1. GS-TS Trần Tịnh Hiền
Ban Đánh Giá Vấn Đề Đạo Đức trong nghiên cứu y sinh học
Bộ Y tế

2. Nghiên cứu lâm sàng
Nghiên cứu liên quan đến đối tượng là con người:
 Nghiên cứu liên quan bệnh nhân (Patient-oriented research)
 Nghiên cứu về cơ chế sinh bệnh
 Nghiên cứu pp điều trị /can thiệp điều trị bệnh
 Nghiên cứu Thử nghiệm lâm sàng
 Nghiên cứu phát triển kỹ thuật mới phục vụ chẩn đoán/điều trị
 Nghiên cứu dịch tễ học và hành vi
 Khảo sát phân bố bệnh tật
 Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến con người
 Các giải pháp phòng bệnh
 Nghiên cứu về tình hình bệnh tật và dịch vụ y tế
 Các NC xác định các giải pháp hiệu quả trong can thiệp, điều trị và dịch vụ y tế

3. Thử nghiệm lâm sàng
 Thử nghiệm lâm sàng là nghiên cứu tiến cứu về can thiệp y sinh
hoặc can thiệp hành vi (như thuốc, phương pháp điều trị, thiết bị,
hay một cách mới để sử dụng thuốc, pp điều trị hay thiết bị đã biết)
trên đối tượng con người, nhằm xác định tính an toàn, hiệu lực và
hiệu quả của can thiệp y sinh hay can thiệp hành vi.
 Clinical trial as a prospective biomedical or behavioral research study of
human subjects that is designed to answer specific questions about
biomedical or behavioral interventions (such as drugs, treatments,
devices, or new ways of using known drugs, treatments, or devices).
Clinical trials are used to determine whether new biomedical or
behavioral interventions are safe, efficacious, and effective
(NIH)
3

4. Thử nghiệm lâm sàng
Bất kỳ nghiên cứu nào trên đối tượng con người
nhằm phát hiện hoặc xác minh các tác dụng lâm
sàng, dược lý học và/hoặc dược lực học của sản
phẩm nghiên cứu và/hoặc nhằm xác định bất kỳ phản
ứng bất lợi nào đối với sản phẩm nghiên cứu, và/hoặc
nhằm nghiên cứu sự hấp thu, phân bố, chuyển hóa
và thải trừ sản phẩm nghiên cứu với mục đích
khẳng định tính an toàn và/hoặc hiệu quả của sản
phẩm nghiên cứu.
ICH HARMONISED TRIPARTITE GUIDELINE
GUIDELINE FOR GOOD CLINICAL PRACTICE E6(R1)
4

5. CÁC GIAI ĐOẠN THỬ NGHIỆM LÂM SÀNG
ĐỂ PHÁT TRIỂNTHUỐC MỚI

6. Đạo đức học là gì?
 Đạo đức học là một lĩnh vực nghiên cứu các giá trị đạo đức và quá
trình lập luận về ý nghĩa của các giá trị đạo đức này trong thực tiễn.
 Đạo đức học bao gồm:
 Việc nhận thức được các khía cạnh thuộc về đạo đức trong hoạt động
thực tiễn của chúng ta
 Khám phá ra các cơ sở luân lý cho việc “nên” hay “không nên” làm một
điều gì
 Có khả năng đưa ra các đánh giá về mặt đạo đức và đi đến quyết định
 Phát triển các khuôn mẫu thực hành tốt dựa trên các cơ sở lập luận

7. Đạo Đức trong y khoa
 Đạo đức học y khoa: nghiên cứu những vấn đề y đức phát sinh
trong hoạt động thực hành lâm sàng diễn ra hàng ngày, chủ yếu tập
trung vào các vấn đề xảy ra trong mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh
nhân
 Trách nhiệm đạo đức: thầy thuốc là người biết rõ nhất và do đó có
nghĩa vụ mang lại lợi ích cho bệnh nhân; phải chữa trị và không
được làm hại bệnh nhân (mô hình đạo đức y khoa gia trưởng).

8. Tóm tắt lịch sử
các hướng dẫn đạo đức trong y học
Năm Địa điểm Tên
1750 BC Hammuraby (Vua Babylon) Luật Hammurabi
400 BC Hy Lạp Lời Thề Hyppocrates
551-479 BC Trung Quốc Khổng Tử: Đức tính của thầy thuốc
Thế Kỷ 1 Ấn Độ Lời Thề Nhập Môn
Thế Kỷ 3 Do Thái Lời Thề Asaph
Thế Kỷ 10 Iran Lời Khuyên cho Thầy Thuốc
Thế Kỷ 12 Ai Cập Nhật Tụng cho Thầy Thuốc
1500 Nhật Bản 17 điều luật Enjuin (Rishu)

9. HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG
Lê Hữu Trác (1720 - 1791)
“Đạo làm thuốc là một nhân thuật chuyên bảo vệ sinh mạng
con người, phải lo cái lo của người, vui cái vui của người,
chỉ lấy việc cứu sống mạng người làm nhiệm vụ của mình
không nên cầu lợi kể công”

10. Sự ra đời chính thức của Đạo đức sinh học
 Từ ngữ “Đạo đức sinh học” (bioethics):
 Năm1927 lần đầu tiên được sử dụng in do Fritz Jahr
chỉ những vấn đề khi sử dụng động vật thực vật để
nghiên cứu
 1970 Van Rensselaer Potter sử dụng với ý nghĩa
rông hơn đề cập những vấn đề đạo đức trong mối
quan hệ giữa sinh học, môi trường, y học và những
giá trị của con người

11. Những quy tắc đạo đức trong nghiên cứu
(giai đoạn đầu)

12. Đạo đức trong nghiên cứu y học
 Hoạt động nghiên cứu  tiến bộ khoa học lớn trong y khoa,
 Các khuôn mẫu đạo đức  không đáp ứng được các vấn đề
mới phát sinh
 Mối quan hệ giữa thầy thuốc và bệnh nhân trở nên khó khăn
và phức tạp.
 Những tiến bộ trong y khoa đưa ra nhu cầu về thử nghiệm.
 Hoạt động thử nghiệm thường cần phải được thực hiện trên
con người.

13. Lịch sử ĐĐ sinh học hiện đại
1947 1954 1968 1973
Nuremberg Hiến Thận Chết não Phá Thai
1956 1962 “They
1973 Tuskegee
Willowbrook decide who
Syphilis Study
School lives who dies”
1978 In vitro 1981 Định 1987 -1990
1996
baby nghĩa CHẾT Mang thai
Cừu Dolly
dùm
1999 2002: Netherlands
1998:
Jesse Gelsinger legalizes
Tế bào gốc
(Gene Rx) Euthanasia

15. Thử nghiệm lâm sàng
 Một thuốc mới ra thị trường
 Một trò cá cược tốn tiền, thời gian:
 10 năm
 1 tỷ USD
 85% rơi rụng trong quá trình thử nghiẹm
 50% qua được phase 3
Nature Vol. 477, 24 Sept 2011

16. Thử nghiệm lâm sàng
 Thất bại ở giai đoạn II, III là do
 Không chứng minh được độ an toàn (safety)
 Không chứng minh được hiệu lực (efficacy)
An toàn
Hiệu lực

17. Nghiên cứu trước Thế Chiến 2
 Trước Thế Chiến II:
 ít chú ý đến Rx hay nghiên cứu trên người
 Không có quy trình chính thức nào nhằm bảo vệ cho người
bệnh tham gia nghiên cứu

18. 1947

19. 10 Điều luật Nurumberg
1. Người bệnh hoàn toàn tự 6. Nghiên cứu có nhiệm vụ bảo vệ
nguyện tham gia người tham gia tránh tai biến
2. Người tham gia phải được 7. Chuẩn bị chu đáo đầy đủ cho
thông báo về nghiên cứu nghiên cứu tránh thương tổn, tử
vong
3. Phải dựa vào kết quả nghiên 8. Phải do người có đầy đủ khả
cứu trên động vật, sự hiểu biết năng y học cao nhất
về bệnh lý 9. Người tham gia có tự do để
4. Nguy cơ của nghiên cứu phải chấm dứt nghiên cứu nếu thấy
được giảm thiểu khi có thể không tiếp tục được
5. Không được làm nếu có lý do 10. Người làm nghiên cứu phải
cho thấy tử vong hay thương tật chuẩn bị chấm dứt nghiên cứu
là có thể xảy ra không tránh nếu thấy có khả năng làm tổn
được hại cho người tham gia

20. Tuyên Bố Helsinki (i)
 Bộ quy tắc về đạo đức trong cho BS trong nghiên
cứu thực nghiệm trên người do WMA soạn thảo
được chấp nhận vào tháng 6 1964 ở Helsinki, Phần
Lan. Cập nhật 6 lần 1975, 1983, 1989, 1996, 2000,
2008
 Triển khai từ các điều khoản Nurumberg (1947)

21. Tuyên Bố Helsinki (ii)
 Nghiên cứu phải bảo vệ cuộc sống, sức khoẻ, sự riêng
tư, và phẩm giá người tham gia
 Theo đúng quy định về NCKH
 Dựa trên nghiên cứu trong PXN và sinh vật
 Có đề cương nghiên cứu được xem xét bởi hội đồng
độc lập
 Chỉ được thực hiện bởi những người có đủ năng lực
chuyên môn

22. Tuyên Bố Helsinki (iii)
 Nguy cơ và sức chịu đựng của người bệnh không được vượt trội khi
so sánh với những lợi ích có được.
 Khi nghiên cứu nếu nguy cơ lớn hơn lợi ích thì phải ngừng lại
 Nghiên cứu chỉ có thể biện minh khi những người tham gia sẽ có lợi
ích từ kết quả nghiên cứu
 Người tham gia phải tự nguyện và được thông báo đầu đủ về cuộc
nghiên cứu
 Nếu là trẻ em nếu nhận thức được cũng phải đồng ý tham gia
 Kết quả tốt hay xấu đề phải được công bố chính xác

23. Hậu Nuremberg
 Tuskegee Syphylis study (1932-1972)
 Nghiên cứu diễn biến tự nhiên của giang mai người da đen
ở Tuskegee Alabama : 399 người da đen bị giang mai tiềm
ẩn ở Macon County bang Alabama và 201 người chứng.
 Người tham gia được ăn uống, khám bệnh miễn phí, bảo
hiểm chôn cất khi chết!
 Không thông báo bệnh tật, không cho Rx (1947 có PNC)
 Không công bằng về lợi ích và nguy cơ
 1997 TT Clinton xin lỗi những người còn sống

24. 1997

25. Hậu Nuremberg (ii)
 Willowbrook School study (1963-1966)
 Tiêm virus viêm gan B cho các trẻ bệnh tâm thần
 Báo cho BN là tiêm chủng viêm gan
 Chỉ cho vào trường khi cha mẹ đồng ý cho con tham gia vào
nghiên cứu
 Jewish Chronic Disease Hospital (1963)
 Khảo sát về thải ghép: chích tế bào ung thư cho trẻ bị bệnh
mãn tính
 Không thông báo nghiên cứu!

26. Hậu Nurumberg (iii)
 Sự Kiện Thalidomide (1962)
 Thuốc an thần giảm đau rất hiệu nghiệm do Cty Grünenthal ở
Stolberg (Rhineland) đưa ra thị trường 1950
 10,000 trẻ trên 46 nước bị dị tật bảm sinh quái thai do thalidomide có
2 đồng phân quang học
 BS Sản Khoa William McBride (Úc) và BS Nhi Khoa Widukind Lenz
(Đức) phát hiện liên quan thuốc – dị tật
 BS Frances Oldham Kelsey (FDA) từ chối cấp phép lưu hành cho
thalidomide ở Hoa Kỳ.

28. Báo Cáo Belmont, US (1979)
 12/7/74 UBQG Bảo Vệ Người tham gia nghiên cứu sinh y học
Hoa Kỳ thành lập 1 ban nghiên cứu
 Tìm những nghiên tắc cơ bản về đạo đức trong nghiên cứu
 Xây dựng hướng dẫn thực hiện nghiên cứu theo quy định đạo đức

29. Báo cáo Belmont
 Belmont Report: 18 Apr 1979
 27 Jan 1981 Bộ Y tế - Giáo Dục - An Sinh Xã Hội
Hoa Kỳ (Bộ Y Tế & Phục Vụ Con Người [DHHS])
và FDA ban hành quy chế quy định rằng cần có
Hội Đồng Đạo Đức Cơ Sở (IRB) để xem xét các
nghiên cứu y sinh học.

30. Ba nguyên tắc cơ bản của báo cáo Belmont
Tôn trọng cá nhân:
 tính tự chủ của người bệnh CONSENT FORM
 bảo vệ người bị giới hạn tự chủ
Lợi ích:
 tôn trọng quyết định cá nhân và bảo vệ họ
 Gia tăng lợi ích/ giảm thiểu nguy cơ NGUY CƠ vs LỢI ÍCH
Công bằng: PP CHỌN BỆNH
 Nguy cơ lợi ích phải phân phối công bằng

31. The International Conference on Harmonisation of Technical
Requirements for Registration of Pharmaceuticals for Human Use
Brussel 1990
US (FDA, PhrMA) – Châu Âu (EU, EFPIA)– Nhật (MHLW, JPMA)
 Gia tăng tính phối hợp trong nghiên cứu trên thế giới.
 Bảo đảm thuốc mới được bào chế an toàn & hiệu quả
 Tránh nghiên cứu trùng lặp.
 Giảm sử dụng súc vật thí nghiệm.
 Giảm giá thành sản phẩm.
  45 hướng dẫn

32. Good Clinical Practice ICH-GCP
 Những hướng dẫn quốc tế về đạo đức và khoa học
để thiết kế, thực hiện, ghi chép, báo cáo nghiên cứu
có con người tham gia.
 Đảm bảo quyền, sự an toàn và vẹn toàn về thể chất
lẫn tinh thần cho người tham gia nghiên cứuphù hợp
với các nguyên tắc của tuyên Bố Helsinki

33. ICH - GCP
Efficacy Guidelines (Hướng dẫn về hiệu lực)
The work carried out by ICH under the Efficacy heading is concerned with the design, conduct,
safety and reporting of clinical trials. It also covers novel types of medicines...
Quality Guidelines (Hướng dẫn về chất lượng)
Harmonisation achievements in the Quality area include pivotal milestones such as the conduct
of stability studies, defining relevant thresholds for impurities….
Safety Guidelines (Hướng dẫn về an toàn)
ICH has produced a comprehensive set of safety guidelines to uncover potential risks like
carcinogenicity, genotoxicity and reprotoxicity. A recent breakthrough has been a non-
clinical testing strategy

35. http://iecmoh.vn