4. Σφνδεςθ προτάςεων
Στθν ίδια πρόταςθ πολλζσ φορζσ υπάρχουν ίδιοι όροι (ουςιαςτικά,
επίκετα, ριματα, …) που να είναι μεταξφ τουσ αςφνδετοι (δεν ςυνδζονται με
κάποιο ςφνδεςμο). Αυτοί οι όροι χωρίηονται μεταξφ τουσ με κόμμα. Αυτό
είναι το αςφνδετο ςχήμα.
Ρ.χ. Ο Γιϊργοσ αςχολείται το απόγευμα με κολφμβθςθ, τζνισ, βόλεϊ, μπάςκετ.
Μποροφμε αν κζλουμε να βάλουμε αντί για κόμμα το ςφνδεςμο και.
Ρ.χ. Ο Γιϊργοσ αςχολείται το απόγευμα και με κολφμβθςθ και τζνισ και βόλεϊ
και μπάςκετ.
Τότε ζχουμε ςχιμα πολυςφνδετο.
Μποροφμε επίςθσ να αντικαταςτιςουμε μόνο το τελευταίο κόμμα με το
και.
Ρ.χ. Ο Γιϊργοσ αςχολείται το απόγευμα με κολφμβθςθ, τζνισ, βόλεϊ και
μπάςκετ. (παρότι ζχουμε ζνα και ςτο τζλοσ τθσ πρόταςθσ, το ςχιμα
παραμζνει αςφνδετο)
6. Ονοματικι ρθματικι φράςθ
Ρηματική ονομάηεται μια φράςθ όταν περιζχει ριμα.
Ρ.χ. Ρλθμμφρθςε θ πόλθ
Ονοματική ονομάηεται θ φράςθ που δεν περιζχει ριμα
(αποτελείται από λζξεισ που είναι ονόματα, ςυνικωσ
ουςιαςτικά)
Ρ.χ. Ρλθμμφρα ςτθν πόλθ.
Οι ονοματικζσ φράςεισ χρθςιμοποιοφνται ςε τίτλουσ:
κεφαλαίων, βιβλίων, εφθμερίδων, διαφθμιςτικϊν κειμζνων
Για να μετατρζψουμε μια ονοματικι φράςθ ςε ρθματικι
μετατρζπουμε ζνα ουςιαςτικό ςε ριμα και αντίςτροφα.
Ονοματική φράςη Ρηματική φράςη
Πλημμφρα ςτθν πόλθ. Πλημμφριςε θ πόλθ.
Κατεδαφίςτηκε κτίριο Κατεδάφιςη κτιρίου.
7. Κφριεσ προτάςεισ
Κφριεσ ή ανεξάρτητεσ λζγονται οι προτάςεισ που ζχουν
ολοκλθρωμζνο νόθμα και μποροφν να ςτακοφν μόνεσ τουσ ςτο
λόγο.
Ρ.χ. Ο Γιϊργοσ είναι μακθτισ.
Ροιοσ είδε τθν Ειρινθ;
Οι κφριεσ προτάςεισ μπορεί να είναι και ερωτθματικζσ.
Θζλετε να παίξουμε;
Ροιοσ κζλει .φαγθτό;
8. Εξαρτθμζνεσ προτάςεισ
Εξαρτημζνεσ ή δευτερεφουςεσ λζγονται οι προτάςεισ που
αποκτοφν νόθμα μόνο ςε ςχζςθ με μια άλλθ πρόταςθ και δε
ςτζκονται μόνεσ τουσ ςτο λόγο.
Ρ.χ. Πταν φτάςαμε ςτο ςπίτι, (εξαρτθμζνθ) τρζξαμε αμζςωσ ςτα
δωμάτιά μασ. (ανεξάρτθτθ)
Ο Γιϊργοσ είπε ότι κα πάει ςτο ςχολείο το απόγευμα.
Οι εξαρτθμζνεσ προτάςεισ ςυμπλθρϊνουν τισ κφριεσ και
λειτουργοφν ωσ όροι τουσ (υποκείμενο, αντικείμενο) ι μασ
δίνουν μια πλθροφορία για τθν κφρια πρόταςθ.
Οι εξαρτθμζνεσ προτάςεισ ειςάγονται με ςυνδζςμουσ. Οι
ςφνδεςμοι μασ δείχνουν και τι είδουσ είναι οι εξαρτθμζνεσ
προτάςεισ.
9. Κφριεσ και εξαρτθμζνεσ προτάςεισ
Χωρίηουμε τισ εξαρτημζνεσ με κόμμα από τισ κφριεσ όταν το
νόθμά τουσ δεν είναι ςτενά ςυνδεδεμζνο.
Ρ.χ. Θα ςταματιςουμε το παιχνίδι, γιατί νφχτωςε.
Δεν τισ χωρίηουμε όταν το νόθμά τουσ είναι ςτενά ςυνδεδεμζνο.
Ρ.χ. Ήταν λυπθμζνθ που δεν ζγραψε καλά ςτο τεςτ.
Τα είδη των εξαρτημζνων προτάςεων:
Αιτιολογικζσ: ειςάγονται με: επειδή, γιατί, διότι, …
Χρονικζσ: ειςάγονται με: αφοφ, όταν, ενώ, …
Υποθετικζσ: ειςάγονται με: αν, άμα, είτε…είτε, …
Εναντιωματικζσ: ειςάγονται με: αν και, μολονότι, …
Αναφορικζσ: ειςάγονται με: που, ο οποίοσ, όςοσ, …
Ειδικζσ: ειςάγονται με: ότι, πωσ, που, …
Αποτελεςματικζσ: ειςάγονται με: ώςτε, που
11. Το επίκετο πολφσ, πολλι, πολφ
Το επίθετο πολφσ ςυνοδεφει ουςιαςτικά και κλίνεται και ςτα
τρία γζνθ:
Αρςενικό Θηλυκό Ουδζτερο
Ενικόσ αρικμόσ
Ονομ. ο πολφσ θ πολλι το πολφ
Γεν. τθσ πολλισ
Αιτ. τον πολφ τθν πολλι το πολφ
Ρλθκυντικόσ αρικμόσ
Ονομ. οι πολλοί οι πολλζσ τα πολλά
Γεν. των πολλϊν των πολλϊν των πολλϊν
Αιτ. τουσ πολλοφσ τισ πολλζσ τα πολλά
12. Το επίρρθμα πολφ
Το επίρρημα πολφ δεν κλίνεται και ςυνοδεφει ριματα, επίκετα
ι μετοχζσ και επιρριματα.
Ρ.χ. Χιόνιςε πολφ. Τρζχει πολφ γριγορα. Είναι πολφ καλόσ
μακθτισ. Είναι πολφ χαροφμενθ.
Προςοχή: Θζλω πολλή ηάχαρθ. (επίκετο, ςυνοδεφει ουςιαςτικό)
Θζλω πολφ λίγθ ηάχαρθ. (επίρρθμα, ςυνοδεφει επίκετο: το λίγθ)
Ορθογραφία του πολφ.
Ρολλζσ φορζσ μπορεί να μπερδζψουμε το επίρρημα πολφ με το επίθετο πολφ. Ειδικότερα
δυςκολευόμαςτε να αποφαςίςουμε αν χρειάηεται ζνα ι δφο λάμδα, όπωσ και αν τελειϊνει
ςε –υ, -θ ι –οι.
Το επίρρημα πολφ γράφεται πάντα με ζνα λάμδα.
Το επίθετο πολφσ γράφεται με ζνα λάμδα μόνο ςτο αρςενικό και ουδζτερο του ενικοφ
αρικμοφ. Σε όλεσ τισ άλλεσ περιπτϊςεισ βάηουμε δφο λάμδα, ενϊ ακολουκοφμε τουσ
κανόνεσ των επικζτων όςο αφορά τισ καταλιξεισ (-θ ςτο κθλυκό και –οι ςτον πλθκυντικό)
13. Σφνκετεσ λζξεισ με το ςυν
Πταν ςυνδυάηουμε μια λζξθ με μια άλλθ για να φτιάξουμε μια καινοφρια,
τότε ζχουμε ςφνθεςη.
Το ςυν είναι μια πρόκεςθ. Πταν το ςυν είναι πρϊτο ςυνκετικό, το ν
μετατρζπεται ςε άλλα γράμματα, ανάλογα με το αρχικό γράμμα του
δεφτερου ςυνκετικοφ.
Το ν αλλάηει πριν τα ν, μ, λ, ρ, ς και γ. Ραραμζνει το ίδιο με τα υπόλοιπα
γράμματα.
ν+ν=νν π.χ. ςυν + νζφοσ = ςφννεφο
ν+μ=μμ π.χ. ςυν + μακθτισ = ςυμμακθτισ
ν+λ=λλ π.χ. ςυν + λόγοσ = ςφλλογοσ
ν+ρ=ρρ π.χ. ςυν + ροι = ςυρροι
ν+ς=ςς π.χ. ςυν + ςωρεφω = ςυςςωρεφω
ν+γ=γγ π.χ. ςυν + γνϊμθ = ςυγγνϊμθ
