UNIDADE 7 BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 4º ESO

1. Bioloxía e xeoloxía 4º ESO
Unid.7
A HERDANZA XENÉTICA

2. Mendel e a herdanza
• Gregor Johann Mendel (20 de xullo de 1822 – 6 de enero de 1884) foi un
monxe agustino católico e naturalista nado en Austria (actual República
Checa) que describió, por medio dos traballos que llevou a cabo con
diferentes variedades de chícharos (guisante), as hoxe chamadas Leis de
Mendel que rexen a herdanza xenética

3. GREGOR JOHANN MENDEL (1822-1884)
Pai da xenética moderna
• Importancia estudios
Mendel:
• Desenvolveu unha teoría da herdanza moito antes do
descubrimento dos cromosomas e se comprendese o
seu comportamento
• Proxectou experimentos mediante os cales descubriu
a forma na que se transmitían os caracteres herdables.
• En 1866 publicou os seus resultados, 13 anos
despois de publicar Darwin a súa teoría da
evolución no libro a Orixe das especies, pero Darwin
nunca chegou a coñecer os seus traballos.
• Morreu en 1884 sen ser recoñecida a importancia
dos seus estudos
• En 1890 a comunidade científica redescubre os seus
traballos e cobran a verdadeira importancia que tiñan.

4. AS INVESTIGACIÓNS DE
MENDEL
• Fácil cultivo e crecemento rápido
• Variedades con características
fácilmente observables (cor flor,
vaina flores…)
• Flores hermafroditas:
– Fácil autofecundación natural
– Posibilidade fecundación
artificial cruzada
Pisum sativum
(Chícharo de olor)
Método innovador
• Estudiou 1 ou 2 caracteres en
cada experimento  resultados
fáciles de interpretar
• Utilizou liñas puras por
autopolinización producen sempre
inha descendencia igual
• Estudiou varias xeracións 
transmisión dos carracteres ao
longo do tempo
• Análise cuantitativa obtivo
proporcións numéricas fácil de
interpretar

5. Xenética : conceptos clave
• Mendel  Factores hereditarios
(elemente)
• Determinan os
caracteres hereditarios
•Determinados por
factores independientes
(salvo xenes ligados…)
•Transmítense de
xeración en xeración
Posteriormente
chamados
xenes
Nace unha nova
ciencia
xenética
Ciencia que se encarga do
estudo dos mecanismos da
herdanza e as leis polas que
estes se rexen

6. Xenética : conceptos clave
• Xenes
• Controlan moitos dos caracteres dun individuo
(algúns dependen tamén do ambiente)
•É un fragmento de ADN
•Organismos diploides: cada carácter
determinado por unha parella xenes (cada un
achegado por un dos proxenitores)
•Cada xene ocupa unha posición fixa sobre un
cromosoma denominada locus (loci en plural)
•As diversas alternativas que pode presentar un
xene para un determinado carácter chámaselles
alelos
https://gl.wikipedia.org/wiki/Cromosoma_19
https://es.wikipedia.org/wiki/Color_del_pelo

7. Distribución dos alelos dun xene
durante a meiose

8. Exemplo cor dos chícharos
Individuos
• Para representar os diferentes xenes utilízanse letras: Maiúscula para o alelo dominante (A) e minúscula para o recesivo (a)
Os alelos dun xene son
IDÉNTICOS en ambos
cromosomas homólogos
HOMOCIGÓTICOS
ou RAZA PURA
HETEROCIGÓTICOS
ou HÍBRIDO
Os alelos dun xene son
DIFERENTES en ambos
cromosomas homólogos
Os alelos poden ser
•Dominantes domina sobre os outros alelos e sempre que apareza para
ese xene maniféstase
•Recesivos: non se manifesta se aparece outro alelo nos xenes

9. Exemplo cor dos chícharos
Conxunto de xenes que
posúe un individuo e que
herdou dos seus
proxenitores
XENOTIPO FENOTIPO
Conxunto de caracteres que
manifiesta un organismo
Responsable en gran parte
Constante ao longo da vida
Pode variar ao longo da vida
ambiente
Determina
tamén

10. MÉTODOS PARA REPRESENTAR OS CRUZAMENTOS
DIAGRAMA DE CRUZAMENTO CADRO DE PUNNETT

11. Experimentos Mendel
Primeira lei  Uniformidade dos híbridos da primeira xeración filial (F1)
Cando se cruzan dúas liñas puras que se diferencian nun carácter, todos os
descendentes son iguais entre sí presentando o carácter dominante

12. Experimentos Mendel
Segunda lei  Lei da segregación dos caracteres na F2
Ao cruzar os híbridos da primeira xeración, os alelos sepáranse e distribúense nos gametos ao azar
O carácter recesivo aparece de novo na F
2

13. Experimentos Mendel
Tercera lei  Lei da independencia dos carácteres
Os distintos alelos hérdanse independentemente uns dos outros e commbínanse ao azar na
descendencia

14. SITUACIÓNS NAS QUE NON
SE CUMPRE A HERDANZA
MENDELIANA
• HERDANZA INTERMEDIA E CODOMINANCIA
• XENES LIGADOS

15. Herdanza intermedia e codominancia
Fenotipo rosa: cor intermedia
entre rubia e branca
Fenotipo a manchas: exprésase
simultáneamente a cor rubia e branca
F2
1: 2 :1

16. XENES LIGADOS
Estudios Mendel:Estudios Mendel:
Os caracteres que estudiou están en distintos cromosomas
Hérdanse de forma independente
Xenes ligadosXenes ligados (Thomas Morgan):(Thomas Morgan):
Xenes no mesmo cromosoma
Polo xeral hérdanse unidos (salvo que exista sobrecruzamento na profase e un pase ao outro cromosoma)

17. So se se recombinan na
profase non apareceran
ligados eses xenes

18. ÁRBORES XENEALÓXICAS
Femias
Machos
Matrimonios
Fillos
Orde
nacemento
Cosanguineidade
Xeracións
Xemelgos
monocigóticos
Xemelgos
dicigóticos
Persoas
afectadas dun
trazo
Sexo sen
determinar

19. xemelgos
• Monocigóticos ou
univitelinos
verdadeiros
• Dicigóticos  falsos

20. Herdanza na especie humana

22. Herdanza grupos sanguíneos

23. Determinación xenética sexo
Cromosómica 
heterocromosomas ou
cromosomas sexuais
Sexo homogamético (XX) e
heterogamético (XY)
Xénica
Conxunto de xenes con varios
alelos
Cariotípica
Insectos
Diploides  femias
Haploides  machos (por partenoxénese)
Ambiental
Crocodilos sexo pola temperatura da auga:
• machos alta
• femias baixa

24. Determinación do sexo na especie humana

25. Trisomías / Monosomías

26. Herdanza ligada ao sexo
Xenes holándricos : só 4 localizados,
entre eles o SRY (Sex Region Y cromosome)
responsable do sexo masculino
Xenes xinándricos
Homes (XY): só posúen 1 xogo de
xenes (o do cromosoma X)  se
portan o alelo o manifestan. (Xh
Y).
Mulleres (XX): posúen 2 xogos. Se o
alelo é recesivo, pode:
-Manifestarse se está nos 2 xenes
(Xh
Xh
).
- Ser portadoras: so posúen o alelo
nun xene, onon o manifestan pero o
poden pasar á descendencia (Xh
X).

27. Herdanza ligada ao cromosoma X
- Daltonismo
- Hemofilia

28. Exemplos daltonismo

29. Diagnóstico prenatal