ eTqy˚T+
CÒdæHê+? eTT+<äT ÁbÕDVæ≤‘· #˚yÓfi¯fl ÁbÕC…≈£îº $÷<äH˚ n&Ó’«»sY >±]ì Á|ü‘˚´ø£+>±
≈£Ls=Ãì &ç©¢˝À <ëìï ndüT ‘=+<äs¡>± |üP]Ô #˚j·÷ì eTTK´eT+Á‹ >±s¡T #ÓbÕŒs¡T.
@&˚fi¯¢qT+∫ qT>∑T‘·÷ ñqï~, eTqy˚TyÓ÷ <ëìøÏ H˚wüq˝Ÿ ÁbÕC…≈£îº ùdº≥dt edüTÔ+<äì
nqT≈£î+≥THêï+. m+<äTø£+fÒ, ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ yêfi‚fl+ CÒXÊs¡T,
‘Ó+>±Dø=ø£ ÁbÕC…≈£îº, Ä+Á<Ûä ø=ø£ ÁbÕC…≈£îº, b˛esêìøÏ nø£ÿ&É C≤rj·T ¨<ë
ø£*ŒkÕÔs¡T, Çø£ÿ&É ÁbÕDVæ≤‘· #˚yÓfi¯fl ÁbÕC…≈£îº nì Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ rdüT≈£î e#êÃs¡T.
C≤rj·T ¨<ë ø£*ŒùdÔ 90% ì<ÛäT*ï yêfi‚fl ÇkÕÔs¡T. $T–*q 10XÊ‘·y˚T eTq+
ô|≥Tºø√e*‡ ñ+≥T+~. n~ eTqeTqT≈£îqï~. n|üŒ{Ïπø eTq~ 38,500 ø√≥T¢,
n+<äT˝À∫ 90% yêfi¯ófl ÇkÕÔs¡+fÒ, #ê˝≤ >=|üŒ $wüj·T+ nqT≈£îHêï+. eTq+
≈£L&Ü ÇkÕÔs¡H˚ nqT≈£î+≥THêï+. eTq yêfi¯ófl m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ
b˛sTT, Ä ]b˛s¡Tº #·÷ùdÔ mø£ÿ&É y˚dæq nø£ÿ&˚ ñqï~. H˚qT, n&Ó’«»sY >± ø=‘·Ô
Á|üuÛÑT‘·«+ @sêŒ&ܶø£, #·÷ùdÔ #ê˝≤ $∫Á‘·yÓTÆq≥Te+{Ï $wüj·÷T, #ê˝≤ ‘Ó*dæHêsTT.
ndüT yÓ÷dtº Ç+bÕ¬sº+{Ÿ @+≥+fÒ, mø£ÿ&Ó’‘˚ ÁbÕC…≈£îº ø£{≤º˝Àï kÕº]º+>∑T.. ‘·T$Tà&çVü≤{Ϻ
<ä>∑Zs¡, nø£ÿ&˚ï yêfi¯ófl eTVü‰sêh Á|üuÛÑT‘·«+‘√ m˝≤+{Ï ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø√˝Ò<äT. m+‘·
eTT+|ü⁄ ñ+≥T+~? n~ eTq yêfi¯ófl <äèwæº ô|≥º˝Ò<äT. Ä ‘·s¡Tyê‘·, ˙{Ï uÛÑ´‘·
≈£L&Ü n+‘· ˝Ò<ä˙, eTqeTqT≈£î+≥THêïy˚T 160 {°m+d”T, nø£ÿ&É sêe˙ #ÓbÕŒs¡T.
Á>±${° <ë«sê nø£ÿ&ç qT+∫ ãj·TT<˚] ø=+‘· ø±Te <ë«sê, Ä ‘·s¡Tyê‘· *|òtº
ne⁄‘·T+~. n+fÒ $÷]∫Ãq ˝…yÓ˝Ÿ‡ ˝À sê<äT nì. n+fÒ ˙{Ï uÛÑ´‘· ‘·–Z+#ês¡T,
eTVü‰sêh‘√ ˇ|üŒ+<ä+˝Ò<äT, Ä ‘·s¡Tyê‘· Mfi¯ófl ]»sê«j·TsY qT 160 {°m+d”*ï
eT÷&ÉT HÓ˝À¢ |ü≥Tºø√e&ÜìøÏ eTq≈£î ô|<ä› ô|<ä› ]»sê«j·Ts¡T¢ ø±yê*, ø±˙ πøe+
14, 15 {°m+d” ]»sê«j·Ts¡T¢ ø£*Œ+#ês¡T, Ç{≤¢ nH˚ø£yÓTÆq≥Te+{Ï kÕ+πø‹ø£
ÁbÕã¢yéT‡, yêfi¯fl≈£î eTq+ dü_à{Ÿ #˚dæq &çC…’Hé‡ y˚s¡T, Çø£ÿ&É ø£&ÉTÔqï &çC…’Hé‡ y˚s¡T.
Ç{≤¢ #ê˝≤ HêHê ø£+>±∞ nsTTb˛sTT Ä ÁbÕC…≈£îº ]b˛s¡Tº mø£ÿ&Ü ndüT eTT+<äT≈£î
»]π>≥≥Tº ˝Ò<äT. düπs Çe˙ï |üø£ÿq ô|{Ϻ, eTT+<äT ôd+Á≥˝Ÿ yê≥sY ø£$Twüq÷ ,
$TìÅd”º Ä|òt mì«sêHéyÓT+≥÷ øÏ¢j·T¬sqT‡T #ê˝≤ ø±yê* ÁbÕC…≈£îº eTT+<äT≈£î

30. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 19♦
b˛yê+fÒ. n$ |üø£ÿq ô|{Ϻ eTT+<äT ndüT eTVü‰sêh‘√ ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø√yê*.
eTqyêfi¯ó¢ #ê˝≤ Á|üj·T‹ï+#ês¡T, eTq $Tìdüºs¡T‡ Á|ü‘˚´ø£+>± yÓfi≤fls¡T #ê˝≤ kÕs¡T¢.
nH˚ø£ $÷{Ï+>∑TT ô|{≤º+, ∫e]øÏ d”m+ ˝…yÓ˝À¢ ¬s+&ÉT eT÷&ÉT $÷{Ï+>∑TT
nsTTHêsTT. yêfi¯ófl düŒwüº+>± #Ó|üŒ&É+ »]–+~. 152 $÷ m‘·TÔ‘√ $÷s¡T m<Ó’‘˚
Á|üb˛CŸ #˚düTÔHêïs√ n~ e÷≈£î n+^ø±s¡jÓ÷>∑´+ ø±<äT, 148 $÷ nsTT‘˚ y˚TeTT
ˇ|ü⁄Œ≈£î+{≤+ nì. ∫es¡≈£î eTq+ 148 $÷≥πs¢ ˇ|ü⁄Œ≈£îì y˚T&ç>∑&ɶ nH˚ #√≥
øÏ+<ä≈£î rdüT≈£î e#êÃ+. n+fÒ ÁbÕC…≈£îºqT ¬s+&ÉT>± $uÛÑõ+#ê+. ˇø£{Ï ‘·T$Tà&ç
Vü≤{Ϻ nH˚ #√≥ m‘·TÔ ‘·–Z+∫ n~ πøe+ Ä~˝≤u≤<äTπø dü]b˛j˚T≥≥Tº, ¬s+&Ée~
ô|<ä› ÁbÕC…≈£îº ø±fi‚X¯«s¡+ nì ô|{Ϻ, ‘·s¡Tyê‘· nH˚ø£ e÷s¡TŒT #˚s¡TŒT #˚dæq ‘·sê«‘·
áy˚fi¯ Ä ÁbÕC…≈£îº >∑÷&Ü eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘√+~. M{Ï $esêT eTT+<äT eTT+<äT
#Ó|ü⁄‘êqT.
* * *
(Ç~ $<ë´kÕ>∑sY sêe⁄ >±s¡T 04.10.2016 q 53 ì$TcÕT #Ó|æŒq yÓTT<ä{Ï
uÛ≤>∑+. Ç~ ]ø±s¡T¶ nsTTq ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±+ >±´|t e∫Ã+~. Ä ‘·sê«‘· Äj·Tq
Äs√>∑´+ eT]+‘· ø°åDÏ+#·&É+‘√ kÕ>∑T˙{Ï s¡+>∑+ô|’ Äj·Tq #ÓbÕŒqT≈£îqï$
#Ó|üŒ˝Òø£b˛sTTHês¡T. $T>∑‘ê uÛ≤>±qT ]ø±s¡T¶ #Ój·T´˝Òø£b˛sTTq+<äT≈£î uÛ≤<Ûä>±
ñqï~. nsTT‘˚ yÓTT<ä{Ï uÛ≤>±ìï ÇHêïfi¯fl≈£î bÕsƒ¡≈£î≈£î n+<äCÒj·T>∑>∑&É+ n<äèwüº+>±
uÛ≤$düTÔHêïeTT ` dü+bÕ<ä≈£îT)

31. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 20♦
ø=‘·Ôsêh+˝À
kÕ>∑T˙{ÏÁ|üj·÷D+
‘Ó+>±D eùdÔ ªã+>±s¡T ‘Ó+>±Dμ #˚düT≈£î+<ë+. ªVü≤]‘· ‘Ó+>±Dμ >±
#·÷<ë›+ nì ø£Tø£Hêï+- Á|ü»≈£î Vü‰$÷*#êÃ+ ` 2014 dü+e‘·‡s¡+, pHé
2e ‘˚BHê&ÉT ‘Ó+>±D Ä$s¡“¤$+∫+~ - @&Ü~ >∑&ç∫+~ ? á dü+e‘·‡s¡ ø±+˝À
ª˙{ÏbÕs¡T<ä s¡+>∑+μ ˝À @+ #˚XÊeTT nqï~ eTq+ Á|ü»≈£î #Ó|ü⁄Œø√yê*.
58 dü+e‘·‡sê düTBs¡È düyÓTÆø£´ bÕq˝À eTq ˙fi¯ófl eTq≈£î ø±≈£î+&Ü
b˛j·÷sTT - eTq #Ós¡Te⁄T <ä«+dü+ ø±ã&ܶsTT - ôV’≤<ësêu≤<é sêh+˝À ‘·ô|{Ϻ
ÁbÕs¡+_Û+∫q ÁbÕC…≈£îºT ø=ìï ø±>∑s¡“¤+˝À ø£*dæ b˛j·÷sTT, eT]ø=ìï
≈£î~+#·ã&ܶsTT. Ä+Á<ä ÁbÕ+‘· Á|üjÓ÷»HêT ø±bÕ&˚ jÓ÷#·q‘√H˚ ‘Ó+>±D ÁbÕC…≈£îº
s¡÷|ü ø£Œq »]–+~ ‘·|üŒ ‘Ó+>±D ø√D+˝À @ ÁbÕC…≈£îº ≈£L&Ü ì]à+#·ã&É˝Ò<äT
nqï~ |ü∫à ì»+. >√<ëe], ø£ècÕí qB»˝≤qT ‘·eT ÁbÕ+‘ê≈£î ‘·s¡*+#˚
Á|üj·T‘êïT ì]«sêeT+>± ìsê≥+ø£+>± »]–qsTT. ‘Ó+>±D ÁbÕC…≈£îºT Á|üø£ÿ
sêÅcÕº nes√<ÛëT, n≥MXÊK düeTdü´T, πø+Á<ä »dü+|òüT+ nuÛÑ´+‘·sê
∫≈£îÿeTT&ÉT‘√ dü‘·eT‘·eTsTT ªmø£ÿ&É y˚dæq >=+>∑[ nø£ÿ&˚μ ˝≤ |ü&ç ñHêïsTT -
Ç+<äT≈£î düJe kÕø£å+ ªÁbÕDVæ≤‘·`#˚yÓfi¯flμ ÁbÕC…≈£îº. á H˚|ü<∏ä´+˝À ø=‘·Ô>± @s¡Œ&ɶ
Á|üuÛÑT‘·«+ @+ #·s¡´T rdüT≈£îqï~ nqï~ Á|üdüTÔ‘ê+X¯+. eTT+<äT>± ø£ècÕí, >√<ëe]
q<äT˝À eTq sêÅcÕºìøÏ sêedæq ˙{Ïyê{≤ >∑T]+∫ ‘ÓTdüT≈£î+<ë+ - >√<ëe]˝À
Á|üdüTÔ‘·+ m˝≤+{Ï ù|N ˝Ò<äT, ñqï<ä˝≤¢ ø£ècÕí »˝≤ ô|’H˚ ø£qTø£ yê{Ï >∑T]+∫
e÷{≤¢&ÉT≈£î+<ë+.
ø£ècÕíqB»˝≤T-‘·>±<ëT:
ã#êe‘Y Á{ÏãT´q˝Ÿ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅcÕºìøÏ |ü+∫q ìø£s¡ »˝≤T 81 {°m+d”T.
n+<äT˝À ‘Ó+>±D≈£î 299 {°m+d”T nì ìsêΔs¡D #˚j·T&É+ »]–+~. Ä ‘·s¡Tyê‘·
@sêŒf…’q Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ $T>∑TT »˝≤qT |ü+∫+~. n+<äT˝À ≈£L&Ü
‘Ó+>±D≈£î dü«Œ+>± 9 {°m+d”˝Ò _Û+#êsTT. ‘Ó+>±D≈£î ˙{Ïyê{≤ Hê´j·Tã<ÛäΔ+>±

32. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 21♦
_Û+#·˝Ò<äì Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ Á{ÏãT´qfi¯fl m<äT≥ düeTs¡úe+‘·+>±
yê~+#·q+<äTe˝Ò¢ eTqø° <äTs¡Z‹ |ü{Ϻ+<äì, @ Á{ÏãT´qfi¯fl m<äT≥ ≈£L&Ü eTq yê<äqqT
$ì|æ+#˚ neø±X¯+ ø£>∑˝Ò<äT ø£qTø£ ø£ècÕí »˝≤qT |ü⁄q' HêT>∑T sêÅcÕºT n+fÒ
eTVü‰sêh, ø£sêí≥ø£, ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ eT<Ûä´ |ü+|æD° #˚j·÷ì eTq Á|üuÛÑT‘·«+
>∑‘· E˝…’˝ÀH˚ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ªn+‘·sY sêh »$yê<ë #·≥º+μ, ôdø£åHé (3)
Á|üø±s¡+ |òæsê´<äT #˚dæ+~. eTq |òæsê´<äT πø+Á<ä |ü]oq˝À ñ+~. ‘·«s¡˝À ø=‘·Ô
Á{ÏãT´q˝Ÿ @sêŒ≥T #˚j·T&É+ ø±˙ ˝Òø£ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ |ü⁄qsY e´ed”Ôø£s¡D #·≥º+, 2014
Á|üø±s¡+ eTs√ ¬s+&˚fi¯ófl |ü<äMø±˝≤ìï bı&ç–+∫q Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ ≈£î
eTq |òæsê´<äT |ü]o*+#·eTì πø+Á<ä+ ø√πs neø±X¯+ ñ+~.
Á_CÒwt ≈£îe÷sY Ç∫Ãq rs¡TŒô|’q Á|üdüTÔ‘·+ düTÁ|”+ ø√s¡Tº ùdº Ç∫Ã+~. á rs¡TŒ
neTT #˚j·T≈£L&É<äì Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ‘√ bÕ≥T eTq Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£L&Ü n|”Œ˝Ÿ #˚j·T&É+
»]–+~. ‘=T‘· ª‘Ó+>±D Á|üuÛÑT‘ê«ìïμ bÕغ>± #˚s¡TÃø√yê˝≤ e<ë› nH˚ n+X¯+ô|’q
Ç‘·s¡ sêÅcÕº yê<äqT $Hêïø£ eTq*ï ≈£L&Ü #˚s¡TÃø√e#·Ãì düTÁ|”+ø√s¡Tº
n_ÛÁbÕj·T|ü&É≥+ X¯óuÛÑ|ü]D≤eT+. düTÁ|”+ø√s¡Tº rs¡TŒ eTs√ ¬s+&ÉT HÓ˝À¢ sêy=#·TÃ.
eTs√ ¬s+&˚fi¯fl ø±+bÕ≥T ª|ü<äMø±+μ bı&ç–+∫q _èCÒwt ≈£îe÷sY Á{Ïã÷´q˝Ÿ
ÁbÕC…≈£îº yêØ>± ˙{Ï |ü+|üø£+, ˙{Ï ø=s¡‘· ñqï ø±+˝À ÁbÕC…≈£îº ìs¡«Vü≤D
$~Û$<ÛëHêT ìs¡ísTT+#˚ |üì ø√düy˚T @sêŒ≥sTT´+~. nsTT‘˚ á |üì HêT>∑T
sêÅcÕº eT<Ûä´ n+fÒ eTVü‰sêh, ø£sêí≥ø£, ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ eT<Ûä´ »s¡>±˝≤
˝Òø£ πøe+ ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ eT<Ûä´H˚ »s¡>±˝≤ nqï~ ìs¡ísTT+#·edæ ñ
+~. HêT>∑T sêÅcÕº eT<Ûä´ nì ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ T, ‘Ó+>±D Ä+Á<Ûä
Á|ü<˚XŸ eT<Ûä´H˚ nì eTVü‰sêh, ø£sêí≥ø£T yê~düTÔHêïsTT. @<˚yÓTÆHê ‘Ó+>±D≈£î
dü+Áø£$T+∫q ª˙{Ïìμ ø±bÕ&ÉTø√e&É+, >∑‘·+˝À »]–q nHê´j·÷qT @ø£s¡Te⁄ ô|{Ϻ
eT]+‘· yê{≤ dü+bÕ~+#˚+<äTø√dü+ $X‚wüyÓTÆq ø£èwæ #˚k˛Ô+~ á Á|üuÛÑT‘·«+.
eTq yê<äqqT ã+>± düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À, Á_CÒwt ≈£îe÷sY Á{ÏãT´q˝Ÿ m<äT≥
$ì|æ+#·&É+ø√dü+ eTq Á|üuÛÑT‘·«+ düeTs¡Tú˝…’q n&=«πø{Ÿ l yÓ’<ä´Hê<∏äHéì, yê]
yê<äq≈£î eT<䛑·T>± kÕ+πø‹ø£+>± nedüs¡yÓTÆq ìy˚~ø£T n+~+#˚+<äT≈£î
nqTuÛÑeEí˝…’q ◊.◊.{Ï. Ábıô|òdüs¡T¢ &܈ˆ düTuÛ≤wt #·+<äsY, Ç+&çj·THé Çìdæº≥÷´{Ÿ
Ä|òt f…ø±ïJ, &Ûç©¢ eT]j·TT &܈ˆ yÓ÷Vü≤Hé, Ç+&çj·THé Çìdæº≥÷´{Ÿ Ä|òt f…ø±ïJ,
#ÓqïsTT qT ìj·T$T+#·&É+ »]–+~.

33. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 22♦
Ç~˝≤ ñ+&É>± ø=‘·Ô #·≥º+ Á|üø±s¡+ ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä ÁbÕ+‘· ˙{Ï düeTdü´qT
|ü]wüÿ]+#˚ ì$T‘·Ô+ ø£èwüí, >√<ëe] ˙{Ï j·÷»e÷q´ eT+&Éfi¯ófl @sêŒ≥T #˚j·T&É+
»]–+~. nsTT‘˚ $∫Á‘·+ @eT+fÒ Á{ÏãT´qfi¯ófl Ç∫Ãq rs¡TŒ Á|üø±s¡y˚T ÁbÕC…≈£îº≈£î
˙{Ïì |ü+#ê*‡q u≤<Ûä´‘· á uÀs¡T¶≈£î+~ >±˙ dü«‘·+Á‘·+>± ˙{Ï |ü+|üø£+ $wüj·T+˝À
m˝≤+{Ï ìs¡íj·T+ rdüTø√˝Òe⁄. ø£qTø£H˚ á dü+e‘·‡s¡ø±+˝À n≥T ø£èwüí y˚TH˚CŸ
yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ >±˙, >√<ëe] y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ >±˙ m˝≤+{Ï ìs¡íj·÷T #˚j·T˝Òø£
ìØ«s¡´+>± ñ+&çb˛sTTqsTT.
ø£ècÕíqBy˚TH˚CŸyÓT+{ŸuÀs¡T¶:ñeTà&ç Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ ˝À »]–q≥T¢>±H˚ ø£ècÕí q~
˙{Ïì d”e÷+Á<Ûä ‘·s¡*+#·T≈£îb˛j˚T Á|üj·T‘êïqT n&ÉT¶ø=ì ‘Ó+>±D yê{≤qT
kÕ~Û+#·T≈£îHêï+. Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ sêh $uÛÑ»q #·≥º+, 2014 ôdø£åHé 85 Á|üø±s¡+
@sêŒf…’q ø£ècÕí q~ y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ ‘·q |ü]~Ûì <ë{Ï ˙fi¯fl |ü+|üø±T #˚j·T&ÜìøÏ
|üPqT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT ‘Ó+>±D sêh Á|üuÛÑT‘·«+ |ü{Ïwüº+>± ‘·q yê<äqT $ì|æ+∫
@ø£|üø£å+>± Ä+Á<Ûä |üø£åbÕ‘·+>± kÕ>∑T‘·Tqï ìs¡íj·÷qT e÷]à ‘Ó+>±D≈£î Hê´j·T+
»]π>≥≥T¢ #˚dæ+~. lXË’+ qT+&ç sêj·Td”eT˝Àì nÁø£eT ÁbÕC…≈£îº≈£î ˙{Ï
‘·s¡*+|ü⁄qT n&ÉT¶≈£î+~ ‘Ó+>±D Á|üuÛÑT‘·«+. lXË’+˝À G854μ ˝…yÓ˝Ÿ es¡≈£î e÷Á‘·y˚T
yê&Üqï yê<äqqT Á‹|æŒø={Ϻ, G834μ n+‘·≈£î ‘·≈£îÿe ˝…yÓ˝Ÿ es¡≈£î ˙{Ïì
$&ÉT<ä #˚dæ $<äT´‘Y ñ‘·Œ‹Ô #˚düT≈£îì uÀs¡¢ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ɶ ‘Ó+>±D ¬s’‘·TqT Ä<äT≈£îH˚
yÓdüTTu≤≥T ‘Ó+>±D≈£î ñ+~ nqï $wüj·÷ìï Á|üuÛÑT‘·«+ uÀs¡T¶≈£î düŒwüº+ #˚dæ+~.
ø£ècÕí &Ó˝≤º≈£î Á{ÏãT´q˝Ÿ Ä<˚XÊ≈£î _Ûqï+>± Ç+‘·≈£î eTT+<äTe˝Ò Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY
qT+&ç nÁø£eT+>± ˙{Ïì $&ÉT<ä #˚j·T≈£î+&Ü Ä|æy˚dæ+~. ‘·eT yê{≤≈£î e∫Ãq
˙{Ïì mø£ÿ&Ó’Hê yê&ÉT≈£îH˚ ùd«#·Ã ‘·q≈£î+<äì eTq Á|üuÛÑT‘·«+ düŒwüº+ #˚dæ+~ `
Ä+Á<Ûë bÕ≈£î nuÛÑ´+‘·sêqT Á|üø£ÿq u…{Ϻ eTq yê{≤ ˙{Ïì eTq+ kÕ>∑sY m&ÉeT
ø±Te Äj·Tø£≥Tº≈£î ¬s+&√ |ü+≥≈£î ø=+‘·y˚Ts¡≈£î Ç#·TÃø√>∑*>±+.
d”˝Òs¡T ÁbÕC…≈£îºô|’ ‘·eTπø Vü≤≈£îÿ ñ+<äqï Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ yê<äq ‘·|üŒì, $uÛÑ»q
#·≥º+ Á|üø±s¡+ ‘·eT≈£î ≈£L&Ü n+<äT˝À uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ñ+&Üì >√<ëe] q~
y˚TH˚CŸ yÓT+{Ÿ uÀs¡T¶ eTT+<äT @ø£s¡Te⁄ ô|{Ϻ+~ ‘Ó+>±D Á|üuÛÑT‘·«+.
$TwüHéø±ø£rj·T:
#Ós¡Te⁄T, ≈£î+≥T ‘Ó+>±D Á>±$÷D Ä]úø£ e´edüú≈£î eT÷˝≤<Ûës¡+. yê{Ï
ìsêàD+ ø±ø£rj·TT ø±+ Hê{ÏqT+&˚ »]–+~. ø=qkÕ–+|ü⁄>±, ≈£î‘·TuŸ cÕV”≤,

34. ˙fi¯ófl ` ìC≤T`III 23♦
ndü|òtC≤V”≤ bÕq˝À ≈£L&Ü mH√ï #Ós¡Te⁄T ì]à+#ês¡T, bÕ‘· #Ós¡Te⁄qT ø±bÕ&Üs¡T.
yê{Ï ìs¡«Vü≤D≈£î ˇø£ |ü]bÕq e´edüúqT @sêŒ≥T #˚j·Tã&ç+~. ‘Ó+>±D
Á>±e÷˝À¢ì dü+ø£≥ |ü]dæú‘·T≈£î #ê˝≤es¡≈£î |ü]cÕÿs¡+ á #Ós¡Te⁄ |ü⁄qs¡T<ÛäΔs¡D
e¢ »s¡T>∑T‘·T+~. n+<äTe¢, ‘Ó+>±D sêh Á|üuÛÑT‘·«+ á #Ós¡Te⁄ |ü⁄qs¡T<ÛäΔs¡D≈£î
n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘· Ç∫Ã+~.
‘Ó+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ ∫qï ˙{ÏbÕs¡T<ä eqs¡T |ü⁄qs¡T<äΔs¡D eT]j·TT
|ü⁄q]ïsêàD+ nH˚ ˇø£ ãèVü≤‘·Ôs¡ ø±s¡´Áø£eT+ ªª$TwüHé ø±ø£rj·Tμμ nH˚ ù|s¡T $÷<ä
ªªeTq }s¡T`eTq #Ós¡Te⁄μμ nH˚ ìHê<ä+‘√, ‘Ó+>±D sêÅcÕºìøÏ ø£ècÕí >√<ëe]
q<äT˝À¢ ∫qï ˙{ÏbÕs¡T<ä s¡+>∑+˝À πø{≤sTT+#·ã&ɶ 265 {°m+d”qT ìTe
#˚ùd+<äT≈£î #˚|ü≥º≥+ »]–+~.
‘Ó+>±D˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± ∫qï ˙{ÏbÕs¡T<ä eqs¡T >∑DqqT E˝…’
2014˝À #˚|ü{≤ºs¡T ` ∫qï ˙{ÏbÕs¡T<ä XÊK ì]à+∫ ìs¡«Væ≤düTÔqï #Ós¡Te⁄T,
|ü+#êj·T‘Y sêCŸ XÊK ì]à+∫ ‘·s¡Tyê‘· ˙{ÏbÕs¡T<ä XÊK≈£î ã~© #˚dæq #Ós¡Te⁄T,
|üs√ÿ˝ÒwüHé #Ós¡Te⁄T, n≥M #Ós¡Te⁄T, Áô|’y˚{Ÿ #Ós¡Te⁄T, Äqø£≥ºT eT]j·TT #Óø˘
&Ü´+T. >∑Dq Á|üø±s¡+, yÓTT‘·Ô+ 46,431 #Ós¡Te⁄T e⁄HêïsTT. yê{Ï˝À Á|ü‹
dü+e‘·‡s¡+ 20% {≤´+≈£î |ü⁄qs¡T<ä›s¡D eT]j·TT |ü⁄q]ïsêàD+ #˚j·÷ì Á|üuÛÑT‘·«+
dü+ø£*Œ+∫+~.
Á|ü» uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ‘√H˚ á #Ós¡Te⁄ |ü⁄qs¡T<ÛäΔs¡D ø±s¡´Áø£eT+ »s¡>±ì
ø±sê´#·s¡D s¡÷bı+~+∫+~. Á|ü»T dü«#·Ã¤+<ä+>± m≈£îÿe XÊ‘·+ #Ós¡Te⁄˝À¢ ‘êeT+‘·
‘êeTT>±, ‘·eT Ks¡TÑ√H˚ |üP&çø£ eT{Ïºì ‘·eT bı˝≤≈£î rdüT≈£îyÓfi¯óÔHêïs¡T. nìï
esêZ Á|ü»T ÁX¯eT<ëq+ <ë«sê |üqT˝À¢ bÕT|ü+#·T≈£î+≥THêïs¡T. ‘·eT≈£î M˝…’q
$<Ûä+>± ‘√&ÉŒ&ÉT‘·THêïs¡T.
Ç+‘·≈£î eTT+<äT ∫qï˙{Ï bÕs¡T<ä |üs¡´y˚ø£åD≈£î πøe+ nsTT<äT dü]ÿT¢
e÷Á‘·y˚T ñ+&ç, ns¡ø=s¡>± dæã“+~ ñ+&ç #Ós¡Te⁄T ìØ«s¡´+ nj·÷´sTT. ø=‘·Ô
Á|üuÛÑT‘·«+ @s¡Œ&É>±H˚ ø£ècÕí q~ uÒdæHé≈£î, >√<ëe] q~ uÒdæHé≈£î ˇø£ N|òt Ç+»˙sY
#=|ü⁄Œq ìj·T$T+∫+~. Á|ü‹ õ˝≤¢≈£î ˇø£ dü]ÿ˝Ÿ (dü÷|ü]f…+&ç+>¥ Ç+»˙sY)qT,
ˇø√ÿ ¬syÓq÷´ &ç$»Hé≈£î ˇø£ &ç$»Hé (m–®≈£L´{Ïyé Ç+»˙sY)qT, Á|ü‹ ìjÓ÷»ø£esêZìøÏ
ˇø£ düuŸ`&ç$»Hé (&ç|üP´{° m–®≈£L´{Ïyé Ç+»˙sY)qT, Á|ü‹ eT+&É˝≤ìøÏ ˇø£ ôdø£åHé