1. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Έτυχε πριν από δεκαπέντε μέρες να πάρω μέρος σε μια
δημόσια συζήτηση γύρω από τη διαφήμιση και τη βία που οργάνωσε
το περιοδικό «Η διαφήμιση αύριο». Ένα περιοδικό στο οποίο από
καιρό μια ομάδα από δημοκράτες διαφημιστές κάνουν μιαν
υπεύθυνη κριτική εξέταση των ορίων, των ε λ α τ τ ω μ ά τ ω ν , της
μοίρας του επαγγέλματός τους. Μπρος στο απρόσμενο ξέσπασμα
απόδοσης ευθυνών για τη βία, μπρος στην αυτοκατηγορία που η
καταναλωτική κοινωνία φαίνεται ότι άρχισε δημόσια, οι
διαφημιστές διερωτήθηκαν, σ' αυτή τη συζήτηση, ποια είναι η
μερίδα ευθύνης που τους πέφτει. Και σ' αυτό το σημείο μού φάνηκε
απόλυτα αναγκαίο να τους καθησυχάσω. Όχι από ε π ι ε ί κ ε ι α ,
αλλά για να μην αφήσω τη δίκη των αποτελεσμάτων να καλύψει τη
δίκη των αιτίων.
Τι έκανε για χρόνια η διαφήμιση με παραγγελιά του
συστήματος; Ερέθιζε τις επιθυμίες. Κάνοντάς το όμως, δεν ώθησε
απλά τον κόσμο να θέλει, αλλά του είπε τι να θέλει και τι ήταν καλό
να θέλει. Αν το σκεφτούμε καλά, θα δούμε ότι πέτυχε δυο
αποτελέσματα από «αντικειμενική» άποψη επαναστατικά (οι
προθέσεις δε μας ενδιαφέρουν εδώ). Οι συντηρητικές κοινωνίες και
οι α ν τ ι δ ρ α σ τ ι κ ο ί παιδαγωγοί δήλωναν πάντα με σοφό τρόπο
ότι οι υπερβολικές επιθυμίες είναι κακό πράγμα και ότι κατ' αρχήν
δεν πρέπει να δίνουμε στους φτωχούς την εντύπωση ότι μπορούν ν'
αποχτήσουν τα πράγματα των πλουσίων. Το ότι οι βασιλιάδες
μετατοπίζονταν με τη φορητή πολυθρόνα ήταν απόδειξη ότι αυτό το
σκεπαστό πολυτελές φορείο ήταν βασιλικό πράγμα: κανείς άλλος
δεν μπορούσε να το θέλει.
1

2. Η διαφήμιση, μεταφράζοντας τη φορητή πολυθρόνα σε
«αυτοκίνητο», είπε ακόμη και στον άνεργο ότι μπορούσε να επιθυμεί
αυτοκίνητο, ότι όλοι μπορούσαν να το αποχτήσουν κι ότι, πάντως,
περισσότερο από δικαίωμα, ήταν υποχρέωση να το επιθυμούν. Το
ίδιο έγινε και για το σαπούνι με γαλλικό άρωμα και για το
διαμέρισμα, για τη γραβάτα και για το μηχανάκι. Μια επιθυμία,
ερεθισμένη κι ανικανοποίητη, μπορεί να πάρει δύο δρόμους: την
ατομική εξέγερση (την εγκληματική πράξη για παράνομη ιδιοποίηση
των αγαθών άλλου) και τη συλλογική επανάσταση (τον κοινωνικό
αγώνα για σωστότερη διανομή του κοινού πλούτου). Δεν μπορούμε
ν' αρνηθούμε ότι ένα από τα αποτελέσματα της καταναλωτικής
προπαγάνδας υπήρξε και η αύξηση της κοινωνικής αγωνιστικότητας
για την κατάχτηση μιας ευδαιμονίας που παρουσιαζότανε σαν
δυνατή για όλους και που τελικά ήταν σχεδόν άφταστη. Η
καταναλωτική προπαγάνδα είναι αναμφίβολα υπεύθυνη για την
παράλογη απόφαση ν' απαχθεί ένα παιδί για ν' αγοράσει ο
απαγωγέας βίλα, αλλά είναι επίσης και υπεύθυνη για την κατάληψη
σπιτιών από ανθρώπους που νιώθουν αποκλεισμένοι από αγαθά
που διαφημίζονται σ' όλες τις γωνιές των δρόμων.
Και να που η κοινωνία, αφού πρώτα ερέθισε τις επιθυμίες για
όλα τα πράγματα, τρομοκρατείται γιατί ο κόσμος απαιτεί
τουλάχιστον ένα μέρος χωρίς να πρέπει αναγκαστικά να
εγκληματήσει. Είναι σαν να έλεγε το σύστημα στους υπηκόους του:
«Έπρεπε να θέλετε να ξοδέψετε όλο το μισθό σας, και το δέκατο
τρίτο και το δέκατο τέταρτο, αλλά τώρα το παρακάνετε: τώρα
θέλετε και αύξηση μισθού! Το παιχνίδι δεν ήταν έτσι. Μην
υπερβάλλετε, και σκεφτείτε τα αγαθά της λιτότητας». Αυτό είναι,
περίπου, το νόημα της
2

3. έκκλησης του προέδρου της δημοκρατίας. Και τώρα που ο κόσμος
επιθυμεί υπερβολικά πράγματα ποιος φταίει; Η διαφήμιση, για
παράδειγμα, που πρέπει να προκαλεί επιθυμίες για ψυγεία (κι
αλίμονο αν δεν πουληθούν αρκετά, θα κλείσουν τα εργοστάσια).
Αλλά αν για ν' αγοράσει ο κόσμος ψυγεία απαιτεί νέα συλλογική
σύμβαση εργασίας, τότε κάτι δεν πάει καλά. Συναγερμός, οι πολίτες
καταναλώνουν πολλά, ζητούν πολυτέλειες.
Πώς να δικαιολογηθούν γι' αυτό; Κατηγορώντας στην τύχη,
παράλογα. Γιατί ο κύκλος είναι φαύλος, η βία βρίσκεται στην ίδια
την ιδέα του κέρδους, είναι παλιά ιστορία: πρέπει να επιθυμείς αυτά
που σου προσφέρω όχι αυτά που έχω εγώ, διαφορετικά όλα
τέλειωσαν. Πράγματι τέλειωσαν: η βία είναι αποτέλεσμα, όχι αιτία
αυτής της κατάστασης.
(Ουμπέρτο Έκο)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας μια περίληψη του κειμένου που σας
δόθηκε .
(80-100 λέξεις).
Β1. «Η διαφήμιση, μεταφράζοντας τη φορητή πολυθρόνα σε
«αυτοκίνητο», είπε ακόμη και στον άνεργο ότι μπορούσε να επιθυμεί
αυτοκίνητο, ότι όλοι μπορούσαν να το αποχτήσουν κι ότι, πάντως,
περισσότερο από δικαίωμα, ήταν υποχρέωση να το επιθυμούν.»
Στο παραπάνω απόσπασμα του κειμένου τι εξυπηρετεί η χρήση του
υποταγμένου λόγου από το συγγραφέα;
Β2. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις
του κειμένου:
3

4. [1η§] απρόσμενο,[1η§] αναγκαίο, [4η§] ιδιοποίηση , [5η§] απαιτεί.
Β3. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις
του
κειμένου: [1η§] ελαττωμάτων, [1η§] επιείκεια, [2η§]αντιδραστικοί.
Β4. [2η§] όμως, [3η§] ακόμη και, [4η§] επίσης [5η§] γιατί. Ποια
νοηματική σχέση εκφράζει η χρήση καθεμιάς από τις παραπάνω
λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου;
Β5. Να αναλύσετε τη δομή της δεύτερης παραγράφου, (δομικά
στοιχεία / μέρη, τρόπος / μέθοδος ανάπτυξης).
Β6.«Δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι ένα από τα αποτελέσματα της
καταναλωτικής προπαγάνδας υπήρξε και η αύξηση της κοινωνικής
αγωνιστικότητας για την κατάκτηση μιας ευδαιμονίας…».
Στο παραπάνω απόσπασμα ο συγγραφέας απευθυνόμενος στη
λογική του δέκτη χρησιμοποιεί έναν συλλογισμό. Να τον
παρουσιάσετε, να εντοπίσετε τη μέθοδο ανάπτυξής του, το είδος του
και να τον αξιολογήσετε ως προς την αλήθεια, την εγκυρότητα και
την ορθότητά του.
Β7. .Να σχολιάσετε τη χρήση των σημείων στίξης στα παρακάτω
αποσπάσματα
του κειμένου:
[1η§] «Η διαφήμιση αύριο»
[4η§] (την εγκληματική πράξη για παράνομη ιδιοποίηση των αγαθών
άλλου)
4

5. [5η§] και αύξηση μισθού!
[5η§] Και τώρα που ο κόσμος επιθυμεί υπερβολικά πράγματα ποιος
φταίει;
[6η §] Πράγματι τέλειωσαν: η βία είναι αποτέλεσμα, όχι αιτία αυτής
της κατάστασης.
Γ. Η κοινωνία της ευμάρειας παρουσιάζει -με κορωνίδα τις
οικονομικές αξίες -μια ζωή χωρίς ιδανικά× με αναπτυγμένο μόνο τον
ατομισμό, τον εγωκεντρισμό, την ιδιοτέλεια και την απληστία στο
απόγειό τους. Μια ζωή όπου η πληθώρα των καταναλωτικών
αγαθών αυξάνει τις ευκαιρίες και τους πειρασμούς για
παραστρατήματα, για κλοπή και για σύγκρουση με τους νόμους.
Πώς η διαφήμιση προβάλλοντας το καταναλωτικό πρότυπο ζωής
συντελεί στην έξαρση της βίας; Πως μπορεί να προστατευτεί το
κοινωνικό σύνολο από τις αρνητικές συνέπειες της διαφήμισης;
Να απαντήσετε τεκμηριωμένα κατασκευάζοντας δοκιμιακό κείμενο
400-500 λέξεων.
5

6. ΜΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΧΩΣ ΟΝΕΙΡΑ
Η ζωή στις ημέρες μας συνίσταται πολλές φορές σε εναν
αγώνα για την απόκτηση αγαθών που μπορούν να μας βοηθήσουν
να ενισχύσουμε το κοινωνικό μας κύρος απέναντι στον κοινωνικό
μας περιγυρο. Ο Νορβηγοαμερικανος οικονομολόγος Θορσταιν
Βερμπλεν αποτύπωσε αυτη την τάση πριν από πολλά χρόνια με την
εύστοχη φράση “επιδεικτική κατανάλωση”(conspicuous
consumption).Ετσι, στόχος μας είναι συχνά να εντυπωσιάσουμε τους
άλλους μέσω εφήμερων και άχρηστων επιδείξεων, παρα να τους
εμπνεύσουμε.
Αυτή η ανθρώπινη προδιάθεση έχει ενισχυθεί ακόμη
περισσότερο από τη σύγχρονη κρίση που περνά ο θεσμός της
οικογένειας, συνδυαζόμενη με τις επιπτώσεις του σύγχρονου
καταναλωτισμού. Ακόμη χειρότερο είναι το γεγονός ότι αυτές οι
κακές προδιαθέσεις αρχίζουν νωρίς από το σπιτι. Διοτι οπως παλι
παρατηρεί ο Καθηγητης κ. Κουρακης οι συγχρονοι γονεις ”σε
αναπλήρωση για την ελλειψη οικογενειακης ευρυθμιας κ ψυχικης
επαφης με το παιδι...παρεχουν σε αυτο καθε ειδους υλικα αγαθα
αλλα και σημαντικες ελευθεριες που οι ιδιοι δεν ειχαν ποτε”.
Αποτέλεσμα: περαιτερω χαλαρωση των οικογενειακων δεσμων,
περαιτερω αυξηση του καταναλωτισμου, αυξηση των υλικων
απαιτήσεων και, προπαντος, δημιουργια μιας νεανικης νοοτροπίας
που εστιαζεται στην εννοια του δικαιωματος αλλα ελαχιστα
συνειδητοποιει την παραλληλα εννοια της υποχρεωσης.
6

7. Τα παραδείγματα αυτης της συγχρονης υλιστικης
ματαιοδοξιας και επικοινωνιακής επίδειξης ειναι ποικιλα και
δυστυχώς αμετρητα. Σκεφθειτε π.χ., την επιθυμία μας να οδηγουμε
στην πολη-που ουτως η αλλως το αυτοκινητο ειναι συχνα αχρηστο-
με ενα αυτοκινητο “4Χ4”,το οποιο εχει υψηλοτατη καταναλωση
βενζινης. Ή σκεφτείτε τη μανία μας να εμφανισθει καποια
φωτογραφία μας σε περιοδικα ποικιλης υλης αλλα πνευματικα η
καλλιτεχνικα αχρηστης υλης. Σκεφτείτε, επισης, τις ατελειωτες
κοινωνικες εμφανισεις, των οποιων η ματαιότητα ικανοποιείται
οταν μια κυρια περιγραφει την επομενη μερα σ αυτον τον
κουτσομπολιστικο τυπο ως “ωραιοτατη” η “κομψοτατη” απο εναν
θεσμό δημοσιογραφουντων που εχουν υποβαθμισει την εννοια του
δημοσιογραφικου λειτουργηματος χαριν της κολακειας και -ποιος
ξερει-ισως και κάποιας οικονομικης ανταμοιβής.
Σκεφθειτε,τελος,ποια ειναι τα βασικα προτυπα των νεων: οι
αστερες της ποπ μουσικης κ του ποδοσφαιρου και εν γενει οσοι
κανουν επιδειξη ευκολου και γρηγορου πλουτισμου.
Η κατασταση αυτη δεν ειναι καθολου ροδινη.Εμενα
τουλαχιστον μου φαινεται σαν ενα δειγμα οτι οι νεοι μας εχουν
απολεσει την ομορφοτερη ιδιοτητα που συντροφευει τα νιατα: τη
δυναμη τους να ονειρευονται δημιουργια,κατορθωματα,σπουδαιες
πραξεις για το καλο της κοινωνιας η χαριν ενος σπουδαιου σκοπου.
Καποιος θα μπορουσε να ισχυρισθει οτι αυτη ειναι η στιγμη
του θριαμβου του απλου ανθρωπου,του αγνωστου, του σκληρα
εργαζομενου,ο οποιος γεννηθηκε καποτε με ονειρα,ταλεντο και ιδεες
για τη ζωη, αλλα δυστυχως ποτε δεν του επιτραπηκε να αναπτυξει
τις ικανοτητες του πληρως, μεσα σε μια κοινωνια που ενδιαφερεται
7

8. τοσο πολυ για ρηχες χειρονομιες κ επιδειξιομανιες. Ωστοσο,αυτος
ειναι ενας θριαμβος που δεν αξιζει το ονομα του.
Πραγματικος θριαμβος ειναι να γινεται κανεις συνεργος στη
δημιουργια κ οχι μαρτυρας στην παρακμη. Αυτο που ειναι θλιβερο,
βαθυτατα απογοητευτικο,ισως δε κ εξοργιστικο,δεν ειναι η παρακμη
μιας γυναικας που ηταν καποτε ομορφη, αλλα η εκμεταλλευση των
νεων ταλεντων που καποτε υποσχονταν πολλα. Διοτι σε μια τετοια
περιπτωση,το ονειρο,που ο καθενας μας δικαιουται να εχει, δεν
αφεθηκε ουτε καν να γεννηθει πολλω δε μαλλον να ανθισει.
Θριαμβος ειναι να ζουμε σε εναν κοσμο που νιωθει ως καθηκον του
να δινει στα ταλεντα τη δυνατοτητα να ανθισουν.
Αυτος ο ρηχος κοσμος πρεπει να αντικατασταθει-η
τουλαχιστον θα πρεπει να συνυπαρξει-με εναν κοσμο ιδανικων,οπου
οι νεοι θα μπορουν να κανουν ονειρα για το πως θα αφησουν το
στιγμα τους στις κοινωνιες τους. Τετοιες ευγενεις ιδεες μπορουν να
ενσταλλαχθουν στις καρδιες και τα μυαλα του λαου μας μονον μεσω
της παιδειας-τοσο μεσα στο σπιτι οσο κ στο σχολειο και με τη
βοηθεια ακομη και της Εκκλησιας κινουμενης μεσα στο πλαισιο
συγχρονων προβληματισμων. Αλλα το συστημα αυτο μπορει να
δουλεψει μονον εαν το μηνυμα περασει με εναν ελκυστικο τροπο.
Και οι νεοι μπορουν να πεισθουν να επιστρεψουν στην κοινωνια και
να πιστεψουν σε αυτην,την αξιοπρεπεια και την κατ΄ αξιαν προοδο
μεσα στη ζωη.
Βασιλειος Μαρκεζινης,” Σε αναζητηση του νεου κ των νεω픨,
εφημ., ΤΟ ΒΗΜΑ,29-03-2009.
8

9. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να συνθεσετε την περιληψη του κειμενου σε 100-120 λεξεις.
( 25 μοναδες)
Β 1 . “ Πραγματικος θριαμβος ...μαρτυρας στην παρακμη”. Να
αναπτυξετε την παραπανω αποψη σε εκταση μιας παραγραφου. ( 10
μοναδες)
Β 2 α. Να εντοπιστουν οι περιπτωσεις που ο συντακτης του κειμενου
επικαλειται την αυθεντια ως τροπο πειθους κ να αξιολογηθει η
λειτουργικοτητα τους στο πλαισιο αυτο. ( 8 μοναδες)
Β 2 β. Να καταταξετε το κειμενο που σας δοθηκε στο κειμενικο του
ειδος.
( 7 μοναδες)
Β 3 . “ ενισχυουμε”,”εφημερων”,”ευρυθμια”,”υλιστικης”,”αμετρητα”.
Να δωσετε απο ενα αντωνυμο για καθε μια λεξη. ( 10 μοναδες)
9

10. Γ. Σε μία επιστολή προς το ινστιτούτο καταναλωτισμού, ως ένας
άνθρωπος που ανησυχεί για τη διόγκωση του φαινομένου του
καταναλωτισμού, να παραθεσεις τις συνεπειες που απορρεουν και
να προτεινεις πιθανες λυσεις.
( 40 μοναδες)
10

11. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το
σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν,
οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια
κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της
καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι της επικοινωνίας έχουν
επιστρατευτεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα. Ο άμεσος
λόγος, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το
τυπωμένοχαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο.
Η προπαγάνδα στηρίζεται στην επανάληψη. Πρέπει ο χώρος
που απομένει από την καθημερινή έγνοια μέσα σου να γεμίσει από
ένα σύνθημα, έτσι που να μην έχεις πια τη δυνατότητα να
συλλογιστείς από μόνος σου, με τον εαυτό σου και για τον εαυτό
σου. Αυτό μπορεί και να είναι ανακουφιστικό για όλους όσοι, από
φυσική αδυναμία ή από νωθρότητα, δυσκολεύονται να
κατασκευάσουν εσωτερική ζωή. Άλλ’ οι άλλοι, οι εξίσου πολλοί;
Αυτοί δολοφονούνται ή αυτοχειριάζονται πνευματικά και ψυχικά,
και μεταμορφώνονται σε θλιβερά ενεργούμενα. Και η ανθρώπινη
μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης.
Μνημόνευσα και την εμπορική προπαγάνδα, δηλαδή τη
διαφήμιση. Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς την έκτασή της και
την επίδρασή της στη διαμόρφωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η
εμπορική διαφήμιση, με τα μέσα που έχει τώρα στη διάθεσή της,
βρίσκεται την κάθε στιγμή μπροστά στα μάτια μας, σιμά στα αυτιά
μας, μια λέξη, μια φράση. Οι βιομηχανίες της εποχής, για να
μπορέσουν να συντηρηθούν, είναι υποχρεωμένες να ανανεώνουν
συνεχώς τους τύπους των προϊόντων τους, να επινοούν βελτιώσεις,
συχνά χωρίς ωφελιμότητα, να δημιουργούν ένα χώρο γοητείας, που
θα την ονόμαζε κανείς μαγγανεία, καθώς εκείνη που χρησιμοποιούσε
ο Μεφιστοφελής, για να κερδίσει την ψυχή του Φάουστ.
Έτσι θύμα αυτής της μηχανορραφίας, ο άνθρωπος της εποχής
είναι υποχρεωμένος, ακόμη και για τη διάσωση της ατομικής του
αξιοπρέπειας, να ανανεώνει τα ατομικά μέσα της μεταφοράς του, τα
έπιπλά του, τα σκεύη του, να αλλάζει τρόπο ζωής, να γίνεται άλλος.
Αυτές οι μεταμορφώσεις απαιτούν πρόσθετες δαπάνες. Και οι
11

12. δαπάνες πρόσθεσαν το μόχθο. Και ο πρόσθετος μόχθος,
προσανατολισμένος προς υλικά αποκτήματα, περιορίζει ολοένα και
περισσότερο τον ελάχιστο χρόνο της προσωπικής ζωής.
Έτσι ο άνθρωπος του καιρού μας έχει αλλάξει το αυτοκίνητό
του ή το ψυγείο του ή το ραδιόφωνό του, άλλ’ έχει συνάμα
μεγαλώσει και την εσωτερική μοναξιά του. Η μέριμνα για την συνεχή
απόκτηση υλικών αγαθών, κεντριζόμενη από την εμπορική
διαφήμιση, κατακαλύπτει το χώρο του εσωτερικού βίου. Γενική
διαπίστωση: η εξωστρέφεια. Ο σύγχρονος άνθρωπος διαθέτει
ελάχιστο χρόνο για να συνομιλήσει με τον εαυτό του, για να κοιτάξει
ο ίδιος τον εαυτό του, δηλαδή για να φιλοσοφήσει, καθώς είπε ο
Γιάσπερς.
Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Λεξιλόγιο
μαγγανεία: θαυματοποιία, μαγεία με τη χρήση βοτάνων, φαρμάκων
μηχανορραφία: ραδιουργία, δολοπλοκία
Α] Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (100 λέξεις)
(Μονάδες 25)
Β]1] Να σχολιάσετε σε 70 – 80 λέξεις το περιεχόμενο της πρότασης
που ακολουθεί: «Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται
ανυπόφορος εφιάλτης».
(Μονάδες 10)
2] Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του
κειμένου;
(Μονάδες 5)
3] Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο;
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας δίνοντας ένα παράδειγμα σε
κάθε περίπτωση.
(Μονάδες 10)
12

13. 4] Να δώσετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις λέξεις που
ακολουθούν: νωθρότητα, ανυπόφορος, επινοούν, δαπάνες, μέριμνα.
(Μονάδες 10)
Γ] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Σε άρθρο σας σε σχολικό περιοδικό να αναφερθείτε στους
παράγοντες που καθιστούν τόσο ισχυρή την προπαγάνδα,
ειδικότερα την εμπορική, στη σημερινή εποχή καθώς και στις
συνέπειες που έχει αυτή στον άνθρωπο. (400 – 500 λέξεις)
(Μονάδες 40)
13

14. Το φάντασμα της ελευθερίας
Έξι στους δέκα Έλληνες πιστεύουν, σύμφωνα με πρόσφατη
έρευνα, ότι οι κάμερες επιτήρησης στους δημόσιους χώρους
«περισσότερο προστατεύουν παρά παραβιάζουν τα ατομικά και
πολιτικά δικαιώματα».
Μια ρουκέτα και κάμποσες μολότοφ στη διάρκεια του θερμού
2006 των καταλήψεων, αρκούσαν για να μεταστραφεί η καχύποπτη
κοινή γνώμη. Και ταυτίζοντας την απειλή της τρομοκρατίας με την
εγκληματικότητα της καθημερινότητας, προσλαμβάνοντας την
πραγματικότητα μέσω της τηλεδιαμεσολάβησης, αντιμετωπίζοντας
το δίλημμα «ασφάλεια ή ελευθερία», η κοινή γνώμη γέρνει υπέρ της
ασφάλειας μέσω της γενικευμένης επιτήρησης. Υπέρ της ασφάλειας
με μετασχηματισμό του δημόσιου χώρου, με ανανοηματοδότηση των
ατομικών ελευθεριών. Η επιχειρηματολογία εντεύθεν κακείθεν είναι
απέραντη. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου η ασφάλεια, η απειλή και η
επιτήρηση σφραγίζουν την πολιτική σκέψη — ίσως μάλιστα ακριβώς
επειδή η σκέψη δια της αναγωγής ή και περιστολής της κινείται
αποκλειστικά στο ασφυκτικό πλαίσιο τέτοιων βίαιων διαζεύξεων: ή –
ή.
Κρατάμε ένα ερώτημα: τι οδηγεί τον «μέσο πολίτη» να
επαναορίσει την ελευθερία του και να τη βρει ελαφρότερη στη
ζυγαριά, έναντι της ασφάλειας; Ότι τις κάμερες φοβούνται μόνον
όσοι παρανομούν, δεν μου αρκεί ως επιχείρημα. Φοβούμαι ότι οι
μηχανισμοί επιτήρησης εύκολα
αυτονομούνται και δύσκολα ελέγχονται και υπακούουν˙ άνθρωποι και
όχι άγγελοι τους χειρίζονται και τους χρησιμοποιούν. Η ιστορία
άλλωστε μας δείχνει (χωρίς να μας διδάσκει ... ) ότι οι ελευθερίες με
κόπο κατακτώνται και εδραιώνονται και πολύ εύκολα φαλκιδεύονται
ή καταργούνται. Θέλω λοιπόν να επανέλθω στις
ανανοηματοδοτήσεις: Τι εννοούμε ελευθερία σήμερα; Τι δημόσιο
χώρο;
14

15. Νομίζω ότι ο σημερινός Δυτικός άνθρωπος, με το φόβητρο της
σύγκρουσης πολιτισμών, με τη φοβία για τον έξαλλο μουσουλμάνο, με
το φόβο του μετανάστη και του άλλου, με την ανασφάλεια της
εργασίας, με τον κλονισμό της μεταπολεμικής τάξης και της αιώνιας
ειρήνης, με το φόβο διάχυτο να τρώει τα σωθικά, αναζητεί
ενστικτωδώς μια σανίδα να πιαστεί, μια οποιαδήποτε βεβαιότητα. Η
ασφάλεια είναι μια τέτοια σανίδα. Κι έχει μια προφανή υλικότητα:
προσφέρει μιαν υπόσχεση ανακούφισης από τα επώδυνα
συμπτώματα της φοβίας, αν και όχι θεραπεία. Το τίμημα είναι η
ελευθερία. Μα η ελευθερία έχει χάσει προ πολλού το εκρηκτικό της
περιεχόμενο, το υπερβατικό της νόημα, την ουτοπική υπόσχεση, το
όνειρο
— και μαζί μʹ αυτά, έχει χάσει την υλικότητά της, τη σάρκα της, την
καθημερινή χαρά της. Η ελευθερία, οι ελευθερίες, θεωρούνται
αυτονόητες, δεδομένες, ανέκαθεν υπάρχουσες, έξω από τον ιστορικό
χρόνο. Είναι γράμμα στο νόμο, όχι χώρος κατακτημένος με αίμα και
σκέψη. Είναι ξεθωριασμένο ιδανικό, στιχάκι εμβατηρίου σε μεγάφωνα
σταδίων. Φάντασμα.
Όπως η εργασία τα τελευταία χρόνια μετακυλίστηκε από
δικαίωμα σε προνόμιο, και αναθεμελιώνονται ο εργάσιμος χρόνος, οι
διακοπές και οι συντάξεις, μισό, το πολύ έναν αιώνα μετά την
καθιέρωσή τους με την έως τώρα μορφή, όπως η εργασία
μετονομάστηκε σε απασχόληση, κάτι περισσότερο από χόμπυ — έτσι
και η ελευθερία, πολύ λιγότερο υλική, πολύ
λιγότερο επείγουσα, από την εργασία, τώρα ανανοηματοδοτείται και
αναθεμελιώνεται, μάλλον ξεθεμελιώνεται.
Την ελευθερία την εκχωρεί εύκολα όποιος δεν την εννοεί, όποιος
δεν
την πονάει, δεν τη χρησιμοποιεί. Ο άνθρωπος της φοβίας και της
ανασφάλειας δεν έχει ανάγκη την ελευθερία, για να φάει, να
αναπνεύσει, να σκεφθεί. Αναπτύσσεται σε έναν άλλο, παράλληλο
κόσμο, υλόφρονα, πραγματιστικό, χωρίς ουτοπικό αίτημα, χωρίς
διερωτήσεις, χωρίς αναζήτηση νοήματος, χωρίς την πλήρωση με
νόημα. Αυτός ο υλόφρων, έμφοβος άνθρωπος, ο αδιάφορος μη –
15

16. πολίτης, εκχωρεί πρόθυμα ένα αγαθό που του χαρίστηκε, και τώρα
πια του είναι άχρηστο και ακατανόητο, έναντι της υπόσχεσης ενός
ελιξηρίου: της ασφάλειας.
Κι αν ο λαός ικανοποιείται με έναν τέτοιον επανορισμό της
ύπαρξης; Αν μπορεί να ζήσει χωρίς ελευθερία, και υπό επιτήρηση; Αν η
ψευδαίσθηση της «αιώνιας ασφάλειας» χορταίνει και πείθει και
παρηγορεί περισσότερο από την ανόητη πια ελευθερία; Ο λαός είναι
ελεύθερος να διαλέξει το κέλυφος και τα δεσμά του.
Και ο πολίτης έχει την πίστη του, να ζήσει ελεύθερος, με πείσμα,
με αλληλεγγύη και αγάπη, με πίστη στη διαρκή ανακατασκευή ενός
κόσμου πολύχρωμου. Ο δυτικός κόσμος γεννήθηκε με αυτό το
φάντασμα, ουτοπικό και σάρκινο μαζί, το φάντασμα της ελευθερίας.
Νίκος Ξυδάκης, εφημερίδα Το Βήμα, 28 / 01 / 2007
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120 – 140 λέξεις.
[Μονά δες: /25]
2. Ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί κυρίως ο συγγραφέας στο
κείμενό του; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές στο
κείμενο.
[Μονά δες: /5]
3. Να εντοπίσετε πέντε φράσεις του κειμένου στις οποίες η γλώσσα
χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά.
[Μονά δες: /5]
4. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το κείμενο που κάνατε περίληψη;
Ποια τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του κειμενικού είδους;
[Μονά δες: /5]
5. α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις
υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου.
16

17. β) Να εντοπίσετε στο κείμενο πέντε σύνθετες λέξεις και να γράψετε
μια νέα σύνθετη λέξη με το πρώτο ή το δεύτερο συνθετικό αυτών
των λέξεων.
[Μονά δες: /5]
6. Ποια η λειτουργία των ρητορικών ερωτημάτων που χρησιμοποιεί
ο συγγραφέας στο κείμενό του;
[Μονά δες: /5]
7. «Την ελευθερί α την εκχωρεί εύ κολα ό ποιος δεν την εννοεί ,
ό ποιος δεν την πονά ει, δεν τη χρησιμοποιεί ». Να αναπτύξετε
αυτή τη φράση του κειμένου σε μια παράγραφο 80 – 100 λέξεων.
[Μονά δες: /10]
8. Με αφορμή το κείμενο που κάνατε περίληψη, να εκθέσετε σε μία
επιστολή προς την Υπουργό παιδείας 500 – 600 λέξεων, τις απόψεις
σας σχετικά με τους παράγοντες που περιστέλλουν την ελευθερία
του σύγχρονου ανθρώπου. Με ποιους τρόπους μπορεί ο σύγχρονος
άνρωπος να ανακτήσει την ανεξαρτησία του και να πορευτεί
αυτόνομος στη ζωή του;
[Μονά δες: /40
17

18. ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ
Δύσκολοι καιροί για…διαφορετικούς
Ο καθένας από τα έξι δισεκατομμύρια που ζουν στον πλανήτη
μας είναι ένα μοναδικό ανθρώπινο ον, που δεν μοιάζει με κανένα
άλλο. Κανένας δε γεννιέται ακριβώς την ίδια στιγμή, ακριβώς στο
ίδιο σημείο, από ακριβώς τους ίδιους γονείς, εκτός από την
περίπτωση των διδύμων. Αλλά ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση
τα δακτυλικά αποτυπώματα είναι διαφορετικά, καθώς επίσης και η
γραφική αναπαράσταση της φωνής, που είναι μοναδική,
αναγνωρίσιμα διαφορετική σε κάθε άνθρωπο, ακόμη κι όταν
αλλάζουμε τον τόνο της φωνής μας. Το DNA είναι επίσης
διαφορετικό. Ο καθένας μας έχει την αίσθηση ότι είναι ένα μοναδικό
ανθρώπινο πλάσμα με έναν συνδυασμό από τα δικά του γούστα, τις
παρορμήσεις, τις ιδέες και τις μικρές διαστροφές του· συνδυασμό
που δεν διαθέτει κανένας άλλος άνθρωπος στον κόσμο.
Εκείνο βασικά που μας ενώνει είναι η τάση μας να εκφράσουμε
τη μοναδικότητά μας και το κάνουμε με χίλιους δυο τρόπους. Άλλος
φοράει το ρολόι στο δεξί του χέρι. Άλλος επιμένει να φοράει μόνο
κόκκινες κάλτσες. Άλλος πλέκει τα μαλλιά του κοτσιδάκια ράστα.
Άλλος φοράει σκουλαρίκια στα φρύδια ή στα γεννητικά όργανά του
ή στον αφαλό ή στη γλώσσα του. Άλλος εμφυτεύει μικρά
διαμαντάκια στο σμάλτο των δοντιών του. Άλλος γράφει μόνο με
πένα. Άλλος κουρεύεται πανκ και άλλος βάφει τα μαλλιά του
πορτοκαλιά. Άλλος φοράει μαύρα γυαλιά ακόμη και το βράδυ… Ο
κατάλογος δεν έχει τέλος.
Στην εποχή μας είναι τρομακτικά δύσκολο να είναι κανείς
διαφορετικός. Αν κάνετε κάτι από τα παραπάνω, θα πρέπει να
18

19. ξέρετε ότι εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη Γη κάνουν το ίδιο
πράγμα.
Ζούμε σε μια ιστορική στιγμή κατά την οποία η
παγκοσμιοποίηση είναι πλέον γεγονός τόσο σε οικονομικό όσο και
σε πολιτισμικό επίπεδο. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι από
διαφορετικά σημεία του πλανήτη μοιάζουν όλο και περισσότερο.
Μιλούν διαφορετικές γλώσσες αλλά φορούν τα ίδια ρούχα,
μοιράζονται τις ίδιες αξίες, βλέπουν τις ίδιες ταινίες στον
κινηματογράφο, ακούν την ίδια μουσική, καταναλώνουν τα ίδια
ναρκωτικά, οδηγούν τα ίδια αυτοκίνητα, ανησυχούν για τα ίδια
πράγματα (π.χ. τα σκαμπανεβάσματα του Dow Jones), πίνουν τα ίδια
αναψυκτικά και προσπαθούν με την ίδια ένταση να εκφράσουν τη…
μοναδικότητά τους. […]
Οι διαφορετικές κουλτούρες έχουν πλέον εξαφανιστεί και
έχουν δώσει τη θέση τους σε μια παγκόσμια υποκουλτούρα, η οποία
επιβάλλει τα μοντέλα της με τη βοήθεια της τηλεόρασης, της
διαφήμισης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τα μοντέλα αυτά
είναι τα μοντέλα της μεταβιομηχανικής εποχής, η οποία δεν αρκείται
πλέον σε έναν άνθρωπο που καταναλώνει, αλλά απαιτεί να μην
υπάρχουν άλλες δικαιολογίες εκτός από αυτή του καταναλωτισμού.
Μέσα σε αυτό το γκρίζο τοπίο της εξομοίωσης οι πολίτες του
παγκόσμιου χωριού επικοινωνούν μεταξύ τους μεταχειριζόμενοι τα
κατατεθέντα σήματα των προϊόντων που καταναλώνουν. Κόκα-
Κόλα, μπλουτζίν, MTV, CNN, φαστ φουντ είναι μερικά μόνο από
αυτά. Ακόμη και το «περιθώριο» επικοινωνεί πλέον με τα ίδια
σύμβολα.
Η κοινωνία της κατανάλωσης έχει θέση για τα πάντα, ακόμη
και για εκείνα που την απορρίπτουν. Τα νεανικά στυλ
απορροφώνται τόσο απόλυτα από το σύστημα, ώστε να μην
μεσολαβεί παρά ελάχιστο χρονικό διάστημα από τη στιγμή όπου θα
εμφανιστούν στο δρόμο ως τη στιγμή όπου θα εμφανιστούν στη
βιτρίνα μιας ακριβής μπουτίκ. Η αμφισβήτηση γίνεται σύντομα
μόδα και η μόδα αποδοχή. Τα μπλουζάκια με τη φωτογραφία του
Τσε Γκεβάρα ξαναγίνονται συρμός, χωρίς αυτό να σημαίνει τίποτε
για τις κοινωνικές συνθήκες όπως διαμορφώνονται. Απεναντίας, όσο
19

20. πιο ολοκληρωτικές γίνονται οι συνθήκες αυτές, τόσο πιο
επαναστατικά σύμβολα γίνονται μόδα.
Στην εποχή μας οι προσπάθειες διαφοροποίησης καταλήγουν
σε αδιέξοδα. Οι έννοιες πρωτοπορία και πρωτοτυπία έχουν χάσει το
νόημά τους. Τα σύμβολα της μοναδικότητάς μας έχουν χάσει τη
βαρύτητά τους. Όσο πιο διαφορετικοί προσπαθούμε να γίνουμε,
τόσο περισσότερο μοιάζουμε με τους άλλους. Προσπαθώντας να
ξεχωρίσουμε, χάνουμε την ατομική ταυτότητά μας. Η
πραγματικότητα μοιάζει όλο και περισσότερο με πίνακα του Άντι
Γουόρχολ: σύμβολα που επαναλαμβάνονται στο διηνεκές.
Ανυπόγραφο δημοσίευμα
Από «ΤΟ ΒΗΜΑ» της Κυριακής
Α. Να συνταχθεί η περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
Μονάδες 25
Β1. «Όσο πιο διαφορετικοί προσπαθούμε να γίνουμε, τόσο
περισσότερο μοιάζουμε με τους άλλους. Προσπαθώντας να
ξεχωρίσουμε, χάνουμε την ατομική ταυτότητά μας»: Να αναπτύξετε
το νόημα της παραπάνω φράσης με 70-90 λέξεις.
Μονάδες 11
Β2. «Ζούμε σε μια ιστορική στιγμή…μοναδικότητά τους»: Ποια
συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο κειμενογράφος στην εν λόγω
παράγραφο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 6
Β3. Σε ποιο γραμματειακό είδος (άρθρο-επιφυλλίδα) ανήκει το
κείμενο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 8
Β4. Με ποιον τρόπο-μέθοδο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος
του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 5
20

21. Β5. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
ενώνει, εξαφανιστεί, απορρίπτουν, διαφοροποίησης, ατομική.
Μονάδες 5
Γ. Στο κείμενο υποστηρίζεται ότι «στην εποχή μας είναι τρομακτικά
δύσκολο να είναι κανείς διαφορετικός». Λαμβάνοντας υπόψη σας
την παραπάνω κρίση να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα: α)
Ποιοι είναι κατά τη γνώμη σας οι λόγοι που εμποδίζουν τον άνθρωπο
ιδιαίτερα το νέο – να εκφράσει τη μοναδικότητά του; β) Με ποιους
τρόπους θα μπορέσει ο νέος να αντισταθεί στους μηχανισμούς
εξομοίωσης και να αναδείξει τη δική του ιδιαιτερότητα; Υποθέστε
ότι οι απόψεις σου συμπεριλαμβάνονται σε μία επιστολή προς ένα
νεανικό περιοδικό (500-600 λέξεις).
Μονάδες 40
21

22. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
Ο εκσυγχρονισμός, δηλαδή η παρακολούθηση και η
προσαρμογή προς τις εκάστοτε διεθνείς οικονομικές κυρίως
συνθήκες, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερότητα και η συνεχής
πρόοδος και να προλαμβάνονται οι οπισθοδρομήσεις και τα
αδιέξοδα, δε νοείται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη δύο κυρίως
παράγοντες : α)Την τάση παγκοσμιοποίησης της οικονομίας , που
είναι κυρίως αναπόφευκτο αποτέλεσμα της απελευθέρωσης του
διεθνούς εμπορίου και β)Την ανάπτυξη της τεχνολογίας κυρίως στον
τομέα της επικοινωνίας χάριν της πληροφορικής, η οποία
αποφασιστικά επιβάλλει και καθοδηγεί την παγκοσμιοποίηση.
Αυτά σημαίνουν ότι βαθμιαία , ολόκληρος ο πλανήτης γίνεται
ένας ενιαίος χώρος. Ό,τι κάνει κάθε άνθρωπος, όπου γης, μπορεί να
επηρεάσει τη ζωή και το μέλλον των άλλων ανθρώπων στον
υπόλοιπο πλανήτη. Λ.χ. η άφρων ληστρική εκμετάλλευση των δασών
της Ινδονησίας και του Αμαζονίου στη Βραζιλία προκαλεί τεράστιες
και ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που επηρεάζουν τις κλιματολογικές
συνθήκες σε ολόκληρη τη γη. Ή το ύψος των επιτοκίων στις ΗΠΑ ή
τη Γερμανία έχει άμεσο αντίκτυπο στις υπόλοιπες οικονομίες, όπου
γης, και συνεπώς και στην Ελλάδα, όπως άλλωστε η άνοδος ή η
υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου , από το οποίο είναι πλήρης η
ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας. Όπως η κρίση στο
χρηματιστήριο του Χονγκ-Κονγκ προκάλεσε αναστάτωση σ’ όλο τον
κόσμο και στο χρηματιστήριο Αθηνών, έτσι προκαλεί ρίγη στην
κυβέρνηση η άνοδος των επιτοκίων.
Τα οικονομικά σύνορα ισοπεδώνονται από την κατάργηση
προστατευτικών δασμών, ποσοστώσεων και απαγορεύσεων
22

23. εισαγωγής, ενώ τα εθνικά σύνορα δεν μπορούν να παρεμποδίσουν
την επικοινωνία , την πληροφόρηση, τον επηρεασμό μιας χώρας,
ενός λαού από τους άλλους. Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι
υπήρξαν η κύρια αιτία της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού,
αφού τα ψέματα πάνω στα οποία στηριζόταν η προπαγάνδα του δεν
άντεξαν στη δορυφορική απομυθοποίησή τους.
Η δημιουργία της Ευρωπαικής Κοινότητας ξεκίνησε για να
σταματήσουν οι πόλεμοι δια της οικονομικής συνεργασίας, αλλά τα
τελευταία χρόνια, προχωρεί με την οικονομική και νομισματική
ενοποίηση, για να μπορέσουν οι χώρες-μέλη με το ενιαίο νόμισμα και
τη μεγιστοποίηση των οικονομικών χώρων να επιβιώσουν σε
συνθήκες συχνά ανελέητου διεθνούς ανταγωνισμού.
Σήμερα τον έλεγχο της παγκόσμιας οικονομίας έχουν κυρίως η
Βόρεια Αμερική, η Ιαπωνία και η Ευρωπαική Ένωση. Όμως σύμφωνα
με πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Τράπεζας, μετά 20 έτη νέες
οικονομικές δυνάμεις θα αμφισβητήσουν αυτή την οικονομική
κυριαρχία. Πρόκειται για τις πυκνότερες σε πληθυσμό χώρες του
κόσμου, που με τους αναπτυξιακούς τους ρυθμούς καλπάζουν προς
εντυπωσιακές οικονομικές κατακτήσεις. Τα ονόματά τους : Κίνα,
Βραζιλία, Ινδία, Ινδονησία και Ρωσία (αν η τελευταία ξεπεράσει τους
κλυδωνισμούς κατά τη μετάβαση από κεντρικά διευθυνόμενη σε
ελεύθερη οικονομία).
Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα «κι εμείς οι Έλληνες τι
πρέπει να κάνουμε;» είναι απλή, αλλά και εξαιρετικά δύσκολο να
υλοποιηθεί: θα πρέπει να γίνουμε ανταγωνιστικοί σε όλα τα
επίπεδα. Αυτό σημαίνει : α)να παράγουμε προιόντα που ζητά η
διεθνής αλλά και η ελληνική αγορά, β) να παράγουμε σε κόστος που
επιτρέπει τιμές ανάλογες προς τις διεθνείς και , ει δυνατόν,
χαμηλότερες, γ)να έχουν ποιότητα και ποικιλίες που προτιμά η
διεθνής κατανάλωση, δ) να συναλλασσόμαστε με προοπτική χρόνου
και όχι με τη λογική του ό,τι αρπάξουμε μια κι έξω. Μόνο έτσι θα
μπορέσουμε να συνεχίσουμε και να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας και
θα μπορούν τα ελληνικά προιόντα να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα
ξένα και μέσα στην ελληνική αγορά.
23

24. Η πρόκληση αυτή είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Ζήτημα
ζωής και θανάτου στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού είναι και
εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού μας συστήματος και γενικότερα
της σε συνεχή υποχώρηση παιδείας μας, αφού η ανταγωνιστικότητα
προυποθέτει ανθρώπους με γνώσεις και δεξιότητες και άσκηση στο
σκέπτεσθαι και όχι απλώς πτυχιούχους.
«Άρθρο από το περιοδικό ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ»
ΙΙ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Για την προετοιμασία μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα της
Νεοελληνικής Γλώσσας, διάβασες το παραπάνω κείμενο. Να γράψεις
μια περίληψη του κειμένου αυτού, με την οποία θα ενημερώσεις τα
άλλα μέλη της ομάδας σου για το περιεχόμενό του (80-100 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε 60-80 λέξεις το νόημα του παρακάτω
αποσπάσματος του κειμένου: "Ζήτημα ζωής και θανάτου στα
πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού είναι και εκσυγχρονισμός
του εκπαιδευτικού μας συστήματος και γενικότερα της σε
συνεχή υποχώρηση παιδείας μας."
Μονάδες 15
Β2 Για κάθε παράγραφο του κειμένου να γράψετε έναν
πλαγιότιτλο.
Μονάδες 5
Β3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω
λέξεις με τη σημασία που έχουν στο κείμενο: διασφαλίζεται,
24

25. αναπόφευκτο, βαθμιαία, ληστρική, αμφισβητήσουν,
συμβατικών.
Μονάδες 6
Β4. Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά τη γλωσσική έκφραση του
κειμένου να εξηγήστε τις παρακάτω επιλογές του πομπού σε σχέση
με το είδος και το σκοπό του κειμένου.
α) ορολογία που συνδέεται με την οικονομική ζωή (αγορά,
Χρηματιστήριο, νομισματική ενοποίηση)
β) χρήση παραδειγμάτων (2η και 3η παράγραφος)
γ) λόγος απλός και συνυποδηλωτική σημασία της γλώσσας
(ρίγη, ισοπεδώνονται…)
δ) εκφράσεις γνωστές της αρχαίζουσας αλλά και εκφράσεις
της καθημερινότητας, «λαϊκές» (άφρων, ει δυνατόν, ό,τι
αρπάξουμε)
Μονάδες 4
Β5. «Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα… … μέσα στην
ελληνική αγορά». Να ενοπίσετε : α) Τα δομικά μέρη της
παραγράφου β) τη μέθοδο ανάπτυξης
Μονάδες 5
Γ. Στο κείμενο γίνεται λόγος για μια πλευρά της εξελισσόμενης
παγκοσμιοποίησης : Την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας. Είναι
όμως γενικά παραδεκτό ότι η τάση παγκοσμιοποίησης αγγίζει όλο
και περισσότερους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως
την πολιτική, τον πολιτισμό, την κοινωνική ζωή. Σε ένα κείμενο 500
περίπου λέξεων να αναπτύξεις τις απόψεις σου για τις ευκαιρίες
αλλά και τις απειλές που αυτή συνεπάγεται για τους λαούς.
25

26. Μονάδες 40
ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ
Για το κλάμα ενός παιδιού...
Διασκευασμένο άρθρο του Δ. Καστριωτη στον ημερήσιο τύπο
«Προσπαθώ μόνο να βοηθήσω αρρώστους ανθρώπους», είχε
πει ο κ. Γουέστ, για την «πρώτη» κλωνοποίηση ανθρώπινου
εμβρύου. Τον ισχυρισμό του κατέρριπτε και μόνον ο τίτλος του: δεν
ήταν ως γιατρός που μιλούσε, αλλά ως «πρόεδρος και διευθύνων
σύμβουλος» μιας εταιρείας γονιδιακών εφαρμογών. Ενδεδυμένος
μιαν ιδιότητα, που έχει να κάνει με επενδύσεις και κέρδη,
συνομολογούσε έτσι ότι δεν ήταν η συνδρομή προς τον ασθενή που
τον δονούσε, στην καρδιά του σιγόκαιγε η επιθυμία των δολαρίων.
Αν, όμως, με μόνη την επαγγελματική του θέση ο κ. Γουέστ
διέψευδε την ανιδιοτέλεια που επιχειρούσε να προβάλει, αναιρούσε
άραγε και το αποτέλεσμα της δράσης του; Ακόμη και αν ο ίδιος είχε
στον νου μόνο τα κέρδη, έπαυε για τον λόγο αυτό η «εφαρμογή» του
να βοηθά αρρώστους - έστω και μόνον αρρώστους με βαλάντιο
ικανό να κορέσει τις κερδοσκοπικές προσδοκίες του; Δεν έπαυε.
Ακόμη και με σκοπό το κέρδος, η παρασκευή κλώνου για την
παραγωγή ενός θεραπευτικού γονιδίου θα εξακολουθούσε να
παρέχει σε κάποιον ασθενή μια θεραπεία.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση και οι μέθοδοι
«υποβοηθούμενης αναπαραγωγής», οι ακρότερες των οποίων δεν
αφήνουν από τη φυσική πατρότητα ή μητρότητα παρά μόνον ένα
σπέρμα ή ένα ωάριο ή ούτε καν αυτό, δεν θέτουν το ίδιο έντονα
ηθικά ζητήματα όπως η κλωνοποίηση, δεν είναι όμως και τόσο
μεγάλες οι διαφορές. Απλώς έχουμε ήδη αποδεχθεί πολλές απ' αυτές
τις μεθόδους. Τις έχουμε συνηθίσει. Δεν μας ενοχλεί που οι
περισσότερες απ' αυτές για το κέρδος επινοήθηκαν. Προσβλέπουμε,
παρά ταύτα, στο αποτέλεσμά τους. Δεν είναι καθόλου απίθανο στο
μέλλον να συνηθίσουμε και να ρυθμίσουμε με τον ίδιον τρόπο και
την κλωνοποίηση.
26

27. Είναι γι' αυτό κακή η νομοθετική κατοχύρωση των
εξωσωματικών; Το αντίθετο. Ακριβώς γι' αυτό είναι επιβεβλημένη.
Οι νόμοι μας δεν μπορούν να αγνοούν την πραγματικότητα, αλλά
ούτε και να αφήνουν αρρύθμιστες τις πολύπτυχες μεθόδους της
«αφύσικης» γονιμοποίησης, εγκαταλείποντας τους εμπλεκόμενους
σε νομικά κενά, δυσχέρειες και εκβιασμούς.
Ηθικά και θρησκευτικά διλήμματα: ο άνθρωπος ως Θεός.
Βιολογική εκτροπή. Παραδοχή της ανισότητας ευκαιριών ακόμη και
στην αναπαραγωγή. Εγωκεντρισμός των δυτικών προνομιούχων την
ώρα που χιλιάδες Παιδιά πεθαίνουν από πείνα. Ναι, έτσι είναι. Αλλά
πότε αυτά βάρυναν, όποτε κληθήκαμε να κρίνουμε τη δική μας
ευημερία και τη δική μας ζωή; Και αν δεν βαρύνουν όταν παλεύουμε
να αποκτήσουμε λιμουζίνες, γιατί θα βαρύνουν για να αποκλείσουν
σε ένα ζευγάρι με πρόβλημα γονιμότητας το όνειρο ενός παιδιού -
έστω με εξωσωματική, έστω με παρένθετη μητέρα;
Προσωπικά, δεν βλέπω γιατί πρέπει κανείς να πολεμάει τόσο
τη Φύση για ένα παιδί. Το βλέπουν, όμως, σχεδόν όλοι γύρω μου.
Ζούμε την αγωνία και τα όνειρα φίλων και γνωστών μας. Τα όνειρα
για μια κούνια στο σπίτι, για την ταραχή από ένα παιδικό κλάμα.
Αξίζουν την ικανοποίηση του ονείρου τους.
ΘΕΜΑΤΑ
1. Να γίνει περίληψη 10-80 λέξεων.
25/100
2. Απαντήστε με δίπλα σε κάθε φράση
ανάλογα: σωστό λάθος
α Οι γονιδιακές εφαρμογές έχουν ως κίνητρο το
κέρδος
και όχι την αγάπη πρoς το συνάνθρωπο.
β Το αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας μπορεί
να
είναι θετικό ανεξάρτητα από το κίνητρό μας
γ Η κλωνοποίηση έχει ουσιαστική διαφορά από την
υποβοηθούμενη αναπαραγωγή που είναι ήδη
συνήθης
δ Δεν πρέπει να υπάρχουν νομικά κενά στα ζητήματα
που αφορούν στην εξωσωματική γονιμοποίηση
ε Τα ερωτήματα σχετικά με την αναπαραγωγή δε
διαφέρουν από τα υπόλοιπα της ζωής μας
στ Ο συγγραφέας κρίνει προσωπικά και υποκειμενικά
27

28. το θέμα.
6/100
3. Να βρεθούν στο κείμενο πέντε λέξεις ή φράσεις που
αποτελούν ειδικό επιστημονικό λεξιλόγιο.
10/100
4. Ποιους τρόπους πειθούς διακρίνετε στο κείμενο;
Απαντήστε τεκμηριωμένα
19/100
5. Η επιστημονική έρευνα σε κάθε τομέα και οι
συνακόλουθες εφαρμογές της θέτουν ηθικά ζητήματα. Ποια
από αυτά έχουν ξεχωριστή σημασία για σας; Νομίζετε ότι
μπορεί να εμποδιστεί η συνέχιση της επιστημονικής
έρευνας;
Αναπτύσσετε τις απόψεις σας σε 500 περίπου λέξεις σε
επιστολή σας προς εφημερίδα που έχει ανοίξει διάλογο με
τους αναγνώστες για το θέμα.
40/100
28