18. Πώς έγιναν όλα
αυτά;
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
19. Όλα ξεκίνησαν από έναν σεισμό...
Οι σεισμοί είναι εδαφικές δονήσεις που προέρχονται
από την κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
Εστία/Υπόκεντρο η πηγή του σεισμού
Επίκεντρο
Ε ί η προβολή της εστίας στην επιφάνεια
β λή ί ά
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
20. Οι λιθοσφαιρικές πλάκες της Γης
Η ένταση του σεισμού
Η έκταση των ζημιών στα σπίτια
εξαρτάται από:
εξαρτάται από:
το βάθος της εστίας
την ένταση του σεισμού
το είδος του
την απόσταση από το επίκεντρο
εδάφους
το είδος της κατασκευής
τη θέση του
επίκεντρου το είδος του εδάφους
ς φ ς
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
21. Αποτελέσματα σεισμών στη θάλασσα
Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις:
• τους θαλάσσιους σεισμούς
ς ς μ ς
• τα θαλάσσια κύματα βαρύτητας ή tsunamis.
Τα tsunamis δ δίδ
Τ t i διαδίδονται στην επιφάνεια της
ά
θάλασσας και μεταφέρουν όγκους νερού σε
διάφορες κατευθύνσεις. Προκαλούνται από
σεισμούς ή εκρήξεις ηφαιστείων.
ύ ή ί
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
22. Πώς δημιουργείται το τσουνάμι?
τσουνάμι?
Ο βυθός της θάλασσας ...
Ο βυθός της θάλασσας μ
β ς ης ς μετά από
σεισμό - δημιουργείται «ανωμαλία»
στο υπόβαθρο.
Τεράστια κύματα δημιουργούνται
και κινούνται προς όλες τις
κατευθύνσεις. Το τσουνάμι έχει
ξεκινήσει.
ξεκινήσει
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
23. Στην ανοικτή θάλασσα τα κύματα αυτά δεν είναι επικίνδυνα. Τα πλάτος τους συνήθως είναι
περίπου 1
ί 1m. ΌΌταν ό
όμως φτάνουν σε αβαθή νερά προκαλούν τεράστιες καταστροφές στο
ά β θή ά λ ύ ά έ
πέρασμά τους. Στα αβαθή νερά η ταχύτητα των κυμάτων αυτών έχει μικρές τιμές και για τον
λόγο αυτό αυξάνεται το πλάτος τους (ύψος) για να διατηρήσουν την κινητική τους ενέργεια.
• Κοντά στην ακτή, το ύψος τους μπορεί να ξεπεράσει τα 15m
και η ταχύτητά τους να φτάσει ως και τα 50km/h.
Προκαλεί
• θάνατο ανθρώπων
ρ
• καταστροφές στο φυσικό
περιβάλλον
• καταστροφές σε πόλεις, χωριά
κλπ
αλλά όχι μόνο!
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
24. Έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
25. Πυρηνικός αντιδραστήρας
ς ς
Παράγει ενέργεια χρησιμοποιώντας το
φαινόμενο της πυρηνικής σχάσης.
Ο ατμός που προκύπτει από το νερό που
θερμαίνεται μέσω της σχάσης, κινεί έναν
Αντιδραστήρας ατμοστρόβιλο και μια ηλεκτρογεννήτρια
Ράβδοι ελέγχου
( ,
(Cd, Ba)
)
Καύσιμο
U-235 (3-7%)
Συμπυκνωτής
Πύργος ψύξης
Μετατρέπει τη θ
Μ έ θερμική ενέργεια
ή έ
σε μηχανική
27. Η έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα
είχε ως αποτέλεσμα τη δ
ί έλ διαρροή ραδιενέργειας
ή δ έ
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
28. Τι είναι όμως η ραδιενέργεια;
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
29. Ραδιενέργεια
• Ιονίζουσα ακτινοβολία που παράγεται από
ζ β ρ γ
ραδιενεργούς πυρήνες
• Έχει μεγάλη ενέργεια, μεγάλη συχνότητα,
μ ρ μή ς μ
μικρό μήκος κύματος ς
• Μπορεί να προκαλέσει ιονισμό των
ατόμων, δηλαδή απόσπαση ηλεκτρονίων
• Ακτίνες α β γ
α,β,γ
• Φυσική ραδιενέργεια στη φύση (κοσμική
ακτινοβολία, ραδιενεργά ισότοπα)
• Τεχνητή ραδιενέργεια (από πυρηνικές
Τ ή δ έ ( ό έ
αντιδράσεις)
• Μονάδα της βιολογικής επίδρασης της
ραδιενεργού ακτινοβολίας στον ανθρώπινο
δ ύ β λί θ ώ
οργανισμό είναι το Sievert (Sv)
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
30. Χρήσεις ραδιενέργειας
• Παλαιοντολογία - Αρχαιολογία για
ς
προσδιορισμό ηλικίας • Αποστείρωση τροφίμων
ευρημάτων/πετρωμάτων - ή ιατρικών εργαλείων
Χρονολόγηση με ραδιοϊσότοπα λόγω μικροβιοκτόνου
δράσης
• Παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας σε πυρηνικούς
αντιδραστήρες
• Ιχνηθέτηση (ιατρική, βιομηχανία,
περιβάλλον)
• Ραδιοθεραπεία - Αντιμετώπιση
καρκίνου
ρ
• Ανιχνευτές καπνού
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
31. Κίνδυνοι από τη ραδιενέργεια
Ο άνθρωπος βρίσκεται διαρκώς
εκτεθειμένος σε ραδιενεργό
ακτινοβολία από φυσικές και
τεχνητές πηγές.
Το αποτέλεσμα της δράσης της ρ
μ ης ρ ης ης ραδιενέργειας στους βιολογικούς ιστούς
ργ ς ςβ γ ς ς
εξαρτάται από το είδος της ακτινοβολίας καθώς και το χρόνο έκθεσης.
Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες ή και το θάνατο με μια ποικιλία
Μ ί λέ β έ θέ θά λί
μηχανισμών μεταξύ των οποίων είναι:
• Γενετικές αλλαγές (μεταλλάξεις), που κληρονομούνται στους απογόνους
• Καρκίνος
• H μαζική καταστροφή των κυττάρων - διασπά δεσμούς σε μόρια των κυττάρων
• Καταστροφή του μυελού των οστών που παράγουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
32. Τα ισότοπα της Φουκουσίμα
ης μ
Το καίσιο-137 είναι διαλυτό στο νερό και ιδιαίτερα τοξικό για
τον ανθρώπινο οργανισμό. Αν και ο χρ
ρ ργ μ χρόνος ημ ζ ής του
ς ημιζωής
θεωρείται σχετικά μικρός (περίπου 70 ημέρες), πειράματα σε
σκύλους έδειξαν ότι μια δόση της τάξεως των 44
μικρογραμμαρίων ραδιενεργού καισίου ανά κιλό επέφερε τον
θάνατο σε διάστημα 3 εβδομάδων.
ημ β μ
Το ιώδιο-131 έχει πολύ μικρό χρόνο ημιζωής (μια εβδομάδα)
αλλά είναι ιδιαίτερα τοξικό καθώς ο οργανισμός το
ρ ξ ς ργ μ ς
συγκεντρώνει όλο στον θυρεοειδή. Είναι χαρακτηριστικό το
γεγονός ότι τα κρούσματα καρκίνου του θυρεοειδούς
αυξήθηκαν δραματικά μεταξύ των ατόμων που εκτέθηκαν
στην ραδιενέργεια του Τσέρνομπιλ.
η ρ ργ ρ μ
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
33. Πυρηνικά ατυχήματα
Το ατύχημα της Φουκοσίμα δεν είναι το πρώτο πυρηνικό ατύχημα.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 50 μέχρι σήμερα έχουν γίνει δεκάδες μικρότερα ή σοβαρότερα
πυρηνικά ατυχήματα, κάποια χωρίς σημαντικές επιπτώσεις και άλλα με σοβαρές επιπτώσεις στο
περιβάλλον και τις ζωές των ανθρώπων
ανθρώπων.
Η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) έχει δημιουργήσει την International Nuclear Event Scale που αποτελεί μια
κλίμακα επικινδυνότητας σύμφωνα με την οποία τα πυρηνικά ατυχήματα και συμβάντα κατατάσσονται σε διάφορες
βαθμίδες της κλίμακας.
Βαθμίδα 7:
* Έκρηξη στη μονάδα 4 του πυρηνικού σταθμού Τσερνομπίλ (Ουκρανία, 26 Απριλίου 1986).
Βαθμίδα 6:
* Ατύχημα στο σταθμό επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων Kyshtym με διαρροή ραδιενεργών υλικών (Ρωσία, 1957).
Βαθμίδα 5:
* Διαρροή ραδιενεργών υλικών στο Windscale (Ηνωμένο Βασίλειο, 1957).
* Μερική τήξη του πυρήνα του αντιδραστήρα στον πυρηνικό σταθμό Three Mile Island (ΗΠΑ 29 Μαρτίου 1979)
Three-Mile (ΗΠΑ, 1979).
Βαθμίδα 4:
* Διαρροή ραδιενεργών υλικών στη μονάδα επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων Windscale (Ηνωμένο Βασίλειο, 1973).
* Σημαντικές ζημιές σε πυρηνικές εγκαταστάσεις (Saint Laurent, Γαλλία, 1980).
* Έκθεση εργατών σε ακτινοβολία (Αργεντινή, 1983)
Σε αυτήν την τελευταία βαθμίδα (4) κατατάχθηκε αρχικά και το ατύχημα της Φουκοσίμα.
Χθες (15.03.11) η αρχή πυρηνικής ασφάλειας της Γαλλίας ανέβασε το επίπεδο του
ς( ) ρχή ρη ής φ ς ης ς β
ατυχήματος στη βαθμίδα 6 της διεθνούς κλίμακας πυρηνικών ραδιολογικών
επεισοδίων.
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011
34. Εκεί ο φύ ρ ε φλ σ ού
Ε εί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
ά ρα έ α
Κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
Τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
Και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην
υψικάμινο.
υψικάμινο
Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες
Ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο
τώρα πετάνε τ' αποτσίγαρα οι τουρίστες
και το καινούργιο πάν' να δουν διυλιστήριο.
Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία
Κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
Τώρα καμιόνια κουβαλάν' στα ναυπηγεία
Τέλος
Αδεια κορμιά, σιδερικά, παιδιά κι
ελάσματα.
Κοιμήσου Περσεφόνη
Στην αγκαλιά της γης
Στου κόσμου το μπαλκόνι
Ποτέ μην ξαναβγείς.
ξαναβγείς
«Εφιάλτης της Περσεφόνης»
Νίκος Γκάτσος
Μάνος Χατζιδάκις
Φωτιάδου Σαπφώ, ΓΕΛΔΕ Σαπών, Μάρτιος 2011