3. İÇİNDEKİLER
3
Orhan Veli Kanık’ın
Yaşamı
Orhan Veli Kanık’ın
Edebi Hayatı
Orhan Veli Kanık’tan
Birkaç Kare…
Orhan Veli’nin Birlikte
Çalıştığı Bazı
Arkadaşları
Orhan Veli Kanık’ın
Eserleri
4. Orhan Veli Kanık’ın Yaşamı 1/4
Orhan Veli Kanık, 13 Nisan
1914’te Beykoz’a bağlı Yaylı
köyü’nde dünyaya geldi.
Babası Mehmet Veli, annesi
Fatma Nigar Hanım’dır. Asıl
ismi Ahmet Orhan olan
şairin babasının adı Veli
olduğu için, sanatçı Soyadı
Kanunu’ndan önce Orhan
Veli olarak tanınmıştır.
4
5. Orhan Veli Kanık’ın Yaşamı 2/4
Orhan Veli’nin çocukluğu Beykoz, Beşiktaş ve Çilingir’de
geçti. Öğrenim hayatına Anafartalar İlkokulu’nda başladı.
Daha sonra Galatasaray Lisesi’ne geçti. Bir sene sonra da annesi
ile Ankara’ya taşındı. Bursa Gazi İlkokulu’na yazıldı. Daha
sonra Ankara Erkek Lisesi’ne gitti.
Kanık, yaşamında bazı hastalıklar ve tehlikeler yaşadı.
Bunlardan birkaç tanesi: Beş yaşındayken yanma tehlikesi
geçirdi ve uzun süre tedavi gördü. Şair dokuz yaşında kızamık,
on yedi yaşında ise kızıl hastalığına tutuldu.
1939 yılında, arkadaşı Melih Cevdet Anday ile araba kazası
geçirdi. Bu olayın sonucunda 20 gün komada kaldı. Kazanın
sebebi, Anday’ın sürdüğü arabanın Çunuk Barajı tepesinden
yuvarlanmasıydı.
5
6. Orhan Veli Kanık’ın Yaşamı 3/4
Şair, 1932 yılında liseden mezun
oldu. İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi’nin felsefe
bölümüne kaydını yaptırdı. 1993
yılında Edebiyat Fakültesi Talebe
Cemiyeti Başkanı seçildi. 1935
yılına kadar devam ettiği
üniversiteyi bitirmeden
sürdürdüğü Galatasaray
Lisesi’ndeki öğretmen
yardımcılığı görevine okuldan
ayrıldıktan sonra bir sene daha
devam etti.
6
Rumelihisarı sahilinde
bulunan Orhan Veli
heykeli. Heykelde, elinde
kitap tutan şaire bir
martı eşlik etmektedir.
7. Orhan Veli Kanık’ın Yaşamı 4/4
10 Kasım’da bir haftalığına geldiği Ankara’da belediyenin
kazdığı bir çukura düştü ve başından hafifçe yaralandı.
Beyinde damar çatlaması yüzünden başlayan rahatsızlığın
sebebi doktor tarafından anlaşılamadı ve Orhan Veli’ye alkol
zehirlenmesi teşhisiyle tedavi uygulandı ancak beyin
kanaması geçirdiği sonradan anlaşıldı. Aynı akşam 20:00’de
komaya giren şair gece 23:20’de komadan çıkamayarak
Cerrahpaşa Hastanesi’nde hayata veda etti.
Üstünde bulunan ceketin cebinden bir diş fırçasına sarılı
olduğu kağıda yazılmış Aşk Resmi Geçidi isimli şiiri çıktı. 1
Şubat 1951’de arkadaşları tarafından tek sayı olarak basılan
Son Yaprak çıkarıldı ve Orhan Veli’nin ceketinin cebinden
çıkarılan şiir yayınlanmıştır.
7
8. Orhan Veli'nin Abidin
Dino tarafından
tasarlanan ve Nevzat
Kemâl tarafından inşa
edilen Aşiyan
Mezarlığı’ndaki mezar
taşı. Mezar taşındaki
Emin Barın tarafından
‘’Orhan Veli 1914-1950’’
yazısı yazılmıştır.
8
9. Orhan Veli Kanık’ın Edebi Hayatı 1/4
Orhan Veli’nin edebiyata olan merakı ise
İlkokul sıralarında başladı. Çocuk Dünyası adlı
dergide bir hikayesi basıldı. Ortaokuldayken
Oktay Rifat Horozcu ile tanıştı. Birkaç yıl sonra
ise Melih Cevdet Anday ile arkadaş oldu.
Lisesinin ilk yılında edebiyat öğretmeni Ahmet
Hamdi Tanpınar’dı. Tanpınar, öğretmeni olduğu
sürece Kanık’ı yönlendirdi ve öğütlerde
bulundu. Şair, lise döneminde arkadaşları Oktay
Rifat ve Melih Cevdet ile Sesimiz adlı bir dergi
çıkardı. Sanatçının yaşamındaki bu dönem aruz
ölçüsü kurallarını ve ahengini kavradığı ve ilk
şiirlerini yazdığı dönem oldu.
9
10. Orhan Veli Kanık’ın Edebi Hayatı 2/4
İlk şiirlerini, Mehmet Ali Sel mahlasını taşıyan diğer
şiirleri takip etti. 1936-1942 yılları arasında Varlık’ın
yanında İnsan, Ses, Gençlik dergilerinde şiirleri ve yazıları
basıldı.
Orhan Veli, o dönemin ilk yıllarında yazdığı şiirlerin
şekli yapısı ve içeriği dolayısıyla hece şairi olarak kabul
edildi. 1937 yılında ise hem Orhan Veli hem de Anday
Horozcu yeni tarzda şiirlerini yayınlamaya başladı.
10
11. Orhan Veli Kanık’ın Edebi Hayatı 3/4
1941 yılını Mayıs ayında Garip
seçkisi yayınlandı. Bu kitapta şairin
24 şiiri yer aldı. Kitabın içindeki
şiirler kadar ses getiren önsözünü ise
Orhan Veli yazdı. Kitaptaki şiirler ve
önsöz edebiyat dünyasında büyük
tartışmalara sebep oldu.
11
12. Orhan Veli Kanık’ın Edebi Hayatı 4/4
Şair, 1945’te Vazgeçemediğim isimli şiir
kitabını, Nisan 1945’te ise Garip’in sadece kendi
şiirlerini içeren ikinci baskısını çıkardı. Bu
kitapları 1946 yılında yayımlanan Destan ve
1947’de basılan Yenisi takip etti.
İlk sayısı 1 Ocak 1949’da çıkan, Cahit Sıtkı
Tarancı, Sait Faik Abasıyanık, Fazıl Hüsnü
Dağlarca, Cahit Külebi gibi yazar ve şairlerin
eserleri yayınlanan Yaprak 1 Haziran 1950’ye
kadar 28 sayı yayınlandı.
12
13. Orhan Veli (soldan birinci), diğer iki
şair Oktay Rifat (soldan üçüncü) ve Melih
Cevdet (soldan dördüncü) ile birlikte. Üçlünün
yanındaki diğer isim Şinasi isimli bir
arkadaşlarıdır.
13
15. Orhan Veli’nin Birlikte Çalıştığı Bazı Arkadaşları
15
Oktay Rifat HOROZCU Melih Cevdet ANDAY Cahit Sıtkı TARANCI
Fazıl Hüsnü DAĞLARCA Cahit KÜLEBİ Necati CUMALI
16. Orhan Veli Kanık’ın Eserleri
Şiir Kitapları
Garip (1941, Resimli Ay
Matbaası)
Vazgeçemediğim (1945,
Marmara Yayınevi)
Destan Gibi (1946,
Ölmez Eserler Yayını)
Yenisi (1947, İnkılâp
Yayınevi)
Karşı (1949, Güney
Matbaacılık ve
Gazetecilik)
Bütün Şiirleri (1951,
Varlık Yayınları)
Hikâye
Nasreddin Hoca
Hikayeleri (1949,
Düğan Kardeş
Yayınları)
Yazıları
Nesir Yazıları (1953,
Varlık Yayınları)
Edebiyat Dünyamız
(1975, Bilgi
Yayınları)
Bütün Yazıları (1982,
Can Yayınları)
16
19. Sabahattin Ali’nin Hayatı 1/4
Türk öykücü, şair, öğretmen, yazar ve
gazetecidir.25 Şubat 1907’de Bulgaristan sınırları
içerisindeki Gümülcine’de doğdu. Babası Selahattin
Ali Bey'in görev yerlerinin sık sık değişmesi
dolayısıyla, ilköğrenimini İstanbul, Çanakkale ve
Edremit'in çeşitli okullarında tamamladı.
İlkokulu bitirdikten sonra parasız yatılı olarak
Balıkesir Öğretmen Okulu'na girdi ve beş yıl
burada okudu. 1926 yılında İstanbul Öğretmen
Okulu'nda mezun oldu.
19
20. Sabahattin Ali’nin Hayatı 2/4
Yurdun çeşitli yerlerinde öğretmenlik yapmış;
çevirmen, öğretmen ve dramaturg olarak çalışacağı Devlet
Konservatuvarına atanmıştır.
1932 yılında Konya'da bulunduğu sırada, bir arkadaş
toplantısında Atatürk'ü yeren bir şiir okuduğu iddiasıyla
tutuklandı. Bir yıla mahkûm olarak Konya ve Sinop
cezaevlerinde yattı, 1933 yılında Cumhuriyetin onuncu yıl
dönümü dolayısıyla çıkarılan af yasasıyla özgürlüğüne
kavuştu.
20
21. Sabahattin Ali’nin Hayatı 3/4
Cezaevinden çıktıktan sonra
Ankara'ya gitti ve Millî Eğitim
Bakanlığı'na başvurarak yeniden
göreve alınmasını istedi.
15 Ocak 1934 tarihinde Varlık
dergisinde "Benim Aşkım" adlı
şiirini yayımlayarak Atatürk'e
bağlılığını göstermeye çalıştı. Aynı
yıl Bakanlık Neşriyat Müdürlüğü'ne
alınmış, Ankara II. Ortaokul'da
öğretmenlik yapmıştır.
21
22. Sabahattin Ali’nin Hayatı 4/4
16 Mayıs 1935 günü Aliye
Hanım ile evlenip, 1936'da askere
alınmıştır. 1937 Eylülünde kızı Filiz
Ali dünyaya gelmiştir.
Sabahattin Ali, 1 Nisan 1948
tarihinde yurt dışına kaçma
girişimi sırasında öldürülmüştür,
cesedi öldürülüşünden iki buçuk ay
sonra bulunmuştur.
22
23. Sabahattin Ali’nin Edebi Yaşamı 1/4
Edebi hayatına şiirle başlamış, daha sonra roman ve
hikâyeler yazmıştır.
Yazdığı şiirler hece ölçüsüyle ve halk şiiri etkisindedir.
Yazdığı roman ve hikâyelerinin konularını Anadolu
halkının ve Anadolu köylüsünün yaşamından, toplumsal
eşitsizliklerden almış, eserlerinde aydınların köylüleri
küçümsemelerini eleştirmiştir.
23
24. Sabahattin Ali’nin Edebi Yaşamı 2/4
Tasvirci yönü kuvvetli olan Sabahattin Ali, ilk
hikâyelerinde dış gözlemlerin etkisinde kalmış,
sonraki yazdıklarında ise toplumsal gerçekçiliğe
yönelmiştir.
Hikâye ve romanlarında canlı, güzel bir dil ve
etkileyici bir üslup kullanan yazar, karamsar bir
yapıda değil iyimser bir anlayışla eserlerini
kaleme almıştır. Köylü ve Anadolu insanı onun
kaleminde sefil, düşkün, karamsar değil; dost
canlısı, folklor zengini, iyiyi arayan olarak
karşımıza çıkar.
24
25. Sabahattin Ali’nin Edebi Yaşamı 2/4
Eserlerinde realist ve natüralist akımların etkisi
görülmektedir.
Son yıllarında mizahı da denemiş, sembolik hicivli
masallar yazmış ancak hikâye ve romanları kadar
başarılı olamamıştır.
Toplumsal gerçekçiliğin ilk başarılı örneklerinden
sayılan “Kuyucaklı Yusuf”, Sabahattin Ali’nin en
tanınmış eseridir.
25
26. Sabahattin Ali’nin Edebi Yaşamı 3/4
Halk şiirinden esinlenerek yazılmış şiirlerini
içeren "Dağlar ve Rüzgâr" (1934) adlı kitabı edebiyat
çevrelerinde ilgi uyandırdı. Örneğin Yaşar Nabi
Nayır, Hakimiyeti Milliye'de şu övücü satırları yazdı:
"Bu kitabın mümeyyiz vasfı halk edebiyatı tarzında
bir deneme teşkil etmesidir. Sabahattin Ali'nin
tecrübeli muvaffak neticeler vermiş. Ve bize, şiirleri
doğrudan doğruya bir halk şairi elinden çıkmamış
olduklarını hissettirmekle beraber, o tanıdığımız ve
sevdiğimiz samimi edayı tattırabiliyor.
Komplike imajlardan kaçınılmış olması, bu şiirlere
büyük bir sadelik vermiş." Ancak, bu kitabından sonra
şiirle ilgilenmedi, sadece hikâye ve roman yazdı.
'Leylim Ley', 'Aldırma Gönül' gibi halk dilinden
yararlanarak yazdığı şiirler herkes tarafından bilinir.
26
27. Sabahattin Ali’nin Eserleri 1/2
Şiirleri:
Dağlar ve Rüzgâr
Kurbağaların
Serenadı
Bütün Şiirleri (Leylim
Ley ve Aldırma Gönül
şiirleri
bestelenmiştir)
Öyküleri:
Değirmen
Kağnı
Ses
Yeni Dünya
Sırça Köşk
Oyun:
Esirler
27
29. Aldırma Gönül 1/2
Aldırma Gönül" ya da "Hapishane Şarkısı V",
yazar ve şair Sabahattin Ali tarafından halk
dilinden yararlanarak 1933 yılında yazılmış ünlü
bir şiir ve şarkıdır. Şairin, Sinop Cezaevi'nde
hükümlü bulunduğu sırada yazdığı ve
adlandırmak yerine numaralandırdığı "Hapishane
Şarkısı" adlı beş şiirinin sonuncusu ve en
bilinenidir. "Aldırma Gönül" adı ile meşhur olan
şiir, toplam beş dörtlükten meydana gelmektedir.
29
30. Aldırma Gönül 2/2
Başın öne eğilmesin
Aldırma gönül aldırma
Ağladığın duyulmasın
Aldırma gönül, aldırma
Dışarda deli dalgalar
Gelip duvarları yalar
Seni bu sesler oyalar
Aldırma gönül, aldırma
Görmesen bile denizi
Yukarıya çevir gözü
Deniz dibidir gökyüzü
Aldırma gönül, aldırma
Dertlerin kalkınca şaha
Bir sitem yolla Allah'a
Görecek günler var daha
Aldırma gönül, aldırma
Kurşun ata ata biter
Yollar gide gide biter
Ceza yata yata biter
Aldırma gönül, aldırma
30
