Journalism teaching (kyrgyz)

The Project is co-financed
by the Polish aid programme
2007
of the Ministry of Foreign Affairs

The publication expresses exclusively the views of the author
and cannot be identified with the official stance
of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland

Групповая работа
East European Democratic Centre, www.eedc.org.pl
Kyrgyzstan – Talas, Osz 2007

Presentation by Jacek Gałązka www.ex-press.com.pl

Polish Aid – East European Democratic Centre, Kyrgyzstan – Talas, Osz 2007

1. Ãåçèòòèí ðåäàêöèÿñûíäà êèì ýìíå æóìóø àòêàðàò?
Ãåçèò áèðãåëåøêåí èøòèí æûéûíòûãûíäà ïàéäà áîëîò. Áèðãå èøòå-
ãåí àäàìäàðäûí áèðè áèðèíå èøåíúúñú èøòèí ýü áàøêû øàðòû áîëóï
ýñåïòåëåò.
? ?
Ãåçèòòè ÷ûãàðóóäà ýí áàøêû àäàìäàð áóë:
– áàøêû ðåäàêòîð,
– ÷ûãàðóóíóí ðåäàêòîðó,
– ðåäàêòîðäóí æàðäàì÷ûñû æå áàñòûðóó÷ó,
– ôîòî-ðåäàêòîð (ôîòî-êàáàð÷û).
? ?
Ðåäàêöèÿäà èøòåáåãåí, áèðîê ãåçèò ÷ûãàðóóäà ýü ìààíèëúú àäàìäàð
áóë:
– æàðíàê áîþí÷à äèðåêòîð,
– áàñûëãàí ãåçèòòåðäè òàðàòóó áîþí÷à äèðåêòîð,
– ìàðêåòèíã áîþí÷à äèðåêòîð,
– ¸íäúðúøòúê äèðåêòîð. ? ?
…áèðîê òåêñòòåðäèí êîððåêòèâä¸¸ñúí¸ òúçä¸í-òúç òèåøåñè æîê.

by Jacek Gałązka www.ex-press.com.pl


2. Êàê áåñïîðÿäîê ïðåâðàùàåòñÿ â ãàçåòó?

!!!

!!
!
Áàðäûê ðåäàêöèÿëàð àð êàíäàé èøòåøåò, áèðîê àð áèðèíäå áàñìàíûí
ñàïàòûíà òààñèðè òèå òóðãàí ìàíèëúú ýòàïòàð áàð:

ãåçèòòèí ìàçìóíóí ïëàíäàøòû- ãåçèòòè áàñûï ÷ûãàðóó æ¸í-
ðóó (èø ïëàíû), úíä¸ ÷å÷èì êàáûë àëóó

ãåçèòòèí òåêñòòåðèíèí àêûðêû
ñúð¸òò¸ðäú ïëàíäàøòûðóó
êîððåêòèâä¸¸ñú

ãåçèòòèí ïëàíûí ãåçèòòè æàñîî
êàáûë àëóó



3. Ãåçèòòè âèçóàëäûê òúðä¸ ïëàíäàøòûðóó

Àçûðêû ãåçèò – èëëþñòðàöèÿëàí-
ãàí. Ìûíäàé ûêìà àçûð áúò
äúéí¸ä¸ êîëäîíóëàò æàíà àíû
òóóðà áààëîî êåðåê. Ãåçèòòè âè-
çóàëäûê òúðä¸ ïëàíäàøòûðóó
– áóë æàüû æóðíàëèñòòèê ûêìà
áîëóï ñàíàëàò.

Âèçóàëäûê ïëàíäàøòûðóó – áóë
ðåäàêòîð ìåíåí ñúð¸ò÷úíúí áèð-
ãåëåøêåí èøè.

Âèçóàëäûê ïëàíäàøòûðóóíóí
æûéûíòûãû ñúð¸ò ýñêèçè æå ãå-
çèòòèí èøòåëèï áúò¸ ýëåê
òúðúíä¸ ïàéäà áîëîò.

Âèçóàëäûê ïëàíäàøòûðóóíóí óáà-
ãûíäà êàãàçãà òúøúðúëã¸í ãåçèò
áåòèíèí úëãúñúí êîëîäîíñî
áîëîò.



4. Ñúð¸òòúí òúðë¸ðúíúí êàðàìà êàðøûëûãû æàíà òåìà-
ëàðäû äèôôåðåíöèàöèÿëîî (àæûðàòóó)
Êûçûêòóó ãåçèò êàðàìà-êàðøûëûêòàðäûí íåãèçèíäå òúçúë¸ò. ×îü
ñúð¸òòúí òúðë¸ðú êè÷èíåíåëåðäèí æàíûíà æàéãàøàò, ìààíèëúú òå-
ìàëàð ìààíèñè ¸ò¸ ÷îü ýìåñòåðäèí æàíûíà æàéãàøòûðûëàò. Ìûí-
äàé ûêìà ãåçèòòè îêóï æàòêàí îêóðìàíäû çåðèêòèðáåéò äåãåí
èøåíèìãå àëûï êåëåò.

Ýñèüèçäå áîëñóí:
– îêóðìàí êúòêúñú êåëáåéò. Àë ãåçèò îêóóãà êúíúí¸ 26 ìúí¸òò¸í
àøûê óáàêûò ñàðïòàãûñû êåëáåéò (áóë ÀÊØäàãû îêóðìàíäàð òóó-
ðàëóó, ñèçäåðäå êàíäàé?),
– îêóðìàíäû äåòàëäàð êûçûêòûðáàéò, 10 îêóðìàíäûí 9ó óçóí ìàêà-
ëàëàðãà êàðàãàíäà êûñêàëàðûí æàêòûðàò,
– îêóðìàíäàð ¸çúí¸ òèåøåñè áàð ìàêàëàëàðäû îêóãàíäû æàêòûðû-
øàò,
– îêóðìàíäàð êûçûêòóó æàíà æ¸í¸ê¸é æàçûëãàí ìàêàëàëàðäû æàê-
òûðûøàò, àë ýìè êûçûêñûç, ôàêòûëàðäû àòîî ìåíåí ãàíà ÷åêòåëãåí
ìàêàëàðëàð àëàðäû òàêûð êûçûêòûðáàéò,
– îêóðìàíäàðäûí áèð íå÷å òúðú áàð. Êýý áèðëåðè æàëàü ãàíà ôàêòû
æ¸íúíä¸ áèëãèñè êåëñå, áàøêàëàðû áîëñî æóðíàèëñòòèê ÷åáåð÷è-
ëèêòè áààëàøàò (ýìîöèÿ, æûò, òúñ).



5. Ãåçèòòèí ðèòìè

Ãåçèò áèð òúðä¸ áîëóï, áàøû-
íàí àÿãûíà ÷åéèí áèðäåé
ê¸ðúíúøê¸ ýý áîëóø êåðåê.

Ýü áàøêû áàñûìäàð (ýü êûçûê-
òóó ìàêàëàëàð, ýü êîîç áåò-
òåð) ãåçèòòèí ðèòìèí ê¸ðñ¸òúï
òóðàò.

Êýýäå ãåçèò «êûéêûðûï», êýýäå
«øûáûðàï» òóðóø êåðåê.



6. Ãåçèòòåãè ñúð¸òò¸ð òóóðàëóó áèð íå÷å ñ¸ç

Ãåçèòòåãè ñúð¸òò¸ðäúí ñàïàòûí æîãîðóëàòïàé òóðóï, ãåçèòòèí ¸çúíúí
ñàïàòûí æîãîðóëàòóó ìúìêúí ýìåñ. Àð áèð áàñìà ñ¸ç êàðàæàòû
ñúð¸òò¸ðäúí ñàïàòûí æîãîðóëàòóó æ¸íúíä¸ îéëîíóóñó êåðåê:

– öèôðàëûê ôîòîàïïàðàò ñàòûï àëóó,
– ãåçèòòåãè ñúð¸òò¸ðäú òàëêóóëàï, ñàïàòûí æàêøûðòóó æ¸íúíä¸
îé æúãúðòúú,
– ôîòîêàáàð÷û ìåíåí áèðãåëåøèï ôîòîðåïîðòàæäàðäû ïëàíäàøòû-
ðóóíó ýðåæåñèí êèðãèçúú,
– ãåçèò áåòèíå ÷ûãóó÷ó ñúð¸òò¸ðäúí ê¸ë¸ìúí ýêè ýñå ÷îüîéòóó,
– ñúð¸òò¸ðäú ê¸áúð¸¸ê òàðòóó,
– æàüû èäåÿëàðäû òàáóó…



7. Ñúð¸ò æ¸íúíä¸ áèð íå÷å ñóðîî

– çàêàç êûëûíãàí òåêñòêå êàíäàé ñúð¸ò òóóðà êåëåðèí êàíäàé÷à
ýëåñòåòåñèç? Àë æ¸íúíä¸ ñúð¸ò÷ú ìåíåí ñúéë¸øóüóç.
– ãåçèòòèí áåòèí êàíäàé ýëåñòåòåñèç, ñèçäèí èäåÿüûçãà êàíäàé
ñúð¸òò¸ð ò¸ï êåëèøåð ýëå?
– ôîòîêàáàð÷û àëûï êåëãåí ñúð¸òò¸ð êàíäàé îêóÿíû àéòûï æàòû-
øàò, àëàðäû ê¸ðã¸íä¸ ñèçäå êàíäàé ñåçèìäåð ïàéäà áîëóï, êàí-
äàé ìààëûìàò ìåíåí òåêñòòè òîëóêòàï æàòûøàò?
– îêóðìàíãà îêóÿ æ¸íúíä¸ àéòûï áåðúú ú÷úí áàðäûê ñúð¸òò¸ð êå-
ðåêïè? Ìúìêúí áèð ãàíà ñúð¸ò æåòèøòúú áîëîð? Ìàíèëóó ìàà-
ëûìàò áåðáåãåí ñúð¸òò¸ðäú áàñûøòûí êåðåãè æîê.
– Ñèç òàðòêàí ñúð¸òò¸ð òåõíèêàëûê òàëàïòàðãà æîîï áåðåáè? Ýãåð
òàëàïêà æîîï áåðáåñå àëàðäû òàøòîî êåðåê.
– Ñèçäèí ñúð¸òò¸ðúüúç òàëàø ñóðîîëîðäó òóóäóðáàéáû? Ìúìêúí
ñúð¸òò¸ íà÷àð àäàìäàð – ñóëóó æàíà áàêòûëóó ê¸ðúíúï, æàê-
øûëàðû – ê¸üúëñúç æàíà æàãûìñûç ê¸ðúíã¸íäúð, æå áîëáîñî
æåüúú÷úë¸ð – êàéäûãåð æàíà áàñûüêû ìààíàéäà áîëóï, àë ýìè
úìúòñúç àäàì ê¸üúëäúú ê¸ðúí¸¸ð?



8. Áàòûø àãåíòòèãèíåí ñúð¸òòú 37 ñîìãî êàíòèï ñàòûï
àëñà áîëîò?
Àë ú÷úí ñèçãå èíòåðíåò æàíà êðåäèòòèê êàðòà êåðåê. Áóë ìúìêúíáú? Àëáåòòå, àçûð áîëáîñî äà, æàêûíêû
óáàêòà…
ÀÊØíûí 1 äîëëàðû – 37 ñîì (áîëæîë ìåíåí)
Äàðåãè: www.fotolia.com

.... áóë ñûÿêòóó ñàéòòàð ¸ò¸ ê¸ï, èçäåø ãàíà êåðåê.



9. Ãåçèòòå áèðè-áèðèíå áàéëàíûøêàí ìàêàëàëàðäû ïëàí-
äàøòûðóó

Æóðíàëèñòòåðäèí ê¸áú ìàêàëàñû ãåçèòêå æàéãàøàðû ìåíåí àë òåìàãà
ýêèí÷è êàéðûëãûñ áîëîò. Æàüû òåìà èçäåéáèç – ýñêèëåðèí ýñòåãè-
áèç êåëáåéò. Áèðîê ñèç ìàêàëàüûçäà ÷àãûëäûðãàí ê¸éã¸é ìàñåëå
ãåçèò ÷ûãààðû ìåíåí æîê áîëáîéò.
1
Êàéñû óáàêòà áèð òåìàãà áèðäåí ê¸ï ìàêàëà àðíàøûáûç êåðåê?
– îêóÿ àíäàí ñîü äà óëàíòûëà áåðñå (ñîò ÷å÷èìè ÷ûêñà, ¸ðòò¸ëã¸í
úé êàéðàäàí êóðóëñà, ñóó êàïòàãàíäàí æàáûðêàãàí àäàìäàðãà
2
úéë¸ð á¸ëúíñ¸...),
– áèçäèí ìààëûìäîîáóç òàê ýìåñ áîëñî (ìàêàëà æàðûê ê¸ðã¸íä¸í
êèéèí êàíäàéäûð áèð îêóÿëàð áîëñî),
– ìàêàëàíûí àâòîðóíóí áîæîìîëó òóóðà ÷ûêñà (êîððóïöèÿëûê
êûéìûë-àðàêåòòåðè ú÷úí æîîïòó êûçìàòêåð èøèíåí áîøîòóëñà...),
– ãåçèòòèí êåëåðêè ñàíûíäà îêóðìàíäûí ê¸üúëúí ìóðóíêó òåìà-
3
ëàðãà áóðãóáóç êåëãåíäå.



10. Ñîò çàëûíàí ðåïîðòàæ – æóðíàëèñòòèê òúðë¸ðäú òî-
ëóêòîî
Ñîò çàëûíàí æàçûëãàí ðåïîðòàæ ý÷ êèìäèí îêóãóñó êåëáåãåí êûçûêñûç òåêñò áîëóøó ìúìêúí, æå áîëáîñî
æóðíàëèñòòèê ñûéëûêêà òàòûêòóó, ¸ò¸ êûçûêòóó, ¸çúí¸ òàðòûï òóðãàí àäàáèÿò áîëóøó äà ìúìêúí. Áóë
æóðíàëèñòòèå êîëóíäà.
– ìûíäàé òåìàäà äàçóóãà äàÿð áîëóó êåðåê, æóðíàëèñò ñîò ïðîöåññèíèí ¸çã¸÷¸ëúêò¸ðúí, ñîò ïðîöåñ-
ñèíäå êîëäîíóóëóó÷ó ñ¸çä¸ðäó æàíà ñîò çàëûíäà ¸çúí-¸çú àëûï æúðúú ýðåæåëåðèí áèëúúã¸ òèéèø.
– Æàçûï æàòêàí èøêå òèåøåëúú áúò ìàòåðèàëäàðäû æàíà íîðìàòèâäèê àêòûëàðäû îêóï ÷ûãóóñó çàðûë,
– Áóãà ÷åéèí áàñìà ñ¸çä¸ æàðûê ê¸ðã¸í ñîò ïðîöåññòåðè ìåíåí òàíûøóó, ìúìêúí àëàðäûí è÷èíäå ñèçãå
êåðåêòúú ìàòåðèàëäàð áîëóï êàëàð,
– Ýü ìàíèëúú óãóóëàðãà ãàíà êàòûøûüûç, ìààíèñè æîê ïðîöåäóðàëûê ñîò æûéûíäàðûíà óáàêòûüûçäû
êîðîòïîüóç,
– Àäâîêàòòàðãà èøåíáåüèç, àëàðäûí èøè – ôàêòûëàðäû áóðìàëàï, ¸çä¸ðúíúí æàêòîî÷ó àäàìûí àêòàï
÷ûãóó,
– Êàëûñ áîëóüóç, àéûïòàëóó÷óãà äà, æàáûðêàãàíãà äà òàðòïàüûç,
– Áèð íå÷å æîëó ôàêòûëàðäû òåêøåðèüèç, ñèçäèí æåêå ïèêèðèüèç àéûïñûç àäàì ú÷úí ¸êúì áîëóï ÷û-
ãûøû ìúìêúí,
– ÷ûíûãû ðåïîðòåð áîëóüóç, æûòòàðäû, òúñò¸ðäú, ñåçèìòàë äèàëîãäîðäó áàÿíäàï æàçûüûç, ñîò çàëûí-
äàãû ýëäèí, êúá¸ë¸ðäúí, àéûïòàëóó÷ó àäàìäûí êûéìûë-àðàêåòèí êóþëóøòóðóï æàçûüûç, ñîò ÷å÷èìèí
óóêàíäàãû ýëäèí ìààíàéû æ¸íúíä¸ àéòûï áåðèüèç, èøèêûëûï ôèëüìãå ñöåíàðèé æàçûï æàòêàíäàé ýëå-
ñòåòèüèç. Îêóðìàíäàðãà àë æàãàò.



11. Ê¸ï áàà áåðèëá¸¸÷ú æóðíàëèñòèêàíûí êè÷è òúðë¸ðú

Jacek Seminaria dziennikarskie
Gałązka i graficzne
Áóë àäàìäàð, ìåêåìåëåð æå organizowane przez Wschodnioeu-
áóþìäàð æ¸íúíä¸ãú æàëïû – doradca pra- ropejskie Centrum Demokratyczne
ìààëûìàòû áàð êè÷èðýýê sowy, projek- w Kirgistanie.
tant grafiki
êîîçäîëãîí ðàìêàëàð. Ìààëû- prasowej
ìàò êûñêà ãàíà ôàêòûëàðäû i trener.
áàÿíäàï, êèì, ýìíå, êà÷àí,
Doświadczenie dziennikarskie: re-
porter tygodnika „Na przełaj”, re-
ýìíå ú÷úí äåãåí ñóðîîëîðãî
æîîï áåðèï òóðàò. daktor i kierownik działu informacji
miejskich dziennika „Super Express”. Miejsce: miasta Talas i Osz.
Doświadczenie graficzne: dyrektor Uczesnicy: reporterzy, korespon-
artystyczny dziennika „Super Ex- denci, redaktorzy i graficy gazet lo-
press” kalnych.
Rodzina: żona dziennikarka i dorosła Forma: prezentacje i zajęcia warsz-
córka – studentka Akademii Sztuk tatowe.
Pięknych Czas trwania: od piątkowego polo-
łudnia do niedzielnego obiadu.



12. Ê¸ï áàà áåðèëá¸¸÷ú æóðíàëèñòèêàíûí êè÷è òúðë¸ðú –
“ñàòûï àëûíãàí áóþìäàðäûí òèçìåñè”
Áóë òóøóíäà êè÷èíå á¸ëúê÷¸-
ë¸ðú áàð òåêøåðúú ú÷úí ñó-
ðîîëîðäóí òèçìåñè. Àëàð Relacja z sądu: o tym musisz pamiętać
– musisz być przygotowany, znać sądowe procedury, sposób zachowania
ê¸ðñ¸òì¸ áåðúúä¸ êåðåêòåëåò
(ìèñàëû, ãåçèò ú÷úí ñúð¸ò dziennikarzy na sali sądowej, znać sądowy żargon
òàíäîîäî äîáóø áåðúú). Áóë – przeczytaj wszystkie dostępne akta i dokumenty opisywanej sprawy

– uważnie monitoruj wszystkie procesy sądowe w prasie i wydawnictwach
òúð áèç äúê¸íã¸ áàðààðäà äà-
ÿðäàï àëóó÷ó ñàòûï àëà òóðãàí sądu; może wśród nich znajdzie się coś niesłychanie interesującego dla
áóþìäàðäûí òèçìåñèíå îêøî- Twojej gazety
øóï êåòåò. – chodź tylko na ważne rozprawy, nie trać czasu na nieistotne proceduralne
posiedzenia sądu
– nie ufaj adwokatom, ich praca polega na naginaniu faktów i obronie oska-
rżonego za wszelką cenę
– bądź neutralny, staraj się nie stawać po stronie ofiary ani przestępcy

– trzy razy sprawdzaj fakty, twoja relacja może być mimowolnie wydanym
wyrokiem na niewinną osobę
– bądź prawdziwym reporterem: opisuj zapachy, kolory, cytuj dramatyczne
dialogi, opisuj zachowanie publiczności, świadków i oskarżonego, reakcję
na wyrok. Jakbyś pisał scenariusz do filmu. Ludzie to lubią.



13. Ê¸ï áàà áåðèëá¸¸÷ú æóðíàëèñòèêàíûí êè÷è òúðë¸ðú –
ïóíêòàð áîþí÷à òèçìå
Áóë æîãîðóäà àéòûëãàíäàé
òèçìå, áîëãîíäî á¸ëúê÷¸ë¸ðú
æîê. Ìûíäàé ûêìà ýü ìà- Planowanie zdjęć
íèëúú ñóðîîëîðäó ýñêå òóòóï
êàëóóãà æàðäàì áåðèï, êåüåø – jak sobie wyobrazasz zdjecie ilustrujace zamówiony
áåðúú÷ú ìàêàëàëàðäà êîëäîíó- 1 tekst? Porozmawiaj o tym z fotografem.
ëàò (è÷åãè-êàðûíäûí óóëàíóó-
– jak sobie wyobrazasz strone gazety, jakie zdjecie jest
ñóíàí êàíòèï ñàêòàíóó êåðåê, 2 potrzebne do Twojego pomysłu na layout?
è÷êè÷òèêòåí æàíà áàüãèëèê-
òåí ê¸ç êàðàíäûëûãûí êàíòèï – jaka historie opowiadaja zdjecia, które fotograf
áèëúúã¸ áîëîò...)
3 przyniósł do redakcji, jakie emocje budza, jakie
informacje dodaja do tekstu?

– czy wszystkie zdjecia sa potrzebne do opo-
4 wiedzenia historii? Moze wystarczy jedno?
Nie warto publikowac zdjec, które niczego
nie wniosa.



– „ÊÀÄÀÌ ÀÐÒÛÍÀÍ ÊÀÄÀÌ” Ê¨ÐÑ¨ÒÌ¨ÑÚ
Áóë êåüåø áåðúúíúí äàãû áèð
òúðú. Áóë òúðäú òàìàê-àø äà-
ÿðäîîíóí ûãû æ¸íúíä¸ æà-
çóóäà êîëäîíñî áîëîò
Papryka z serem feta
(ëàãìàíäû, ìàêñûìäû, æåí- Rozgrzac piekarnik do 180o C.
Zagotowac rosol w malym rondlu, zdjac z palnika, dodac
øåíäåí äààðûëûê è÷èìäèêòè kuskus, przykryc i odstawic.
êàíòèï äàÿðäîî êåðåê...).
Zagotowac wode w sporym rondlu. Odciac wierzchy z
papryk, usunac gniazda nasienne i membrany (ja prze-
krawam paryki wzdluz na pol), wrzucic na wrzatek i
zblanszowac okolo 3-5 minut. Przelozyc na durszlak i odsaczyc do gory no-
gami.

Na patelni zeszklic cebule, dodac czosnek, seler, cukinie, pieczarki i sauté okolo
5 minut az warzywa beda miekkie. Zdjac z palnika, dodac oregano, pomi-
dorki i ciecierzyce i kuskus. Przysmaczyc sola i pieprzem do smaku, wymie-
szac i wmieszac do nadzienia pokruszona fete.

Napelnic nadzieniem przestudzone papryki, ukladac w zarodopornym naczy-
niu, skropic rosolkiem i piec okolo 15-20 minut.



– òàáûøìàê
Áóë áàëäàðãà àðíàëãàí êèòåï-
òåðäå êîëäîíóëóó÷ó òúð, Sprawdzian dobrego redaktora
1. Czy wolno podczas kadrowania zdjęcia obcinać brodę osoby fotografowanej?
áèðîê äúéí¸ æúçúíä¸ ÷îü-
äîð äàãû îþíãà êûçûãûøàò.
Êýýäå àëàð òàáûøìàêòàðäûí 2. Dlaczego zdjęcia na stronie gazety powinny być różnej wielkości?

3. Co się stanie, jeśli wszystkie artykuły w wydaniu gazety będą miały taką samą
ñóðîîëîðóíà æîîï æàçóó ú÷úí
ãàíà ãåçèò ñàòûï àëûøàò. Áóë długość?
ó÷óðäà æåüúú÷úë¸ðäú ñûéëûê
áåðèï ê¸ò¸ðì¸ë¸¸ êåðåê, 4. Ile czasu przeciętnie dziennie poświęca czytelnik na czytanie gazety?
áèðîê ê¸áúí÷¸ ãåçèòòåðäå 5. Czy grafik łamiący gazetę musi mieć przygotowanie dziennikarskie?
àëàðäûí ñúð¸òò¸ðúí ãàíà ÷û-
ãàðûï êîþøàò. 6. Czym się różni lista wypunktowana od listy sprawunków?

znaczene wykonania zadania.
winien – przecież pracuje w gazecie. 6. Lista sprawunków miw miejsce na za-
Będzie wyglądało, jakby redaktor nie wykonał swojej pracy. 4. 26 minut. 5. Po-
1. Nie wolno, ale czasem sie zdarza. 2. Żeby zbudować hierarchię artykułów. 3.
ODPOWIEDZI



– Á¨ËÚÍÃ¨Í ÖÈÒÀÒÀ

Redago-
Ìàêàëàëàðäà áèð¸¸ë¸ðäúí àé-
Nowoczesna gazeta jest ilustrowana. Ten
trend obejmuje już cały świat i nie da się go
òêàíû öèòàòà òúðúíä¸ áåðèëåò

wanie jest
zlekceważyć. Nową umiejętnością dzienni-
ýìåñïè. Êýý áèð ó÷óðäà ýü
karską staje się wizualne (graficzne) plano-
îëóòòóó öèòàòàëàðäû øðèôò-
wanie wydania. Wizualne planowania jest

wspólnym zada-
òèí áàøêà òúðú ìåíåí á¸ëúï
wspólną pracą redaktora i grafika. Wynik pla-
ê¸ðñ¸òúú àøûêòûê êûëáàéò.
nowania wizualnego ma postać szkicu rysun-

niem redaktorów
Îêóðìàí á¸ëúíã¸í öèòàòàíû
îêóï êûõûãàò äà, ìàêàëàíû kowego, albo wydruku wstępnie złamanej
áúòúíä¸é îêóãóñó êåëåò. gazety. Do planowania wizualnego przydaje

i grafików
się narzędzie w postaci papierowych wzorów
stron gazety.
Interesująca gazeta zbudowana jest na zasa-
dzie kontrastu. Duże formy graficzne sąsia-
dują z małymi, ważne tematy z mniej
ważnymi. Ta mieszanka sprawia, że czytelnik gazety) wyznaczają rytm wydania. Czasem ga-
nie zaśnie czytając. Gazeta nie może być mo- zeta musi krzyczeć, a czasem tylko szeptać.
notonna, od pierwszej do ostatniej strony wy- Dla większości dziennikarzy temat artykułu
glądać tak samo. Główne akcenty umiera wraz z oddaniem tekstu redaktorowi
(najciekawsze artykuły, najładniejsze strony wydania.



– ÌÅÇÃÈË ÁÀÃÛÒÛ
Áóë ûêìà êèìäèð áèð¸¸íúí
¸ìúðëúê æîëóí æå îêóÿëàð
òàðûõûí êûçûêòóó òúðä¸ áà-
ÿíäàï áåðúúã¸ ìúìêúí÷úëúê IX 2007 IX 2007 XI 2007
Seminarium Seminarium Seminarium
áåðåò (èøêàíà, ìóçûêàëûê
òîï, ìåêòåï...). Ìûíäàé ìàêà- dziennikarskie dziennikarskie dziennikarskie
ëàíû ñúð¸ò ìåíåí òîëóêòàï poświęcone lo- poświęcone poświęcone
kanlości ga- podstawom zaawansowa-
zety warsztatu nym formom
êîéñî áîëîò.
dziennikar- zarządzania
skiego treścią gazety

Seminarium po- Seminarium po-
święcone gra- święcone gra-
fice gazetowej fice gazetowej
i współpracy i współpracy
między redak- między redak-
torami a grafi- torami a grafi-
kami kami

IX 2006 XI 2006



18. Ðåäàêòîðäóí ðîëó

Æóðíàëèñò ìàêàëà æàçààð- Æóðíàëèñò ìàêàëàíû æàçûï
äûí àëäûíäà: áúòê¸íä¸:

– òåìàñûí áåëãèëåéò, – òåêñòòèí ñòðóêòóðàñûí òåê-
– ôîêóñóí (ýü ìàíèëúúñú) Æóðíàëèñò ìàêàëà æàçûï æàò- øåðèï, êåðåêòúú æåðëåðèí
áåëãèëåéò, êàíäà: îüäîéò,
– êîøóì÷à ìàòåðèàëäàðäû – òèë æàãûíàí êåòêåí êàòà-
ïëàíäàøòûðàò (ñúð¸òò¸ð, – æàüû äåòàëäàðäû òîëóêòàï æà- ëàðäû îüäîéò,
êîøóì÷à òåêñòåð, ãðàôèêà- çóóãà àðãàñûç (ýãåð àëàð æå- – áåòòèí æàëïû ê¸ðúíúøúí¸
ëûê êîîçäîî). òèøñèç áîëñî), êàðàòà òåêñòòèí êåðåêòúú
– óáàêûòûí êîíòðîëäîï òóðàò æåðëåðèí ê¸á¸éòúï æå àçàé-
(æóðíàëèñòòè êîíòðîëäîï, ìà- òûï êîåò, ãðàôèêà, ñúð¸ò-
êàëàíû ¸ç óáàãûíäà áúòúðúú), ò¸ðã¸ ûáãàéëàøòûðàò
– áåêèòèëãåí ïëàíäû ¸çã¸ðòúúã¸ (ìàêåò).
ìúìêúí÷úëúê áåðáåéò (ôîêóñ), – ìàêàëàíûí óëàíäûñûí îéëî-
– ãðàôèêàëûê òúðë¸ðäúí, ñúð¸ò- íóøòóðàò.
ò¸ðäúí ò¸ï êåëèøêåíäèãèíå
ê¸üúë áóðóï òóðàò (ìàêàëàãà
òèéèøòúú ñúð¸òò¸ðäú òàí-
äàéò).



19. Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ – ÷ûíäûê æàíà æàãûìäóó òå-
çèñòåð

Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ èçèëä¸¸÷úë¸ðã¸ áåëãèñèç æàíà êîîì÷óëóê ú÷úí ìàíèëúú áîëãîí ìààëûìàòòàðäûí
à÷ûëûøûíàí òóðàò. Àíûí íåãèçèí ïîëèöèÿëûê æàíà øïèîíäóê ûêìàëàðäû êîëäîíóó ìåíåí áèðãå, áèð
íå÷å ìààëûìàò áóëàêòàðûíàí àëûíãàí, òàëàïòóó òåêøåðúúä¸í ¸òê¸í ìààëûìàò òúç¸ò.

Ê¸ðúíúêòúú àäàìäàð òóóðàëóó ìààëûìàò îêóðìàíäàð òàðàáûíàí ¸çã¸÷¸ áààëàíàò. Êýýäå ìûíäàé ìààëû-
ìàòòûí áààëóóëóãóíàí òåêøåðúúíúí äà æîê áîëóï êàëàò. Ìûíäàé ó÷óðäà áóë æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸
áîëóï ýñåïòåëáåéò, áóë æ¸í ãàíà ðåïîðòàæäûí êýý áèð ê¸ðúíúøò¸ðú áàð ñîòòóí, ïîëèöèÿíûí, ïðîêóðà-
òóðàíûí èøè òóðàëóó ìààëûìàò òàðàòóó êàòàðû êàðàñà áîëîò.



20 Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ – ìîðàëäûê æàêòàí øåê êåë-
òèðúú÷ú ìààëûìàò áóëàêòàðû

Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸íúí àðòûê÷ûëûãû áîëóï æóðíàëèñòòèí ê¸ç êàðàøûíûí áèéëèê îðãàíäàðûíàí, ïðî-
êóðàòóðàäàí æå ïîëèöèÿäàí ê¸ç êàðàíäûñûçäûãû ñàíàëàò. Æóðíàëèñò ìàíèïóëÿöèÿëàðãà îüîé ýëå ÷àë-
äûãûï, ìàêàëàíûí êààðìàíûíûí äóøìàíäàðû æå áèéëèê îðãàíäàðû òàðàáûíàí áåðèëãåí
êîíôèäåíöèàëäûê ìààëûìàòòû òàðàòûï àëûøû ìúìêúí.



21. Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ – ìààëûìàòòûí ñûçûëûï ÷û-
ãóóñó æàíà ìàíèïóëÿöèÿ

Äåìîêðàòèÿíûí ¸íúãúú øàðòòàðûíäà ìààëûìàòòûí ñûçûëûï ÷ûãóóñó êúíä¸í êúíã¸ ê¸á¸éúï áàðàòàò.
Ìóðäà ê¸ç êàðàíäûñûç áàñìà ñ¸çã¸ èøåíáåñòèê ìåíåí ìàìèëå êûëãàí áèéëèê, æóðíàëèñòèêà ìåíåí ñàë-
ãûëàøêàíäûí îðäóíà àíû ¸çúíúí ìàêñàòûíäà êîëäîíóóãà áîëî òóðãàíäûãûí òåç àðàäà òúøúíäú. Ê¸ï
ó÷óðäà æóðíàëèñò ¸çúí êîëäîíãîíãî ìúìêúí÷úëúê áåðåò. Ìàíèïóëÿöèÿíû êûëìûøêåðëåð (ìèñàëû, óþ-
øóëãàí êûëìûøòóó òîïòîð) æàíà æàðíàê áîþí÷à æîãîðêó êâàëèôèêàöèÿëóó àäèñòåðäè æàëäîî÷ó ÷îü
êú÷òúú èøêàíàëàð (êîðïîðàöèÿëàð) êîëäîíîò.



22. Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ - ïðîâîêàöèÿ

Æóðíàëèñòòèê ïðîâîêàöèÿ àòàëãàí òúð æóðíàëèñò ¸çúíúí êèì ýêåíäèãèí æàøûðûï èøòåãåíäèêêå íåãèç-
äåëãåí. Îêóÿíû áàøêà÷à æîë ìåíåí áàÿíäàé àëáàãàíäûêòàí æóðíàëèñò ìûíäàé æàëãàíäûêêà áàðóóãà àð-
ãàñûç áîëîò. Áèðîê ïðîâîêàöèÿãà áàðãàí æóðíàëèñò êýý áèð ìîðàëäûê ïðèíöèïòåðäè áóçóï æàòêàíûí
óíóòïîî êåðåê. Ïðîâîêàöèÿ íîðìà áîëóï êàëáàøû êåðåê. Àë ¸ò¸ çàðûë ãàíà ó÷óðëàðäà æàíà êîîì÷óëóê-
òóí áåéïèëäèãè ú÷úí æóìøàëûø êåðåê.



23. Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ – ñîò æîîáóíà òàðòûëãàí
æóðíàëèñò

Áèéëèê æóðíàëèñòòè îüîé ýëå ñîò æîîáóíà òàðòûøû ìúìêúí, áèðîê áàñìà ñ¸ç äàãû áèéëèêòèí òóðìóøóí
îüîé ýëå áóçà àëàò. Ãåçèòòè ÷ûãàðóó÷ó àäàì æóðíàëèñòòèí æàëãûç êîðãîî÷óñó áîëî àëàò – ýãåð àë êàà-
ëàñà, áàñìà ñ¸çäúí êú÷úí ïàéäàëàíûï, ¸çúíúí êûçìàòêåðèí ¸ò¸ èéãèëèêòúú êîðãîé àëàò. Áàøêà÷à àé-
òêàíäà, ñ¸ç ýðêèíäèãèí êîðãîîíóí íåãèçãè ûêìàñû áîëóï, æóðíàëèñòòòåðäèí æàíà ðåäàêöèÿëàðäûí
áèðãåëåøèï èøòåøè ýñåïòåëåò. Ìûíäàé ñàëãûëàøòàð æóðíàëèñòòåð àðàñûíäà ïðàêòèêàëûê òàæðûéáà
ìåíåí àëìàøóóãà äà æàðäàì áåðåò.



24. Òåðãîâ æóðíàëèñòèêàñè – àõëàòõîíàäà êóéìàëàíèø
çàðóðàòè

Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ ïîëèöèÿíûí èøèíå îêøîøîò. Àë íåãèçèíåí æóìàëàï, àéëàï æàñàëûï æàòêàí
ê¸üúëñúç èøòåí òóðàò: ý÷ êàíäàé êûçûãû æîê ìààëûìàòòû êàðàï ÷ûãóó, ìàéäà-÷úéä¸ ìûéçàì áóçóóëàð
áîþí÷à áîëãîí ñîò èøòåðèíèí òèçìåñèí îêóó, áàñìà ñ¸çä¸ãú ìàêàëàëàðäû èçèëä¸¸, Èíòåðíåòòåãè ìààëû-
ìàòòû èëèêò¸¸.



25. Æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ – ãðàæäàíäûê æóðíàëèñòèêà

Èíòåðíåòòèí ¸íúãúúñú ìåíåí æàüû ¸çã¸÷¸ ìààëûìàò áóëàãû ïàéäà áîëäó – áóë ãåçèòòåðäèí îêóðìàíäàðû.
Èíòåðíåòòåãè ôîðóì, áëîã æàíà ýëåêòðîíäóê ïî÷òà àðêûëóó ãåçèòòèí ìàêàëàëàðûíà êåðåêòúú êûçûêòóó
áàÿíäàìàëàðäû àð áèð àäàì ñàëûï æèáåðå àëàò æàíà æèáåðèï æàòàò. Êîðåÿäà êûðê ò¸ðò ìèü ãðàæäàí-
äûê êàáàð÷ûñû áàð ñåðâèñ àðêûëóó êúíúí¸ 200 òåêñò æàðûê ê¸ð¸ò. Ñèçäèí îêóðìàíûüûçäûí àð áèð
òåêñòè àáäàí áààëóó, æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸üúçã¸ êåðåêòúú ìààëûìàòòû êàìòûøû ìúìêúí.



26. Èíòåðíåò – ãðàæäàíäûê æóðíàëèñòèêàíûí àñïàáû

Êîðåÿäàãûäàé ìààëûìàò àëìàøóó èíòåðíåòñèç ìúìêúí áîëáîñ ýëå. Îøîíäóêòàí àçûðêû ãåçèòòåðäèí ¸ç-
ä¸ðúíúí ñàéòòàðû áàð, ñàéòòàðäûí è÷èíäå áîëñî – îêóðìàíäàð ú÷úí òåìàòèêàëûê áëîãäîð áàð. Áëîãäî-
ðäî æàéãàøêàí òåêñòòåðäèí êýý áèðëåðè ãåçèòòèí áåòèíåí æàðûê ê¸ð¸ò. Áóë æóðíàëèñòòåðäèí øòàòûí
ê¸á¸éòúú áîþí÷à òåç æàíà áåêåð ûêìà. Îøîíó ìåíåí áèðãå áëîãäóí ìàçìóíóí öåíçóðàëàï òóðóóãà áîëîò
(ñàéòòûí ìîäåðàòîðóíóí èøè).



27. Ãåçèòêå áëîã ýìíå ú÷úí êåðåê?

Áëîã ãåçèò ìåíåí îêóðìàíäûí îðòîñóíäàãû êîíòàêòòûí ýü æ¸í¸ê¸é òúðú áîëóï ýñåïòåëåò. Áèð íå÷å êóíä¸ï
æå æóìàëàï îêóðìàíäàðäûí êàòòàðûí êúòúï îòóðãàíäûí îðäóíà êàòòàð æàíà òåêñòòåð êåëúú÷ú áëîãäó
(ýêè òàðàïòóó áàéëàíûø) à÷óóãà áîëîò.

Áëîã ãðàæäàíäûê æóðíàëèñòèêàíûí æàêøû àñïàáû æàíà æóðíàëèñòòèê èëèêò¸¸ ú÷úí ïàéäàëóó ìààëûìàò-
òûí áóëàãû áîëóøó ìúìêúí.

Áëîã èíòåðíåò-áàðàê÷àíûí ýü æ¸í¸ê¸é òúðú, àíäà èøò¸¸ ú÷úí ¸çã¸÷¸ òåõíèêàëûê áèëèì çàðûë ýìåñ. Êå-
üèðè áåëãèëúú ñåðâèñòåðäèí áèðè (www.blogger.com) îðóñ òèëèíäåãè áàðàê÷àëàðû áàð, àíûí è÷èíäå îí
ìúí¸òòúí è÷èíäå ¸çúüúçäúí áëîãóüóçäó à÷ñàüûç áîëîò.



28. 10 ìúí¸òòúí è÷èíäå îðóñ òèëèíäåãè áåêåð áëîã

Æîãîðóäà àòàëãàí ñåðâèñòåãè áëîãäó ìûíäàé÷à à÷ñà áîëîò www.blogger.com

1

2

3


29. Àäàìäàð ãåçèòòåðäè êàíòèï îêóéò – æàüû èëèìèé èçèë-
ä¸¸ë¸ð (2007)
1990-æûëäàí áåðè ÀÊØäàãû æóðíàëèñòòèê èçèëä¸¸ë¸ðäúí áîðáîðó æàíà The Poynter Institute àòòóó æóð-
íàëèñòèêàíûí æîãîðêó ìåêòåáè ýëäèí ãåçèòòåðäè êàáûë àëóóñó áîþí÷à Eye Track àòòóó èçèëä¸¸ë¸ðúí
¸òê¸ðúï æàòàò. 2007-æûëäûí æàéûíäà êåçåêòåãè èçèëä¸¸ë¸ðäúí íàòûéæàñû ò¸ì¸íä¸ãúä¸é áîëãîí:

– ìààëûìàòòû èíòåðíåòòåí àëãàí îêóðìàíäàð, ãåçèòòèí îêóðìàíäàðûíà êàðàãàíäà ê¸áúð¸¸ê îêóøàò,
– ìàêàëà êàí÷àëûê óçóí áîëñî, îêóðìàí àíû îøîí÷îëóê îêóãóñó êåëáåéò,
– èíòåðíåòòå ìàêàëàíûí 77 %, ãåçèòòåãè ìàêàëàíûí 62 %, àë ýìè êåüèðè áåëãèëúú òàáëîèääåðäå 57 %
îêóëàò,
– îëóòòóó ìàñåëåëåðäè ÷àãûëäûðãàí ãåçèòòåðäèí îêóðìàíäàðû ýü áèðèí÷è ìàêàëàíûí òåìàñûí îêóéò,
àíäàí ñîü ñúð¸òê¸ ê¸üúë áóðóøàò, àë ýìè áóëâàðäûê ãåçèòòåðäèí îêóðìàíäàðû áèðèí÷è ñúð¸òúí, àíäàí
êèéèí ãàíà ìàêàëàíûí òåìàñûí êàðàøàò,
– ãåçèòòèí ê¸ï ìàêàëàëóó áåòòåðè îêóðìàíäûí ê¸üúëúí àçûðààê áóðàò,
– ãåçèòòèí ìààëûìàòòû àç ¸ë÷¸ìä¸ æàíà ñúð¸òò¸ðäúí êîøòîîñóíäà áåðãåí áåòòåðè îêóðìàíäûí ê¸üúëúí
ê¸áúð¸¸ê áóðàò,
– îêóðìàí ìàêàëàíûí êè÷è òúðä¸ (ìåçãèë áàãûòû, ïóíêòàð áîþí÷à òèçìå) æàçûëãàí æåðëåðèí óçóí
òåêñòòåðãå êàðãàíäà æàêøû ýñòåï êàëûøàò,
– ÷îü ê¸ë¸ìä¸ãú æàíà êûéìûë-àðàêåòòè ê¸ðñ¸òê¸í ñúð¸òò¸ð êè÷èíå ñúð¸òò¸ðã¸ êàðàãàíäà îêóðìàíäûí
ê¸üúëúí ê¸áúð¸¸ê áóðóøàò, àë ýìè ãåçèò áåòèí áúòúíä¸é ýýëåãåí àäàìäàðäûí ñúð¸òú ê¸üúëäú òàêûð
áóðáàéò.



30. Êàçàêñòàíäûí ÷åãèíåí àðû – äúéí¸ëúê ãåçèòòåð áàð-
äûê æåðäå ¸çã¸ðúëúúä¸

Îðòî Àçèÿíûí ãåçèòòåðè áúò
äúéí¸ä¸ãú ãåçèòòåð ñûÿêòóó
ýëå ¸çã¸ðúëúï æàòûøàò. Êàçà-
êñòàíäûí Êîñòàíàé øààðûí-
äàãû íåìåöòèê ýë÷èëèê
Àìåðèêàäàãû Ýë Àðàëûê æóð-
íàëèñòèêà áîðáîðó ìåíåí êûç-
ìàòòàøòûêòà æåðãèëèêòúú
“Íàøà Ãàçåòà” ãåçèòèíå óþì-
äóê, ñòðóêòóðàëûê æàíà ãðà-
ôèêàëûê æàêòàí æàüûëûê
êèðãèçèøêåí.



31. Ýìíåãå ê¸üúëäú áóðóó çàðûë – æàêûíêû 5 æûëäàãû
ñèçäèí ãåçèòèüèçäèí ïëàíû

Ãåçèòòèí ñàïàòûí æîãîðóëàòóó
äàéûìà êåðåêòúú íåðñå, áèðîê
áààðäûê æàãûí áèð óáàêòà
æàêøûðòàì äåñåüèç, ìûíäàé
èøòè àòêàðóó áàò ýëå
ê¸üúëúüúçäú êàëòûðàò. Àí-
äûêòàí, áèð íå÷å á¸ëúêò¸ðä¸í
òóðãàí èø ïëàíûí äàÿðäîî
êåðåê. À ñèçäèí ïëàíûüûç
êàíäàé?



32. Óêóê æàíà ýòèêà – àâòîðäóê óêóêòàð

Àçûðêû ó÷óðäà ¸çúíúí òåêñòèíå, ñúð¸òúí¸, ãðàôèêàëûê áåëãèñèíå àâòîðäóãóíàí áàø òàðòïàãàí àäàìäûí
óêóãó ìûéçàì àðêûëóó êîðãîëîò.

Ýãåð ñèç èíòåðíåòòåí áàøêà áèð¸¸íúí ýìãåãèíèí íàòûéæàñûí ê¸÷úðúï àëñàüûç, êóóãóíòóêêà àëûíûï, ñîò
æîîáóíà òàðòûëûï, ìûéçàì àðêûëóó æàçà àëûï êàëûøûüûç ìúìêúí.

Ìèñàëû, ñèç ãåçèò áåòèíäåãè ñúð¸òòú ïðåçåíòàöèÿ ó÷óðóíäà ê¸ðñ¸òñ¸üúç àíûí êîðêóíó÷ó æîê, áèðîê àë
ñúð¸òò¸ðäú ìààëûìàò àãåíòòèãè àðêûëóó òàðàòóóãà àðàêåò æàñàñàüûç, áóë êûëìûø áîëóï ñàíàëàò.

Ìàéäà êûëìûøêåðëåðäè àçûðûí÷à ý÷ êèì æîîïêî òàðòà ýëåê, áèðîê äúéí¸ êúíä¸í êúíã¸ òåç ¸çã¸ðú-
ëúúä¸.



33. Óêóê æàíà ýòèêà – æåêå òóðìóøêà áîëãîí óêóêòó
áóçóó

¨çúíúí àòûí ãåçèò áåòèíäå ê¸ðãúñú êåëãåí àäàìäàð áàð, áèðîê êýý áèð àäàìäàð êàïûñûíàí ãàíà êåüèðè
áåëãèëúú áîëãîí îêóÿíûí êàòûøóó÷óëàðû áîëóï êàëûøàò. Àëàðäû áààìäàï áèëúú ìåíåí áèðãå àëàðäûí
æåêå òóðìóøêà áîëãîí óêóãóí ñàêòîî çàðûë.

Æåêå òóðìóøêà áîëãîí óêóêòóí áóçóëóøóíóí ò¸ðò êåüèðè áåëãèëúú ûêìàñû:
– êúòúðá¸ã¸í æåðäåí êèðèï êåëúú, àüäûï æúðúú, òúøúíá¸ñòúêê¸ àëûï áàðóó,
– æåêå, èíòèìäèê, êàäûð-áàðêêà øåê êåëòèðúú÷ú ìààëûìàòòàðäû òàðàòóó,
–„æàëãàí æàðûê” (ìàçìóíäó, êîíòåêñòòè áóçóó),
– ñúð¸òòúí ýáåãåéñèç ê¸ï êîëäîíóëóøó (ìèñàëû, æàðíàê ú÷úí).



34. Óêóê æàíà ýòèêà – ìîðàëäûê-ýòèêàëûê êîäåêñòåð

Ê¸ï ¸ëê¸ë¸ðä¸ æóðíàëèñòòèê óþìäàð ¸çä¸ðúí¸ ûëàéûê ìîðàëäûê-ýòèêàëûê êîäåêñòåðäè ÷ûãàðûøàò.
Ê¸áúí÷¸ àëàðäûí ìàçìóíó áèðè-áèðèíå îêøîø, àíòêåíè áàðäûê ¸ëê¸ë¸ðä¸ æóðíàëèñòèêàíûí ìàêñàòû
áèð: ìààëûìàòêà áîëãîí çàðûëäûêòàðäû êàíààòòàíäûðóó, óêóê áóçþîíóí íåãèçèíäå äåìîêðàòèÿíûí ¸í-
úãúøúí¸ øàðò òúçúú.

Ýü áàøêû ïðèíöèïòåðäè ò¸ì¸íêúë¸ð äåï àòàñà áîëîò:
– ÷ûíäûêòû òààï, àíû áàÿíäàï æàçóó êåðåê,
– æàðûê ê¸ðã¸í ìàêàëàíûí òåðñ òààñèðèí ÷åêò¸¸,
– èøòè ê¸ç êàðàíäûñûç æàíà êîîì÷óëóêòóí êûçìàòûíà ê¸çä¸¸,
– æ¸í¸ê¸é áîëóó.


Journalism teaching (kyrgyz)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Journalism teaching (kyrgyz)

Similar to Journalism teaching (kyrgyz) (20)

More from Jacek Galazka

More from Jacek Galazka (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Journalism teaching (kyrgyz)