11-р анги

1. Ажил нь кинетик
энергийн өөрчлөлт
болохыг
тодорхойлох

2. Task 1
Хөл бөмбөг тоглох
01
Task 2
Чулуу өргөөд
шидэх
02
Task 3
Бохь зажлан сунгах
03

3. Дээрх үйлдлүүдийг
хийхэд энерги
зарцуулсан уу??
Мэдээж хэрэг энерги
зарцуулсан. Тэгвэл ажил
хийсэн үү?

4. Тэгвэл ажил хийсний үр дүнд
тухайн биеийн ямар шинж
чанарыг илэрхийлэх физик
хэмжигдэхүүний утга
өөрчлөгдөх вэ?
“Энерги нь ажил хийх чадварын
хэмжүүр нь болдог. Энерги муу бол
эсвэл энерги зарцуулахгүй бол
тухайн ажил хийгдэхгүй гэсэн үг”

5. Task 1
Хөл бөмбөгийг хэн нэгэн
тоглогч өшиглөхгүй бол
байрнаасаа хөдлөхгүй.

6. Task 2
Чулууг хэн нэгэн хүн
өргөөд түлхэхгүй
бол шидэгдэхгүй.

7. Task 3
Бохийг зажлаад
гараараа татахгүй
бол сунахгүй.

8. Бөмбөг, чулуу, бохь
Бүгд хөдөлгөөнд ороод байгаа
биз?
Тийм ээ эндээс бүгдийнх нь
хурд хэмээх физик
хэмжигдэхүүний утга өөрчлөгдөж
байгааг харж болох юм.

9. Энерги гэж юу вэ?
Аливаа бие буюу
системийн ажил
хийх чадварын
хэмжээг энерги гэдэг.

10. Биеийн хөдөлгөөнийхөө улмаас
олж авах ажил хийх чадварын
хэмжээг кинетик энерги гэдэг!
Кинетик энергийн
томъёо?
𝐸𝐾 =
𝑚∙𝑣2
2
Ажлын утга ямар
хэмжигдэхүүнээс хамаарах
юм бол ?
Хөдөлгөөний буюу хурдны
энерги /𝐸𝐾 /-ийн өөрчлөлтөөс

11. Онцлог ба ялгаатай
байдал
Кинетик энерги
Төлөвийн параметр
юм.
Ажил
Төлөвийн өөрчлөлтийг
илэрхийлнэ.

12. ● Механик хөдөлгөөн бий болох?
● Механик хөдөлгөөн алга болох?
● Үр дүнд нь юу болов?
● Биетийн шидэгдэх
хөдөлгөөнийг үнэлэх скаляр
хэмжигдэхүүн шаардлагатай
болж байна. Яаж энэ
хэмжигдэхүүнийг тодорхойлж
болох вэ?
● Биетийг шидэхэд хөдөлгөөнд ордог
● Хэсэг хугацааны дараа буцаад хөдөлгөөнгүй болдог
● Унасан газартайгаа мөргөлдсөн байж болно.
● Хөдөлгөөнд оруулж байгаа хүч болон биеийн
шилжилт хоёрын скаляр үржвэрээр.
𝐴 = 𝐹 ∙ ∆ 𝑟
𝐴 − ажил 𝐹 -хүч ∆ 𝑟 − шилжилт
Ажил нь биед үйлчилсэн хүч болон тухайн
хүчний чиглэлийн дагуух шилжилтийн
үржвэрээр тодорхойлогдоно.

13. Үрэлтгүй хэвтээ гадарга дээр m
масстай бие 𝑣𝟏 хурдтайгаар
гулсаж байна гэе. Түүнд
тогтмол F хүч t хугацаанд
үйлчлэн хурд нь 𝑣𝟐 болжээ. Энэ
хооронд бие S зайд шилжсэн
гэж үзье. Тэгвэл энэ үед
хийгдсэн ажлыг хэрхэн олох вэ?
Биед хүч үйлчилж байвал кинетик энерги тогтмол биш байдаг. 𝐴 = 𝐹 ∙ ∆ 𝑟 байна. ∆ 𝑟 нь
шилжилт. ∆ 𝑟 =𝑣 ∙ 𝑡
Харин Ньютоны 2-р хууль ёсоор 𝐹 = 𝑚 ∙ 𝑎 байдаг ба ∆ 𝑎=
∆𝑣
𝑡
Эдгээрийг орлуулан ажил ба
кинетик энергийн холбоог гаргаж болно.
𝐴 = 𝑚 ∙
∆𝑣
𝑡
∙ 𝑣 ∙ 𝑡= 𝑚 ∙ ∆𝑣 ∙ 𝑣 болно. 𝐴 = 𝑚 ∙ 𝑣 ∙ ∆𝑣 -ээс 𝐴 =
𝑚∙𝑣2
2
2
−
𝑚∙𝑣1
2
2
болдог.

14. 𝑬𝟐 =
𝒎∙𝒗𝟐
𝟐
𝟐
𝑬𝟏 =
𝒎∙𝒗𝟏
𝟐
𝟐
𝐴 = 𝑬𝟐 − 𝑬𝟏 = ∆𝑬𝑲
𝑨 = ∆𝑬𝑲

15. Ажил нь өөр биед эсвэл өөр
хэлбэрт хувирсан кинетик
энергийн хэмжээг илэрхийлнэ.

16. Home work

17. Төрөл бүрийн нөхцөлд
гүйцэтгэсэн ажлын
томъёонуудыг бусад эх
сурвалжаас олж
тэмдэглэж аваарай.

18. 1. Сурах бичгийн 29-р хуудас,
дасгал 1-ийг бодоорой.
2. Бодлогын хураамж болон
бусад ном гарын авлага
ашиглан ижил төстэй бодлого
5-ийг олж бодоорой.