1. ÌÓÈÑ-èéí äîêòîðàíò
Ä.Îòãîí÷èìýã
ËÅÊÖ ¹2
¹2
1

2. 1.
ÝÐÒÍÈÉ ÄÎÐÍÎ ÄÀÕÈÍ ÍÜ ÃÀÇÀРǯ
ÉÍ ÕÓÂÜÄ
(ÂÀÂÈËÎÍ,
ØÓÌÅÐ,
ÅÃÈÏÅÒ, ÀÑÑÈÐÈ, ÏÀËÅÑÒÈÍ)
ÎÉÐÕÈ
2.
ÄÎÐÍÎÄ
ÄÓÍÄÀÄ
ÄÎÐÍÎÄ
(ÝÍÝÒÕÝÃ,
ÈÐÀÍ,
ÀÔÃÀÍÈÑÒÀÍ)
3.
ÀËÑ
ÄÎÐÍÎÄ
ÑÎËÎÍÃÎÑ, ßÏÎÍ)
(ÕßÒÀÄ,
ÂÜÅÒÍÀÌ,
ãýæ õóâààãääàã
2

3. ЕРТӨНЦИЙГ ҮЗЭХ ТОДОРХОЙ
ҮЗЛИЙГ БОЛОВСРУУЛДАГ БОЛОН
ТҮҮНИЙГ ҮГҮЙСГЭДЭГ ЗЭРЭГ
АЛИВАА ФИЛОСОФИ АВААС
ТАНИН МЭДЭХҮЙН ТУХАЙН
АСУУДАЛ
ªªÐªªÐ ÕÝËÁÝË:
“МЭДЛЭГИЙН ТУХАЙ СУРГААЛ ”
гэсэн грек үг , тодорхой функц
ҮЙЛДЭЛ ХӨДӨЛГӨӨН
гэсэн утгатай латин үг
3

4. ÔÈËÎÑÎÔÈ ТАНИН МЭДЭХҮЙ
БОЛ МЭДЛЭГИЙН ДОР ХАЯЖ
АЛЬ НЭГ ( ШИНЖЛЭХ УХААН ,
УРЛАГИЙН МЭДЛЭГ , ШАШИН ,
ЁС СУРТАХУУНЫ МЭДЛЭГ)
зэрэг олон төрлийн
УНИВЕРСАЛЬ /
тэгээмэл /ач
холбогдолтой байдаг
ИЙМД БУСДААС ЯЛГАГДАХ
ОНЦЛОГ НЬ БОЛЖ ӨГДӨГ
4

5. Бүр
эртний
философичид
үүнийг заан хэлж байсан .
Ялангуяа АРИСТОТЕЛЬ :
“тусгай
шинжлэх
ухаанууд
ахуйн
өөр
өөр
төрлийг
судалдаг бол байгаа бүхний
хамгийн ерөнхий зарчмуудыг
танин
мэдэхийг
философи
зорьдог ” гэж бичиж байсан
5

6. Бас X зууны Германы философич
IX
И .Кант :
“Танин
мэдэхүйн
үндсэн
зорилт нь хүн төрөлхтөний янз
бүрийн
мэдлэгийг
синтезлэхэд
оршино ” гэжээ .
Туршлагын мэдлэг ба аль нэг
шинжлэх ухааны мэдлэг нь хичнээн
арвин , хичнээн үнэн юм шиг байлаа ч
гэсэн тэдгээр нь ертөнцийг бүхэлд нь
ухааран танин мэдэх гэсэн зорилтыг
тавих үндэсгүй байдаг .
6

7. Гагцхүү философи танин
мэдэхүй л ертөнцийг бүхэлд нь
танин мэдэх зорилт тавиад
тодорхой үр дүнд хүрч байдаг .
Гэвч уг үр дүн хангалттай байж
хэзээ
ч
чаддаггүй
гэж
философи үздэг .
Үүнтэй
холбоотойгоор
философийн
түүхэнд
скептизмын
янз
бүрийн хэлбэрээр бий болжээ .
Судлагч , шалгагч гэсэн
гаралтай нэр томъёо
утгатай
грек
үгнээс
7

8. СКЕПТИЦИЗМ
/
судлагч ,
шалгагч гэсэн утга бүхий грек
үгнээс гаралтай /ялангуяа үнэн
баттайд эргэлзэхийг сэтгэхүйн
зарчим болгодог философи
үзэл мөн .
Скептизмийг
зөвхөн
гутранги
/
пессимист / гнесологи зарчим
байдлаар
тайлбарладаг
философи үзэл байдаг .
8

9. ҮҮНИЙ ЭСРЭГ : скептицизм
бол
төөрөгдлийг
гэтлэн
давах ,
үнэнийг
олоход
тусалдаг философи зарчим
мөн гэдэг философи үзэл
байдаг .
Ийм
өөдрөг
үзлийг /
оптимист / үзлийн
үүднээс хандвал ЭРТНИЙ
ГРЕКИЙН ФИЛОСОФИ биеэ
даасан шинжтэй байсан гэж
үздэг
9

10. Шинэ
үеийн
философийн
скептизмийн үүднээс хүн зөвхөн
сэрлийнхээ хүрээнд баримтуудыг
танин мэдэж чаддаг бөгөөд харин
түүний
/
сэрлийн / цаана
бий
болдог ,
онол
ба
онолын
таамаглалуудын үнэн юм уу ,
худлааг тогтоох арга байдаггүй .
Шинэ
үеийн
философи
дахь
СКЕПТИЗМЫН
томоохон
төлөөлөгч бол XVIII зууны английн
философич Д .ЮМ мөн
10

11. ЭНЭХҮҮ ШАШИН , ФИЛОСОФИЙН
СУРГААЛЫН ҮҮДНЭЭС
“ЗАХИРАХ МЭДЛЭГ ”, “МАТИ ”
ГЭСЭН 2 ТӨРӨЛ ЕРДИЙН ТАНИН
МЭДЭХҮЙД ИЛЭРДЭГ . Үүнд :
1.ОЙ ДУРСАМЖ , БҮХ ТАЛААР
ТАНИН МЭДЭХҮЙ , ДҮГНЭЛТ
ОРДОГ
2.“МАТИ ” БОЛ ГАДААД ,
“
ДОТООДЫН ОБЪЕКТИЙГ МЭДРЭХ
ЭРХТНЭЭРЭЭ БА ОЮУН
УХААНААРАА ШУУД ХҮРЭХҮЙ мөн
11

12. БУДДИЗМ
Анхандаа гүн ухааны ба ёс
суртахууны сургаал болж ХТ .Ө
IV-V зуунд үүссэн буддизм бол
IVдэлхийн 3 гол шашны нэг ,
түүний дотор монголын оюуны
амьдралд гүн нэвтэрсэн
шашин мөн .
12

13. БУДДИЗМЫН
ФИЛОСОФИЙН
ҮЗЭЛ НЬ : ертөнц бол шороо ,
ус , гал , хий дөрвөөс үйлийн
үрээр
ертөнцийн
амьдрал
бүтдэг юм .
Хүний урд ба энэ насны үйлийн
үрээр энэ ертөнцийн амьдрал
бүтдэг . Тэгээд хүний зовлон ,
түүнээс ангижрах арга замын
асуудлыг зөв тайлбарлахыг гол
зорилго болгодог . ҮҮНД :
13

14. 1. АМЬДРАЛ ЗОВЛОНГООР
ДҮҮРЭН .
ДҮҮРЭН.
2. ЗОВЛОН ШАЛТГААНТАЙ
3. ЗОВЛОНГ АРИЛГАЖ БОЛНО
4. ЗОВЛОНГ АРИЛГАХ ЗАМ БИЙ
Үүнд : шунал , уур , мунхаг , атаа ,
омог гэсэн 5 хорыг тэвчиж ,
буяныг хийх ёстой . Ийм хүн энэ
ба хойт насандаа сайн үрийг
олж , сайн явдаг .
14

15. ÃÀÃÖÕ¯ ÔÈËÎÑÎÔÈ ÒÀÍÈÍ ÌÝÄÝÕ¯ Ë
¯
ÉÍ
ÅÐÒªÍÖÈÉà Á¯
ÕÝËÄ ÍÜ ÒÀÍÈÍ ÌÝÄÝÕ¯
ÉÍ
ÇÎÐÈËÒ ÒÀÂÈÀÄ ÒÎÄÎÐÕÎÉ ¯ į
Ð ÍÄ
Õ¯ ÁÀÉÄÀÃ.
Ð×
ÃÝÂ× Óà ¯ į ÍÜ:
Ð Í
Õàíãàëòòàé áàéæ õýçýý ÷ ÷àääàãã¿é
ãýæ îëîí ôèëîôè÷èä ¿çäýã.
¯
¿íòýé õîëáîîòîéãîîð ôèëîñîôèéí ò¿¿õýíä
ñêåíòèöèçìèéí ÿíç á¿ðèéí õýëáýð áèé áîëñîí
15

16. ØÈÍÝ ¯
ÅÈÉÍ ÔÈËÎÑÎÔÈ ÄÀÕÜ ÑÊÅÍÒÈÖÈÇÌÛÍ
ÒÎÌÎÎÕÎÍ ÒªËªªËªÃ× ÁÎË
XVIII ÇÓÓÍÛ ÀÍÃËÈÉÍ ÔÈËÎÑÎÔÈ×
Ä.ÞÌ ìºí.
“Õ¿í çºâõºí ñýðëèéíõýý õ¿ðýýíä áèé
áîëäîã îíîë áà îíîëûí òààìàãëàëóóäûí ¿íýí
þì óó, õóäëààã òîãòîîõ àðãà
áàéääàãã¿é”
16

17. ÔÈËÎÑÎÔÈÉÍ ÃÍÎÑÅÎËÎÃÈ ÔÓÍÊÖÈÉÍ
ÀÑÓÓÄÀË ÁÎË: ÌÝÄËÝÃÈÉÍ ÝÍÝ
ÒªÐËÈÉÍ ÀÊÑÈËÎÃÈ /ÍÝÌËÝÌÆ ÒÓÕÀÉ
¯
ÑÓÐÃÀÀË/
Á¯
ÕÈÉ ÃÐÅÊ ¿ãíèé íýð òîìú¸î/á¿õèé
àñóóäàëòàé õîëáîí àâ÷ ¿çýõ
øààðäëàãàòàé.
Ó÷èð óëàìæëàëò /
ÌÅÒÀÔÈÇÈÊ/
Ôèëîñîôèéí òºëººëºã÷èä ÃÍÎÑÅÎËÎÃÈ ÁÀ
ÀÊÑÈÎËÎÃÈ õî¸ð
Áèåý äààñàí ôóíêö¿¿ä
17

18. ÍÝÌÝËÒ ÓÍØÈÕ ÇÎÕÈÎË
1.ХАВХ . НИЙГМИЙН ГҮН УХААН .
1998
2.ТАМИР .Э . БИНДЭРЪЯА .Д .
ДУНДАД ЗУУНЫ ҮЕИЙН УЛС
ТӨРИЙН СЭТГЭЛГЭЭНИЙ ТҮҮХ .
1 ДЭВТЭР . УБ .2003
3.Ôèëîñîôè ñóðàõ áè÷èã.ÓÁ.2002.I
Ôèëîñîôè
á¿ëýã
18

19. ÀÍÕÀÀÐÀË ÒÀÂÜÑÀÍ ÁÀßÐËÀËÀÀ
19