Sabit protezlerde ağız sağlığının korunması

1. Stj.Dt.İbrahim Şevki BAYRAKDAR
050100042

2. Protetik restorasyonların periodontal dokular
üzerinde, minör dişeti kontur değişikliğinden,
kemik kaybı ve cep oluşumuna kadar varabilen farklı
boyutlarda doku hasarına neden olduğu bilinmektedir
Yapılan restorasyonun estetiği ve fonksiyonu sağlarken
çevre dokulara zarar vermemesi de uzun dönem başarı
açısından oldukça önemlidir.

3.  Periodontal doku yıkımı,
Restorasyonun kenar uyumu ,
Dişeti oluğu içine uzanma miktarı ,
Yüzey pürüzlülüğü ,
 Restorasyonun konturu ,
Gövde dizaynı ve geçici restorasyon
ile yakından ilgilidir

4. Diğer yandan, sabit protetik restorasyonların diş
kesimi, retraksiyon ipi yerleştirilmesi, ölçü
alınması ve simantasyon gibi yapım aşamalarının
da periodontal dokular üzerinde travma oluşturduğu
yadsınamaz bir gerçektir .

5. Oluşan travmanın miktarı dokunun tolere edebileceği
sınırlar içindeyse meydana gelen hasar geri
dönüşümlüdür. Normal şartlar altında, yapım işlemleri
sırasında travmaya uğrayan bağlantı epiteli yeni hücre
proliferasyonuyla tamir edilir

6. Restorasyon kenarlarının subgingival lokalize olması
sonucunda iatrojenik periodontal rahatsızlıklar gelişir.
Birçok araştırma supragingival kenar yerleşimini
önerse de estetik, dişeti altında çürük, abrazyon ya da
restorasyon varlığı ve klinik kron boyu kısa olan
dişlerde retansiyonu arttırmak gibi sebepler
subgingival çalışmaların daha yaygın olarak
uygulanmasına neden oluyor.

7. Restorasyon kenarlarının ulaşılamayan bir bölgede yer
alması etkili bir ağız hijyeninin sağlanamamasına ve
mikroorganizmaların gelişmesi için elverişli, korunaklı
alanların yaratılmasına neden olur. Bu durum sağlıklı
mikrofloradan hastalık oluşturucu mikrofloraya geçişi
kolaylaştırır. Subgingival uygulamaların zararlı etkisini
arttıran diğer bir faktör de bu bölgede optimal kenar
uyumunun sağlanmasındaki zorluktur. Restorasyon
kenarı dişeti altına ne kadar fazla inerse kenar
uyumsuzluğu da aynı oranda artacaktır

8. Subgingival olarak yerleştirilmiş restorasyonlarda
mikrobiyal dental plağın supragingival sonlananlara
oranla daha fazla biriktiği ve buna bağlı olarak da
dişeti hastalıklarının daha fazla görüldüğü birçok
araştırmayla tespit edilmiştir .

9. Diş preparasyonunun görüşün kısıtlı olduğu bir
bölgede yapılması, ölçü materyalinin dişeti altında
kalan preparasyon bölgesine tam olarak ulaşamaması,
restorasyonun oluk içine giren bitim hattında
taşkınlıkların ve geniş boşlukların oluşma olasılığını
arttırır. Restorasyon kenarının, dişeti altında
mikroorganizmaların geçişi için fizyolojik bir bariyer
oluşturan bağlantı epitelinde ve altındaki bağ
dokusunda mekanik iritasyon oluşturacak kadar uzun
yapılması hastalık gelişimini hızlandırır

10. Birçok yazar subgingival restorasyonların bitiş sınırı
açısından farklı görüş bildirmiştir. Stein , marjinal bitiş
çizgisinin oluk tabanında yer alması gerektiğini,
Nevins ve Silvers alveol tepesinden 3 mm. apikale
doğru yerleştirilmesi gerektiğini, Wilson bağlantı
epitelinin koronal en tepe noktasından 0,5 mm
aşağıda yerleştirilmesi gerektiğini, Herlands ve
Weinberg dişeti kenarının bir miktar altında ve
Marcum dişeti hizasında sonlanması gerektiğinden
bahsetmişlerdir.

11. Subgingival uygulamalarda kenar bitiminin oluk
içinde 0,5 mm’den daha derinde sonlanmaması ya da
diğer bir ifadeyle bağlantı epiteline kadar uzanmaması
uzun dönem başarı açısından tavsiye edilmektedir.

12. Aksi takdirde mikroorganizmalar apikale doğru
hareket ederlerken bağlantı epiteli gibi bir bariyerle
karşılaşmayacakları için ataşman kaybı ve dişeti
çekilmesi görülecektir .

13. Histolojik çalışmalar, kısa dönemde meydana gelen
dişeti çekilmelerinde çekilmeye sebep olan
mekanizmanın bağlantı epitelinin travmatize
edilmesinden sonraki 7 gün içinde aktive olduğunu
göstermektedir. Klinik açıdan değerlendirildiğinde,
restorasyonunun daimi olarak yapıştırılmasından iki
hafta sonra restorasyon kenarında dişeti çekilmesi
tespit edilebilir

14. Restorasyon yüzeyinin, plak retansiyonunu önlemek
için mümkün olduğu kadar pürüzsüz ve cilalı olması
gerekir . Özellikle pürüzlü kenarlar restorasyonun
kenar uyumunu bozarak açıkta kalan siman yüzeyinin
artmasına neden olur . Siman yüzeyinin pürüzlü genel
yapısı bu bölgede plak retansiyonunu arttırarak dişeti
iltihaplanmalarına neden olur .

15. Diş kesimi miktarı üstyapı dizaynını direkt olarak
etkiler. Yeterli diş dokusu uzaklaştırılmadığında,
özellikle kök yüzeyi açıkta olan dişlerde metal destekli
porselen restorasyon yaparken materyal dayanımını
sağlamak için servikal bölgede diş konturları
normalden daha hacimli yapılmak zorunda kalınır . Bu
durum servikal bölgeden bakteri plağının
uzaklaştırılmasını zorlaştırarak dişeti iltihabına neden
olur .

16. Geçici restorasyon materyallerinin yüksek
polimerizasyon büzülmesi değerlerine sahip olması
nedeniyle bu materyallerle ideal kenar uyumunu
sağlamak mümkün değildir . Ayrıca, poröz
yapılarından dolayı geçici restorasyon materyallerinde
plak birikimi daimi restorasyon materyallerine oranla
daha fazla miktarda gerçekleşir . Periodontal
dokularda plak birikimine bağlı olarak oluşabilecek
hasar göz önünde bulundurulduğunda, geçici
restorasyonların mümkün olduğu kadar kısa süreli
kullanılması gerekmektedir .

17. Sabit protetik restorasyonlarda gövde dizaynı ağız
hijyeninin sağlanmasına olanak verecek şekilde
hijyenik olmalıdır . Estetik sebeplerden dolayı gövde
altlarının konkav yapılarak dişeti üzerine oturtulması
gövde diş etrafında plak kontrolünün
sağlanamamasına ve yalancı cep oluşumuna neden
olur . Periodontal açıdan herhangi bir sorunla
karşılaşmamak için gövde yüzeyleri hem bukkolingual
hem de mesiodistal olarak konveks hazırlanmalıdır.
Gövde altı temizliğinin yapılabilmesi için, dişetiyle
temas minumum boyutta tutulmalı ve embraşürler
geniş açılmalıdır

18. Diş kesiminin atravmatik olması sabit protetik
restorasyonun başarısında belirleyici bir unsurdur. Diş
kesimi sırasında özellikle dişeti oluğu içinde yüksek
devirde dönen aletlerle çalışırken bağlantı epiteli çok
kolay travmatize edilebilir. Bu amaçla, kesim
öncesinde oluk tabanına retraksiyon ipi yerleştirilerek
bağlantı epitelinin koruma altına alınması tavsiye
edilmektedir

19. Ancak gerek kesim sırasında bağlantı epitelini
korumak gerekse ölçü öncesinde ölçünün net
çıkmasını sağlamak amacıyla retraksiyon ipi
yerleştirirken oldukça hassas çalışılmalıdır .
Gereğinden fazla kuvvet uygulanması oluk tabanında
bağlantı epitelinin yırtılarak biyolojik genişlik olarak
ifade edilen bağlantı epiteli ve altındaki bağ
dokusunun toplam yüksekliğinin aşılmasına neden
olur. Bu durum ataşman kaybına ve beraberinde dişeti
çekilmesine neden olacaktır.

20. Dişeti çekilmesinin miktarı uygulanan mekanik
travmanın şiddetiyle doğru orantılıdır . Mekanik
travmadan sonra dentogingingival bileşim iki hafta
içinde tekrar reorganize olur. Reorganizasyon için
gerekli olan süre beklenmeden ölçü alınması ve
restorasyonun bitirilmesi dişeti çekilmesine bağlı
olarak restorasyon kenarlarının kısa kalmasıyla
sonuçlanır

21. t Diş kesimi sonrasında, travmatize olmuş oluk
epitelinden ölçü alınmasını takiben akut abse
gelişimini rapor eden bazı vakalar bulunmaktadır .
Neden olarak, sabit protetik restorasyonun yapım
aşamalarında biyolojik genişliğin aşılması ve ölçü
materyalinin bu bölgeye kaçarak yabancı cisim
reaksiyonunun gelişmesi gösterilmiştir. Ölçü
alındıktan sonra oluk tabanında artık ölçü materyali
kalabileceği göz önünde bulundurularak oluk tabanı
mutlaka kontrol edilmelidir .

22. Aynı sebeplerden dolayı, simantasyon işleminden
sonra da gerekli kontroller yapılarak siman artıkları
dikkatlice temizlenmelidir .

23. ÖZET
1) Diş kesimi öncesinde oluk tabanına retraksiyon ipi yerleştirilerek bağlantı epiteli koruma altına
alınmalıdır.
2) Retraksiyon ipi yerleştirilirken biyolojik genişliğin aşılmasına neden olacak gereksiz kuvvet
uygulanılmasından kaçınılmalıdır.
3) Ölçü alındıktan ve simantasyon işlemi gerçekleştirildikten sonra oluk tabanı kontrol edilerek
kalıntılar dikkatlice temizlenmelidir.
4) Gerekli önlemler alınsa dahi oluk içinde çalışırken bağlantı epitelinin rahatlıkla travmatize
olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle ölçü işleminin reorganizasyon
tamamlanıncaya kadar yaklaşık iki hafta ertelenmesi restorasyonun başarısı açısından oldukça
önemlidir.
5) Subgingival çalışmalarda restorasyonun bitiş sınırı biyolojik genişliğe kadar uzanmamalıdır.
6) Diş kesimi yapılırken servikal bölgeden yeterli diş dokusu kaldırılarak plak retansiyonuna neden
olan hacimli restorasyonların yapımı engellenmelidir.
7) Plak birikimine bağlı olarak periodontal dokularda oluşabilecek hasar göz önünde
bulundurulduğunda, geçici restorasyonların mümkün olduğu kadar kısa süreli kullanılması
gerekmektedir
8) Ağız hijyeninin sağlanabilmesi için gövde dişlerin tüm yüzeyleri konveks olarak hazırlanmalıdır.
9) Restorasyon takılmadan önce plak retansiyonuna ve beraberinde dişeti iltihabına neden olabilecek
yüzey pürüzlülükleri tamamıyla ortadan kaldırılmalıdır.

24. Dinlediğiniz için teşekkürler…