1. Διαδικτυακι Δθμοςιογραφία
5 & 6: Η Παραγωγι τθσ Διαδικτυακισ
Δθμοςιογραφίασ:
Το πεδίο τθσ διαδικτυακισ
δθμοςιογραφίασ και θ ςφγκλιςθ
esiapera@jour.auth.gr

2. Περίλθψθ
• Τι είναι το πεδίο τθσ διαδικτυακισ και γιατί
μασ ενδιαφζρει;
• Ποια είναι θ δομι του πεδίου;
• Τι είναι θ ςφγκλιςθ;
• Ποιεσ είναι οι επιπτϊςεισ τθσ ςτθ
(διαδικτυακι) δθμοςιογραφία;
• Συμπεράςματα

3. Το πεδίο
• Θεωρία των πεδίων του Bourdieu (1984, Bourdieu and
Wacquant, 1993)
• Το κοινωνικό ςφνολο αποτελείται από μια ςειρά πεδίων, που
λειτουργοφν με βάςθ τουσ δικοφσ τουσ κανόνεσ.
• Π.χ. το πεδίο του νόμου, τθσ οικονομίασ, τθσ πολιτικισ, τθσ
ακαδθμίασ, του ακλθτιςμοφ κλπ.
• Οι κανόνεσ του κάκε πεδίου κακορίηουν τι είναι ςθμαντικό, ποιοι
μποροφν να ειςζλκουν ςτο χϊρο του αλλά και τι κζςθ κατζχει ο
κάκε ‘παίκτθσ’, ποιοί είναι κυρίαρχοι και ποιοι είναι κυριαρχθμζνοι.
• Τα πεδία μπορεί να είναι αυτόνομα, αλλά και να κυριαρχοφνται
από άλλα πεδία. Χωρίηονται επίςθσ ςε υπό-πεδία.
• Γνωρίηοντασ τουσ τρόπουσ λειτουργίασ του κάκε πεδίου μποροφμε
να κατανοιςουμε τισ ςχζςεισ των παικτϊν μεταξφ τουσ, αλλά και
τθ γενικότερθ τοποκζτθςθ του πεδίου ςτον κοινωνικό χϊρο.

4. Βαςικζσ δομζσ
• Το κάκε πεδίο ορίηεται και κακορίηεται με βάςθ
τθν ποςότθτα, κυκλοφορία και ςχζςθ μεταξφ
διαφορετικϊν μορφϊν κεφαλαίου.
• Ο κάκε 'παίκτθσ' ςτο πεδίο κατζχει μια
ςυγκεκριμζνθ κζςθ, που κακορίηεται από τθν
ποςότθτα και το είδοσ του κεφαλαίου που
διακζτει.
• Αλλά και οι ίδιοι οι παίκτεσ προςπακοφν να
ειςάγουν νζουσ κανόνεσ που να ενιςχφουν το
κεφάλαιό τουσ.

5. Είδθ Κεφαλαίου
• Τζςςερεισ μορφζσ κεφαλαίου
• Οικονομικό
• Πολιτιςμικό - οι γνϊςεισ και δεξιότθτεσ που
χαρακτθρίηουν το πεδίο
• Κοινωνικό - τα δίκτυα ςτα οποία ανικει ι/και με
τα οποία ςχετίηεται
• Συμβολικό - το πρεςτίη και status του πεδίου και
του κάκε 'παίκτθ'
• Η κάκε μορφι κεφαλαίου ενδζχεται να
μεταμορφωκεί ςε άλλθ

6. Το δθμοςιογραφικό πεδίο
• Θεωρθτικά ανικει ςτο πεδίο τθσ τζχνθσ και πολιτιςμικισ
παραγωγισ.
• Κακϊσ το πεδίο τθσ πολιτιςμικισ παραγωγισ ζχει ωσ
κριτιριο τθ μικρι παραγωγι, το υπο-πεδίο τθσ
δθμοςιογραφίασ κεωρείται ‘κυριαρχθμζνο’.
• Στο πεδίο τθσ πολιτιςμικισ παραγωγισ θ μεγαλφτερθ αξία
είναι θ ςπανιότθτα και φορμαλιςτικι καινοτομία – π.χ.
Flaubert, Picasso, art for art’s sake, avant-garde
• Τζτοιεσ αξίεσ αποδίδουν μεγαλφτερο πολιτιςμικό κεφάλαιο
το οποίο ενίοτε μεταφράηεται ςε οικονομικό.
• Αλλά το οικονομικό κεφάλαιο ςπάνια μεταφράηεται ςε
πολιτιςμικό ςτο ςυγκεκριμζνο πεδίο.

7. Το πεδίο τθσ πολιτιςμικισ παραγωγισ, πθγι:
Bourdieu, 1996, Hesmondalgh, 2006

8. Συνολικό κεφάλαιο
+
Τθλεόραςθ
Εφθμερίδεσ Περιοδικά μαηικισ
κυκλοφορίασ
Το δημοςιογραφικό Οικονομικό
Πολιτιςμικό πεδίο
κεφάλαιο κεφάλαιο
Εξειδικευμζνα περιοδικά
Διαδίκτυο
_
Νζοι
παίκτεσ, μπλόγκερσ, πολίτεσ

9. Μορφζσ κεφαλαίου
1. Οικονομικό κεφάλαιο:
– Ποφ εντοπίηεται;
• Bourdieu: θ παραγωγι και θ κατανάλωςθ αντίςτοιχεσ
(homologous), άρα οικονομικό κεφάλαιο βρίςκουμε και ςτθν
παραγωγι αλλά και ςτθν κατανάλωςθ.
– Πόςο;
• Λιγότερο από τα παραδοςιακά ΜΕ αλλά αυξανόμενο, π.χ. The
Huffington Post acquisition από τθν ΑΟL $315 εκ.
• Ζςοδα από διαφθμίςεισ
– 2010: $25.3 δισ ςυνολικά ςτο διαδίκτυο με $7.3 δισ ςε banner ads ςτισ ΗΠΑ
– €17.7 δισ ςτθν Ευρϊπθ
• Οι καταναλωτζσ ωσ κεφάλαιο:
– Αυξάνονται ςυνεχϊσ
– Υψθλοφ μορφωτικοφ και ειςοδθματικοφ επιπζδου (ςτισ ΗΠΑ 29% με
ειςόδθμα πάνω από $75,000)

10. Οικονομικό κεφάλαιο
• Πϊσ διανζμεται;
– Η μερίδα του λζοντοσ πάει ςε:
• Μθχανζσ αναηιτθςθσ
• Legacy news
• Συμπεράςματα
– Στακερι οικονομικι άνοδοσ του οικονομικοφ
κεφαλαίου τθσ δ.δ.
– Φεφγει κεφάλαιο από παραδοςιακά ΜΕ (ζντυπα
αλλά και τθλεοπτικά)
– Η οικονομικι απόδοςθ ακόμα αβζβαιθ.

11. Μορφζσ κεφαλαίου
2. Πολιτιςμικό κεφάλαιο:
– Οι γνϊςεισ και δεξιότθτεσ των δθμοςιογράφων
• Τεχνολογικζσ δεξιότθτεσ οι οποίεσ λείπουν από πολλοφσ
δθμοςιογράφουσ
– Οι κεςμοκετθμζνεσ εκπαιδευτικζσ πιςτοποιιςεισ
• Ανφπαρκτεσ ςτθν ουςία αλλά αυξανόμενεσ κακϊσ ανάγκεσ για
τεχνολογικζσ δεξιότθτεσ αυξθμζνεσ
– Τα αντικείμενα που παράγει θ διαδικτυακι δθμοςιογραφία
• Εικονικά (και άρα λιγότερο ελεγχόμενα και με λιγότερθ αξία)
• Αλλά δυνθτικά μεγαλφτερα και με μεγαλφτερθ διάρκεια ςτο χρόνο
(c.f. archival & hyperlink functions, Paulussen, 2004)
• Συνάρτθςθ τθσ τεχνολογίασ – δεν ανικουν ςτθ δ.δ.
• Συμπεράςματα
– Χαμθλό αλλά αυξανόμενο πολιτιςμικό κεφάλαιο

12. Μορφζσ κεφαλαίου
3. Κοινωνικό κεφάλαιο
– Οι πόροι που ςυγκεντρϊνονται μζςω ςυμμετοχισ ςε
κοινωνικά δίκτυα
– Επίςθμα δίκτυα, π.χ. ενϊςεισ και διαπιςτεφςεισ
• Δ.δ. χαμθλι ςε τζτοιου είδουσ κεφάλαιο
– Ανεπίςθμα δίκτυα αναγνωςτϊν και πθγϊν
• Στο βακμό που θ δ.δ. κάνει χριςθ των κοινωνικϊν μζςων
δφναται να ςυγκεντρϊςει μεγάλο κοινωνικό κεφάλαιο
• Συμπεράςματα
– Χαμθλό αλλά αυξανόμενο κεφάλαιο, με δυνατότθτα
δθμιουργίασ ζξτρα κεφαλαίου μζςω των κοινωνικϊν
μζςων

13. Μορφζσ κεφαλαίου
4. Συμβολικό κεφάλαιο
– Ο βακμόσ αναγνϊριςθσ και πρεςτίη. Δφο
μορφζσ: βραβεία και βακμόσ ςυμμόρφωςθσ με
δθμοςιογραφικι θκικι (Markham, 2008)
– Βραβεία: Pulitzer, Webbies
– Oι ‘παλιοί’ δθμοςιογράφοι περιςςότερο πρεςτίη
– Νζοι διαδικτυακοί δθμοςιογράφοι ςυλλζγουν
ςυμβολικό κεφάλαιο με βάςθ τθν τιρθςθ των
δθμοςιογραφικϊν κανόνων αλλά και τθν
υιοκεςία τθσ λογικισ των νζων μζςων.

14. Συνολικό κεφάλαιο
+
Legacy news με
Επαγγελματικά
πετυχθμζνθ
Δθμοςιογραφικά μετάβαςθ ςτο News aggregators,
Blogs, π.χ. The Huffington Post,
Κντερνετ, πχ. The Facebook, Twitter
Newsit κλπ Guardian, BBC, κλπ
Πολιτιςμικό Το πεδίο τθσ
Οικονομικό
κεφάλαιο διαδικτυακισ κεφάλαιο
Open source δθμοςιογραφίασ
journalism, Wikileaks, Ind
ymedia, TVXS Κλπ Ψευδο-μπλογκσ, π.χ. Τρο-μακτι-κό, Φίμωτρο
κλπ
Εραςιτεχνικά δθμοςιογραφικά μπλόγκσ, π.χ.
Πιτςιρίκοσ, κλπ

15. Νζοι παίκτεσ;
1. (11) in.gr 11. (26) tro-ma-
2. (12) newsit.gr ktiko.blogspot.com
3. (13) sport.fm 12. (28) capital.gr
4. (15) jungle.gr 13. (29) skai.gr
5. (16) gazetta.gr 14. (30) newsbomb.gr
6. (17) newsbeast.gr 15. (31) tovima.gr
7. (18) sport24.gr 16. (34) naftemporiki.gr
8. (19) protothema.gr 17. (36) gossip-tv.gr
9. (21) news247.gr 18. (42) tsekouratoi.gr
10. (25) contra.gr 19. (45) ethnos.gr
20. (46) real. gr
21. (50) tanea.gr
Πίνακασ 21 πρώτων ειδηςεογραφικών ιςτοτόπων
ςτην Ελλάδα. Πηγή: alexa.com, Απρίλιοσ 2012

16. Τι γίνεται μζςα ςτο πεδίο;
• Τάςεισ:
i.Οικονομικό κεφάλαιο ςυςςωρευμζνο ςε λίγουσ κυρίαρχουσ
παίκτεσ
ii.Πολιτιςμικό κεφάλαιο γενικά χαμθλό, το πεδίο ετερόνομο
iii.Η μείωςθ του οικονομικοφ κεφαλαίου οδθγεί ςε περαιτζρω
ςυρρίκνωςθ του πολιτιςμικοφ κεφαλαίου (π.χ. λόγω ζλλειψθσ
επζνδυςθσ ςε βαςικζσ αξίεσ του πεδίου, λόγω αποχϊρθςθσ των
'καλϊν' παλιϊν δθμοςιογράφων, λόγω αδυναμίασ
προςζλκυςθσ καλϊν νζων δθμοςιογράφων κλπ.)
iv. Η είςοδοσ νζων παικτϊν:
κατακερματίηει το πεδίο
μειϊνει το οικονομικό του κεφάλαιο
αλλά φζρνει νζο πολιτιςμικό (τεχνολογικό) και κοινωνικό
κεφάλαιο

17. Τι γίνεται μζςα ςτο πεδίο
• Εντάςεισ
i. Η διπλι πθγι νομιμοποίθςθσ τθσ δθμοςιογραφίασ:
– οικονομικι
– πνευματικι, με βάςθ τα αξιακά κριτιρια τθσ ίδιασ τθσ
δθμοςιογραφίασ
ii. Από τισ νζεσ τεχνολογίεσ και τθ ςυνεχιηόμενθ ςφγκλιςη:
εντατικοποίθςθ του χρόνου, αντίςταςθ ςτθν αφομοίωςθ
iii. Από τθ ςυμμετοχι νζων παικτϊν, τεχνολογικά καταρτιςμζνων
δθμοςιογράφων ι/και πολιτϊν-δθμοςιογράφων που
προςπακοφν να καταξιϊςουν τισ δικζσ τουσ μορφζσ κεφαλαίου
iv. Από τουσ υπάρχοντεσ δθμοςιογράφουσ που βλζπουν να
μειϊνεται το κεφάλαιό τουσ λόγω τθσ οικονομικισ κρίςθσ και
κινοφνται για να το διαςφαλίςουν

18. Μζροσ ΙΙ: Η Σφγκλιςθ

19. Τι είναι θ ςφγκλιςθ
• Οι , εντάςεισ, πιζςεισ και αλλαγζσ ςτο δθμοςιογραφικό
επάγγελμα ζχουν ωσ αποτζλεςμα αλλαγζσ ςτθν
οργανωτικι δομι των οργανιςμϊν που παράγουν
δθμοςιογραφία.
• Η ςφγκλιςθ μπορεί να κεωρθκεί ωσ θ κατεξοχιν
ςτρατθγικι των ειδθςεογραφικϊν οργανιςμϊν για να
κρατιςουν τθν κυρίαρχθ κζςθ τουσ ςτο πεδίο.
• Υπάρχουν διάφορα είδθ ςφγκλιςθσ, π.χ.
τεχνολογικι, οικονομικι, πολιτιςμικι, κοινωνικι και
παγκόςμια (Jenkins, 2001).
• Όλα τα είδθ ζχουν επιπτϊςεισ ςτθ δθμοςιογραφία

20. Σφγκλιςθ και δθμοςιογραφία
• Σφγκλιςθ ςτο δθμοςιογραφικό προϊόν
• Σφγκλιςθ ςτθ διαδικαςία παραγωγισ τθσ
δθμοςιογραφίασ
• Σφγκλιςθ ωσ γενικότερο ςφςτθμα μζςα ςτο
οποίο λειτουργεί θ δθμοςιογραφία

21. Σφγκλιςθ ςτο προϊόν
• Κακϊσ διαφορετικζσ τεχνολογίεσ ςυγκλίνουν, τα
όρια μεταξφ διαφορετικϊν μζςων παφουν να
υπάρχουν.
• Μποροφμε να βλζπουμε βίντεο ςτο τθλζφωνό
μασ, να τθλεφωνοφμε μζςω του υπολογιςτι
μασ, και να διαβάηουμε αρχεία ςτο
τάμπλετ/Kindle.
• Ithiel de Sola Pool (1983): ορίηει τθ ςφγκλιςθ ωσ
τθν ενοποίθςθ όλων των μζςων, ζτςι ϊςτε ζνα
μόνο μζςο να κάνει αυτά που ζκαναν τα
υπόλοιπα μζςα μαηί.
• Αλλά ζμφαςθ μόνο ςτο τεχνολογικό ςτοιχείο

22. Σφγκλιςθ ωσ ςφςτθμα
• Αν θ ςφγκλιςθ αφορά τθν ενοποίθςθ τθλε-επικοινωνιακϊν μζςων, ςτο
επίπεδο αυτό ερευνθτζσ εςτίαςαν ςτισ ευρφτερεσ επιπτϊςεισ που
ενδζχεται να ζχει
• Τα πζντε είδθ που αναγνϊριςε ο Jenkins τοποκετοφνται εδϊ.
• Άλλοι, όπωσ ο Gordon (2003) εςτιάηουν ςτθ δθμοςιογραφία και μιλοφν
για πζντε τφπουσ ςφγκλιςθσ:
– Στο ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ
– Στρατθγικι ςφγκλιςθ (tactical convergence) όπου υπάρχουν ad hoc
ςυνεργαςίεσ μεταξφ εταιρειϊν/οργανιςμϊν αλλά και ρεπόρτερ/φωτογράφων
κλπ
– Δομικι/οργανωτικι ςφγκλιςθ, δθλαδι ουςιαςτικά ενοποίθςθ των newsroom
– Σφγκλιςθ ςτθ ςυλλογι πλθροφοριϊν, δθλαδι ζνασ δθμοςιογράφοσ τα κάνει
όλα
– Αφθγθματικι ςφγκλιςθ, δθλαδι θ ενςωμάτωςθ πολυμζςων, αλλά και θ
ταυτόχρονθ φπαρξθ breaking news, video, ρεπορτάη, άρκρων κλπ.
• Αλλά χρειαηόμαςτε περιςςότερεσ πλθροφορίεσ για τισ επιμζρουσ
διαδικαςίεσ με τισ οποίεσ υλοποιείται θ ςφγκλιςθ

23. Η διαδικαςία τθσ ςφγκλιςθσ
Πθγι: Dailey, demo & Spillman, 2005; Infortendencias Group,
2012

24. Οριςμόσ
• Infotendencias Group (2012):
Η ςφγκλιςθ ςτθ δθμοςιογραφία είναι
μια πολυδιάςτατθ διαδικαςία που διευκολφνεται
από τθν εκτεταμζνθ εφαρμογι των ψθφιακϊν
τεχνολογιϊν επικοινωνίασ, επθρεάηει τισ
τεχνολογικζσ, επιχειρθματικζσ,
επαγγελματικζσ και ςυντακτικζσ πλευρζσ των
μζςων επικοινωνίασ, ενοποιϊντασ τα εργαλεία, τουσ
χϊρουσ, τισ μεκόδουσ εργαςίασ και τισ γλϊςςεσ που
προθγουμζνωσ ιταν ξεχωριςτζσ, κατά τρόπο
ϊςτε τα δθμοςιογραφικά περιεχόμενα να μποροφν να
διανζμονται ςε πολλαπλζσ πλατφόρμεσ,
χρθςιμοποιϊντασ τθ γλϊςςα που είναι κατάλλθλθ
για κάκε μζςο.

25. Στθν πράξθ
• Τζςςερεισ ςτρατθγικζσ ςφγκλιςθσ για ανταγωνιςτικότθτα
και αποδοτικότθτα (Saltzis & Dickinson, 2008):
– Οργανωτικι και τεχνολογικι ενοποίθςθ των newsrooms -
ςυνικωσ περιλαμβάνει τθν ςυγχϊνευςθ τμθμάτων και ςυχνά
απολφςεισ.
– Πρόςλθψθ δθμοςιογράφων με γνϊςεισ και δεξιότθτεσ ςε όλα
τα μζςα.
– Εφαρμογι ελαςτικισ και φιλικισ προσ το χριςτθ τεχνολογίασ
ςε όλα τα επίπεδα.
– Εφαρμογι ςτρατθγικϊν ανάπτυξθσ και εξάπλωςθσ ςε
διαφορετικά μζςα

26. Σφγκλιςθ: προβλιματα
• Σφγκλιςθ: όχι μόνο ςτρατθγικι ανάπτυξθσ
αλλά και μείωςθσ κόςτουσ
• Οδθγεί ςυχνά ςε αντίςταςθ από τουσ
δθμοςιογράφουσ
• Κάποιοι οργανιςμοί ενδεχομζνωσ να μθν
ζχουν τισ τεχνολογικζσ γνϊςεισ ι/και
κεφάλαια να επενδφςουν ςε κάτι τζτοιο
• Σφγκλιςθ ςτα περιεχόμενα: μπορεί θ ποιότθτα
να παραμείνει το ίδιο υψθλι;

27. Συμπεράςματα
• Οι πολυδιάςτατεσ πλευρζσ τθσ ςφγκλιςθσ
ςθμαίνουν ότι δεν υιοκετείται από τθ μια μζρα
ςτθν άλλθ.
• Οι περιοριςμζνεσ αντιλιψεισ των
ειδθςεογραφικϊν οργανιςμϊν που βλζπουν ςτθ
ςφγκλιςθ μείωςθ κόςτουσ οδθγοφν ςε πρόχειρεσ
και κακοςχεδιαςμζνεσ μορφζσ ςφγκλιςθσ.
• Η ςφγκλιςθ δεν είναι αυτοςκοπόσ, αλλά
εφαρμόηεται ςτο βακμό που εξυπθρετεί τθ
δθμοςιογραφία.