2. FİĞLER (Vicia sp.)
Dünya üzerinde yetişen 150 kadar fiğ (Vicia) türü vardır.
Bunlar orijinini: Asya, Avrupa ve özellikle de Akdeniz ülkelerinden
almışlardır.
Ülkemizde de doğal vejetasyon, fiğ türleri bakımından çok
zengindir.
İlk defa tarımı yapılan Vicia türleri : V. sativa ve V. faba'dır.
Bu gün fiğlerin Akdeniz ülkelerinde, Orta ve Kuzey Avrupa
ülkelerinde, eski Sovyetler Birliğinde, ABD'de ve Ortadoğu'da
yaygın olarak kültürü yapılmaktadır.
Ot verimi ve kalitesi tatminkar olan fiğlerin fazla miktarda kullanım
alanı bulmaları, baklagil ve bir yıllık olma özelliklerinden
kaynaklanmaktadır.
4. Bazı Yem Bitkileri Cinsleri ve Dünyada
/Türkiye’de bilinen türleri
Yonca 60 31
Trifolium 300 94
Onobrychis 100 46
Vicia 150 59
Lotus 100 58
Astragalus ? 372
5. Önemli Fiğ (Vicia) Türleri
Dünya üzerinde serin iklim kuşağına dağılmış, önemli fiğ
türleri şunlardır.
V. sativa- Adi Fiğ
V. villosa - Tüylü Fiğ
V. ervilia - Burcak
V. pannonica - Macar fiği
V. faba - Bakla
V. narbonensis - Koca Fiğ
V. dasycarpa - Meyvesi Tüylü Fiğ
V. cracca - Kuş Fiği
V. atropurpurea - Mor Çiçekli Fiğ
V. grandiflora - İri Çiçekli Fiğ
13. Tüylü Fiğ – Mürdümük – Macar Fiği Tüylü Fiğ – Mürdümük – Adi Fiğ
TOKAT-1998
Mürdümük – Macar Fiği
Mürdümük
14. Fiğlerin Önemi
Fiğler hem sulu, hem de kıraç şartlarda yetiştirilebilir.
Ot verimi iyidir.
Birçok fiğ bitkisi ince gövdeli ve bol yapraklı olduğu için
besleyicidir.
Fiğlerin tohumları kesif yem olarak da kullanılabilir.
Fiğlerin büyük bir bölümü bir yıllıktır.
Münavebe sistemlerinde çok tercih edilirler.
Nadas alanlarının azaltılmasında önem taşırlar
15. Fiğlerin kullanıldığı alanlar
Yaş veya kuru ot üretimi
Tane yem üretimi
Yeşil gübre bitkisi olarak kullanılması
Münavebe sistemlerinde yer alması
Mera bitkisi olarak kullanılması
Silo yemi olarak kullanılması
20. Adi Fiğin Ülkemizdeki Durumu
Bölge Ekim Alanı Kuru Ot Tohum
(ha) Üretimi (ton) Üretimi (ton)
Marmara 17.409 66.292 1.014
Ege 28.605 96.975 7.116
Karadeniz 93.400 139.453 62.292
İç Anadolu 71.325 88.470 40.433
Akdeniz 12.243 32.557 4.683
Doğu Anadolu 22.930 81.084 12.716
Güney D. A. 1.430 4.934 486
Genel Toplam 247.342 509.766 128.740
2005 Yılı 320.000 960.000
22. Bitkisel Özellikler
Tek yıllıktır.
Fazla derine inmeyen ve dallanan kazık kök sistemi
vardır.
Bitki gövdesi ise 30-100 cm boyunda, içi boş ve hafif
köşelidir.
Yaprakları 4-8 çift yaprakçıktan oluşur.
Yaprak sapının ucunda dallanmış bir sülük
oluşturmuştur.
Çiçekleri menekşe rengindedir.
Salkımda 1-3 çiçek yer alır.
Meyveleri 5-6 cm uzunluğunda 3-8 tohumlu fasulyedir.
Tohumlar yuvarlağa yakın veya hafif basık; sarı,
kahverengi, siyah renklerdedir.
Bin tane ağırlığı 40-100 g civarındadır
26. İklim istekleri
Fiğler en iyi gelişmelerini serin iklimlerde yaparlar.
Bu nedenle kışları ılıman geçen bölgelerde: kışlık
ekilerek gelişmelerini sonbahar, kış ve ilkbaharda
gerçekleştirip geç ilkbahar veya yaz başında
olgunlaşırlar.
Kışları sert olan yerlerde ise: ilkbaharda büyüyerek
yaz ortası veya sonunda olgunlaşırlar.
Soğuklara fazla dayanıklı değildirler. Adi fiğ en fazla -8
˚C'ye dayanır. En dayanıklı olan tüylü fiğ, Macar fiği ve
koca fiğ'dir.
Adi fiğ kurağa oldukça dayanıklıdır. Bu nedenle yağışı
300-500 mm olan yarı-kurak bölgelerde rahatlıkla yetişir.
Ancak çok kurak olursa verim azalır. Tüylü fiğ ve burçak
kurağa en dayanıklı olan fiğlerdir.
28. Toprak İstekleri
Adi fiğ hemen hemen her çeşit toprakta yetişebilir.
Ancak derin, kalkerli, killi ve verimli topraklarda daha
yüksek verim alınabilir. Kumlu topraklar iyice
gübrelenmedikçe adi fiğ tarımına uygun değildir.
Toprakta suyun tutulması iyi olmalıdır.
Fakir ve kumlu topraklarda en iyi yetişebilen: tüylü
fiğ, ağır ve ıslak topraklarda en iyi gelişen ise: Macar
fiğidir.
Adi fiğ için toprakta rutubetin orta düzeyde olması
gerekir.
Toprak açısından diğer bir husus da fiğlerin toprak
asitliliğine diğer baklagillere göre daha dayanıklı
olmasıdır.
30. Toprak Hazırlığı ve Ekim Zamanı
Adi fiğ kış soğuklarına fazla dayanıklı değildir. Bu nedenle
kışları sert olan bölgelerde fiğleri kışlık ekme imkanı yoktur.
Kışlık ekim ancak bağ ikliminde mümkündür.
Riskli bir ekim zamanı olmasına rağmen "dondurma ekim"
de yapılabilir.
Adi fiğin ekiminde ekim zamanına göre toprak hazırlığı da
değişmektedir.
İlkbaharda ekim yapılacaksa: sonbaharda derin bir sürüm
yapılmalı ve ilkbaharda da toprak hafif bir şekilde
kabartılmalıdır.
Buğdaydan veya pamuktan sonra fiğ ekilecekse: bitki anız
ve sapları diskaro ile parçalanıp toprağa gömülmelidir. Bu
sap parçaları toprak tavının kaçmasına ve fiğ ekimine engel
teşkil etmemelidir.
32. İç Anadolu ve Akdeniz Bölgesinde
İç Anadolu şartlarında en uygun ekim zamanı
mart ayının ikinci yarısıdır. Eğer bu dönemde
ekim yapılmazsa nisan ayının başlarında da
ekilebilir.
Akdeniz şartlarında en uygun ekim zamanı
şubat ayının ikinci yarısıdır. Eğer bu
dönemde ekim yapılmazsa mart ayının
başlarında da ekilebilir. Fakat nisan ayına
kalan ekimler artan sıcaklıklar nedeniyle çok
başarılı sonuçlar vermemektedir
34. Ekim
Adi fiğ tohumları iri olduğu
için mibzerle ekimleri çok
kolaydır. Çiftçide bol bulunan
hububat mibzeri ile de ekimi
yapılabilir. Ancak tahıllarla
karışık yapılacak ekimlerde
tohumları karıştırarak ekim
yapmak zordur.
Fiğ tohumu kaygan olduğu
için mibzerden daha önce
dökülür. Bunun için kombine
mibzer kullanılmalı ve
mibzerin bir gözüne fiğ, diğer
gözüne de tahıl konularak
ekim yapılmalıdır. Veya bu
bitkiler çapraz ekim usulü ile
ya da birisi serpme
ekilmelidir.
35.
36.
37.
38. Fiğde ekim aralığı: suluda 25 cm, kıraçta 35 cm;
tohum miktarı: suluda 12 kg/da, kıraçta 10 kg/da
olmalıdır.
Tohum üretimi için ise: daha geniş sıra aralığı
kullanılmalıdır.
Uygulamalar Sulu Kıraç
Ot Tohum Ot Tohum
Sıra Aralığı 24 24-36 36 36-54
(cm)
Ekim Miktarı 12 12 10 10
(kg/da)
39. Tokat ekolojik
koşullarında adi fiğ
üzerine yapılan bir
çalışmada, kıraç
koşullarda 30 cm sıra
aralığında ve 10 kg/da
tohum atıldığında
ortalama 137 kg/da
(56-203 kg/da) tohum
elde edilmiştir.
Tokat-2007
40. Tokat ekolojik koşullarında adi fiğde farklı tohumluk
miktarlarının yaş ot verimlerine ait ortalama değerler (kg/da)
Tohumluk Miktarı (adet / m2)
100 150 200 250 300 350
Ort. 932 1055 1101 1144 1240 1180
Yüksek Lisans Tezi, TOKAT, 2008
41. Tokat ekolojik koşullarında adi fiğde farklı tohumluk
miktarlarının tohum verimlerine ait ortalama değerler (kg/da)
Tohumluk Miktarı (adet / m2)
100 150 200 250 300 350
Ort. 73 78 83 88 100 94
Yüksek Lisans Tezi, TOKAT, 2008
42. Tokat koşullarında yazlık olarak ekilen adi fiğde farklı tohumluk
miktarlarının yaş ot verimlerine ait ortalama değerler (kg/da)
Tohumluk Miktarı (kg/da)
6 8 10 12
Ort. 550 623 744 840
Ankara Üniv. Zir. Fak. Tarım Bilimleri Dergisi, 2004
43. Tokat koşullarında yazlık olarak ekilen adi fiğde farklı tohumluk
miktarlarının tohum verimlerine ait ortalama değerler (kg/da)
Tohumluk Miktarı (kg/da)
6 8 10 12
Ort. 56 63 73 82
Ankara Üniv. Zir. Fak. Tarım Bilimleri Dergisi, 2004
44. Ekim Derinliği
Toprak tipine ve topraktaki rutubet durumuna
bağlı olarak değişir.
Ağır topraklarda: 3-4 cm,
Hafif topraklarda ise: 6-7 cm arasında derinlik
olmalıdır.
46. Aşılama ve Azotlu Gübre
Rhizobium leguminosarum bakterisi ekim
esnasında tohumlara aşılanmalı ve bundan
sonra ekim yapılmalıdır (100 kg tohuma 1 kg
pit kültürü).
Bakteri aşılaması azotlu gübrelemeyi azaltır.
Aşılama bitkiye azot temin ettiği için tohum
üretiminde problem çıkarabilir, çünkü
aşılanan bitkiler azotla gübrelenmiş gibi
vejetatif olarak gelişirler ve generatif gelişme
daha az gerçekleşir.
47. Bakteri Gübre K. Ot H. Tohum Etkili
Aşılaması kg N/da Verimi Protein Verimi Nodül
kg/da Verimi (kg/da) (adet/bit
(kg/da) ki
0.0 317.6 53.0 178.5 18.2
1.5 351.2 59.7 224.9 18.3
Aşısız
3.0 363.2 62.6 212.0 20.5
4.5 375.8 70.9 211.1 20.8
6.0 361.9 71.0 174.7 18.2
0.0 332.8 65.1 160.3 19.9
1.5 371.8 78.6 174.4 23.0
Aşıı
l
3.0 410.9 88.7 163.4 26.2
4.5 384.3 81.9 164.5 26.9
6.0 342.5 69.3 138.5 20.3
48. Tokat ekolojik koşallarında adi fiğde farklı gübre
dozlarının toplam nodül sayısına etkisi
Fosfor Dozları Adi Fiğ (Kara Elçi)
(kg P2O5/da) (adet/bitki)
0 35
4 38
8 41
12 45
Tübitak Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 2001
49. Fosforlu Gübre
Bir baklagil bitkisi olan fiğin fosforlu gübre
ihtiyacı yüksektir. Bu nedenle toprak analizi
yapılmalı ve bitkinin ihtiyaç duyduğu fosfor,
kimyevi gübre olarak verilmelidir.
Sulu şartlarda: 6-8 kg/da,
Kıraç şartlarda: 4 kg/da P2O5/da
uygulanmalıdır.
50. Hastalık ve Zararlılar
Yonca, üçgül ve diğer baklagillerde görülen
haşereler fiğlerde de zarar yaparlar. (bezelye
afidi, kesici kurt, mısır koçan kurdu, sonbahar
ordu kurdu, baklagil tohum böcekleri (Bruchus
sp), çim hortumlu böceği, yonca hortumlu
böceği ve çekirgelerdir).
Sıcaklığa ve neme bağlı olarak fiğlerde çeşitli
hastalıklar görülür. (Kurşuni küf veya
Botrytis yaprak lekesi, Mildiyö, kara gövde,
kök çürüklüğü, pas, gövde lekesi, Septoria)
53. Ot Hasadı
Bir baklagil bitkisi olan adi fiğde ot hasadının
geciktirilmesi bitkide hızlı kalite kaybına yol açmaz.
Bu nedenle adi fiğde ot hasadını çiçeklenme
başlangıcında değil de daha geç devrelerde yapmak
gerekir.
Tohumların sararma devresinde dahi fiğ otunun ham
protein oranı %10'un üzerindedir.
Fiğ için en uygun hasat devresi: bitkilerdeki bütün
baklaların yarısının dolduğu veya en alttaki baklaların
tamamen dolduğu devredir.
Kıraçta 300-400 kg/da, suluda 500-700 kg/da kuru ot
verimi alınır.
54. Biçim Kuru Ot Ver. Ham Protein Ver. Tohum Ver.
Devresi (kg/da) (kg/da) (kg/da)
I. 286 62 76
II. 338 71 76
III. 366 68 54
Ot için:
▪I.Alt baklaların oluşum başlangıcı,
• II: Alt baklaların tamamen dolduğu dönem,
• III: Bitkideki bütün baklaların dolduğu dönem;
Tohum için:
▪I: Baklaların 1/3’ünün dolduğu,
• II: 2/3’ünün dolduğu,
• III: Tamamen dolduğu dönem
59. Tohum Hasadı
Fiğde çiçeklenme üniform değildir. Alttaki çiçekler
bakla oluşturmaya başladığı zaman üstteki
çiçekler yeni açmış olur. Bu durum tohum
üretiminde problem çıkarır. Çünkü alt baklalar
tohum için hasat olgunluğuna geldiği halde,
üsttekiler halen yeşildir. Eğer üsttekilerin
olgunlaşması beklenirse alt baklalarda açılmalar
ve tohum dökülmesi olur.
Bu nedenle fiğlerde alttaki baklaların kahverengi
renk alıp açılmaya hazır oldukları devrede
(baklaların 1/3 veya 2/3’ünün olgunlaştığı devre)
tohum için hasat yapılmalıdır.
Şartlara bağlı olarak adi fiğin tohum verimi 100-300
kg/da arasında değişmektedir.
60.
61.
62.
63.
64. Fiğ Tarımının En Önemli Sorunu
Fiğlerde gövde zayıftır zamanla yatar.
Yatan bitkilerde hasat güçleşir, çürümeler
olur, hastalıklar yayılır ve gölgeleme olur, ot
verimi ve kalitesi düşer.
Fiğler içinde sadece bakla (V. faba) ve koca
fiğ (V. nanbonensis)'in gövdeleri kalın olduğu
için yatmaya dayanıklıdırlar.
Fiğlerdeki yatma riskini azaltabilmek için
mutlaka küçük taneli hububatlardan birisi ile
karışık ekmek gerekmektedir.
68. Karışım Yaparken….
Ancak fiğle birlikte ekilen hububat az yapraklı, çabuk
kartlaşan ve ot kalitesi düşük bitkilerden olduğu için elde
edilen otun besleme değerini saf fiğ otuna göre düşürür.
Bu nedenle karışım oluştururken dikkat edilmelidir
****** Hangi bitki ile karışım
****** Hangi oranda karışım
****** Hangi dönemde hasat
****** Nasıl bir gübreleme
81. Tohum İçin Karışım…
Tohum üretimlerinde
karışık ekim pratik bir
uygulama değildir.
Tane yem olarak
kullanılır.
Fiğ : arpa karışımları
tohum için yetiştiricilikte
%90 fiğ: sadece yatmayı
önlemek için %10 arpa
karıştırılması uygun
bulunmuştur
82. Karışım Biçim % Karışı Oranı (Fiğ:Tahıl)
m Ort.
Şekli Zamanı
100:0 75:25 50:50 25:75 0:100
Kuru Ot Verimleri
Karınlanma 413.8 372.1 385.9 407.8 441.8 404.3
Fiğ + Arpa Çiçeklenme 412.5 464.6 509.9 499.2 554.3 488.1
Süt Olum 427.7 567.7 565.0 568.3 572.4 540.2
Ortalama 418.0 468.1 486.9 491.8 522.8 477.5
83. Karışım Biçim % Karışı Oranı (Fiğ:Tahıl)
m Ort.
Şekli Zamanı
100:0 75:25 50:50 25:75 0:100
Ham Protein Verimleri
Karınlanma
69.6 58.9 51.9 48.7 46.3 55.1
Fiğ+ Arpa
Çiçeklenme
69.4 63.9 58.7 49.8 48.3 58.0
Süt 70.6 68.6 59.6 50.3 42.4 58.3
Olum
Ortalama 69.9 63.8 56.7 49.6 45.7 57.1
84. Tokat koşullarında yazlık olarak yalın ve karışık
ekimi yapılan adi fiğinde ortalama ot verimleri
Yalın ve Karışık Ekim Yaş ot Verimi Kuru Ot Verimi
(kg/da) (kg/da)
Yalın Adi Fiğ 999 198
% 75 Adi fiğ - %25 Arpa 2686 620
% 50 Adi fiğ - % 50 Arpa 2947 781
% 25 Adi fiğ - % 75 Arpa 3965 1071
The Indian Journal of Agricultural Sciences, 2004
85. Tokat koşullarında yazlık olarak yalın ve karışık ekimi
yapılan adi fiğinde ortalama ham protein verimi
Yalın ve Karışık Ekim H. Protein Verimi
(kg/da)
Yalın Adi Fiğ 38
% 75 Adi fiğ - %25 Arpa 103
% 50 Adi fiğ - % 50 Arpa 105
% 25 Adi fiğ - % 75 Arpa 114
The Indian Journal of Agricultural Sciences, 2004
86. Yaş ve Kuru Ot Üretiminde Kullanılması
Adi fiğ genellikle ot üretimi için yalın veya hububatla
karışık yetiştirilir.
Fiğler kıyı bölgelerimizde kışlık olarak ekilip yaş ot olarak,
iç bölgelerimizde ise yazlık yetiştirilip kuru ot olarak
kullanılırlar.
Kurutulan fiğ otunda dikkat edilmesi gereken
hususlardan birisi yaprak dökülmesinin engellenmesidir.
Fiğden kıraç şartlarda: 200-300 kg, sulu şartlarda ise: 500-
700 kg ot almak mümkündür.
Fiğ otunda %12-20 oranında ham protein bulunur.
87.
88. Yeşil Gübre Olarak Kullanılması
Fiğ bitkileri organik maddece fakir olan toprakların ıslahında yeşil
gübre bitkisi olarak kullanılmaktadırlar.
Bir yıllık olmasının yanında ince saplı, bol yapraklı yeşil aksam
üretir. Yeşil gübre olarak ekilen fiğ nodüllerle toprağa azot bağlar,
ayrıca belli bir döneme geldikten sonra sürülüp toprağa
gömülerek toprağı organik maddece zenginleştirir. Bu nedenle
ağır ve hafif topraklarda tavsiye edilir.
Yeşil gübre olarak toprağa gömülen fiğ dekara 18.4 kg N
kazandırır.
Yeşil gübre olarak kullanılmaya en müsait fiğler koca fiğ ve
bakladır.
Fiğlerin yeşil gübre olarak kullanılması kışların ılıman olduğu
güney bölgelerde daha yaygındır. (pamuk, şeker kamışı)
Fiğin toprağa gömüldüğü devre çok önemlidir. Fiğler çiçeklenme
döneminde toprağa gömülmelidir. Erken gömülürse gübre olarak
değeri az olur. Geç gömülürse hem bitkilerin gömülmesi hem de
toprakta parçalanması zor olur. Bu işlem art bitkinin ekiminden
en az 2-3 hafta önce yapılmalıdır.
89.
90.
91. Mera Bitkisi Olarak Kullanılması
Fiğler bir yıllık olmasına rağmen mera bitkisi olarak
kullanılabilirler. Tohumlarının sahip olduğu sert tohum
özelliğinden ve çok sayıda tohum oluşturmalarından
dolayı toprakta aynı yılda çimlenmeyip uzun yıllar
kalabilirler.
Mera için en uygun olan bitkiler: adi fiğ, tüylü fiğ ve
macar fiğidir. Bunlar özellikle ılıman iklim bölgelerinde
sonbaharda ekilerek geçici kış meraları oluştururlar.
Ayrıca tohum veya ot üretimi için ekilen fiğ tesisleri
erken devrelerde kontrollü olmak şartıyla otlatılabilir.
Fiğler arpa ve yulaf gibi tahıllarla karışık ekilerek kış,
ilkbahar ve erken yaz döneminde geçici meralar
oluştururlar. Bu amaçla ülkemizde nadas alanlarını
kullanmak dahi mümkündür.
92.
93.
94. Silo Yemi Olarak Kullanılması
Fiğler özellikle hububatlarla karışık yetiştirildiğinde çok iyi
bir silo yemi oluştururlar. Yalnız ekilen fiğler karbonhidratça
fakir olduğundan başarılı bir silaj yemi oluşturmak zordur.
Tahıllarla karıştırılınca bu sorun ortadan kalkmış olur.
Fiğ+tahıl silajını mısır silajı ile karşılaştırırsak ham kül ve
hem selüloz bakımından daha zengin olduğunu görürüz.
Silaj Su Ham H. H. H. N'siz Öz
Kül Protein Yağ Sel. Mad.
Mısır Silajı 74.9 1.35 2.3 0.70 5.3 15.7
Fiğ + Yulaf 73.6 1.92 2.2 0.60 8.9 12.9
Silajı
96. Ekim Nöbetinde ve Nadas Alanlarının
Azaltılmasında Kullanılması
Fiğler baklagil bitkisi ve bir yıllık oldukları için
ekim nöbeti sistemlerinde kolayca yer
almaktadırlar.
Ekim nöbeti sistemlerine giren fiğler hem kaba
yem üretirler hem de toprağa organik madde ve
azot kazandırarak toprak verimliliğini yükseltirler.
Fiğlerin su tüketimleri de düşük olduğu için kıraç
şartlarda (nadas yılı) da yetişebilirler.
Yıllık yağışın daha düşük olduğu yerlerde ise N-B
ekim sistemi yerine Fiğ-Nadas-Buğday sistemi
uygulanarak nadas oranı %50'den %33'e
düşürülmelidir.
97. Ekim Nöbeti Buğday Verimi Yıllık Verim Karlılık
Sistemleri (kg/da) (kg/da) (kat)
Tane Sap Ot Tan Sap Ot
e
Nadas-Buğday (B) 125.6 393.8 - 62.8 196.9 - 1.0
Nadas+ÇG (2 ton/ 178.9 678.5 - 89.0 339.2 - 5.0
da)-Buğday
Nadas-Buğday+6N6P 168.1 618.7 - 84.0 309.4 - 4.6
Fiğ-Buğday 119.8 371.5 216.5 52.9 185.8 108.2 2.7
Fiğ-Nadas-Buğday 153.5 508.7 251.8 51.2 169.6 83.9 4.7
98. İç Anadolu ve Akdeniz Sulu Şartlarında Ot
Üretimi İçin Fiğ Yetiştiriciliği
Ekim ilkbaharda yapılacaksa sonbaharda derin
bir sürüm yapılmalı ve ilkbaharda toprak hafifçe
kabartılmalıdır.
Adi fiğ hemen hemen her çeşit toprakta
yetişebilir. Ancak derin, kalkerli, killi ve verimli
topraklarda daha yüksek verim alınabilir.
Yabancı ot fazla ise bir yıl önce sık bir hububat
ekilmelidir.
Yabancı otlarla mücadele için ekim sisteminde
yem bitkisinden önce çapa bitkisine yer
verilmelidir.
99. Yabancı otlarla mücadele için toprak tavının kaçma
ihtimali olan topraklarda yabancı otun cinsine göre
ekimden önce selektif veya total herbisit
kullanılmalıdır.
Yabancı otlarla mücadele için toprak tavının kaçma
ihtimali olmayan topraklarda ekimden önce
diskaro veya kazayağı ile yüzeysel bir sürüm
yapılmalıdır.
Ekimden önce tohum yatağı ağır bir tapan veya
merdane ile bastırılmalıdır.
Ekim baklagilin kıştan zarar görmediği yerlerde
sonbaharda, gördüğü yerlerde ise ilkbaharda
yapılmalıdır. Erken ekmenin avantajları vardır.
İlkbaharda en geç ekim devamlı kuraklıktan 4,
sonbaharda devamlı kıştan 6 hafta önce
yapılmalıdır.
100. Ekim döneminde toprakta rutubet yetersizse,
toprak sulanıp tava getirilmeli ve ondan
sonra ekim yapılmalıdır.
Ekim mibzerle yapılmalıdır.
Ekimde sıra aralığı 24 cm olmalıdır.
Ekimde aynı sıraya adi fiğ ve tahıl (buğday,
arpa, yulaf, tiritikale) birlikte ekilmelidir.
%75 adi fiğ + %25 arpa şeklinde karışım
oluşturulmalıdır. Adi fiğden 9 kg + arpadan 5
kg/da ekilmelidir.
101. Ekimde 2 tohumun karıştırılarak mibzerle ekimi
uygun değildir. Kaygan olan adi fiğ tohumu
mibzerden daha çabuk düşer, daha sonra da arpa
ekilmiş olur. Bunun için kombine mibzerle ekim
yapılmalı ve tohum gözüne adi fiğ, gübre gözüne de
arpa konularak ekilmelidir. Kombine mibzer yoksa
tahıl serpme ekildikten sonra adi fiğ mibzerle sıraya
ekilebilir.
Ekimden önce adi fiğ aşılanmalı, 100 kg tohum için 1
kg pit kültürü yeterlidir.
Ekim ağır topraklarda 2.5-4.0 cm, hafif topraklarda
4.0-7.5 cm derinliğe yapılmalıdır.
Ekimden sonra toprak ağır bir tapan veya merdane
ile bastırılmalıdır.
Gübre olarak aşılama yapıldığında 3 kg N/da (15
kg/da Amonyum sülfat), yapılmadığında 4.5 kg N/da
(22.5 kg/da Amonyum sülfat) uygulanmalıdır.
102. Gübre olarak topraktaki elverişli fosforu da
dikkate alarak 3-6 kg P2O5/da (7.5-15 kg/da TSP)
uygulanmalıdır.
Topraklarımız potasyumca zengin olduğu için
uygulamaya gerek yoktur.
Bitkiler çıktıktan sonra eğer yağış yetersizse,
mümkünse yağmurlama sulama, değilse bitkileri
yatırmayacak şekilde salma sulama yapılmalıdır.
Yağışlar kesildikten sonra 15’er gün arayla iki
defa sulanmalıdır.
Karışım tahılın (arpa/buğday/yulafın) süt olum
çağında biçilmelidir. Yalnız ekimlerde baklaların
yarısının dolduğu dönemde biçilmelidir.
En uygun ekim sistemi adi fiğ-kışlık
buğday/arpa/pancar/patates/ayçiçeği şeklinde
olmalıdır (F-KB, F-A, F-Pan, F-Pat, F-Ayç.).
103. İç Anadolu ve Akdeniz Sulu Şartlarında Tohum
Üretimi İçin Adi Fiğ Yetiştiriciliği
Adi fiğin tohum için yetiştiriciliği ot için yetiştiriciliğine
benzerdir. Aradaki fark karışık ekimde tohum miktarı
ve tahıl oranı, kullanılacak gübre miktarı, tohum hasat
zamanı ve depolanmasıdır.
Tohum için fiğ genellikle yalnız ekilir, fiğin yatmasını
önlemek için %90 adi fiğ + %10 arpa şeklinde karışım
oluşturulabilir. Adi fiğden 11 kg + arpadan 2 kg/da
ekilmelidir.
Gübre olarak aşılama yapılmadan 1.5 kg N/da (7.5
kg/da amonyum sülfat) uygulanmalıdır.
Gübre olarak topraktaki elverişli fosforu da dikkate
alarak 6 kg P2O5/da (15 kg/da TSP) uygulanmalıdır.
Hasat alttaki baklaların kahverengi renk alıp açılmaya
hazır olduğu devrede yapılmalıdır (1/3-2/3 olgun
meyve).
