1. 1notappismpsejarahgstt.blogspot.com
Jelaskan konsep ketahanan dan pertahanan. Huraikan organisasi ketenteraan yang
terdapat dalam Tamadun Yunani.
Pengenalan :
 Tamadun Yunani bermula di Semenanjung Greece dan pulau-pulau di sekitarnya yang
dikelilingi Laut Aegean dan Laut Mediterranean. Sekitar tahun 1000 – 800 S.M., telah
muncul banyak negara kota di dalam Tamadun Yunani. Negara kota yang paling
menonjol adalah Athens, Sparta dan Corinth. Penduduk di setiap negara kota Tamadun
Yunani hidup bersatu padu namun begitu peperangan antara negara kota sering berlaku.
Terdapat juga peperangan yang melibatkan negara kota Yunani dengan kuasa-kuasa asing
seperti peperangan yang berlaku antara Yunani dengan Parsi dalam Perang
Pelophonesus. Peperangan telah menjadi elemen penting dalam Tamadun Yunani yang
sering menghadapi ancaman dan pencerobohan.
Konsep :
 Ketahanan merujuk kepada keupayaan dan kebolehan serta kekuatan menanggung
sesuatu kesukaran atau penderitaan. Ketahanan seseorang dilihat dari sudut mental dan
fizikal kerana kedua-dua unsur ini yang menjamin seseorang itu mempunyai ketahanan.
Ketahanan ini menjadikan manusia kuat, berani, tahan lasak, tabah, cekal serta sabar
apabila menghadapi kesukaran. Ketahanan juga menjadi unsur penting untuk
menghadapi segala ancaman dan tentangan dengan berani dan rasional serta membela
sesuatu contohnya kubu atau benteng daripada serangan dan ancaman musuh demi
mempertahankan negara.
 Manakala pertahanan merupakan langkah-langkah serta tindakan yang diambil untuk
menjamin keselamatan serta kepentingan. Pertahanan meliputi aspek ketenteraan seperti
melatih anggota tentera, kelengkapan senjata, membina kubu pertahanan dan sebagainya.
Isi-isi :
Penggunaan Kereta Kuda :
 Kaedah peperangan pada zaman awal Yunani ialah penggunaan kereta kuda.
Penunggang akan melemparkan lembing ke arah lawan dan andai kata lembing yang

2. 2notappismpsejarahgstt.blogspot.com
dilontar ke arah musuh tidak kena pada sasarannya, pahlawan akan turun dari kereta kuda
meneruskan peperangannya dengan berjalan kaki dan memegang lembing.
Penggunaan Phalanx :
 Selepas tahun 700 SM, tentera Yunani telah memperkenalkan formasi phalanx. Tunjang
kekuatan tentera Yunani adalah pasukan hoplite (tentera berjalan kaki berlembing,
bertopi dan berbaju besi) yang disusun dalam formasi phalanx. Melalui formasi phalanx
ini, tentera hoplite dengan lembing sepanjang hamper 3 meter akan berbaris rapat-rapat
dalam satu barisan sehingga lembing-lembing panjang mereka membentuk seperti duri
landak. Biasanya mereka menggunakan lapan hingga sepuluh lapis barisan phalanx.
Pihak musuh akan berfikir dahulu sebelum merempuh phalanx yang dilindungi oleh
lembing-lembing tajam itu.
Tentera Elit dan Bawahan :
 Tentera Yunani yang bergabung dalam formasi phalanx adalah tentera-tentera elit yang
terlatih dan berdisiplin tinggi serta dilengkapi pakaian perang yang lengkap. Terdapat
juga kumpulan lain yang berpakaian mudah, tidak dilengkapkan dengan senjata yang
baik. Mereka ini dipanggil psiloi (golongan miskin).
Taktik Berperang :
 Selari dengan pembentukan phalanx, strategi peperangan orang Yunani adalah bertempur
secara bersemuka (berdepan). Pasukan phalanx akan merempuh bahagian tengah musuh
manakala pasukan sayap akan melakukan pemusnahan yang seterusnya apabila barisan
musuh telah menjadi kucar-kacir. Dalam lain perkataan, sekiranya bahagian phalanx
gagal, maka lemahlah seluruh pasukan tentera.
Latihan Tentera Sparta :
 Sistem politik dan kemasyarakatan Sparta adalah lebih berorientasikan ketenteraan.
Golongan peer diwajibkan mengikuti latihan ketenteraan kerana mereka sering
menghadapi pemberontakan dari golongan helot. Hanya bayi golongan peer yang sihat
sahaja dibenarkan hidup. Ibunya memelihara anaknya selama 7 tahun dan selepas itu
kerajaan mengambilnya untuk diberi latihan ketenteraan. Setiap lelaki harus berkorban
untuk negaranya. Anak perempuan diberi latihan gimnastik dan ditanamkan dengan
fahaman bahawa mereka mesti berkhidmat untuk negara dengan menjadi isteri yang setia.

3. 3notappismpsejarahgstt.blogspot.com
Organisasi Tentera Graeco-Roman :
 Raja Philip II dari Makedonia telah mengubah suai struktur tentera phalanx. Jumlah
anggota tentera dalam barisan phalanx telah ditambah menjadi 16 orang manakala
panjang lembing ditambah menjadi 4 meter. Peralatan tentera Yunani yang ringan
diubah menjadi berat. Ketahanan tambahan dititikberatkan pada baju besi yang dipakai
oleh askarnya. Latihan-latihan khusus telah disediakan supaya tentera Makedonia
mampu memikul beban tambahan tanpa menjejaskan kecekapan gerakan (mobiliti).
Bincangkan organisasi ketenteraan di Alam Melayu dengan merujuk kepada kerajaan
Serivijaya, Majapahit dan Melaka.
Pendahuluan :
 Kerajaan Melayu awal seperti Srivijaya, Majapahit dan Melaka berjaya meluaskan kuasa
kerana mempunyai organisasi ketenteraan yang teratur dan sistematik. Kekuatan
ketenteraan menyebabkan mereka meluaskan wilayah dan meramaikan pengikut.
Isi :
Kategori Tentera :
 Tentera Majapahit dibahagikan kepada 3 kategori iaitu
 Sapta Dharmaputra
 Bhayangkari
 Tentera Biasa
 Sapta Dharmaputra ialah pasukan tentera elit yang terdiri daripada putera raja yang
mempunyai kekuatan fizikal dan mental.
 Bhayangkari terdiri daripada 15 orang anggota bersenjata yang bertanggungjawab
menjaga kawasan istana secara bergilir-gilir.
 Tentera Biasa terdiri daripada tentera tetap dan sukarela yang berkhidmat di pusat dan
daerah jajahan takluk.
Tentera Laut :
 Kerajaan Majapahit dan Srivijaya mempunyai tentera laut yang kuat.
 Angkatan laut berperanan menjaga kawasan perairan daripada serangan musuh dan
mengawal aktiviti perlanunan.
 Orang Laut merupakan tulang belakang pahlawan tentera laut. Mereka berperanan
mengawal jalan laut daripada ancaman lanun dan menguasai perairan di Selat Melaka.
 Armada laut ditempatkan di kawasan strategik di seluruh empayar. Laksamana mengetuai
armada laut.
Peralatan Perang :

4. 4notappismpsejarahgstt.blogspot.com
 Peralatan perang yang digunakan dalam peperangan terdiri daripada senjata tradisional
seperti keris, parang, badik, tombak, lembing, sumpitan dan sebagainya.
 Mereka juga mahir menggunakan alatan-alatan letupan seperti meriam besi dan tembaga,
rentaka, terkul, pemuras dan lotang.
 Alat-alat semboyan seperti gong, tambu dan gendang perang digunakan dalam medan
peperangan.
Jenis Tentera :
 Tentera di Alam Melayu terdiri daripada tentera kerahan dan tentera upahan.
 Tentera kerahan tidak dibayar upah dan berkhidmat atas dasar taat setia kepada raja yang
berdaulat.
 Raja dan pembesar mempunyai kuasa untuk mengerah rakyat berkhidmat sebagai tentera.
 Tentera upahan berkhidmat mengikut perjanjian.
 Orang Laut dijadikan tentera upahan. Mereka tinggal di persisiran laut di sepanjang Selat
Melaka.
 Terdapat juga tentera terlatih yang berkhidmat di istana dan rumah pembesar.
Pentadbiran Tentera :
 Terdapat organisasi pentadbiran tentera yang mantap.
 Tentera Srivijaya di ketuai oleh Raja dan dibantu oleh Parvanda , Senapati (Hulubalang),
Pratisara (Komander Tentera) dan Syahbandar.
 Tentera Majapahit diketuai oleh Raja dan dibantu oleh Mangkabumi.
 Mangkabumi merupakan pegawai kanan tentera yang berperanan memberi arahan kepada
tentera.
 Pasukan tentera dalam Kesultanan Melayu Melaka diterajui oleh Raja dan dibantu oleh
Laksamana, Bendahara, Penghulu Bendahari dan Temenggung.
Jelaskan struktur organisasi ketenteraan dalam tamadun India pada zaman klasik.
Pendahuluan :
 Tamadun India mempunyai organisasi ketenteraan yang sistematik dan teratur pada
zaman klasik. Peperangan dianggap sebagai peristiwa bersifat keagamaan. Ketenteraan
yang cekap mewujudkan empayar besar seperti empayar Maurya dan Gupta di India.
Isi :
Kategori Tentera
 Tentera terbahagi kepada 4 kategori iaitu tentera bergajah, tentera berkuda, tentera
berkereta kuda dan tentera infantri. Kategori lain ialah tentera laut, pengintip, kumpulan
perantis dan komisariat ( pegawai perbekalan tentera ).
Komposisi Tentera :

5. 5notappismpsejarahgstt.blogspot.com
 Unit asas tentera India ialah Patti. Angkatan tentera yang lengkap dikenali sebagai
aksauhiri yang terdiri daripada 21,870 Patti.
Bilangan Tentera :
 Pemerintah di India pada zaman klasik mempunyai bala tentera yang besar. Contoh, Raja
Nanda mempunyai 20,000 kavalri, 2000 kereta kuda, 200,000 tentera infantri dan jumlah
gajah yang berbeza iaitu sama ada 1000, 4000 atau 6000 ekor gajah.
Struktur Pentadbiran Tentera :
 Raja dibantu oleh Panglima Agung yang dikenali sebagai Mahasenapati. Panglima
tentera dibantu oleh kapten yang dikenali sebagai Nayaka atau Pandanayaka.
Perkhidmatan Logistik :
 Terdapat perkhidmatan perubatan, jurutera dan tukang-tukang masak dalam tentera.
Teknologi Ketenteraan :
 Alatan yang digunakan ialah meriam, kayu pelantak, busur, panah beracun, pedang,
tombak dan lembing
Kubu dan Tembok Pertahanan
 Bandar Rajagraha iaitu ibukota Magadha mempunyai tembok yang panjang.
Jelaskan organisasi ketenteraan dalam Tamadun Mesopotamia pada tamadun awal
manusia.
Pendahuluan :
 Tamadun Mesopotamia mempunyai organisasi ketenteraan yang sistematik dan
terancang. Organisasi ketenteraan merujuk kepada pengendalian atau penyusunan
pasukan tentera. Masyarakat Mesopotamia mempunyai kemahiran mengatur strategi serta
mengkordinasikan pelbagai unit tentera secara terancang. Perkembangan ini meletakkan
asas bagi kejayaan orang Mesopotamia membina empayar.
Isi :
Matlamat Utama Peperangan :
 Mempertahankan negara kota daripada serangan orang gasar, merebut tanah pertanian
yang subur dan meluaskan kuasa dan empayar.
Jenis Tentera :

6. 6notappismpsejarahgstt.blogspot.com
 Pasukan tentera di Mesopotamia diketuai oleh raja dan dibantu oleh dua jenis tentera iaitu
tentera professional (Agaush) dan tentera kerahan (Eren). Unit tentera wanita yang
ditugaskan menyediakan makanan. Pasukan tentera di peringkat wilayah yang diketuai
oleh Gabenor bagi mengawal ibu kota negara, istana dan kawasan luar bandar.
Komposisi Tentera :
 Pasukan tentera Mesopotamia terdiri daripada ramai askar. Kemampuan para pemerintah
merekrut askar yang ramai serta mengawal mereka jelas memperlihatkan keunggulan.
Contoh, pada zaman pemerintahan Sargon terdapat 5400 tentera raja. Pada zaman
pemerintahan Tiglathpeleser terdapat 50,000 askar dan pasukan tentera.
Pelbagai Kategori :
 Pada zaman pemerintahan Tiglathpeleser, pasukan tentera tetap terbahagi kepada tiga
kategori iaitu tentera infantri, tentera kavalri dan tentera kereta kuda. Pada zaman
pemerintahan Ashurnasirpal, tentera infantri dibahagikan kepada infantri berat dan
infantri ringan.
Strategi dan Taktik Peperangan :
 Tentera Assyria terkenal kerana kemahiran mereka dalam menghasilkan taktik dan
strategi peperangan iaitu membina terowong, kubu dan tembok pertahanan. Selain itu
mereka juga memiliki kemahiran merobohkan kubu dan tembok pertahanan musuh.
Taktik seterusnya ialah menakutkan musuh dengan jeritan perang, membakar kubu dan
membunuh tawanan perang. Mereka mempunyai kebolehan mewujudkan koordinasi
tentera yang cekap melibatkan pelbagai unit tentera.
Jenis Peralatan Perang :
 Pada zaman awal, peralatan seperti busur, panah, perisai dan kereta kuda digunakan.
Pemerintahan Sargon menggunakan peralatan seperti lembing dan panah. Pada zaman
Tiglathpeleser, peralatan seperti tombak panjang, panah, pedang kecil, pisau cokmar,
kasut bot bertali, perisai, busur dan topi.
Dengan merujuk tamadun-tamadun awal, jelaskan strategi dan taktik yang digunakan
dalam peperangan.
Pendahuluan :
 Strategi peperangan asas kepada corak pengendalian peperangan. Objektif atau sasaran
dapat digunakan dengan berkesan melalui penggunaan kuasa tentera, alat-alat senjata
serta pergerakan logistik tentera. Perubahan strategi penting dalam menentukan
keputusan peperangan (keputusan boleh berubah disebabkan faktor geografi, keluasan,
saiz tentera, saiz tentera musuh, iklim, objektif, jangka panjang dan jangka pendek).
Kejayaan sesuatu strategi bergantung kepada sokongan logistik.

7. 7notappismpsejarahgstt.blogspot.com
Isi :
Strategi Pertahanan :
 Bertujuan mengekalkan status quo. Strategi pertahanan diperlihatkan melalui proses
pembinaan kubu untuk mempertahankan sesuatu tempat strategik. Contoh, strategi dalam
tamadun India pada zaman Maurya ialah terdapat tembok panjang yang dibina di kota
Rajagraha, ibu kota Magadha.
Strategi Menjalani Perikatan Tentera :
 Strategi ini merupakan jalinan perikatan tentera dengan kuasa atau negara jiran serta
negara-negara lain untuk membendung ancaman dan cabaran musuh. Contohnya, pada
zaman Dinasti Han, tenteranya menjalin hubungan rapat dengan Yueh-Chi untuk
membendung musuh Hsiung-Nu.
Strategi Penyerangan Secara Langsung :
 Terdapat dua perkara penting dalam menjalankan strategi penyerangan secara langsung
iaitu memilih masa yang sesuai untuk penyerangan dan kedua pemilihan tempat. Penting
dalam usaha meluaskan sempadan empayar mereka atau menjalankan penaklukan demi
kepentingan melindungi sempadan. Contohnya, penyerangan membawa kepada peluasan
empayar Graeco-Rom ke Semenanjung Itali dan laut Mediterranean.
Strategi Pengepungan :
 Bertujuan menghancurkan semangat dan kekuatan pertahanan musuh di sesuatu tempat
yang strategik. Contoh, strategi pengepungan Troy, pengepungan Avaricum dan Alesia
pada zaman Julius Caesar dan pengepungan Konstantinople semasa Perang Salib.