2. Türkiye'de modern edebiyat eleştirisi
alanında öncülerdendir. İstanbul’da
doğdu. Ortaöğretimini Darüşşafaka
ve Işık Lisesi’nde tamamladıktan
sonra 1941’de İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve
Edebiyatı Bölümü’ne girdi.
3. 1945’te mezun olarak aynı bölümde
asistanlığa başladı. 1950-51 yılları
arasında İngiltere’de Cambridge
Üniversitesi’nde doçentlik çalışması
yaptı. 1956’da doçent, 1964’te
profesör oldu.
4. 1981’de emekli oldu. Moran, 1972’de
yayımlanan Edebiyat Kuramları ve
Eleştiri adlı yapıtıyla büyük ilgi gördü
ve 1973 Türk Dil Kurumu Bilim
Ödülü’nü kazandı. Moran, daha sonra
Birikim, Çağdaş Eleştiri gibi dergilerde
yazdığı çeşitli incelemeleri Türk
Romanına Eleştirel Bir Bakış adlı
incelemesine aldı.
5. Türk romanının doğuşunu ve o
dönemin toplumsal koşullarını
Batılılaşma olgusu içinde
inceleyen bu kitap Türk edebiyatı
eleştirisi geleneğinin en önemli
eserlerinden biri olarak
karşılandı. Berna Moran, Kasım
1993’te hayata veda etti.
6. Türk Romanı ana sorunsalının
“Batılılaşma” olduğunu savunan;
romanın işlevini, kurgusunu ve
karakterlerini önemli ölçüde bu
sorunsala dayandıran ve modern
edebiyat eleştirileri ile okura yepyeni
ufuklar açan Berna Moran.
7. İstanbul Üniversitesi Edebiyat
bölümünde başlayan ve bir dönemi
Cambridge üniversitesinde olmak
kaydıyla devam eden akademik
kariyeri profesör ünvanıyla 1981
yılında emekli oluncaya kadar devam
etti.
8. Akademik kariyeri süresince yeni
dergi ve yeni ufuklar da çeşitli
incelmeleri yayınlandı. 1992 yılında
Edebiyat kuramları ve eleştiri isimleri
yayınlandığından Çalışma modern
edebiyat eleştirisinde yeni bir çığır
açtı. 1973 yılında TDK tarafından
bilim ödülüne layık görüldü.
9. Berna Moran çalışmalarında
Tanzimat ile başlayan “batılılaşma”
sorunsalının Cumhuriyetin ilanıyla
sona ermediği tam aksine 1950’li
yıllar kadar daha da derinleşerek
devam ettiğini savunmuştur. Ancak
1950’lerden sonra sorunun “sınıflılık”
olarak biçim değiştirdiğini saptamıştır.
10. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Huzur” ve
Oğuz Atay’ın “Tutunamayanlar”
eserleri üzerine yaptığı eleştiri ve
incelemeler büyük yankı
uyandırmıştır.
11.
12. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (1972)
Alanında klasik sayılan Edebiyat
Kuramları ve Eleştiri, ülkemizde
edebiyat eleştirisi alanında yaşanan
kısırlığa bir cevap niteliği taşıyor.
1973 TDK Bilim Ödülü’nü kazanan bu
temel eser edebiyat kuramlarını ve
eleştiri yöntemlerini sistematik bir
şekilde incelerken Türk edebiyatından
verdiği örneklerle zenginleşiyor.
13. Berna Moran’ın ölmeden önce
gözden geçirip güncelleştirdiği kitap,
konusunda tek ve önemli bir referans
eser...Bu kitabıyla, 1973 yılında Türk
Dil Kurumu Bilim Ödülü'nü aldı.
14. İstanbul üniversitesi,İngiliz Dil ve
Edebiyatı kürsüsündeki eleştiri
derslerinden derlenmiştir.Kitap
sanatçı,eser,okur ve dış dünya
unsurlarına dayanarak bunların
ilişkilerini açıklığa kavuşturmak;sanat
nedir, edebiyat nedir sorusuna verilen
cevapları irdelemek adına kuramları
ve yöntemleri gözden geçiren kitaptır.
15. Beş kısımdan oluşan kitap;edebiyat
kuramlarını ve eleştiri yöntemlerini
sistematik bir biçimde
anlatır.Yansıtma kuramları,dış
dünyaya ve topluma dönük
eleştiri,anlatımcılık,sanatçıya dönük
eleştiri,okur merkezli kuramlar,okura
dönük eleştiri,edebiyat ve
hakikat,edebiyatın tanımı ve değer
ölçütleri sorunu,estetik yargılar ayrı
ayrı ele alınmıştır kitapta.
17. Edebiyatın Tanımı ve Değer ölçütleri”
sorunu bölümünde edebiyat kavramı
tanımlanabilir mi edebiyatın işlevi
tanımlanabilir mi sorularının yanıtları
aranır.
18. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış - 1:
Ahmet Mithat'tan A. H. Tanpınar'a
(1983): Doğu-Batı sorunsalı
çerçevesinde, tarihî gelişimi içinde
Türk romanının incelenmesidir. Sekiz
romancı, Ahmet Mithat, Recaizade
Ekrem, Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin
Rahmi Gürpınar, Halide Edip Adıvar,
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Peyami
Safa ve Ahmet Hamdi Tanpınar ele
alınıyor.
19. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış - 2:
Sabahattin Ali'den Yusuf Atılgan'a
(1990 İncelemesinin 2. cildinde 1950-
75 döneminin on beş eserini ele alan
Moran, bu dönemde düzen eleştirisi
sorunsalının merkeze oturduğunu
tespit ediyor. Bu etkenin geleneksel
halk edebiyatına dönüşle ilişkisi ve
Anadolu romanının özelliklerinin bu
süreç içinde belirlenişi üzerinde
duruyor.
20. Berna Moran, Oğuz Atay’ın
Tutunamayanlar’ı ile Yusuf Atılgan’ın
Anayurt Oteli’ni özel olarak ele alıp
inceliyor bu kitapta.
21. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış - 3: Sevgi
Soysal'dan Bilge Karasu'ya (1994): 12 Mart ve 12
Eylül romanlarının toplumsal bir sorunsal
çerçevesinde incelenmesi. Moran, Sevgi Soysal,
Adalet Ağaoğlu, Latife Tekin, Orhan Pamuk, Pınar
Kür, Bilge Karasu’nun romanlarını örnek alıp, yeni
anlatı arayışlarını, “fantastik”e, “polisiye”ye,
“büyülü gerçekçilik”e, “üst kurmaca”ya dönük yeni
eğilimleri yorumluyor. 1993’te aramızdan ayrılan
Moran’ın ölümünden sonra yayımlanan son eseri.
22. Türk edebiyatının en önemli
eleştirmenlerinden biri; belki de
birincisidir Berna Moran. Edebiyat
algımızda yön gösterici bir rol
oynayan yazılarıyla, zengin fikrî
altyapısıyla, tartışan ve tartışmayı
açan metinleriyle bir ufuk çizgisidir.
Bu kitap onun eserlerine girmeyen,
kimi dergi ve gazetelerde
yayımlanmış makale ve
röportajlarından oluşmaktadır.
23. Moran, yazılarda yine aynı
yetkinlikle edebiyat sorunlarını
ele alır. Bazen İngiliz edebiyatına
düşer yolu, bazen Türk
edebiyatının rotasına odaklanır,
bazen de kendi kitapları
vesilesiyle eleştiri kavramının
kendisini eleştirel bir okumaya
tâbi tutar.
