Su soğutma kulesi̇ montaji

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
TESİSAT TEKNOLOJİSİ
VE İKLİMLENDİRME
SU SOĞUTMA KULESİ MONTAJI
ANKARA, 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

i
AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
GİRİŞ .......................................................................................................................................1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................3
1. SU SOĞUTMA KULESİ MONTAJ YERİNİ HAZIRLAMA ............................................3
1.1. Soğutma Kulesinin Görevi ve Çeşitleri.........................................................................3
1.2. Açık Devre Soğutma Kuleleri.......................................................................................4
1.2.1. Atmosferik Kuleler................................................................................................5
1.2.2. Mekanik Kuleler....................................................................................................6
1.3. Kapalı Devre Soğutma Kuleleri....................................................................................9
1.4. Soğutma Kulesi Seçimi...............................................................................................10
1.5. Montaj Yerini Hazırlama ............................................................................................10
1.5.1. Zeminin Tesviye Edilmesi...................................................................................11
1.5.2. Beton Kaide Üzerine Montaj...............................................................................16
1.5.3. Drenaj Bağlantıları...............................................................................................16
UYGULAMA FAALİYETİ ..............................................................................................18
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................20
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................22
2. SERVİS VE BAKIM HİZMETLERİ.................................................................................22
2.1. Servis ve Bakım İşlemleri İçin Uygun Çalışma Alanlarının Gerekliliği.....................22
2.1.1. Su Soğutma Kulesinin Periyodik Bakımı............................................................23
2.2. Çalışma Şartlarına Uygun Takım ve Avadanlık Kullanma.........................................24
3. SU SOĞUTMA KULESİ TESİSAT BİLGİSİ...................................................................30
3.1. Tesisatın Tasarımı.......................................................................................................30
3.2. Tesisatın Döşenmesi ...................................................................................................33
3.2.1. Boruların Döşenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ...........................................33
3.2.2. Boruların Birleştirilmesi......................................................................................35
4. SU SOĞUTMA KULESİ MONTAJI ................................................................................41
4.1. Su Soğutma Kulesi Montaj Kuralları..........................................................................41
4.2. Su Soğutma Kulesinin Montajı...................................................................................44
4.2.1. Su Soğutma Kulesinin Yapıya Tespiti ve Sismik Korunmaları...........................44
4.2.2. Sismik Sınırlayıcılar ............................................................................................47
4.3. Katalog Bilgileri..........................................................................................................48
5. SU DAĞITICILARI VE TUTUCULARIN MONTAJI.....................................................55
5.1. Su Soğutma Kulesinin Fonksiyonel Yapısı ve Çalışma Prensibi................................55
5.2. Su Dağıtım Sistemi .....................................................................................................55
5.2.1. Su Dağıtım Sistemi Çeşitleri ...............................................................................56
5.3. Püskürtme Memeleri (Nozullar) .................................................................................56
İÇİNDEKİLER

ii
5.3.1. Püskürtme Memesi Çeşitleri ..............................................................................57
5.3.2. Püskürtme Memelerinin Montajı.........................................................................57
5.4. Damla Tutucular .........................................................................................................58
5.4.1. Damla Tutucu Çeşitleri........................................................................................59
5.4.2. Damla Tutucuların Montajı .................................................................................59
5.5. Dolgular ......................................................................................................................60
5.5.1. Dolgu Çeşitleri.....................................................................................................60
5.5.2. Dolgu Malzemesi Seçimi.....................................................................................61
5.5.3. Dolgu Malzemesinin Montajı..............................................................................62
6. FAN, KAYIŞ VE KASNAK MONTAJI ...........................................................................67
6.1. Fan Montaj Kuralları...................................................................................................67
6.1.1. Emmeli ve Çapraz Akımlı Mekanik Kulelerde Fanlar ........................................67
6.1.2. Üflemeli Mekanik Kulelerde Fanlar....................................................................70
6.2. Havanın Şartlandırılmasında Kullanılan Yöntemler...................................................72
6.3. Suyun Şartlandırılması................................................................................................73
7. SOĞUTMA KULESİ POMPA, FLATÖR VE TESİSATININ MONTAJI.......................78
7.1. Flatör Yapısı................................................................................................................78
7.2. Flatör Uygulaması.......................................................................................................79
7.3. Pompa Tesisatı............................................................................................................80
MODÜL DEĞERLENDİRME ..............................................................................................88
CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................90
KAYNAKÇA.........................................................................................................................92
İÇİ

iii
AÇIKLAMALAR
KOD 522EE0210
ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme
DAL/MESLEK İklimlendirme Sistemleri
MODÜLÜN ADI Su Soğutma Kulesi Montajı
MODÜLÜN TANIMI Su soğutma kulelerinin tanıtıldığı, su soğutma kulesi
montajını yapmak için gerekli bilgi ve becerileri içeren bir
öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL
YETERLİK Su soğutma kulesi montajını yapabilmek
MODÜLÜN AMACI
Genel Amaç
Uygun ortam sağlandığında su soğutma kulesi elemanları,
tesisat malzemeleri ve el aletleri ile su soğutma kulesinin
montajını tekniğine ve standardına uygun olarak
yapabileceksiniz.
Amaçlar
1. Su soğutma kulesi montaj yerini hazırlayabileceksiniz.
2. Servis ve bakım hizmetleri için gerekli alanları
belirleyebileceksiniz.
3. Su soğutma kulesi pompa ve tesisat geçişlerini
hazırlayabileceksiniz.
4. Su soğutma kulesi montajını yapabileceksiniz.
5. Su dağıtıcıları ve tutucuların montajını yapabileceksiniz.
6. Fan, kayış ve kasnak montajını yapabileceksiniz.
7. Soğutma kulesi pompa, flatör ve tesisatının montajını
yapabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Su soğutma kulesi elemanlarının olduğu ve montaj için uygun
bir ortamda hazır bulunan, el takımları, elektrikli el aletleri,
sıhhi tesisatçılık el aletleri, üretici firmaların talimatları,
montaj katalogları ve iş güvenliği ile ilgili diğer donanımlar.
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen ölçme
araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi
değerlendireceksiniz.
Öğretmen, modülün sonunda, ölçme aracı (test, çoktan
seçmeli, doğru-yanlış, vb.) kullanarak modül uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.
AÇIKLAMALAR

1
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
İnsanlar çok eski çağlardan beri yaşadıkları ve çalıştıkları yerleri daha iyi duruma
getirmeye çalışmışlardır. Bu çalışmalar sonucunda, insan sağlığı ve konforu için teknoloji
geliştirmişler ve geliştirilen teknolojiyi insanların yaşadıkları mekânlara taşımışlardır.
Günümüzde yaşanılan yerlerde, insanların konforunu kötü etkileyen sıcak, soğuk ve
kirli hava gibi olumsuzlukları, düşük maliyetle ortadan kaldırma konusunda sahip olunan son
teknoloji, merkezi iklimlendirme sistemleridir.
Merkezi iklimlendirme sistemleri, insanların toplu olarak yaşadıkları mahalleri, dış
hava şartlarına göre bir merkezden ısıtır ya da soğuturken aynı zamanda havayı insan sağlığı
için şartlandıran (nemlendiren, temizleyen vb.) sistemlerdir.
Merkezi iklimlendirme santralleri, kışın yaşanılan ortamları ısıtır, yazın ise
ortamlardan ısıyı alır ve ısıyı dış ortama bırakır. Santralde ortamlardan soğutucu akışkanla
çekilen ısı kondenser adı verilen elemanlarla dış havaya bırakılır.
Kondenserin, boruları aracılığıyla ısısını dış havaya bırakması her zaman mümkün
olmaz. Özellikle büyük soğutma kapasiteli tesislerde ek bir soğutucuya ihtiyaç duyulur.
Kondenserin içindeki soğutucu akışkanın ısısını almak üzere en yaygın olarak kullanılan
akışkan ise su dur. Kondenserin üzerinde gezinen su, kondenseri ve dolayısıyla içindeki
soğutucu akışkanı soğutur ve atılır. Ancak su israfını önlemek amacıyla kondenseri
soğutmada kullanılan bu suyun tekrar kullanımı için de soğutulmasına ihtiyaç duyulur. Su
soğutma kuleleri de bu amaçla geliştirilmiştir. Bu modülde, kondenseri soğutan suyu tekrar
kullanmak üzere hazırlayan cihazları (su kulelerini) inceleyeceğiz ve onlar hakkında bilgiler
kazanacağız.
Ders öğretmeniniz, bu modüldeki öğrenme faaliyetlerini yerine getirmenizde en
önemli öğrenme kaynağınız olmaya devam edecektir. Anlayamadığınız ya da uygulamakta
zorlandığınız her hangi bir konuda öncelikli olarak aynı işi yapan arkadaşlarınızın bilgi ve
deneyimlerinden yararlanınız. Bunun yeterli olmaması durumunda öğretmeninizle iletişime
geçiniz.
Şimdi, merkezi iklimlendirme sistemleri alanında almış olduğumuz tüm modüllerdeki
kazandığımız bilgi ve becerilere ilave olarak, soğutma kulelerinin ne olduğunu, nelerden
oluştuğunu ve nasıl montaj edildiğini bu modülde öğrenerek alanında uzman, iyi bir merkezi
iklimlendirmeci olma yolunda bir adım daha atalım. İnsanların sağlığı ve konforu için
faydalı bir şey üretmenin keyfini ve öğrenmenin tadını birlikte tadalım.
GİRİŞ

3
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
Uygun ortam sağlandığında, gerekli donanımı kullanarak su soğutma kulesi montaj
yerini, tekniğine ve standardına uygun olarak hazırlayabileceksiniz.
Bu faaliyet öncesinde aşağıdaki araştırmaları yapmanız, konunun öğrenilmesini
kolaylaştıracaktır.
 Çevrenizde bulunan merkezi iklimlendirme sistemlerinin su soğutma kulelerini
inceleyiniz.
 Su soğutma kuleleri ve uygulama alanları hakkında internet ortamında araştırma
yapınız. Araştırmaları rapor haline getirerek arkadaşlarınızla paylaşınız.
1. SU SOĞUTMA KULESİ MONTAJ YERİNİ
HAZIRLAMA
1.1. Soğutma Kulesinin Görevi ve Çeşitleri
Soğutma kuleleri iklimlendirme sistemlerinde, kondenser soğutma suyu ısısının
atmosfere atılmasında kullanılan cihazlardır. Özellikle soğutma sularının az olduğu yerlerde,
kondenserden çıkan suları tekrar kullanmak ekonomik yönden gereklidir. Büyük kapasiteli
endüstriyel ve ticari sistemlerde su sarfiyatı fazla olacağından bu bir zorunluluktur.
Merkezi klima santralinin kondenserini soğutan ancak kendisi ısınan su, soğutma
kulelerinde püskürtülerek veya geniş dolgu yüzeylerine yayılarak cebri akımlı hava ile temas
ettirilir. Bu esnada hava ile temas eden yüzeydeki suyun bir kısmı buharlaşır. Buharlaşma
esnasında çevreden ısı alan kütle, bu esnada geride kalan suyun soğumasına da neden olur.
Soğuyan su tekrar kondenserin soğutulmasında kullanılabilecek düzeyde ve yeterliliktedir.
Soğutma kulelerinin görevini başarıyla yerine getirebilmesi, su püskürtme
havuzlarının kapasitesine dolayısıyla suyun buharlaşma miktarına bağlıdır. Buharlaşma
miktarı, su ile hava arasındaki temas yüzeyine ve atmosfer havasının yaş termometre
sıcaklığına göre değişir. Su ile hava arasındaki temas suyun debisi, temas yüzeyinin
boyutları ve kule veya havuzdan geçen havanın hızına bağlıdır.
Su soğutma kuleleri, açık devreli soğutma kuleleri ve kapalı devreli soğutma kuleleri
olmak üzere iki şekilde tasarımlanır. Açık devreli soğutma kuleleri ise şu şekilde
sınıflandırılır.
ARAŞTIRMA
AMAÇ

4
 Atmosferik kuleler
 Spreyli tip kuleler
 Dolgulu tip kuleler
 Zorlanmış akımlı kuleler (mekanik tip kuleler)
 Üflemeli tip kuleler
 Emmeli tip kuleler
 Çapraz akımlı kuleler
Su kuleleri; yerinde imal edilen inşai tip ve fabrikada standart ölçülerde üretilen paket
tip olmak üzere iki şekilde imal edilir. Yaygın olarak kullanılan su debisi 0-1300 m3
arasında
olan mekanik kuleler, paket tip kule olarak adlandırılmaktadır. Bu kulelerin imalatında
paslanmaz metal malzeme, betonarme, ahşap ve güçlendirilmiş plastik levhalar gibi değişik
malzemeler kullanılmakta ve kule elemanları gücüne göre standartlaşmış durumdadır.
Resim 1.1: Paket tip su soğutma kuleleri
Resim 1.2: İnşai tip su soğutma kuleleri
1.2. Açık Devre Soğutma Kuleleri
Açık devre soğutma kulelerinde soğutulacak su, hava akımı ile direkt temas ettirilerek
soğutulur. Basit ve etkili çalışma prensibi ile yüksek ısı transferi özelliği ve düşük ilk yatırım
maliyetine sahip olmasından dolayı endüstriyel uygulamalarda en sık kullanılan soğutma
kulesi tipleridir. Soğutulacak suyun kalitesi şartlandırma sayesinde kontrol edilebilmektedir.

5
1.2.1. Atmosferik Kuleler
Atmosferik su kulelerindeki hava hareketi rüzgâra bağlıdır. Su, memeler aracılığıyla
yukarıdan aşağıya püskürtülürken hava ile temas eder. Mekanik parçaları olmadığından uzun
ömürlüdür ve çok az bakım gerektirir. Eğer kule çok uzun ve darsa sirkülasyon pompasının
basma yüksekliği fazla olmalıdır.
Bu kuleler, açık ve çevresinde engelleri olmayan alanlara yerleştirilmelidir. Hava giriş
ve çıkış yüzeyleri en sık esen rüzgâr yönüne konulmalı, uzun kule tasarımlarında rüzgâr
kuvvetine karşı önlem alınmalıdır.
Su sıcaklığı, rüzgâr yönü ve şiddetine göre değişir. Ayrıca kule rüzgâr altı taraflarında
sis oluşma riski vardır. Verimleri düşük ancak maliyetleri mekanik kulelere yakındır. Bu
nedenle küçük kapasiteli merkezi iklimlendirme tesisleri için uygundur. Atmosferik kuleler
dış görünüşleri itibariyle çeşitli şekillerde tasarımlanabilir. Ancak suyun dolaşım şekline
göre, spreyli ve dolgulu olmak üzere iki farklı şekilde imal edilir.
Şekil 1.1: Spreyli tip atmosferik su soğutma kulesi
1.2.1.1. Spreyli Tip Soğutma Kulesi
Spreyli kulelerde su, tepedeki memelerden püskürtülür, bakım maliyeti azdır. Ancak
memelerin tıkanması dengesizlik yaratır ve kulenin su soğutma performansını düşürür. Suyu
atomize etmek için pompanın basma yüksekliği fazla olmalıdır. Rüzgâr nedeni ile kayıpları
fazladır. Bu nedenlerle daha çok küçük soğutma yükleri için uygundur.
1.2.1.2. Dolgulu Tip Soğutma Kulesi
Dolgulu kulelerde su, memelerden püskürtüldüğü gibi doğrudan aşağı inmez. Bu tip
kulelerde hava ile suyun temas yüzeyini ve suyun dolaşım zamanını artırmak amacıyla dolgu
kullanılır. Dolgulu kulelerin performansları spreyli kulelere oranla daha iyidir.

6
Şekil 1.2: Dolgulu tip atmosferik kule
1.2.2. Mekanik Kuleler
Mekanik kulelerde hava akımı doğal yollarla değil fanlarla sağlandığından, kulenin
tam olarak kontrolü mümkündür. Bu kuleler için gerekli montaj alanı atmosferik kulelere
göre daha azdır. Kuleyi rüzgâra göre yerleştirmemize gerek yoktur. Su sıcaklığı kolayca
kontrol edilebilir, gerekli pompa basma yüksekliği diğer kulelere oranla daha azdır.
Ancak fan gibi enerji tüketen mekanik aksamlardan dolayı işletme ve bakım maliyeti
biraz yüksektir. Olası mekanik arızalar kule performansını olumsuz etkileyebilir. Kule
performansını düşüreceğinden, çıkış havasının girişe geri dönüşü önlenmelidir. Fanlardan
kaynaklanan titreşim ve gürültünün problem yaratmaması için önlem alınmalıdır.
Mekanik kuleler, dış görünüşleri itibariyle farklı şekillerde imal edilebilir. Ancak kule
içinde havanın akım şekline göre üflemeli, emmeli ve çapraz akımlı olmak üzere üç farklı
tipte üretilirler.
Şekil 1.3: Mekanik su soğutma kuleleri

7
1.2.2.1. Üflemeli Tip Kule
 Hava, giriş kısımlarındaki fanlar yardımıyla dolgu üzerine üflenir.
 Mekanik aksam kule kaidesine yakındır. Böylece titreşim problemi azdır ve
bakım sırasında kolay ulaşılabilir.
 Mekanik aksam girişteki kuru havayla temas eder.
 Fan boyutları sınırlı olduğundan fazla sayıda ve yüksek devirdeki daha küçük
fanlar kullanılmasından dolayı emmeli kulelere göre daha fazla gürültü üretir
ama kulenin kendisi sönümleme özelliği gösterir.
 Kışın fan üzerinde ve hava girişinde buz oluşturma ihtimali vardır.
 Hava çıkış hızı düşük olan bazı tiplerinde sirkülasyon riski vardır. Bu durumda
hava hızlı bir şekilde kanallarla uzaklaştırılmalıdır.
Şekil 1.4: Üflemeli tip (radyal fanlı) dolgulu mekanik kule çalışma prensibi
Resim 1.3: Üflemeli tip (radyal fanlı) su soğutma kuleleri

8
1.2.2.2. Emmeli Tip Kule
 Hava genellikle kule tepesinde yer alan fanlar yardımıyla emilir.
 Yüksek giriş hızları nedeniyle çevredeki tozlar emilebilir. Bu yüzden hava
filtresi gerekebilir.
 Hava çıkış hızları yüksek olduğundan sirkülasyon ihtimali azdır.
 Fanlar üst tarafta yer aldığından titreşime daha eğilimlidir.
 Bakım sırasında mekanik aksama daha zor ulaşılabilir.
 Mekanik aksam nemli hava akımına maruz kalmaktadır.
 Fanlar tabanda yer almadığından, taban alanı üflemeli kuleye göre daha
küçüktür.
 Havanın yukarıdan akan suya göre ters yönde dik olarak emildiği ters akımlı
kulelerde en soğuk su en kuru hava ile karşılaşır.
 Maksimum performans elde edilir.
Şekil 1.5: Emmeli tip dolgulu mekanik kule çalışma prensibi
1.2.2.3. Çapraz Akımlı Kule
 Ters akımlı kuleye göre daha büyük taban alanına sahiptir.
 Hava giriş yerleri tüm kule yüksekliğinde yer alabilir. Kule boyu kısa
olduğundan mimari kısıtlamaya uyabilir.
 Kapalı bölgeye yerleştirildiğinde sirkülasyon riski vardır.
 Gerekli pompa basma yüksekliği azdır.
 Su dağıtım sistemine kolayca ulaşılabilir.
 Eğer kule içeride kullanılmayacaksa toz ve pisliğe karşı önlem almalıdır.
 Çift girişli kulelerde hava girişinin engellenmemesine dikkat edilmelidir.
Şekil 1.6: Çapraz akımlı tip mekanik kule çalışma prensibi

9
1.3. Kapalı Devre Soğutma Kuleleri
Kapalı devre prensibi çalışan soğutma kuleleri evoparatif soğutmanın etkinliğini ve su
tasarrufu özelliklerini bir arada bulundurmaktadır. Bazı durumlarda soğutma çevriminin
kapalı bir sistem olması tercih edilmektedir. Böyle bir sistem ikincil sirkülasyonun
durdurulması ile etkili sıcaklık farklarının meydana getirildiği durumlarda avantaj
sağlamaktadır.
Kapalı devre soğutma kulelerinin içinde iki çevrim bulunmaktadır. Soğutulacak
akışkan (primer çevrim) ısı değiştiricinin içindeki boruların içinde dolaşmaktadır. Bu ısı
değiştiricinin yüzey alanına ikincil su sirkülasyonundan su püskürtülmektedir. Su ısıyı
absorbe etmekte, püskürtülen suyun içinden geçen havaya aktarılmaktadır. Isı değiştiricinin
boruları düz veya kanatlı olarak dizayn edilebilmektedir. Düz borulu ısı değiştiriciler su
bölmeli çelik borular ile kullanılmaktadır. Giriş ve çıkış bağlantıları bu bölmelere
kaynaklanmıştır. Bütün parçalar sıcak daldırma galvaniz sayesinde paslanmaya karşı
korunmaktadır.
Kapalı devre soğutma kulelerinin bir de hibrit tip adı verilen modeli mevcuttur. Hibrit
tip soğutma kulelerinde boru yerine kanatlı tip eşanjör kullanılarak ısıl verim artırılmaktadır.
Bu sistemde bakır ya da alüminyum borular kullanılmaktadır. Isı değiştiricisi ise genellikle
plastik kaplamalıdır.
Kapalı çevrim kuleler ile optimum yerleşimi ve sisteme bütünleşmesini sağlamak çok
kolaydır. Bunlara ilave olarak parçalara kolay ulaşım imkânı, bakım ve onarım kolaylığı,
doğal kompakt görünümü, sessiz çalışması, dayanıklılığı ve ekonomikliği ile soğutma kulesi
teknolojisinin ulaşabildiği en son noktayı hizmete sunmaktadır.
Şekil 1.7: Evoparatif soğutma prensipli kapalı devre soğutma kuleleri çalışma prensibi
Resim 1.4: Kapalı devre su soğutma kuleleri

10
1.4. Soğutma Kulesi Seçimi
Soğutma kulesinin seçimi birçok ölçüte bağlıdır. Bulunulan yerin iklim şartları,
merkezi iklimlendirme sisteminin soğutma kapasitesi ve kulenin konulacağı yerin durumuna
göre seçilecek soğutma kulesi tasarım özellikleri bu seçimde etkili olmaktadır. Ancak
merkezi iklimlendirme sistemine en uygun kule seçimini yapabilmek için, kule tasarımında
ve hesaplamalarda kullanılmak üzere aşağıdaki bilgilerin bilinmesi gereklidir. Bunlar;
 Soğutulacak su debisi veya kule kapasitesi
 Soğutulacak su giriş sıcaklığı
 Soğutulacak su çıkış sıcaklığı
 Bulunulan yerin yaş termometre sıcaklığı
 Yerleştirileceği yerin planı ve mekândaki kat planı, yükseklik, genişlik, ağırlık
görünüm gibi mimari sınırlamalar
 İstenilen ses seviyesi, kule yakınlarında gürültülü hassas mekânların olup
olmaması
 Kulenin yıl içinde kullanılma zamanları ve kullanılacak yerdeki iklim şartları
(donmaya karşı önlem için)
 Kullanılacak suyun analizi
 Deniz seviyesinden yüksekliği
1.5. Montaj Yerini Hazırlama
Soğutma kulesi montaj yerinin hazırlığından önce montaj yeri belirlenmelidir. Bunun
için ise öncelikli olarak iklimlendirme sistemine uygun kule seçimi yapılmış olmalıdır.
Seçilen su kulesi, modeline bağlı olarak montaj ölçülerinde de farklılık gösterecektir.
Örneğin mekanik kulelerin oturma alanları ve yükseklikleri atmosferik kulelere oranla daha
küçüktür.
Montaj yerinin belirlenmesinde ayrıca kule sayısı, kulenin monte edileceği alanın
çevresindeki yapı elemanları (duvar, çatı vb) ile kulenin gerektiği zaman bakım ve
onarımlarının yapılabilmesi için kenarlarda bırakılması gereken boşluklar da hesaba
katılmalıdır. Kısaca montaj yeri, kule ya da kulelerin üzerine rahatça sığabileceği, servis ve
bakım hizmetleri için yeterli alan sağlayabileceği büyüklükte ve üzerindeki ağırlığı güvenli
bir şekilde taşıyabilecek sağlamlıkta bir zemin olmalıdır.
Merkezi iklimlendirme sistemleri projeye göre tesis edildiğinden, iklimlendirme
projesinde kule seçimi yapılmış ve montaj yeri proje üzerinde gösterilmiştir. Bina üzerinde
uygun böyle bir yer yok ise betonarme ya da çelik konstrüksiyondan, kuleleri taşıyabilecek
ve uygun yükseklikte platformlar oluşturulabilir. Kulenin böyle bir zemin üzerine monte
edilmesi durumunda, platformun malzemesi, yeri ve yüksekliği gene proje üzerinde belirtilir.
Her iki durumda da biz teknik elemanlara düşen görev, projede montaj yeri olarak gösterilen
yeri montaj için hazır hale getirmektir.
Projede, soğutma kulesinin yeri gösterilmektedir. Bu yer, arazinin ve yapının
durumuna göre, toprak üstü bir zemin olabileceği gibi, yapının mevcut bir betonarme betonu

11
üzeri de olabilir. Her iki durumda da zeminin, su soğutma kulesi için hazırlanması gerekir.
Ancak unutulmaması gereken en önemli nokta, cihazın montajında imalatçı firmanın teknik
şartlarına mutlak suretle uyulması gerektiğidir.
Su soğutma kulesinin montaj yapılacağı yer için şu özellikler dikkate alınmalıdır:
 Sağlamlık: Cihazın monte edileceği yer cihaz ve bağlantı parçalarının
ağırlığına dayanabilecek ölçüde sağlam olmalıdır. Mevcut zeminin ya da zemin
kaplamasının sağlamlığından endişe ediliyorsa sağlam zemine erişinceye kadar
zemin kaplama malzemeleri sökülmelidir.
 Estetik: Cihazın monte edileceği yerde estetik şartı sağlanmalıdır. Bunun için
zeminin düşey ve yatay kenarlarının yapının diğer elemanlarına düşey ya da
yatay pozisyonda kalması sağlanmalı, yüzeylerdeki çukur ve çıkıntılar
giderilmelidir.
 Yalıtım: Su soğutma kulesinin konulacağı yerde olası su kaçakları ve yoğuşma
sularının yapının diğer elemanlarına ve çevreye zarar vermesini önlemek için
tedbir alınmalı, bu amaçla cihazın montaj zeminine su yalıtımı yapılmalıdır.
 Titreşim ve Gürültü: Su soğutma kulesi, bünyesinde yer alan fan, motor gibi
hareketli parçalarından ötürü bir miktar titreşimle çalışmaktadır. Her ne kadar
titreşim düzeyi azaltılmış cihazlar yapılmakta ise de titreşim ve gürültü
tamamen ortadan kaldırılamamıştır. Bu nedenle cihaz ile montaj edileceği
yüzeyler arasında titreşimi önleyici düzenlemeler yapılmalıdır.
Yukarıdaki su soğutma kulesi montaj yeri için istenen özellikler incelendiğinde, yapım
aşamasında klimalı olarak tasarlanmamış yapılarda böyle hazır bir yerin bulunması
imkânsızdır. Bu nedenle klima projesine bağlı olarak seçilen yerde tesviye yapılmak
suretiyle iyi bir montaj yeri hazırlanmalıdır. Su soğutma kulesi montaj yerinin tesviye
edilmesi sadece zeminin düzeltilmesi anlamına gelmemelidir. Tesviye esnasında yukarıda
sayılan şartların da yerine getirilmesi, montaj yerinin hazırlanmasında en akılcı çözümdür.
1.5.1. Zeminin Tesviye Edilmesi
Su soğutma kulesinin montaj yerinin tespit edilmesinden sonra, yapılacak dört tane
işlem vardır. Bunlar tesviye, titreşim,su yalıtımı ve drenajdır.
Su soğutma kulesinin toprak zemin üzerine monte edilmesi durumunda, toprak
zeminin düzgünleştirilmesi ve montaj için hazırlanması gerekir. Aksi halde cihazı sağlam bir
şekilde monte etmek mümkün olmayacak ve fanların düzgün çalışmaması, su dağıtım ve
toplamada düzensizlikler gibi aksaklıklar meydana gelecektir.
Aşağıda, toprak zemin üzerine hazırlanmış bir montaj yeri detay resmi verilmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, cihazın monte edileceği zemin su terazisi ile kontrol
ettikten sonra düzgün bir zemin oluşturacak şekilde beton dökülmelidir. Aksi halde
dökülecek beton gene toprağın bozukluğunu barındıracaktır. Dökülen betonun ağırlığı,
taşıyacağı cihazın ağırlığının iki ya da üç katına eşit olmalıdır.

12
Şekil 1. 8: Toprak üstü montaj yerinde titreşim ve su yalıtımlı döşeme detayı
Su soğutma kulesi montajı için gerekli saplamaların, betonun tesviyesi esnasında
yerlerine konması, drenaj tesisatında kullanılacak boru ve yer süzgeci gibi malzemelerin
projeye uygun olarak betonun içerisine yerleştirilmesi montaj işini kolaylaştıracaktır.
Kulenin, yapının mevcut bir döşemesi üzerine monte edilmesi durumunda, öncelikle
zeminin sağlamlığı ve düzgünlüğü kontrol edilmelidir. Her ne kadar bu tür kontroller inşaat
teknisyeninin işi gibi görünse de düzgün bir zeminin sağlanması montaj işlemini
kolaylaştıracak ve cihazın sorunsuz çalışmasını sağlayacaktır.
Mevcut zeminin tesviyesi için aşağıdaki işlem sırasına uyulmalıdır;
 Tesviye edilecek yerde öncelikli olarak zemin sağlamlığını zayıflatan kaplama
malzemeleri (seramik vb.) varsa bunlar sökülmelidir. Zemin üzerinden
parçacıklar, toz, kum ve kir kaldırılmalıdır.
Resim 1.5: Zemin üzerinin temizlenmesi
 Zeminin düzgünlüğü mastar ve su terazisi yardımıyla kontrol edilmelidir.

13
Şekil 1.9: Zeminin yüzey düzgünlüğünün su terazisi ile kontrolü
 Zemin kir ve tozdan iyice arındırıldıktan sonra, cihazın monte edileceği alan
kadar, sağlamlığı ve düzgünlüğü sağlayacak yükseklikte 3-5 cm kalıp çıtaları
çakılarak harç için yer hazırlanır. Tesviye betonunun düzgünlüğü, kalıp
çıtalarının terazisinde olmasına bağlıdır. Çıtalar çakılırken su terazisi yardımıyla
yan ve üst yüzeylerinin düzgünlüğüne dikkat edilmelidir.
Şekil 1.10: Tesviye betonu için kalıbın hazırlanması
 Yer tesviyesinin bozukluğuna göre ya da drenaj ve yer sorunu yaşanan yerlerde
tesviye betonunun yüksekliği 10 cm ya da daha fazla olabilir. Ancak bu
yükseklikte betonun yeterli sağlamlıkta olabilmesi için beton içine demir ızgara
döşenmelidir.
 Cihazın konulacağı yerin su yalıtımı yapılmalıdır. İzolasyon için polimer esaslı
bitümlü levhalar ya da epoksi, poliüretan ve akrilik esaslı su yalıtım
malzemeleri kullanılabilir. Polimer esaslı bitümlü levhalar tesviye betonunun
altına serilmelidir. Bazı su yalıtım malzemeleri ise tesviye betonu harcına
katılarak da kullanılır. Yalıtım malzemesini nasıl uygulayacağınız, seçtiğimiz
malzemeye göre değişecektir. Bu nedenle yalıtım malzemesinin uygulanması
konusunda imalatçı talimatlarına uyulmalıdır.

14
Resim 1.6: Polimer esaslı bitümlü yalıtım malzemesinin uygulanması
 Yalıtım işlemi tamamlandıktan sonra, harcınızı kalıbın içine dökerek, çıta
seviyelerine kadar doldurunuz. Soğutma kulesinin montaj cıvata yerleri
biliniyorsa bu cıvatalar beton dökme işlemi sırasında ölçüsüne uygun olarak
beton içine yerleştirilir. Bu işlem yapılabilirse montaj aşamasında tekrar
betonun delinmesine gerek kalmaz. Tesviye betonu atıldıktan sonra, mastar ve
mala yardımı ile üst yüzey düzgünlüğü sağlanmalı, üst yüzeyde su göllenmesine
izin verecek çukur ve eğimlerin oluşumundan kaçınılmalıdır. Üst yüzey
düzeltme işlemi tamamlandıktan sonra beton sertleşmeye bırakılmalıdır.
Resim 1.7: Tesviye işleminin tamamlanması
 Yerine dökülmüş ve sıkıştırılmış olan betonun prizini almaya başlamadan önce
yüzey düzgünlüğünün sağlanması gerekir. Düzgün yüzeyli beton ile sonradan
üzerine yapılacak olan kaplamaların işçilik olarak kolay ve güzel görünüşlü
olmasını sağlar.
 Tesviye betonunun düşey yüzeylerinin düzgünlüğü genellikle kalıp tutularak
sağlanır. İstenen yüzey kalitesine göre değişen kalite ve tipte kalıplar kullanılır.
Ancak kalıpların beton suyunu emmeyen bir malzemeden yapılmış ve temiz
olması, ahşap kalıpların kullanılması durumunda yüzeylerinin ziftlenmesi
gerekir.
 Yerine dökülmüş ve sıkıştırılmış olan betonun prizini almaya başlamadan önce
(en fazla 1 saat içinde) yüzey düzgünlüğünün sağlanması gerekir. Küçük
alanların yüzey düzgünlüğünün sağlanması işleminde ahşap veya çelik el
mastarı ve mala kullanılmalıdır.
 Mastarlama işleminde önemli olan beton yüzeyindeki su-çimento şerbetinin
(terlemenin) düzgünlüğünü sağlamaya yardımcı olmaktır. Mastarlama işlemi
beton dökümü yönünde yapılmalıdır. Genelde beton sahasının kısa kenar
yönünde olması gerekir. Bu işlem sırasında beton yüzeyindeki boşluklar beton

15
harcı ile doldurulmalıdır. Aynı yüzeylere birkaç defa mastarlama yapılarak
yüzey düzgünlüğü tam olarak sağlanmalıdır. Bu işleme betonlama sahası bitene
kadar devam edilmelidir.
Şekil 1.11: Tesviye betonunun mastarlanması
 Beton yüzeyindeki su-çimento şerbeti kaybolduktan (priz başladıktan) sonra
perdahlama yapılmalıdır. Küçük alanlarda perdahlama, tirfil ile (el malası),
büyük alanlarda perdah makineleri ile yapılmalıdır. Perdahlama, beton
yüzeyindeki buharlaşmadan, ortam sıcaklığından ve rüzgârdan dolayı meydana
gelen çatlamaları yok etmek ve son düzgünlüğü sağlamak için yapılır.
 Yeni sertleşen beton çok naziktir, özenle korunması gerekir. Özellikle bir hafta
içinde beton kurumamalı, donmamalı ve sarsıntıya uğramamalıdır. Dökülen
tesviye betonunun açık yüzeylerinin belirli zamanlarda sulanması ve bu sulama
süresinin 7 ile 14 gün arasında tutulması gerekmektedir. Bu nedenle betonu sık
sık ve devamlı sulama, ıslak çuvallarla örtme, buhar verme, kum, nemli toprak
veya saman sürerek sürekli ıslatmak gibi önlemlerle, beton karışımın suyu
korunmalıdır.
Şekil 1.12: Betonun son kontrolün yapılması

16
1.5.2. Beton Kaide Üzerine Montaj
Beton kaideler iki farklı kavramı ifade etmek için de kullanılabilmektedir. Burada
değinilen beton kaideler cihazların üzerine yerleştirildiği, yapının bir parçası olan
kaidelerdir. Beton kaide yapım detayı Şekil 1.12’ de verilmiştir. Beton kaidenin üst yüzeyi
düz olmalı, seramik ve benzeri zayıf kaplama malzemeleri ile kaplanmamalıdır. Bu kaideler
su soğutma kulelerini belirli ölçüde döşeme yüzeyinden yükseltmek ve sağlam bir bağlantı
zemini oluşturmak amacıyla kullanılır.
Şekil 1.13: Bitmiş döşeme içinde kaide betonu
1.5.3. Drenaj Bağlantıları
Su soğutma kulelerinde, havanın yoğunlaşması veya sızıntılarla zeminde toplanan
suların kuleye, elektrik aksamına ve yapıya zarar vermeden uzaklaştırılması gerekir. Bunu
sağlayan sisteme drenaj sistemi adı verilir. Drenaj sistemi borularındaki suyun basınçlı
olmaması nedeni ile çelik boru kullanılmasına gerek yoktur. Maliyet de hesaba katılarak
PVC boru döşenmesi ideal bir yöntemdir. Drenaj sistemi, su kulesinin altına uygun
büyüklükte bir toplama kabı yaparak, bu kapta toplanan suların drenaj borularıyla
uzaklaştırılması şeklinde tasarlanabilir. Su geçirmez bir zemin üzerine yerleştirilen yer
süzgeci ile de yapılabilir. Süzgeçte toplanan sular drenaj borularıyla uzaklaştırılabilir.
Bunların dışında su kulesi çevresine zeminde biriken suları toplayabilecek şekilde açılan bir
kanal ve kanal sularının drenaj borularıyla uzaklaştırılması şeklinde de yapılabilir. Ancak
açılan kanalın üzeri açılabilir ızgaralarla kapatılmalıdır.
Drenaj sularını toplayan boru hatlarının çapları tıkanmayı önlemek için büyük
tutulmalı ve suyun binadan rahatça akıp gidebilmesi için yeterli eğim verilmelidir. Yoğuşma
suları yapıdan kendiliğinden uzaklaşabilmeli, bu amaçla pompa vasıtasıyla alınmasına gerek
kalmayacak bir drenaj sistemi tasarımı yapılmalıdır.
Drenaj boruları direkt olarak en yakın pis su borusuna veya sifonuna bağlanmamalıdır.
Böyle bir bağlantı mahallere, pis su borularında oluşan koku ve gazların doluşmasına neden
olur ve istenmeyen bir durumdur. Drenaj borularının bir sifon yardımıyla pis su borusuna

17
bağlanması bu sorunu ortadan kardıracak gibi görünse de yazın sifonların içindeki suyun
kuruması ya da sifon içinde suyun herhangi bir nedenle yok olması durumunda sifon görev
yapamayacağından mahallere koku gitmesi önlenemeyebilir. Bu nedenle drenaj sistemini pis
su sisteminden ayırmak ya da tüm drenajlar toplandıktan sonra yağmur suyu kanalına
vermek iyi bir uygulama olacaktır. Yağmur suyu kanalı yoksa derin bir sifon yaparak
kanalizasyona verme yolu da tercih edilebilir.
Açıkta bulunan su soğutma kulelerinin drenaj tavalarında zaman zaman toz
birikmektedir. Bu tozlar cihazların drenaj tavalarına biriken su ile birleştiğinde çamur
oluşmaktadır. Bu gibi durumlarda çamur, drenaj sisteminin kritik noktalarına çökerek su
taşmasına neden olabilmektedir. Bu sorunun çözümü için drenaj tavaları belirli aralıklarla
temizlenmeli, boruları tıkayabilecek toz, çamur ve parçacıklar uzaklaştırılmalıdır.
Şekil 1.14: Drenaj kabı ve drenaj bağlantısı
Şekil 1. 15: Yalıtılmış beton üzerinde drenaj uygulaması

18
UYGULAMA FAALİYETİ
Projede su soğutma kulesi montaj yeri olarak ayrılan zeminin kule montajı için uygun
olmadığını, zeminin tesviye ve yalıtım yapılması gerektiğini varsayalım. Öğrendiklerinizin
ışığında, aşağıda verilen araç ve gereçleri kullanarak su soğutma kulesi yerini, tekniğine
uygun olarak montaja uygun hale getiriniz.
Şekil 1.16: Uygulama faaliyeti
Araç ve gereçler:
1. Mala 10. Kum, çakıl
2. Kürek 11. Keser
3. Mastar (uygun uzunlukta) 12. Ağaç testeresi
4. Su terazisi 13. Demir testeresi
5. Kalıp tahtaları 14. Metre
6. El arabası 15. Isı izolasyon malzemesi
7. Su kovası 16. Polimer esaslı bitümlü levha
8. Çivi 17. Saplama cıvataları
9. PVC boru ve bağlantı malzemeleri 18. 2” paslanmaz çelik boru
19. Çimento
İşlem Basamakları Öneriler
 Yapının bileşenlerine ve fiziki
şartlarına uygun olarak su soğutma
kulesinin yerini seçmek
 Yapının iklimlendirme projesini inceleyiniz.
 Projede su soğutma kulesinin yerini görünüz.
 Projede belirtilen yere giderek inceleyiniz.
 Yeri sağlamlık, yalıtım, yeterli büyüklük,
tesisat ve drenaj kolaylığı açısından kontrol
ediniz.
 Montaj yerini herhangi bir açıdan kusurlu
buluyorsanız, proje veya uygulama
mühendisi ile temasa geçerek kaygılarınızı
söyleyiniz.
 Yer her açıdan uygun ancak montaj için
hazırlanması gerekiyorsa yeri hazırlama
işlemlerine geçiniz.
 Projede montaj yerinin hazırlanmasında neler
yapılacağı detay resimlerinde gösterilmiştir.
Bu resimleri dikkatlice inceleyiniz.

19
 Kaide montajı için tesviye ve yalıtım
yapmak
 İşe başlarken, kendiniz ve çevrenizdekiler
için güvenlik tedbirlerinizi alınız.
 İş için gerekli tüm araç ve gereçleri hazır
bulundurunuz.
 Montaj yerinin düzgünlüğünü ölçünüz.
 Montaj yeri için, drenaj kanalını da dikkate
alarak kalıp hazırlayınız. Bu işlemler için
İnşaat teknolojisinde öğrenim gören bir
arkadaşınızdan yardım alabilirsiniz.
 İmalatçının uygulama talimatlarına uygun
olarak ısı ve su yalıtım malzemelerini tatbik
ediniz.
 Tesviye betonu için yeterli miktarda çimento
harcını hazırlayınız.
 Çimento harcını kalıbın içine dökerek
mastarlarla yüzey düzgünlüğünü sağlayınız.
 Su soğutma kulesinin montaj ölçülerini
biliyorsanız, montaj cıvatalarını betonun
içine gömünüz. Drenaj borusunu da beton
atılmadan kalıp içine yerleştirmeyi
unutmayınız. Şayet montaj şablonu varsa
buna göre cıvataları yerleştiriniz
 Betonun düzgün bir şekilde priz alması için
zaman zaman sulayınız.
 Drenaj bağlantılarını hazırlamak
 Drenaj giderinin verileceği yere kadar boru
güzergâhının krokisini çiziniz. Şekil üzerinde
boruları ölçülendiriniz.
 PVC boruları demir testeresi yardımıyla
düzgün bir şekilde kesiniz.
 PVC boru bağlantı parçalarını hazırlayınız.
 Boru ve bağlantı parçalarının contalarının
tam ve iyi durumda olduğundan emin olunuz.
 Drenaj kanalına bağlı borudan başlayarak
boru döşeme işlemini tamamlayınız.
 Borulara (%2–3 arasında) gereken eğimi
veriniz.
 Boruların oynamaması için yapı
elemanlarına sağlam bir şekilde sabitleyiniz.
 Drenaj borularının yeterli su akışını sağlayıp
sağlamadığını kontrol ediniz.
 Kullandığınız malzeme ve takımları yerlerine
kaldırınız.
 Çalıştığınız ortamı temizleyiniz.

20
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen soruları, size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek cevaplayınız.
1. İklimlendirme tesislerinde kondenser soğutma suyu ısısının düşürülmesi ve suyun geri
kullanılması amacıyla görev yapan cihaz aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kompresör B) Evaporatör C) Nemlendirici
D) Su kulesi E) Hiçbiri
2. Hava akımının fanlarla sağlandığı kule türüne ne ad verilir?
A) Mekanik tip kule B) Doğal çekişli kule C) Atmosferik tip kule
D) Dik kule E) Yatık kule
3. Soğutma kulesi seçiminde; aşağıdaki ölçütlerden hangisine dikkat edilmelidir?
A) Soğutulacak suyun debisine
B) Soğutulacak suyun kuleye giriş sıcaklığına
C) Bulunulan yerin yaş termometre sıcaklığına
D) Kulenin yıl içinde kullanım zamanlarına
E) Hepsine
4. Aşağıdakilerden hangisi kule montaj yerinin belirlenmesinde dikkate alınması gereken
özelliklerden biridir?
A) Sağlamlık B) Estetik C) Yalıtım
D) Titreşim ve gürültü E) Hepsi
5. Su soğutma kulelerinde havanın yoğuşması veya sızıntılarla zeminde toplanan suların
kuleye, elektrik aksamına ve yapıya zarar vermeden uzaklaştırılması için kurulan sisteme ne
ad verilir?
A) Soğutma sistemi B) Drenaj sistemi C) Havalandırma sistemi
D) Nem alma sistemi E) Hiçbiri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı, modül sonunda verilen cevap anahtarı yardımıyla kontrol ediniz. Yanlış
cevap verdiğiniz ya da cevap verirken kararsız kaldığınız sorular için faaliyetin ilgili
bölümüne geri dönerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanlış cevaplarınız doğru cevaplarınızdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanızı tavsiye ederiz.

21
UYGULAMALI TEST
Bu eğitim faaliyetinde kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Yapacağınız iş ve işlemler için gerekli takımları hazırladınız mı?
2. Klima projesi varsa su kulesinin projedeki yerini incelediniz mi?
3. Su kulesi montaj yerinin uygunluğunu değerlendirdiniz mi?
4. Döşemenin sağlamlığını ve düzgünlüğünü kontrol ettiniz mi?
5. Döşemeyi montaj için hazırladınız mı?
6. Döşemede izolasyon yaptınız mı?
7. Sabitleme saplamalarını hazırladınız mı?
DÜZENLİ VE KURALLARA UYGUN ÇALIŞMA
1. Mesleğe ve işe uygun kıyafet giydiniz mi?
2. Çalışma alanını tertipli düzenli kullandınız mı?
3. Yapacağınız işe göre takım ve aparat seçtiniz mi?
4. Takımları düzgün kullandınız mı?
5. Kendiniz ve çevrenizdekiler için güvenlik tedbirlerini aldınız mı?
6. Zamanı iyi kullandınız mı?

22
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandığınızda ve uygun ortam sağlandığında, servis
ve bakım hizmetleri için gerekli alanları, tekniğine ve standardına uygun olarak
belirleyebileceksiniz.
Bu faaliyet öncesinde aşağıdaki araştırmayı yapmanız, konunun öğrenilmesini
 Çevrenizde bulunan merkezi iklimlendirme tesislerinin bakım ve onarımından
sorumlu teknik personel ile görüşünüz. Onlardan su kulelerinin servis ve bakım
hizmetleri hakkında bilgi alınız. Topladığınız bilgileri rapor haline getirerek
arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. SERVİS VE BAKIM HİZMETLERİ
2.1. Servis ve Bakım İşlemleri İçin Uygun Çalışma Alanlarının
Gerekliliği
Su soğutma kuleleri gerek ısıl konfor, gerekse endüstriyel amaçlı iklimlendirme
sistemlerinde kuruluş ve işletme giderleri bakımından önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle
bu cihazların periyodik koruyucu bakımının düzenli olarak yapılması birtakım avantajlar
sağlayacaktır. Bunlardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
 Cihazın ömrünü uzatır.
 Sistemin arıza riskini azaltır.
 Enerji sarfiyatını azaltır.
 Tamir masraflarını azaltır.
Koruyucu bakım programı uygulamaya konulduğu ilk anlarda iş yükü yoğunlaşır
ancak olumsuzluk gibi görünen bu durumun aslında doğru bir yaklaşım olduğu, işletim
verimindeki artış ve acil tamir masraflarının azalması ile anlaşılacaktır.
Su soğutma kulesinin montajı sırasında dikkat edilecek hususlardan birisi, belirli
aralıklarla yapılacak olan servis ve bakım hizmetlerinin kolayca yapılabilmesi için yeterli
mesafelerin bırakılmasıdır. Yeterli mesafenin ne kadar olduğunu bulmak için, öncelikli
olarak imalatçı kataloglarına ve montaj talimatlarına bakılmalıdır.
Rutin parça değişimi, korozyonun oluşturduğu arızalar, tıkanıklık, çeşitli elektrik
arızaları vb. sebeplerden dolayı çıkartılıp bakım ve onarımının yapılması gerekli parçalara
AMAÇ
ARAŞTIRMA

23
kolayca ulaşılabilmesi, elemanlara zarar verilmemesi önemlidir. Su soğutma kulesinin
tamamen sökülmesi zaman, maliyet ve iş güçlüğü oluşturacağından bakım gerektirecek
parçalar etrafında yeterli mesafenin bırakılması gerekir. İmalatçı firmanın servis ve bakım
hizmetlerinin yapılabilmesi için gerekli alanların da hesaba katıldığı, montaj ölçüleri elde
edilemiyorsa aşağıdaki hususlar dikkate alınarak uygun büyüklükler bırakılmalıdır. Bunlar;
 Servis pencerelerinin rahatça açılabilmesi ve buralardan kule içine personel
girebilmesi için, pencere önlerinde yeterli alanın bırakılması gerekir.
 Elektrik devresi arızalarını gidermek için, elektrik bağlantılarının bulunduğu
yerlerde servis elemanının rahatça çalışabileceği bir alan bırakılmalıdır.
 Kule yüksekliği, kulenin diğer yapı elemanlarından veya diğer kulelerden
uzaklığı konusunda imalatçı firmanın talimatlarına uyulmalı, imalatçı tarafından
belirlenen açıklıklar sağlanmalıdır.
 Fan, fan motoru, kayış ve kasnak düzeneğinde olası arızaların giderilebilmesi ve
gerekli aletlerin çalışabileceği kadar mesafe düşünülmelidir.
 Su tesisatı, pompa ve salmastra grubu arızalarında aletlerin rahatça
kullanılabileceği ve personelin çalışabileceği mesafeler bırakılmalıdır.
 Memelerin ve dolgu malzemelerinin temizlenmesi, korozyon ya da su kirliliği
sonucu oluşacak bakımlar için gerekli alanın bırakılması gereklidir.
 Yardımcı elemanların zamanla oluşabilecek arızalarında, değiştirilebilmeleri
için gerekli alan bırakılmalıdır.
 Genel olarak kuledeki servis bakım hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde
yapılabilmesi için gerekli alanlar hesaba katılarak montaj alanı tespit
edilmelidir.
 Çalışma alanlarının hesaba katılarak montaj alanının belirlenmesinde imalatçı
firma talimatlarına, ürün katalog bilgilerine aynen uyulmalıdır. Bu ölçülerde
değişiklik yapılması durumunda imalatçı firmanın uygun görüşü mutlaka
alınmalıdır.
2.1.1. Su Soğutma Kulesinin Periyodik Bakımı
Su soğutma kulesi için uygulanacak temel periyodik bakım işlemleri, kontrol edilecek
devre elemanları ve zaman periyodu aşağıdaki tabloda verilmiştir:

24
PERİYODİK
BAKIM
TABLOSU
Fan
Motor
Redüktör
Kayışkasnak
Fanşaft
yatakları
Elüminatör
Dolgu
Sutoplama
havuzu
Dağıtım
sistemi
Gövde
destekleri
Gövde
Flatör
Sızma(bleed)
miktarı
Tahrikşaftı
Akışkontrol
vanası
Emme
süzgeci
Tıkanma H H H H
Normal
olmayan
titreşim ve
gürültü
G G G Y G
Anahtar ve
ayar vidaları
6 6 6 6 6
Yağlama 3 3 6
Yağ contaları 6
Yağ seviyesi H
Yağ ve su
kirliliği
A
Yağ değişimi 6
Gerginlik
ayarı
A
Su seviyesi H H
Debi miktarı A
Sızıntı 6 6 6
Genel durum A Y Y Y 6 Y Y 6 6
Gevşek
somunların
sıkılması
6 6 6 6 Y R 6
Temizlik R 6 R R R 6 R R R R H
Boyama R R R R R R R
Tamamen
açma ve
kapama
6
Vanaların
açıklık
kontrolü
A
G: Günlük, H: Haftalık, A:Aylık, 3: Üç ayda bir, 6: Altı ayda bir, Y:Yılda bir,
R: Gerektiğinde
Tablo 2.1: Kule periyodik bakım tablosu
2.2. Çalışma Şartlarına Uygun Takım ve Avadanlık Kullanma
Yapılacak işe ve çalışma şartlarına uygun takım, avadanlık seçmek ve bunları iş
güvenliği kurallarına uyarak kullanmak her teknik elemanın kazandığı temel becerilerden
olmalıdır. İşin yapımında en temel kural iş güvenliği şartlarının her aşamada yerine
getirilmiş olması ve işe en uygun takım ve avadanlığın seçilip kullanılmış olmasıdır.

25
Çalışma şartlarında iş güvenliği ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar, uygun
takım ve avadanlık seçimi o işin yapımının anlatıldığı ilgili modüller içinde verilmiştir.
Ancak burada bu hususlardan en genel olanlarını şu şekilde sıralayabiliriz.
 Yapılan iş kendimizin ve başkalarının can ve mal güvenliğini tehdit
etmemelidir.
 Isı ve alev ile yapılan işlemlerde, kullandığımız takım ve avadanlıklar ısıya
dayanıklı olmalı, yanıcı ve patlayıcı malzemeler çevreden uzaklaştırılmalıdır.
Bu işlemler sırasında yangın söndürme donanımları yakında hazır
bulundurulmalıdır.
 Elektrik devrelerinde yapılacak işlemler öncesinde, devredeki akım tamamen
kesilmeli, yanlışlıkla devreye akım verilmesi önlenmelidir.
 Elektrik devrelerinde yapılan işlemlerde elektrik izolasyonlu takım ve
avadanlıklar kullanılmalıdır. Yanıcı ve patlayıcı malzemelerin bulunduğu
ortamlarda elektrik kontaklarının ark yapması önlenmelidir.
 Elektrik işleri yaparken mümkünse plastik eldiven ve yalıtkan ayakkabı
giyilmeli, ıslak zeminlerde çalışmaktan kaçınılmalıdır.
 Vida, cıvata, somun gibi sıkıştırma malzemelerini sıkma ve sökme esnasında
daima uygun ölçüde tornavida ve anahtar kullanılmalıdır. Bu işlemler esnasında
gereğinden küçük ya da büyük takım kullanılması malzemelerin zarar
görmesine yok açabileceği gibi kendimizi de yaralama riski taşımaktadır.
 Motor, kayış, kasnak, pervane gibi hareketli parçalarla ya da yakınında
çalışırken, bu parçalar tarafından kapılabilecek kravat, bileklik, yüzük ve kolye
gibi aksesuarlar takılmamalı, bu işleri yaparken kol, etek ve paça gibi kısımları
lastikli önlükler giyilmelidir.
 Soğutma kulesi gibi zeminden belirli bir yüksekliği olan cihazların yüksek
kısımlarında çalışırken uygun yükseklikte ve güvenli bir merdiven ya da iskele
kullanılmalı, çalışma esnasında bunların hareket etmesini önleyici tedbirler
alınmalıdır.
 Kulenin üst kısımları gibi yüksek yerlerde yapılan çalışmalarda emniyet kemeri
takılması ve kemer halatının güvenli yere bağlanması gerekir.
 Özellikle kış aylarında ve dış ortamda çalışan su soğutma kulelerinde yer yer
buzlanma olayı olabilmektedir. Islak ve buzlu zeminlerde çalışırken dengeyi
kaybedip düşmemek için bu gibi durumlarda kauçuk tabanlı çizmeler
giyilmelidir. Islanmayı önlemek için ıslak mahallerde su geçirmez tulum
kullanılmalıdır.

26
Aşağıda bazı özel çalışma durumları verilmiştir. Bu durumlara göre kullanılması
gereken takım ve avadanlıkları atölyenizde bulunan takımhaneden seçerek gruplandırınız.
Seçtiğiniz takım ve avadanlıkları ilgili çalışma durumlarının karşısına yazınız.
A. Yüksek yerlerde çalışma (………………………………)
B. Elektrik devrelerinde çalışma (………………………………)
C. Mekanik aksamın sökülüp takılması (………………………………)
D. Isı ve alev ile çalışma (………………………………)
E. Islak ve buzlu zeminlerde çalışma (………………………………)
Resim 2.10: Uygulama faaliyeti
Araç ve gereçler
1- Avometre 9- Lastik bot
2- İzoleli pense 10- Kauçuk çizme
3- Açıkağızlı anahtar takımı 11- Lokma takımı
4- Kontrol kalemi 12- Su geçirmez tulum
5- Düz tornavida 13- Merdiven
6- İzoleli yan keski 14. Yanmaz levha
7- Emniyet kemeri 15. Yangın söndürme tüpü
8- Lastik eldiven 16. Kurbağacık

27
 Servis ve bakım hizmetleri
için gerekli alanları
belirlemek
 İşe başlamadan önce gerekli araç gereçleri
hazırlayınız.
 Yapının iklimlendirme projesini temin ederek
inceleyiniz.
 Projede su soğutma kulesi için ayrılan yeri ve
büyüklüğünü yapı üzerinde görünüz.
 Yerin ve büyüklüğünün, imalatçı talimatlarına uygun
olarak seçilip seçilmediğini araştırınız.
 İmalatçı talimatlarını, ürün katalogunda ya da montaj
katalogunda bulabilirsiniz.
 Yerin büyüklüğünün hesaplanmasında, montajı
sonrası cihaz kenarlarında servis ve bakım hizmetleri
için gerekli alanların hesaba katılmış olduğunu
kontrol ediniz.
 Servis ve bakım hizmetleri için bırakılan alanların
imalatçı talimatlarına uygun olup olmadığını kontrol
ediniz.
 Yanlış ya da eksik ölçülendirme yapılmışsa proje ya
da uygulama mühendisine bilgi veriniz.
 Cihazların boyutlarına ve
tesisat bağlantılarına göre
gerekli alanları belirlemek
 Projede yapı için seçilen su soğutma kulesinin
modelini görünüz.
 Firma kataloğundan seçilen cihazın ölçüleriyle proje
ayrılan montaj yeri ölçülerini karşılaştırınız.
 Montaj yeri, servis ve bakım hizmetleri için gerekli
alanlarla birlikte cihaz büyüklüğünü de
karşılamalıdır.
 Yapının tesisat sistemini inceleyiniz.
 Su kulesi için en uygun ve en yakın tesisat bağlantısı
projede gösterilmiştir.
 Projede kulenin büyüklüğüne ve tesisat bağlantılarına
göre doğru konumlandırıldığını kontrol ediniz.
 Tesisat bağlantıları için yeterli alanların
bırakıldığından emin olunuz.
 Eksik ya da yanlış bir durum fark ettiğinizde proje ya
da uygulama mühendisini bilgilendiriniz.
 Pompa ve drenaj kanal
yerlerini belirlemek
 Projede pompa ve drenaj bağlantılarını görünüz.
 Yapıyı inceleyerek drenaj bağlantısı ve pompa için
seçilen yerlerin uygunluğunu inceleyiniz.
 Drenaj borusunun yağmur suyu tesisatına
bağlanmasına dikkat ediniz.
 Drenaj bağlantısının bir krokisini çizerek
uygulanabilirliğini kontrol ediniz.
 Yanlış veya eksik bir şey fark ettiğinizde proje ya da
uygulama mühendisini bilgilendiriniz.

28
Aşağıda verilen soruları size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek cevaplayınız.
1. Su soğutma kulesi üretici firma kataloglarında aşağıdakilerden hangisi yer almalıdır?
A) Cihaz ölçüleri B) Cihaz ağırlığı C) Elektriksel bağlantılar
D) Servis ve bakım hizmetlerinin içeriği E) Hepsi
2. Servis ve bakım hizmetleri için gerekli alanların belirlenmesinde aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
A) Servis penceresinin rahatça açılabilmesi için uygun boşluk bırakılmalıdır.
B) Elektrik bağlantılarının bulunduğu yerde, bir kişinin rahatça çalışabileceği bir alan
bırakılmalıdır.
C) Fan motoru, kayış ve kasnak düzeneği çevresinde boşluk bırakılmamalı, bu
bölgeye kişilerin girişi önlenmelidir.
D) Kulenin yapı elemanlarından uzaklığı konusunda imalatçı talimatlarına
uyulmalıdır.
E) Yardımcı elemanların gerektiğinde değiştirilebilmesi için çevrede yeterli alan
bırakılmalıdır.
3. Koruyucu bakım programının gerekliliğinin nedenleri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cihazın ömrünü uzatması B) Sistem arıza riskini azaltması
C) Enerji sarfiyatını azaltması D) Tamir masraflarını azaltması
E) Hepsi
4. Fan motoru kayış gerginlik ayarı hangi zaman periyotlarında yapılmalıdır?
A) Ayda bir B) Günlük C) Yıllık
D) Haftalık E) Altı ayda bir
5. Elektrikle ilgili bir işte çalışırken, aşağıdakilerden hangisi yanlış bir davranıştır?
A) İzoleli araç gereçler kullanılmalıdır B) Nemli bir çizme giyilmelidir
C) Lastik eldiven giyilmelidir D) Elektrik akımı kesilmelidir
E) Hepsi
DEĞERLENDİRME

29
UYGULAMALI TEST
1. Yapacağınız iş ve işlemler için gerekli takımları hazırladınız mı?
2. Projede, servis ve bakım hizmetleri için bırakılan alanları
incelediniz mi?
3. Yeterince alan bırakıldığından emin oldunuz mu?
4. Binanın temiz su, pis su ve drenaj tesisatlarını incelediniz mi?
5. Kuleye su ve drenaj bağlantılarını planladınız mı?
Düzenli ve Kurallara Uygun Çalışma
1. Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi?
5. Güvenlik tedbirlerini aldınız mı?
DEĞERLENDİRME
Yukarıdaki testte verilen ölçütlere göre kendinizi değerlendiriniz. Yaptığınız
değerlendirme sonucunda öğrenme eksiğiniz varsa ilgili konuya ya da öğrenme faaliyetinin
başına geri dönerek tekrar inceleyiniz.
Bu faaliyetin amacı sizin bilgi ve becerilerinizi artırmaktır. Bunu ne kadar
başardığınızı en iyi gene siz bilebilirsiniz. Bu faaliyette öğrenmeden geçeceğiniz bir konu
diğer faaliyetlerde de başarısızlığa yol açabilecektir. Bu nedenle tüm sorulara doğru cevap
verdiğinizden ve uygun performansı gösterdiğinizden eminseniz diğer faaliyete geçiniz.

30
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandığınızda ve uygun ortam sağlandığında,
gerekli donanımı kullanarak su soğutma kulesi pompa ve tesisat geçişlerini, tekniğine ve
standardına uygun olarak hazırlayabileceksiniz.
Bu faaliyet öncesinde aşağıdaki araştırmaları yapmanız, konunun öğrenilmesini
 Çevrenizde bulunan su soğutma kulelerinin su tesisatlarını inceleyiniz. Bu
tesisatlarda kullanılan ve size yabancı gelen elemanlar hakkında, çeşitli
kaynaklardan (öğretmeniniz, kitaplar, internet ortamı vb.) bilgiler toplayınız.
 Topladığınız bilgileri bir rapor haline getirerek, sınıf ortamında arkadaşlarınızla
paylaşınız. Arkadaşlarınızın da bu bilgilere katkı sağlamalarını sağlayınız.
3. SU SOĞUTMA KULESİ TESİSAT BİLGİSİ
3.1. Tesisatın Tasarımı
İklimlendirme sistemlerinde suyun kullanıldığı bölümlerde suyun taşınmasını ve
kontrolünü sağlayan sisteme su tesisatı adı verilir. Su tesisatında başlıca su boruları,
pompalar, vanalar, pislik tutucular, çekvalfler, kolektörler, manometreler, termostatlar ve
flatörler gibi tesisat elemanları bulunur. Her eleman birbiriyle ve sistemle uyumlu olmalıdır.
Aksi halde tesisat sistemindeki bir arıza tüm iklimlendirme sisteminin de arızalanmasına,
hatta sistemin çalışmamasına sebep olabilir.
Merkezî tip iklimlendirme sistemlerinin verimli çalışmalarında (ısıtma ve soğutmada)
su tesisatının büyük önemi vardır. Bu nedenle en iyi çalışma şartlarının sağlanması için
tesisatın iyi planlanması gerekmektedir. Sistemlerin kullanım süresince sürekli bakıma
ihtiyacı olduğu göz önüne alınarak donanımların yerleşiminde bakımının kolay yapılmasına
da imkân tanınmalıdır.
İklimlendirme sistemlerinde su tesisatı, sistemin sağlıklı çalışması açısından önemli
rol oynar. Cihazların performansı tesisatlarla doğrudan ilişkilidir. Tesisatların, sistemin
kullanımı esnasında kumanda ve kontrolü söz konusudur. Ancak bu tesisatlarda da zamanla
arızalar meydana gelebileceği ve zaman zaman bakım ihtiyacı olduğu göz ardı
edilmemelidir. Bu nedenle tesisatlarda cihazlar gibi işlevselliğinin yanı sıra servis işletme ve
bakım ölçütleri de göz önüne alınarak projelendirilmelidir.
ARAŞTIRMA
AMAÇ

31
Aşağıda, su soğutma kulelerinin, su tesisatı bağlantılarıyla ilgili birkaç resim yer
almaktadır. Bu resimlerdeki bağlantıları incelediğinizde, tesisatlar arasında birkaç küçük
farklılığın olduğunu göreceksiniz. Ancak tesisatın çalışma prensibi genel olarak şöyledir:
Kondenseri soğutma da kullanılan su, kondenserin ısısını alarak ısınır. Isınmış suyu tekrar
kondenseri soğutmada kullanmamız mümkün değildir. Bu yüzden bu suyu her defasında
atabilir ve yerine soğuk temiz su koyabiliriz. Ancak bu su israfı ve yüksek işletme maliyeti
demektir. Kaldı ki günümüzde temiz suyun giderek azaldığı ülkemizde suyu etkin olarak
kullanmamız gerekir. Bu yüzden ısınan suyu atmak yerine su soğutma kulelerine
gönderiyoruz. Isınmış su kule içinde hava ile temas ederek bir kısmı buharlaşırken diğer
kısmının ısısını alarak soğutur. Buharlaşan su, sistemde bir miktar suyun eksilmesine neden
olur ama bu kayıp dışardan sisteme temiz su vermek suretiyle tamamlanabilir.
Şekil 3.1: İki yollu vana kontrollü kule bağlantısı
Yukarıda, Şekil 3.1’de en basit haliyle kondenser ile soğutma kulesi arasındaki tesisatı
görebilirsiniz. Kondenserden çıkan ısınmış su, su soğutma kulesine gitmekte, burada
soğuduktan sonra ise bir sirkülasyon pompası yardımıyla tekrar kondenseri soğutmak üzere
kondensere gönderilmektedir. Gidiş ve dönüş boruları arasında iki yollu valf bulunmasının
sebebi, ısınmış suyun istendiğinde dönüş suyuna belli oranlarda karıştırılabilmesidir.
Aşağıda, Şekil 3.2’deki tesisat ise temel olarak aynı şekilde işlemektedir. Ancak
ısınmış suyun dönüş suyuna karıştırılmasının, elle değil termostat kontrollü bir vana
yardımıyla yapılmasıdır. Dönüş suyu sıcaklığını ölçen termostat, üç yollu vana yardımıyla
özellikle kış aylarında fazla ısınmayan suyun tamamını ya da bir kısmını su soğutma
kulesine göndermeyip by-pass boru yardımıyla dönüş suyuna karıştırılmasını sağlamaktadır.
Böylelikle sabit bir dönüş sıcaklığı elde etmek mümkün olacağından sistemin daha kararlı
çalışması da sağlanmaktadır.
Şekil 3.2: Üç yollu vana kontrollü kule bağlantısı

32
Aşağıda Şekil 3.3’te ise kondenser ve kule arasındaki tesisata su regülasyon vanası,
basınç emniyet valfi ve su ilave vanası dâhil edilmiştir. Su regülasyon, vanası sistemde olası
basınç dalgalanmalarını algılayıp kondensere sabit basınçta suyu gönderme görevi görür.
Basınç emniyet valfinin görevi ise tesisatı ısıdan dolayı aşırı genleşmelere karşı korumaktır.
Su ilave vanası, tesisatta buharlaşmadan dolayı eksilen suyun tamamlanması amacıyla
kullanılmaktadır. Bunların haricindeki tüm tesisat diğerleriyle aynıdır.
Şekil 3.3: Emniyet ve ilave su valfli kule tesisatı
Aşağıda Şekil 3.4’te daha öncekilere benzer bir tesisat görülmektedir. Burada tesisat
elemanları biraz daha detaylı olarak gösterilmektedir. Drenaj tavası, drenaj borusu, su
doldurma musluğu ve flatörün görevi resimden de rahatça anlaşılabilmektedir.
Şekil 3.4: Su soğutma kulesi su tesisatı

33
3.2. Tesisatın Döşenmesi
3.2.1. Boruların Döşenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar
Su tesisatlarının ana elemanı borulardır. Borular, içinden geçen akışkanı istenilen
yerlere taşır ve tesisatın diğer elemanları arasında köprü görevi görür. Temiz su tesisatlarında
galvanizli çelik, plastik ve bakır borular kullanılabilmektedir. Bu boruların birleştirme
işlemleri birbirlerine göre farklılık göstermekle birlikte, döşenmelerinde dikkat edilmesi
gereken ortak noktalarda bulunmaktadır. Bunlar;
 Korozyon: Tesisat boruları, korozyona karşı dirençli olmalı ve korozotif
ortamlardan borular geçirilmemelidir.
 Donma: Soğuk ortamlardan geçen tesisat boruları donmaya karşı izole
edilmelidir. İzolasyon malzemesi su ve nemden etkilenmemelidir. Boruların
döşenmesinde, bulunulan bölgenin kış şartları hesaba katılmalıdır. Toprak altına
boru döşenmesi gerekiyorsa borular donma seviyesinin altında döşenmelidir.
 Gürültü: Tesisat gürültüsüz çalışmalıdır. Tesisatta ani basınç değişiklikleri
gürültüye sebep olur. Bu gürültü, kelepçe ve konsollarla binaya iletildiğinde
çevrede yaşayanlar için rahatsız edici olur. Bu nedenle tesisatta ani açılıp
kapanan valf ve flatör gibi elemanlar kullanılmamalıdır. Ayrıca pompa da bir
miktar gürültüye sebep olur. Pompa, montajı yapılırken zemine sağlam tespit
edilmeli ve titreşim önleyici altlık kullanılmalıdır.
 Terleme: Özellikler nemli ve sıcak ortamlardan geçen soğuk su boruları
terleme yapar ve boru üzerinde biriken su alttaki zemine zarar verir. Bu tür
ortamlardan geçirilen soğuk su boruları ısıya karşı izole edilmelidir.
 Estetik: İklimlendirme sistemlerinde tesisat boruları genellikle açıkta döşenir.
Bu yüzden insan gözünü rahatsız edici bir açı ya da eğrilik hemen fark edilir.
Tesisat borularının yapı elemanlarına veya yakındaki cihazlara paralel ya da dik
döşenmesi bu ihtimali ortadan kaldıracaktır.
Şekil 3.5: Yatay ve düşeyde borularda paralelliğin sağlanması
 Ulaşılabilirlik: Tesisat boruları, herhangi bir arıza ya da bakım durumunda
kolayca müdahale edilebilmesi için ulaşılabilir olmalıdır. İklimlendirme
santralleri ve su kulelerindeki tesisat borularının gizlenmesine gerek
olmadığından daimi olarak ulaşılabilir özelliktedir. Çok sayıda borunun bir
arada döşenmesi durumunda, tesisat bacaları veya kanal içinden döşemek
suretiyle ulaşılabilir ve estetik olmaları sağlanabilir.

34
 Binanın oturması: Binalar zamanla oturur. Bunun önüne geçmek mümkün
değildir. Tesisat borularının binanın oturmasından dolayı zarar görmemesi için
yapı elemanlarının içinden geçen borular, daha geniş çaplı bir kovan içinden
geçirilmeli, kovan ile boru arası elastiki bir malzeme ile doldurulmalıdır.
 Boruların tespiti: Tesisat boruları özel askı, kelepçe ve konsollarla, döşemeye,
tavana ya da duvara sağlam bir şekilde tespit edilmelidir. Tespitleme elemanları
borunun çapına uygun olmalı, boru ile arasında boşluk varsa buralar lastik conta
ile doldurulmalıdır. Tespitleme elemanın ne aralıkta konacağı borunun çapına
ve ağırlığına göre değişeceğinden, konu ile ilgili Tablo 3.1’den ya da bu alanda
çalışan kişilerin tecrübelerinden yararlanılabilir.
Şekil 3.6: Boru tespitleme elemanları
Tablo 3.1: Yatay ve düşey borularda kelepçe aralıkları

35
3.2.2. Boruların Birleştirilmesi
Temiz su tesisatı borularının birleştirme teknikleri, boruların yapıldığı malzemeye ve
bağlantı malzemesinin cinsine göre farklılık gösterir. Temiz su tesisatında kullanılan
boruların birleştirme tekniklerini şu şekilde açıklayabiliriz:
 Galvanizli Çelik Boruların Birleştirilmesi
Galvanizli demir boru mengeneye yeterli uzunlukta bağlanır. Boru uygun
yöntemlerden biriyle ölçü alınarak işaretlenir. İşaret yerinden kesilerek diş açma için boru
ağzı temizliği yapılır. Boru çapına uygun pafta lokması pafta gövdesine takılır. Pafta cırcır
yönüne ayarlanarak borunun diş açılacak ucuna takılır. Paftaya boru eksenine dik baskı
uygulanarak pafta saat yönüne doğru çevrilir. İki veya üç turdan sonra dişlere yağ
damlatılarak paftanın ısınmaması ve rahat diş açılması sağlanır. Diş boyu, pafta lokmasını iki
diş kadar geçmelidir.
Galvanizli demir boru ek parçasıyla birleştirme ve yön değiştirmeler yapar. Bu
borulara hiçbir zaman eğme, bükme ve kaynak gibi sıcak işlem uygulanmaz. Yoksa boru
kaplaması olan galvaniz, özelliğini kaybederek borunun korozyona uğramasına neden olur.
Borunun açılan dişi üstüne sızdırmazlık elemanı sarılır. Sızdırmazlık elemanı olarak keten ve
teflon bant kullanılır. En çok kullanışlı olan kendirdir. Teflon bant ise silikon esaslı bir
maddedir. Sızdırmazlık elemanı sarılan boru dişine ek parçası önce elle tutturulur daha sonra
uygun büyüklükte anahtarla sıkılır. Ek parçası aşırı sıkılmamalıdır. Yoksa ek parçası çatlar.
Bu da istenmeyen su kaçaklarına neden olur. Borunun son iki dişi sıkılmamalıdır. Boru
birleşiminden sonra kalan kendir temizlenerek estetik olarak güzel bir görünüm sağlanır.
Tesisatta kullanılan musluk, vana, flatör gibi elemanların pirinç gibi paslanmaz bir
malzemeden yapılmış ya da krom nikel kaplı olması tercih edilmelidir.
Şekil 3.7: Çelik boruların birleştirilmesi
 Bakır Boruların Birleştirilmesi
Bakır borular Türkiye’de daha çok küçük tesislerde kullanılır. Çelik borulara göre
daha pahalıdır. Fakat daha hafif, montajları kolay ve korozyona dayanıklıdır. Bakır borular
sert ve yumuşak olabilir. 22mm çapa kadar bakır boruların yumuşak cinsleri düz çubuk
olarak bulunur. Daha büyük çaptakiler sadece düz boru olarak bulunur. Bakır boruların et
kalınlıkları azdır. Bu nedenle bakır borular dişli bağlantıya uygun değildir. Bakır borular
lehimli, havşalı, yüksüklü ve kordonlu olarak birleştirilir. Temiz su tesisatındaki
birleştirmelerde dört yöntem kullanılır.

36
Şekil 3.8: Bakır boruların birleştirilmesi
 Plastik Boruların Birleştirilmesi
Temiz su tesisatında kullanılan polipropilen türü plastik borular termosetting plastik
özelliği taşır. Bu nedenle ısıl işlem yapılarak birleştirilir. Borunun 260°C–270°C kadar
ısıtılması, kolay şekil alarak aynı cins plastikle yapışma özelliğini kazanır.
İstenen ölçüde kesilen plastik borunun ucu temizlenir. Plastik boru ekleme parçasının
da temiz olması sağlanır. Borunun ucu kaynak uzunluğu kadar işaretlenir. 260°C–270°C
kadar ısınmış füzyon kaynak makinesi lokmalarına boru ve ek parçası aynı anda takılır. 15–
20 saniye kadar beklenir. Boru ve ek parçası aynı anda çekilerek birbirine geçirilir. 10 saniye
sabit olarak bekletildiğinde boru ve ek parçası sökülmemek üzere birleştirilmiş olur.
Birleştirme 20 saniye kadar bekletildiğinde tam sertleşme sağlanmış olur.
Şekil 3.9: Plastik boruların birleştirilmesi

37
Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi istenilen ölçülerdeki çelik boru birleştirmelerini
yapınız. Boru bölümlerini verilen ölçüye uygun olarak duvara tespit ediniz.
Araç gereçler
1. Boru paftası 8. Galvanizli ½” T (1 adet)
2. Boru anahtarı 9. Galvanizli ½” dirsek (4 adet)
3. Çekiç, keski, murç 10. Galvanizli boru atlama manşonu (1 adet)
4. Boru mengenesi 11. 1/2” boru kelepçesi (4 adet)
5. Yağdanlık ve yağ 12. Çelik metre
6. Çimento harcı 13. Demir testeresi
7. Galvanizli ½” çelik boru (2.50 m) 14. Su terazisi
15. Harç tası, mala

38
 Su soğutma kulesi pompa
yerini hazırlamak
 İşe başlarken kendiniz ve çevrenizdekiler için
güvenlik tedbirlerini alınız.
 İş için gerekli tüm araç gereçleri hazır bulundurunuz.
 Soğutma kulesi montaj konumuna göre pompa yerini
belirleyiniz.
 Pompa yerinin, su tesisatının kolayca döşenmesine
elverişli olup olmadığını kontrol ediniz.
 Pompa yerini, elektrik tesisatı döşeme kolaylığını da
dikkate alarak belirlemeyi unutmayınız.
 Pompa kaidesini hazırlayınız.
 Su soğutma kulesi tesisat
bağlantı geçişlerini
belirlemek
 Su soğutma kulesi imalatçı talimatlarına göre, tesisat
bağlantı ağızlarını tespit ediniz.
 Bina ve kuledeki bağlantı ağızlarının konumuna göre
boru tesisatının krokisini çiziniz.
 Boru bölümlerini ölçülendiriniz.
 Boruların yapı elemanlarından geçeceği yerleri
belirleyiniz.
 Boru geçiş yerlerini markalayarak duvar ve döşeme
için boru çapına uygun kovan hazırlayınız.
 Kovanları yapı elemanlarına yerleştiriniz.
 Tesisat üzerinde su akış
kontrol ve kesme
elemanlarının yerlerini tespit
etmek
 Su soğutma kulesi imalatçı talimatlarına göre
kullanılacak su akış ve kesme elemanlarını tespit
ediniz.
 Bu bilgileri montaj kataloglarında bulabilirsiniz.
 Boru çapına uygun, akış kontrol ve kesme
elemanlarını seçiniz.
 Elemanların konulacağı yerleri, boru tesisatı
krokisinde gösteriniz.
 Su alış kontrol ve kesme elemanlarına kumanda
edecek personel için gerekli hacim ve erişim
kolaylığı sağlayınız.
 Flatör besleme hattını
belirlemek
 İmalatçı kataloguna göre flatör yerini ve çapını tespit
ediniz.
 Temiz su tesisatından, flatör için en uygun kol alma
yerini belirleyiniz.
 Flatör boru hattının bir krokisini çizerek
ölçülendiriniz.
 Flatör besleme hattının yapının duvar ya da döşeme
gibi elemanlarından geçmesi gerekiyorsa buralar için
kovan hazırlayınız.
 Kullandığınız araç gereci temizleyerek yerlerine
kaldırınız.
 Çalıştığınız ortamı temizleyiniz.

39
1. Su kulesinde soğuyan suyu, kondensere göndermede kullanılan su tesisatı elemanına ne ad
verilir?
A) Menfez B) Pompa C) Anemostat
D) Çekvalf E) Termostat
2. Su tesisatından geçen suyun basıncını sabit tutmak amacıyla kullanılan elemana ne ad
verilir?
A) Su regülasyon vanası B) Şiber vana C) Küresel vana
D) Çekvalf E) Basınç emniyet ventili
3. Aşağıdakilerden hangisi, tesisat borularının döşenmesinde dikkate alınması gereken
özelliklerden biri değildir?
A) Korozyon B) Donma C) Borunun rengi
D) Terleme E) Gürültü
4. Aşağıdakilerden hangisi, bakır boruları birleştirme yöntemlerinden biri değildir?
A) Lehimli birleştirme
B) Havşalı birleştirme
C) Yüksüklü birleştirme
D) Kordonlu birleştirme
E) Vidalı birleştirme
5. Aşağıdakilerden hangisi galvanizli çelik boruların birleştirme yöntemidir?
A) Elektrik kaynağı ile birleştirme
B) Oksi-asetilen kaynağı ile birleştirme
C) Füzyon kaynağı ile birleştirme
D) Vidalı birleştirme
E) Havşalı birleştirme
DEĞERLENDİRME

40
UYGULAMALI TEST
1. Yapacağınız iş ve işlemler için gerekli takımları hazır hale
getirdiniz mi?
2. Pompa montaj yerini belirlediniz mi?
3. Tesisat boruları için geçiş güzergâhını belirlediniz mi?
4. Duvar ve döşemeleri boru geçişleri için hazırladınız mı?
5. Tesisatta kullanılacak su akış ve kontrol elemanlarını belirlediniz
mi? mi?
6. Su akış ve kontrol elemanlarının yerlerini belirlediniz mi?
Düzenli ve Kurallara Uygun Çalışma
1. Mesleğe ve işe uygun kıyafet giydiniz mi?
5. Kendiniz ve çevrenizdekiler için güvenlik tedbirlerini aldınız mı?

41
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandığınızda ve uygun ortam sağlandığında,
gerekli donanımı kullanarak su soğutma kulesi montajını, tekniğine ve standardına uygun
olarak yapabileceksiniz.
Bu faaliyet öncesinde aşağıdaki araştırmayı yapmanız konunun öğrenilmesini
 Su soğutma kulesi imalatı yapan firmaların teknik dokümanlarını ve montaj
kataloglarını elde ederek inceleyiniz.
 Su soğutma kulesi montajı yapan kişilerle görüşünüz. Her iki kaynaktan elde
ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
4. SU SOĞUTMA KULESİ MONTAJI
4.1. Su Soğutma Kulesi Montaj Kuralları
Su soğutma kulelerinin montaj kuralları birçok açıdan farklılık göstermektedir.
Bunlardan en önemlisi su soğutma kulesinin tipidir. Su soğutma kulelerinin tipleri ile ilgili
detaylı bilgi Faaliyet–1’de verilmişti. Soğutma kulesi tiplerindeki farklılığı kulenin
büyüklüğü, teknik özellikleri, bağlantı durumları, montaj yeri büyüklüğü ve montaj kuralları
gibi birçok faktör etkilemektedir.
Bu nedenle soğutma kulesi montajı sırasında uyulması gereken kurallar, öncelikli
olarak imalatçı tarafından belirlenen kurallar olmalıdır. İmalatçı talimatları ve montaj
kataloglarından bu kuralların ne olduğu incelenmeli ve aynen uyulmalıdır. Cihaz ile ilgili
dokümanların bulunmaması durumunda imalatçı firma ile temasa geçerek montaj kuralları
hakkında detaylı bilgi alınmalıdır.
Aşağıda, su soğutma kulesinin montajı esnasında uyulması gereken genel kurallar
verilmiştir. İmalatçı montaj kurallarına erişmenin mümkün olmadığı durumlarda, bu
kurallara uymak suretiyle montaj gerçekleştirilebilir.
 Su soğutma kulesi, mümkün olduğunca sıcak hava ve kirletici madde
bulunduran (baca vs.) kaynaklardan uzağa konulmalıdır.
 En iyi yerleştirme alanı yüksek bina çatılarıdır.
 Yüksek binalar arasında yer alan alçak bina çatısına yerleştirmede, gürültü ve
performans problemleri olabileceği hesaba katılmalıdır.
ARAŞTIRMA
AMAÇ

42
 Su damlacıklarının veya buzlanmanın problem yaratacağı ya da bunların uzağa
taşınması gereken yerlere yerleştirmemelidir.
 Gürültüyü yansıtabilecek etraftaki geniş duvarlardan, mümkünse en az 6 m
uzağa monte edilmelidir.
 Kulenin gürültülü olmayan tarafı, etraftaki gürültüye hassas (gürültü
istenmeyen) bölgeye çevrilmelidir.
 Mümkünse doğal ses kesicilerden (etraftaki ağaçlar, tepeler vs.)
yararlanılmalıdır.
 Eğer kule titreşime karşı izole edilecekse kuleye bağlantısı olan diğer borular,
elektrik kablo tavaları bir bütün olarak düşünmeli, kulenin serbest titreşimini
bunların engellemesi önlenmemeli ve titreşim, yaşanan bölgelere
iletilmemelidir.
 Kule yakınında duvar var ise kule hava çıkış seviyesi en az duvar seviyesinde
olmalıdır. Aksi halde kule performansını % 15–50 etkileyen resirkülasyon
meydana geleceği hesaba katılmalıdır (Şekil 4.1). Resirkülasyonu önlemek için
ya kule yükseltilmeli veya başlık kullanılmalıdır. Başlık kullanımında,
kayıplardan dolayı fan motorunun büyüyeceği dikkate alınmalıdır (Şekil 4.2).
 Kule, duvara yakın konulacaksa hava giriş tarafı aksi istikamette olmalıdır. Eğer
bu yapılamıyorsa kule yerden yüksekliğine ve büyüklüğüne göre duvardan belli
bir mesafe uzağa konulmalıdır. Eğer yeterli mesafe yoksa duvara olan mesafe
1,2- 1,8 m’ den az olmamak üzere başlık kullanılmalıdır (Şekil 4.4).
 Birden fazla kule yerleştirilecekse kulelerin birbirleriyle konumları da dikkate
alınmalıdır. Böyle durumlarda Şekil 4.3’te görüldüğü gibi yerleştirilmeleri
uygundur.
 Kulelerin hava giriş yerleri karşılıklı geliyorsa kule yüksekliği ve büyüklüğüne
göre arada belli bir mesafe bırakılmalıdır. Eğer yer gereğinden dar ise aradaki
mesafe 1,8–3,0 m’den az olmamak üzere başlıklar kullanılmalıdır.
 Çok büyük kuleler bir arada kullanıldığında, çok miktarda hava
kullanıldığından ortam havası yerel şartlardan farklılık gösterecek, genellikle
yaş termometre sıcaklığı yüksek olacaktır. Bu durum dikkate alınmalıdır.
Ayrıca baskın rüzgâr yönü göz önüne alınmalıdır. Rüzgâr yönü olarak en sıcak
günlerde esen rüzgârın yönü dikkate alınmalıdır (Şekil 4.1).
 Kule dört tarafı çevrili bir yerde kullanılacaksa resirkülasyonu önlemek için
aşağı doğru hava hızı 1,5 m/s, başlıkta ise 2 m/s olmalıdır. Kulenin sağlıklı
çalışabilmesi ve servis, bakım hizmetlerinin görülebilmesi için ihtiyaç duyulan
alan sağlanmalıdır.
 Kule üst tarafı açık, dört tarafı çevrili bir mekâna yerleştirilecekse hava giriş
duvarı en az % 50 net serbest alana sahip olmalıdır. Resirkülasyonu önlemek
için hava aşağıdan yukarı doğru, en az basınç kaybı ile en fazla 3 m/s hızında
olacak şekilde yönlendirilmelidir.
 İç mekân kapalı olarak kullanılıyorsa hava giriş menfezlerinde hava hızı 4m/s’yi
geçmemelidir.
 Kule bulunan yerin üstüne ızgara yapılacaksa ızgaralar kule çıkış ağzını
kapatmamalıdır.

43
Şekil 4.1: Kule hava çıkış seviyesinin duvarlara göre konumu
 İç mekânlarda kullanılan kulelerde hava çıkış kanalı statik basıncı 150 Pa’dan
fazla ise kullanılacak santrifuj kuleler dikkatli seçilmelidir.
 Kule büyüklüğüne göre, odada bulunan diğer donanımlar kule hava giriş
yerlerine en az 0,9–1,8 m mesafede bulunmalıdır.
 Kulenin hava giriş ve çıkışında kanal kullanılacaksa keskin dirseklerden
kaçınılmalıdır. Hava giriş hızı en fazla 4 m/s, çıkış hızı ise 5 m/s olmalıdır.
Şekil 4.2: Kulenin yükseltilmesinde başlık kullanımı
Şekil 4.3: İki kule yerleşimi

44
Şekil 4.4: Kule için gerekli alan
4.2. Su Soğutma Kulesinin Montajı
Su soğutma kulesinin montajında dikkat edilmesi gereken en önemli husus, kulenin
sağlam bir şekilde yerine tespit edilmesi ve titreşimlerin yapıya iletilmemesidir. Bildiğiniz
üzere Türkiye sıkça depremlerin yaşandığı, önemli bir bölümü 1. derece deprem kuşağında
olan bir ülkedir. Bu durum göz önünde bulundurularak yapının statiğinde olduğu gibi,
mekanik tesisatın kurulmasında da birtakım önlemler alınması gerekir. Deprem, doğrudan
insanları öldürmez. Esas öldürücü olan insan eliyle yapılan yapıların çökmesi ya da
yıkılmasıdır. Bu nedenle burada su soğutma kulesi donanım ve tesisatına depremin etkileri
üzerinde durulacak ve alınabilecek önlemler tartışılacaktır. Mekanik tesisatın sismik
tasarımında ve sismik korunmasında amaç, bina tahrip olmadığı halde mekanik sistemin
göçmesinin veya tahrip olmasının önlenmesidir.
4.2.1. Su Soğutma Kulesinin Yapıya Tespiti ve Sismik Korunmaları
 Cihazların döşemeye katı olarak (titreşim yalıtımı yapılmaksızın)
bağlanmasında cıvata ve somun kullanılır. Cihaz, beton kaidesi üzerinde
bırakılan saplamalara, cıvatalar yardımıyla bağlanır. Kullanılan cıvatalar
deprem yüklerine dayanıklı olmalıdır.
 Cihazların kaideye cıvata ile sabit bağlanmasında cihaz şasesindeki delik,
cıvatadan çok büyükse deprem anında cihazın yanal hareketi dolayısıyla oluşan
sismik kuvvet cıvatayı keser ve cihaz yerinden kopar. Bunun için cıvata ile
delik boşluğu arasını dolduracak neopren takoz kullanılmalıdır.
 Cihaz kaideleri Şekil 4.5’ teki gibi bitmiş döşeme içindeki çukura girmelidir.
Eğer düz, bitmiş döşeme üzerine kaide dökülecek olursa iki beton arasında özel
ankraj elemanlarıyla bağlantı gerçekleştirilmelidir
 Ağır cihazlar, döşemeye (veya beton kaideye) doğrudan titreşim yalıtımlı
ayakları vasıtasıyla oturtulmalıdır (Şekil 4.6).

45
Şekil 4.5: Bitmiş döşeme üstünde kaide betonu
Şekil 4.6: Titreşim yalıtımlı ayak
 Bu ayaklar kombine halinde (izolatör ve sismik sınırlayıcı) ayaklar olabileceği
gibi (Şekil 4.6), titreşim izolatörlü ayakların yanına Şekil 4.7’de görülen sismik
sınırlayıcı elemanlar ayrı olarak da monte edilebilir (Şekil 4.8). Cihaz bu
ayakların kaideye cıvatalanmasıyla yapıya tespit edilir.

46
Şekil 4.7: Sismik sınırlayıcı ayaklar
Şekil 4.8: Sismik sınırlayıcı elemanlar
 Atalet bloğu olarak kullanılan yüzer kaideye katı olarak monte edilen daha hafif
cihazlar, bu kaidelerin döşemeye kombine ayaklarla oturtulması sayesinde
dolaylı olarak döşemeye tespit edilir.

47
Şekil 4.9: Sismik sınırlayıcı ve izolatörlü ayakların birlikte kullanılması
 Yüzer beton kaide döşemeye titreşim yalıtımlı olarak, yukarıdaki gibi kombine
ayakla veya ayrı ayrı izolatörlü ayak ve sismik sınırlayıcıyla bağlanır (Şekil
4.9).
4.2.2. Sismik Sınırlayıcılar
Titreşim yapan cihazlar doğrudan döşemeye bağlanamaz. Aksi halde cihazın
titreşimleri yapıya geçerek, burada yaşayanları ciddi biçimde rahatsız eder. Bunu önlemek
için bu tip cihazlar titreşim izolatörleri üzerinde oturur. Titreşim izolatörleri:
 Yaylı ayaklar veya
 Lastik takoz ayaklar (veya yastıklar) olabilir.
Bu ayaklar yapıya doğrudan bağlı olmadıklarından deprem anında cihaz rahatça
savrulabilir. Döşemeye titreşim izolatörleri ile oturan elemanların sismik korumasında
sismik sınırlayıcılar kullanılır. Sismik sınırlayıcı olarak en yaygın kullanılan elemanlar pasif
tiplerdir. Bunlar bakım gerektirmez. Pasif sınırlayıcılar genellikle elastik yastıklar ve bunları
çevreleyen çelik bir yuvadan oluşur. İçi elastik tampon kaplı çelik yuva içinde serbestçe
hareket edebilen çelik bir mil bulunur. Çelik mil ve çelik yuva biri cihaza, diğeri yapıya
sabitlenmiştir. Bu sayede, cihazın normal titreşimi ve yuva içindeki milin hareketi
sınırlanmaz.
Ancak deprem halinde çelik mil esnek tampona çarparak cihaz salınımını sınırlar.
Böylece cihaz yerinde kalır. Herhangi bir kopma olmaz ve cihaz fonksiyonuna devam eder.
Cihazın doğrudan oturtulmasında, sismik sınırlayıcıları cihaz şasesinin altına veya yanına
monte etmek mümkündür. Şekil 4.9’da bu örnekler görülmektedir. Şekil 4.9’daki ilk resimde
cihaz çelik yapı şasesinin bir köşesi görülmektedir. Yaylı titreşim izolatörü ve sismik
sınırlayıcı birlikte şasenin yan tarafına bağlanmıştır. Her iki eleman da alttan beton kaideye
bağlıdır. Şekil 4.9’un ikinci resminde ise her iki eleman, cihaz ayağının altına monte
edilmiştir. Her iki durumda da cihazın normal çalışması sırasında yaylar üzerinde yaptığı

48
titreşime, sismik sınırlayıcı etki etmeyecek, bu titreşim sınırlayıcının açıklığı içinde kalacak
şekilde elemanların montajı ve ayarı yapılır. Bu amaçla;
 Sismik sınırlayıcının yapıya (beton kaidesine) bağlantısı,
 Gelebilecek kuvvete sınırlayıcının dayanabilme gücü,
 Sınırlayıcının cihaza veya cihazın beton veya çelik yapı şasisine bağlantısı,
 Cihazın kendisinin şasesine bağlantısı mukavemet açısından tek tek
sağlanmalıdır.
4.3. Katalog Bilgileri
Üretici firma kataloglarında şu bilgiler yer almalıdır:
 Cihaz ölçüleri
 Cihaz ağırlığı
 Taşıma noktaları
 Elektriksel bağlantılar
 Gerekli yardımcı araç, takım vb.
 Servis ve bakım hizmetleri için bırakılacak alanlar
 Servis ve bakım hizmetlerinin içeriği ve sıklığı
 Cihaz güçleri
 Su ve elektrik tesisat şemaları
 Kullanılan malzeme listesi, malzemelerin tip ve özellikleri
Üretici firma katalogların da ayrıca şu bilgilere de yer verilmelidir:
 Cihazın hangi amaçlarda kullanılabileceği belirtilmedir. Su soğutma kuleleri
genel anlamda tümü soğuk su üreticisi olmasına rağmen kullanım alanına ve
tipine göre birtakım farklılıklar gösterir. Yapısında bulunan fan ve elektrik
motorunun tipi, gücü, püskürtme memelerinin sayısı, dolgu malzemesinin
özelliği, su bağlantısı detayı, aksesuarlar, cihaza yapılacak müdahale ve
kumandaların hangi şartlarda gerçekleşeceği bu farklılıklardan bazılarıdır.
 Cihazın imalât aşamaları, kullanılan parçaların ne amaçla kullanıldığı, neden
tercih edildiği izah edilmelidir. Kullanılan ana elemanlar hakkında kısa bilgiler
verilmelidir. Kontrol sistemi ve elektrik kumanda panosunda kullanılan kablo,
sigorta, şalter, arıza ve çalışma lambaları, varsa dijital ekranlar ve işlevleri,
elektrik devre şemaları olmalı. Şebeke gerilimi (faz adedi, voltaj, frekans)
vurgulanmalıdır.
 Cihazı oluşturan gövde ve ana elemanlara ısı, korozyon, ses ve dayanıklılık
açısından ne gibi işlemler yapıldığı, nasıl korunduğu, yalıtım malzemelerinin
özellikleri belirtilmelidir.
 Kullanılan tüm malzemelerin standartlara olan uygunluğu ve hangi standartlar
olduğu açıklanmalıdır. Ayrıca cihaza sonradan ekleme yapılıp yapılamayacağı
bu tanımın içerisinde bulunmalıdır.
 Servis ve bakım hizmetlerinin cihazın hangi noktalarına uygulanması gerektiği,
bakım periyotları hakkında açık bilgi verilmeli. Cihaz üzerinde yapılan tüm
testler ve sonuçları yazılmalıdır.

49
Aşağıda bir firma tarafından üretilen su soğutma kulelerine ait katalog bilgilerinden
bazıları verilmiştir.
Şekil 4.10: Model–1 su soğutma kulesi (karşı akışlı, cebri itişli)
MODEL NO EBATLAR KAPASİTE ÇAP AĞIRLIK
A B C D
Su Debisi
m³/h
Soğutma
Kapasitesi
KW
Su giriş çıkış
çapı
MM
Yükleme
Ağırlığı
Kg
Çalışma
Ağırlığı
O Kg
Motor
Gücü
KW
MODEL100 2400 2050 970 970 24 300 DN 80 185 400 0,75
MODEL125 3100 2650 1250 1250 40 425 DN 100 270 630 1,5
MODEL125L 3100 2650 1250 1900 60 670 DN 100 410 950 2,2
MODEL 190 3100 2650 1900 1900 90 955 DN 125 630 1460 1.5x2
MODEL190L 3100 2650 1900 2250 105 1125 DN 125 745 1730 2,2x2
MODEL 225 3200 2750 2250 2250 125 1280 DN 150 910 2100 3x2
X : Takviye 1’’
y : Taşma 2’’
z : Boşaltma 2’’
Tablo 1.1: Model -1 su soğutma kulesi kapasite tablosu
Şekil 4.11: Model–2 su soğutma kulesi (karşı akışlı, cebri çekişli)

50
MODEL NO EBATLAR KAPASİTE ÇAP AĞIRLIK
A B C D E
Su
Debisi
M³/H
Soğutma
Kapasitesi
KW
Su giriş
çıkış
çapı
MM
Yükleme
Ağırlığı
Kg
Çalışma
Ağırlığı
Kg
Motor
Gücü
KW
MODEL 280 3850 2750 2250 2800 ……… 160 1600 DN 160 1050 2430 7,5
MODEL 285 4100 3000 2800 2850 ……… 200 2025 DN 180 1230 3070 7,5
MODEL 285L 4400 3000 2850 3660 ……… 260 2600 DN 200 1775 4430 11
MODEL 366 4400 3000 3660 3700 ……… 340 3340 DN 200 2300 5750 15
MODEL 430 5000 3600 4270 4300 ……… 460 4560 DN 250 3120 7800 18,5
MODEL 430L 5000 3600 4300 5000 ……… 540 5275 DN 280 3650 9130 18,5
MODEL 500 5000 3600 5000 5000 ……… 625 6160 DN 315 4250 10620 22
MODEL 550 5550 3780 5500 5500 ……… 755 6800 DN 355 5150 12850 22
MODEL285LD 4100 3140 2850 3660 7320 520 5200 DN 200 3550 8860 11x2
MODEL 366D 4400 3000 3660 3700 7400 680 6680 DN 200 4600 11500 15x2
MODEL 366LD 4400 3000 3660 4270 8540 780 7700 DN 250 5360 13500 15x2
MODEL 500LD 5000 3600 5000 5500 11000 1375 12900 DN 250 9350 23360 22x2
MODEL 550D 5550 3780 5500 5500 11000 1525 13600 DN 315 10300 25700 22x2
x : Takviye 2’’
y : Taşma 2’’, 3’’
z : Boşaltma 3’’
Tablo 1.2: Model–2 su soğutma kulesi kapasite tablosu

51
Atölye ortamında hazırlanan, 200 x 200 cm ölçülerinde sağlam betonarme bir zemin
üzerine, aşağıda ölçüleri verilen paket tip su soğutma kulesinin montajını tekniğine uygun
olarak yapınız.
Araç Gereçler
1- Darbeli matkap 5- Elmas matkap uçları (çeşitli çaplarda)
2- Ankraj cıvataları 6- Titreşim yalıtımlı ayak (4 adet)
3- Kurbağacık 7- Su terazisi
4- Karton 8- Rondela ve somunlar

52
 Su soğutma
kulesinin montaj
kaidesini
tesviyesi ve
yalıtımı yapılmış
zemine
sabitlemek
 İşe başlarken, kendiniz ve çevrenizdekiler için güvenlik
tedbirlerinizi alınız.
 İş için gerekli tüm araç ve gereçleri hazır bulundurunuz.
 Cihazın katalog bilgilerinden, ölçülerini öğreniniz.
 Kaidenin dört köşesinden uygun çapta (elmas uç kullanarak )
montaj delikleri açınız.
 Kâğıt ya da benzeri bir malzemeden, deliklerin yerlerini belirten
bir şablon hazırlayınız.
 Şablonu kaide için hazırlanmış zemine sererek saplama yerlerini
markalayınız.
 Pompa montajında olduğu gibi çelik dübellerle betona tutturunuz.
 Kaide montaj deliklerini saplamalara denk gelecek şekilde, kaide
betonuna yerleştiriniz.
 Su terazisi ile en ve boy düzlemini kontrol ederek rondela ve
somun yardımıyla kaideyi sabitleyiniz (eğim varsa betonla tesviye
ediniz.).
 Su soğutma
kulesini kaideye
sabitlemek
 Cihazın katalog bilgilerinden ölçülerini, özellikle montaj delik
yerlerini öğreniniz.
 Montaj deliklerinin denk geldiği yerleri gösteren şablon
hazırlayınız.
 Sismik sınırlayıcı ya da izolatörlü ayakların vida deliklerinin
sayısı kadar, kaideye saplamaları tutturunuz.
 Ayakları saplamalara rondela ve somun yardımıyla bağlayınız.
 Cihazın montaj delikleri, sismik sınırlayıcı ve izolatör ayakların
vidalarına denk gelecek şekilde birleştiriniz.
 Somun bağlantısını yapınız.

53
1. Su soğutma kulesinin montajı için en uygun yer aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çatı arası B) Bodrum katı C) Yüksek teras çatılar
D) Çöp bacası E) Aydınlatma boşluğu
2. Su soğutma kulesinin montajı yapılırken aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmalıdır?
A) Kulenin tipi B) Montaj yerinin uygunluğu C) Kule ölçüleri
D) İmalatçı firma talimatları E) Hepsi
3. Su soğutma kulesi, çevresinde bulunan geniş duvarlardan en az kaç metre uzağa monte
edilmelidir?
A) 6 m B) 1.5 m C) 19 m D) 0.5 m E) 28 m
4. Kuledeki hareketli parçaların meydana getirdiği titreşimin yapıya geçmemesi için ne tür
elemanlar kullanılmalıdır?
A) Kompansatör B) Kondansatör C) Titreşim yalıtımlı ayak
D) Çelik sac plakalar E) Prinç sac plakalar
5. Soğutma kulesi üretici firma kataloglarında aşağıdakilerden hangisi yer almalıdır?
A) Cihaz ölçüleri B) Cihazın ağırlığı C) Taşıma noktaları
D) Elektriksel bağlantılar E) Hepsi
DEĞERLENDİRME

Su soğutma kulesi̇ montaji

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Su soğutma kulesi̇ montaji

Similar to Su soğutma kulesi̇ montaji (20)

More from erdinc klima

More from erdinc klima (20)

Su soğutma kulesi̇ montaji