2. MARTISOR
Para celebrar a chegada da
primavera e o renacemento dos
campos, dos animais e do amor,
algo parecido á nosa Candeloria, en
Romanía celébrase todos os días 1
de Marzo a festa de MARTISOR.
O nome ven da palabra “martie” que en
romanés significa marzo e trátase dunha
tradición moi antiga, milenaria, segundo
demostraron moitas investigacións
arqueolóxicas.
Cada primeiro día
de marzo, os romaneses
regálanse amuletos que
elaboran eles mesmos ou
ben mercan no comercio.
Os amuletos consisten en
enlazar dous cordonciños
vermello e branco, que
simboliza no inverno e a
primavera, e que protexen
dos malos espíritos.
Algúns teñen pequenas
figuras en forma de sol,
estrela, flores, follas,
abellas, corazóns,
ferraduras, entre outros.
3. O intercambio destes amuletos é unha mostra de cariño,
amizade e respecto. Habitualmente os homes mercan flores e
regálanllas , co amuleto, ás mulleres e aos nenos, que portan os
amuletos na solapa ou no lado esquerdo do corpo.
orixe
Hai 8000 anos xa se celebraba o martisor. Nunha tira de la ou
cáñamo amarrábanse dúas pedriñas, unha vermella e outra branca
e poñíanse ao pescozo.
As cores representan a enerxía feminina o vermello, a branca
a masculina. Igual que os polos opostos na natureza, a guerra e a
paz, o frío e o calor, Igual que na China tiñamos o ying e o yang.
Tratábase dunha celebración da primavera, onde se oraba e se
sacrificaba un animal.
As cores representan a continuación da vida despois da morte
e nos costumes de Romanía aínda están presentes na vestimenta
da recén casada, en cerimonias de nacemento e en enterros.
A deusa relacionada co rito
do Martisor era Baba Dochia,
que tiña os eu orixe no culto á
Gran Nai. Ao período entre o 1 e
9 de marzo chámaselle “días das
anciás” (zilele babelor). Nestes
días aparece Baba Dochia e a
primavera loita en contra do
inverno ata vencelo.
4. Se nos referimos a hai 2000 anos, os romanos, os tracios e os
dacios celebraban a tradición do 1 de marzo que lle chamaban
Matronalia.
O deus que veneraban os
dacios chamábase Marsyas Silen,
era o inventor da frauta e tiña
poderes sobre a natureza. Nesa
época o martisor cambióu o seu
aspecto ao que ten hoxe,
cambiáronselle as pedras de
cores e púxoselle un lazo feito
de dúas fitas de distintas cores,
entrelazadas e ao mesmo tempo
amarradas nun 8, símbolo do
infinito.
Tamén se lle deu a función de
amuleto protector que daría
sorte á portadora. Colgábanselle
moedas de ouro e prata ou flores
Coa chegada do primeiro emperador romano cristián, o culto á
Gran Nai e ás deusas foi prohibido. Pero aínda así o martisor
sobreviviu ata agora.
Antigamente en
Moldavia, coma aínda
hoxe nalgúns lugares, as
rapazas novas usaban o
martisor do 1 ata o 12 de
marzo. Despois
amarrábanse os laciños no
pelo ata ver a chegada
dos primeiros paxaros na
aldea. Daquela colgaban os
lazos na primeira árbore
florida que atopaban e
pedían un desexo.
5. Algo así fan os xaponeses con cintas de cores que colgan nas
pólas dos primeiros cereixos floridos do ano.
Noutras rexións de Romanía, as nais para protexer aos seus
bebés póñenlle un martisor ao pescozo, no pulso ou no pe.
Na tradición romanesa as cores representan:
• O branco, o inverno,
• O vermello a primavera,
• O verde o verán e
• O negro o outono
O costume do martisor atópase en todas as rexións de Romanía
e tamén en Macedonia, Albania e Bulgaria (con algunhas variacións)
6. Pascua
A maioría da poboación de Romanía é cristiá, pero de rito
ortodoxo. A data da celebración da Pascua é sempre unha semana
despois da Pascua celebrada pola Igrexa católica.
A igrexa ortodoxa réxese
polo calendario xuliano e as
demais igrexas católicas polo
calendario gregoriano, polo
que algunhas veces
coinciden, pero a maioría
teñen un desfase dunha
semana.
Na Semana Santa están prohibida sas festas, ata o primeiro día de
Pascua, que é o luns. O Sábado de Pascua os romaneses ortodoxos
fan xexún, o que se coñece como vixilia negra, e non comen ata a
posta de sol. Algúns non toman nin auga. Prepárase o xantar para o
Domingo, tradicionalmente año, e ás doce da noite vaise á igrexa.
Nestes días de
celebración, en cada casa hai
un prato con ovos pintados, a
maioría de cor vermella, cor
quen estes días significa o
sangue de Xesús. Os ovos
píntanse en Semana Santa, o
xoves, chamado “xoves verde”
en ese día cómense so
verduras.
7. O venres da Semana Santa, ás seis da tarde, toda a xente
asiste a un culto especial. No momento no que o cura empeza o
culto, toda a xente sae da igrexa e dan seis voltas arredor dela.
Acéndense as candeas e mantéñense así durante todo o oficio.
Despois a candea lévase á casa e mantense acesa ata que se
consome.
O primeiro día de Pascua, o Domingo de Resurrección, celébrase
sempre en casa con toda a familia. É o primeiro día en que se
poden comer alimentos de orixe animal, despois dos 40 días de
prohibición da Coresma. O domingo é o primeiro día en que se
comen os ovos pintados.
8. Para comelo cada membro da familia debe coller un ovo e
rompelo chocándoo co dos demais e dinse as seguintes palabras:
“ Hristos a Inviat!” : Xesús está resucitado
E a resposta é
“Adevarat a Inviat” Si, de verdade está resucitado.
O desexo Feliz Semana Santa en romanés é “Paste fericit”
Os nenos esperan este día con moita impaciencia porque é cando
reciben agasallos que lles da un coello, un coello branco moi
simpático que trae agasallos so para os rapaces bos.
Os seguintes días, o luns e martes, da semana de Pascua, están
cheas de costumes, de tradicións, Nestes dous días, os rapaces
perfuman ás rapazas cunha colonia, e os rapaces reciben un ovo
pintado e un pastel.
9. A pintura de ovos é unha tradición con orixes en
tempos antigos, en moitas partes do mundo: países europeos,
Israel, Exipto. Co tempo, a práctica adquiriu moitas significacións
relixiosas cristiás.
Hoxe en día, os ovos píntanse o xoves de Pascua, póñense nun
cesto, bendito durante o oficio relixioso da noite da Resurrección
de Xesús.
En Romanía os ovos píntanse en Moldavia, Sibiu, Valcea, Oltenia,
pero é sen dúbida en Bucovina onde teñen maior representación.
10. Os temas utilizados para os adornos dos ovos son moi diversos,
utilizando símbolos relixiosos como o Sol, a Lúa, o sendeiro ou a
cruz, combinados con elementos da Natureza e traxes
tradicionais.
A cor predominante é a vermella, que simboliza o sangue de
Xesús, xa que María Magdalena puxo unha cesta de ovos baixo a
cruz e o sangue de Xesuscristo tinguiunos de vermello.
11. Para facer os ovos de Pascua, primeiro vacíanse e ponse nun
tratamento de sal e auga. Tamén poden cocerse.
Póñense un tempo a remollo e póñense a secar.
Podemos empregar colorante para alimentos:
Mesturar entre media e unha cullerada de colorante para
alimentes con 2 culleradiñas de vinagre nunha cunca o
suficientemente profunda para os ovos.
Engadir auga ata a metade aproximadamente. Colocar con
coidado os ovos nas cuncas. Canto máis tempo permanezan no
colorante, máis escuro será o ton de cor. Ao quitar o ovo do
colorante, secar cunha toalla de papel e colocalo nun soporte.
12. Colorantes naturais para ovos de Pascua. Podemos facer
diferentes cores naturais empregando ingredientes naturais .
• Marrón, coas capas exteriores das cebolas, o te ou o café.
• Amarelo, con colorante para paella, cúrcuma ou azafrán.
• Azul, co zume de arándanos.
• Violeta, con remolacha ou cebola mourada.
• Verde, con espinacas.
Mesturar a fonte de colorante con media cullerada de vinagre e
un pouco de auga fría nunha pota.
Engadir os ovos crus e deixar ferver. Baixar o lume e cocer a
lume lento de 10 a 15 minutos. Canto máis tempo se deixen cocer
máis escuro será a cor, pero hai que cocelos polo menos 8
minutos.
A continuación píntanse
cun instrumento que se
chama chisita, en varias
tapas, segundo as cores, a
intensidade desexada, os
modelos, etc.
13. En xeral, este é un traballo realizado por mulleres. Non se
emprega ningún modelo estándar, polo que cada ovo é o resultado
da imaxinación.
E para aprender a pintar:
http://www.youtube.com/watch?v=s9m_x8BDJkE
http://www.youtube.com/watch?v=yVJEW2TXXKw
http://www.youtube.com/watch?v=RfQRlg4Vu50
http://www.youtube.com/watch?v=VPxfZwjUsbo
