SlideShare a Scribd company logo
1 of 73
Download to read offline
nEHfixltr
                                   HHiDDtrE       Effitil" ,Pf;m
                      'oH-H"
                      fuHHH"" HfuqHH"ffi $H
                      "H"Br BHr'- ffiH" HH H$                                           HS

                      *ffi-
HH-h   ffi
        ffi #r'n'                  n$^Hn HH,HH" frH*fu                             ffiTfu nf,*Hu 'f;H #"H
Hfir- HH,#   ffiH    HH m"nH Hilik. h*HH ffiiffi,                                                           HH-nH              ffi-H
                        EE BB tt"'Br Bt -E- Hd Dmlon                                                                   "*ffi
                  HH-HE
                   Hn'"*fuHHffi#Hfrffi-ffiffiffi




                    nf,H*ffi                 *$HT'$'
                   HHffiSH              BB   Hf,ffi
               tFr.FE HH llHt"t Hff ffittH" nn
                                                                             DN


             Isi 28 lanpalan, uluLt gaklng ninfnfruu sAImI
             ngantoa dunugL             PAI{DHU ITUUIL

                                dentns,,                         uuml:                    ot u                  r Ro
               Kehlnpun
                                                       fi,
               tlivit d,inton ! Kenls Kl.{ ron.
               Targgal        : 19 Mel 1983,

               BUtstsBBUtsBBEUU8BtstsUSBBBtsts88tsBBUSU88UUtsH8BO
               ruU m n n n   Bna nmnm   m nlUlDID !n   nm IDII   m   mntrn   mU n mmm   t[ Dn   III   lU   nm
Pindaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan.

                             Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatan
                   Konservasi / melestarikan Kepustakaan wayang terbitan lama.



Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayang
lndonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentuk
kepustakaan digital , dengan tujuan :

 1.   Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpa
      mengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukan
      kondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yang
      berbeda.
 2.   Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang' ( ' Digitized Wayang Open Library
      ')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari.
 3.   Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.




Nama tulisan :   Serat Pustakaraia Purwa iilid         t, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, g, t! ( jilid 10
tidak ada ).
Nama penghimpun cerfta :    Ki Suryaaputro, Surakatta.
Yang mengeluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 ].
I catatan : Ki suryosaputro terkenaljuga dengan nama Ki rristuti ]

Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa Barat
Dikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : 02 Juli 2011,
Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka




Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi laman
      //wavangpustaka.wordpress.com
http:                                , http://wavangpustaka02.wordpress.com atau
Facebook : http://www.facebook.com/paees/W?vane-Purwa-Buku/82972E05747

Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan.
Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halaman
http ://wava nqp usta ka.wo rd p ress. co.m/ko nse rva s - ke p u sta ka a n-wava ng/
                                                 i
Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro.

Oleh Budi Adi Soewirjo; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa             -   Links;
Jakarta,04 Juli 2OII
https://www.facebook.com/#!/notes /wavang-nusantara-indonesian-shadow-puppets/dalang-ki-
tristuti-ra h madi-survosa putro/101503699301261 10

Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, dari
sudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuk
sesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebih
baik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagi
peminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamat
tautan sebagai sumber rujukan.

Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyak
tentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayang
kulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuran
folio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluh
bendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10.
Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, Jawa
Tengah.
                                             20o9
Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober 2€+l yaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnya
dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituari yang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yang
menarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki Tristuti
Rahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar Magister
Humaniora.
https :' /www.face book.   co   m'nages/Wava ng-N               dow-
                                                    usa nta ra-l ndo nesia n-Sha
Puppets/171041283735#!/notes/wavang-purwa-links/08-nop-puiansea-pedalansan-ki-tristuti-
rach m ad i-su rvosa putro-wafat/173895586085



Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti Rahmadi Suryasaputra              ?




Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008
http://castingshadowsindonesia.blogspot.com/2008/07loak-tristuti-rahmadi-survosaputro.html




Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan
mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut :

http://i-lib. uem.ac.idliu rnal /deta il.php?datald=399

Thesis tersebut berjudul    " Kehadiran Naskah Pedalangan        Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam
Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ', UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan Purbo
Asmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia di
Yogyakarta   ).
Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukan
dan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.

Abstractnya termuat di jurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di   :

http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html




Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut :
   1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para
         dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?
   2. Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi
        Suryasaputra ?
   3. Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahrnadi Suryasaputra di
         kalangan pedalangan ?
   4. Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi
         Suryasaputra ?



Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputra
pada ' masa jaya 'nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenai
masa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupan
kesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada
masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rinci
dijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.



(#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru    :



..... " Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru)
sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacu
kreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jika
teks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuh
rasa hayatan ". .....
(Humanika halaman3T4l

       Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapat
inspirasi tentang sanggit pakeliran ". .....
(Humanika halaman 370)




Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustaka ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yang
berkaitan dengan " Serat Pustakaraja Purula " yang dihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi
Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 37I I dengan sedikit suntingan tata letak kalimat
dari Admin untuk lebih memudahkan pengertian I :

" Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga membukukan lakon-lakon
wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat
Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakofrl ", yang dikelompokkan dalam sebelas jilid
( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jilid I berisi 22kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire Guru sampai dengan Amitoyo.
Jilid f l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowatisampai dengan Rabine Kitaka.
Jilid lf l berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sakri sampai dengan Pandhu Tuwuh.
Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sucitra sampai dengan Rabine Joyodrata.
Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Paksa Jandhu sampai dengan
Gandawordaya.
Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somadinola sampai dengan mBongun Candhi
Gadomadona.
Jilid Vf l berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotayudo Seta Gugur sampai dengan Sudarsona
Kethok.
Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RabineYudayaka sampai dengan Patine
Anglingkusume (lakon wayang madyal.
Jilid fX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Raji Pomasa Robi Putri Banyuwongi sampai dengan
Potine Doneswaro (lakon wayang modya).
Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jatimurti sampai dengan Lahire Rohwono
(seri Lokapala).
Jilid Xf berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Potine Mahesosuro sampai dengan Prabine
Kunthibojo (seri Ramayona). "


(catatan kaki nomor 8):
Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga
urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat
Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan
K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.




Admin blog Wayangpustaka :
Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh file
digital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlu
bingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng.
Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll
http://wavangpustaka02.wordpress.com /2011/07l03/serat-padhalangan-rineeit-purwa-kgpaa-
manekunegara-vii/

lnilah beragam khasanah kepustokaan woyang Jawo.
I tulisan tentang topik        keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca                 di
https://www.facebook.com/home.php#!/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow-
puppets/beraeam-khasanah-kepustakaan-wavans-nusantara/10150346064996110 l




Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut dan
menampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t
http://wavangpustaka.wordpress.com ], sebagai salah satu kegiatan menuju ke Perpustakaan
Terbuka Wayang Digital.
Nantinya file digital konservasi akan berukuran A4. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecil
menjadi ukuran A4. Hal ini disesuaikan dengan kemampuan alat pemindai yang ada.



Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahui tentang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; selama
di tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulis
lanjutan dari tulisan ini.

Jakarta, 04 Juli   2.0tt
Karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra
sekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun t979 sampai dengan 2OOZ ( masa thesis Purbo Asmoro
mulai disusun )

Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo   - laman http://wavanspustaka02.wordpress.com
Jakarta, 07 Juli 2011.



Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrak
thesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2OO4
berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam Pertunjukan
Wayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentuk
data mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkan
sebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut oleh
peminat atau peneliti lain.

Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ?
Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, meng-
klasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). Terbitan
fndonesia antara tahun !948 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsor
Senawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan
mendokumentasi, keinginan berbagi bahan pengayaan pengetahuan wayang.

Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan - sebatas kemampuan -
untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang lain
dengan memperhatikan rambu UU HAKI Indonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka Wayang
Digital yang bisa dimasuki dibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.

Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yang
ada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkan
mempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah
"berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri,
terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita.




Daftar terurut waktu karya tulis   :




Antara tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan I bahasa Tristuti : kahimpun
dening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalarn bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon
), diberi judul " Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon | ", yang
dikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jilid   I berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire Guru sampai dengan Amitaya.
Jilidlf berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawofi sampai dengan Rabine Kitoka.
Jilidlfl berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineSokrisampai dengan PondhuTuwuh.
JilidlV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sucitra sampai dengan Rabine Joyadrota.
Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhon Paksa Jandhu sampai dengan
Gondawordoya.
Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somadinalo sampai dengan mBangun Candhi
Gadamadana.
Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayuda Seta Gugur sampai dengan Sudarsana
Kethok.
Jifid Vflf berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RabineYudayaka sampai dengan Patine
Anglingkusuma (lakon wayang madyal.
Jilid fX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Raji Pamosa Rabi Putri Banyuwangi sampai dengan
Patine Donesworo (lakon wayang modya).
Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jatimurti sampai dengan Lahire Rahwana
(seri Lokopala).
Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesosuro sampai dengan Prabine
Kunthibojo (seri Ramayana). "


(cataton kaki nomor 8) :
Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga
urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat
Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan
K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.




Antara 17 Agustus 1983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnya
menjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan Dhalang
Hangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain
: janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan Keputren
Purwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi,
janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan Kreta
Jaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapan
Gara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh Anom
Soeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnya
berkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskan
para dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya.

Tahun 1983 data naskah tersebut:
Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.




Tahun 1985 Data naskah :
Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985




Tahun L987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki Manteb
Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas
prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti :
Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja
Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur),
dan Pandhawa Muksa.

Tahun 1987, data   3 naskah lain   :

Judul "Lampahan    Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987
Judul "Lampahan    Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987
Judul "Lampahan    Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987


***

Tahun 1988, data naskah
Judul "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L988




Tahun 1993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono.
Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan
Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987.
Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur),
Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, Druna
Gugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan Parikesit
Jumeneng Nata.

Tahun L993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma Hambangun
Praja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembang
sinopsis lakon wayang.

Data naskah tersebut :
Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L993

Data naskah lain :
Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L993




Tahun !994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.




Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.
Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan
pada Festival Greget Dalang)




Tahun L997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di
Pondok Tingal Borobudur)




Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk Manteb
Soedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di
Jakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik Nggendhong
Lali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padat
lakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (1980).




Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlN
Sunan Kalijaga Semarang)




Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad Pamungkas Prasetyo
Bayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)


*** Akhir daftar.
-l-

              53.


        ffiffih{ffi                                        DI

                                                           H           %B'u.
                                                                                   I




                       I.                         .   (TABnr,a   surE[).
          Prrtu Partanu ayr lnCglb Prrbu Soryanlnatal nyang l"ghlti pntae
Badyu Partrnr 4lbtr patlb Srcry3abrdra. n"fba3 r - Ingtang putra Xrta Dg
vd. palt{nr rupcnr Lagrrra Batban 8*rt, saktng Saptlrga. &[ patlb lrtnr -
bilrh Sapt$gr punrbr rabaggrttng pcrtaprn lngt"rng papan atnngfpun t -
blb o.Hn8 Xagerl 0uJulrla. Ing rugla Dovt Partlal kalarar do.t.8 pan -
ralr fO00 nagrrl. Prull^1, Ll'pat'lb nrlyr Lantual ladosil, Batliera $JA,H.. ltl
nenl rartrnr! plnangglh .al ab babat plsrn uedyt plnacnban Lt-no ugundra-
ton para nJr UnO nr3rrrl. ft Patlh randlla nrnton perlt bldhrl.
          SIDS latr ln.lnr. ngadhrton, pln*rg garra trn8jeng rahr p6tr1 .;-
Rcn3geuatl.    Fa f   rna.

                , tt. trrgfffi Pr4ryi .t g K lr t
                I
                                                      .
         P!ah' Sandavlata 'q.Fl nrrnlpun t aog rryl narcndrr lng Carbr,nl
11 Prabu Saara &dlhi. Eq1}1j r - Sad ryayrnakcn Dcyl Parttrrlr &Ia Brrl-
r.ng.n hl'rhd. rrl'g &Juf^aba sarrdya,.bclr. &BA&.-S4[l&-t - fa{a Penng-
Ruba Lrr garbarulrl Lebrprg praJurlt &Jur-ha, gqlayulDg robag. dabs -
panoalan. fadSra GuJuL[a kaoral gya nrnfur.                                    :




          Brtbra Salr'l lyrng  9oner $"rqg Pctru}. Renbqg t SaH. nsater -
d!ry'La- dcrf-ry kanS cyrry Bcgruan Klqnqyasar lsbot ng&cnya bpogln rabd.
yt&darl. Ertungkr praptanhq dtnara aladan ur., dltya X1b SAHPIINC; rs-
ea rlDgrcl' dadya PtRfrc gEf,ln. Belclsa badbar $ftnn8 Patrrt, parlry nlrlt,
SaDg Bagur tlry bobontr u{.ng XagarC. t}uJulaba. hmanlng rabdr 4nenS Pg    i


tuL allna,.
         f,atungka prsptartDg 11 patlh Srenggabadral rlnta trryr rrLug Ea,-
thara gatr| puruna ndhcpant ltagarf 0uJurala. l{anavl eoubeda ngundrralo -
paranggule ratu rc(Xt uagarl, bndbo tagal{Er Dorl PEttld.. SaH.        Sfr
                                                                 laSah
bldhal tapanslrranc.
         nggalf.rls carlyoa Batbara, S!H. uua dusugl lng GuJulahiT Frar -
ngartanlng Pratn Prttcy1j ayi. tluoya ngatoa ycn !a!1. Batbara eb*o Prabu
Partan{;ye tilanghrng ruLal nnatsn tapaarrlan ndhepanl prdl Cn{uraha,
Batbara g.H. lagabr Lalong lagut pqnrb. Prang ralor Prah Saldarlsta lan
-2-

Prabu   Saln $rd{Ll kaoraa,    tcnatr Leplryu. Bathan S8}crl Etrt€tr dbeup       kb
ydr IbYl Partbl.                                                     I




f,aoarltar ,alobctlptrn Brtbera SaH. vonton lDg kcdhaton GuJull rhar Prehr -
PsftErUaya pelcrrr"gkt'ng tcngsor dhatong kaprarlranlng tang Eanb' Prul-
La trnrb nlyat ncdya nggcEuru dbateng Saptrrjr, lluya parft hlng pNrtrr
                                                                          -
Ard'n patlhl Srng llate blathd lrtn6 SrPtarga.               '


           &H.Dg yul ka'gou llayan lDgbrg rrra bEtD f.Itglcatrg eyanf, BrtIA
ra Salrrl. gya tnadnr oapanatatano terpa pallt kang. garrte gabsb ndholg. -
nggarbtnl. rBotcn daryu Doyl Pertlnl Ladhcrokaken plra lqpra1 nrtml kanS -
rala lrt-ug Saptlrge.                                                    i



CrrDqAEtlt r - Iarpahlra Prabq Partay{aya r"g nalga kryang$lb tlgkeng ra-
$ frlg tfagart hn aIE Prahr Sadhala. Sarcng PartavlJaya lgalen ncd3ra nggg
gsnr dbatcng Saptarga; Prab Srdhdrs raroralqn ber3aglpun lngkalg bapa gf
nr 1ng Tegrl Buban Bool Drapara. Prrbu Pu'lottfJ aya ksuggubr. gya ucuggol
                                                                I



nr{.ry Tegrl Bbrban.
                                                                             i




                   IV.                                      .
            Rer! Dlapara ryarlg krDS'putra Brnbtng hrrala {ngglh Soketug-ac-
tilrhrl,. f,atrngkr eouanlpun Pratu Saalhali lngeaDg ngfsntamken ae{ranLng -
Prrhr Partaflryr nilruun badbr pumrrlta. Sarg tltb srgab, nrll Iarya go-
18r r l. Ingkang putra Dnrsasa kagctaL alrnar nrlJ'e lcattrbals uangarl.
        2. Ab{l on4harg plnoJ EbaD ngglothltr gttngah gasalg: laIlb.
        3. Bcrarpadan Pa!Sga!8, tyu Jrgor gtmrgablrangtul dadoa rarrug kh-
            luLr mya nJ rantbal lrual rr.
          Prth Partev$aya      dahat Dgurgun,mrta nantep ns4ya aurita. f,a-
nsfg'3$i.hapar:a nrndlut boban t Pratu Partar{aya krdab punrn rreJaya
lnglsDg puan Brgavan f,arunayual saltr lblbarateu pagurc! Saptargr. glng
Xatr tnglhr nrlya |!iher.. Sa4 lllb lolankl.
Xqgq$tS, brp$f ra Prahr Psrt$draya kapa'lggth Eegaran Sahrtrer tlt**
nerbc ugup{ra nrrcanlng ksng trrtra Batbara,SlH.. tfualryu, un{aga blllh Pra.
bu ParterdJayr Eo{ya ureJayr ke.g rutar nrntca dlpun otatcu da&s crleug
Prabu ParteutJayn tobatl feJcng kadbacuhm oouEll Bgv. f,anrnayua ptyarbaf:
lng Saptarga. Sandfea runtou hrdhrlr drne gahrtre! pglrJ eugdcen l8PEh.
g$DM[& r - Igpabtra Dcyl PartJ,nl lrghDg nggarbtnl eepub, kadbcnla-
         kcn para lnya. Rrrugl lng urna $rng8ul, babann E{11 prlgra. Pe,-
         ra inya ga!! blngung. Eadadnk BBv. Sahrtrcn llrong tongl@yl tl-
         Jcbang bqyl, grt tnrurirn parlng plbrrrrngrn. Dsvl Psrtltrl lrn Ja-
         bang bayt dlpun up*ara (pulaaara). ItPl ellPun Jerua-Jlnlrrnal-
         Sclsgtrer ngalcn yGB rardrrnun Bathard, Satcrl. Ibttt Part"fd alll|ng
         Icor padrr 6rito parrah nharJ anlng Lrng vrlyab. Jabang hryl' plna-
         rtJqgaD lrakaglb Barbrng PULA'9ARA lngglb PAIrfSfil; nildn uana ltIS
         nr}" 11gglh sLncbat vrpa Pilarara. lluntcn taboyong lundn lrlDg -
          Portrpan Saptarga.
                                                                                      A
                                                                                      rt
-3-
                    V.   PEBDIPIU      gAPTT                 TRGA.
         Bcganal f,amnaya"., potU.t,          U""pf oovanlpun { ngking ra-
                                            6"f."".
yab Eatlara SaH., ratur b{lrh sarpun pal,rJ-apa. rang cyltlg d$rt gu}a.
EEt{Dgka praptrnlra Bgr. 9atutrcr aanrl tbpong J abang bayl BalbaT Pafs-
sara (nbgara - Parioara) tuvln DcrI Parttd nugul kabg t:ati, Batbara ga-
trl. f,ams1 dhatougtpur oclory Praln Partan{rIar nurnn ugnrnglcbl padr
alpug Bgs. f,gnnayasa nyusu! nrrat aawl letur tobat, fannayaae, dahrt ng
Ias, nuaton Iartrnt balf nrJud Jalla ranrDgra. garta ailget bl'g,th, dcnc
ginarggih lrtgkang putra Parbblr SaH. sartr kang uryab Barbary Pal.alara.
         frabn Pertan{rya turcor 'kapacka donlng Rorl Driparal o,iatcn bi-
4hrr repa$ttn lng lalbung gulrDg. [df8!pah pfnanggft, dadot prEntr Partg
r{eya tandhlrg Bcrl Draparal nalgllg Partav{aya kaaorrDr gpra rundrr.
Ihnrgl ngarrantng Bgy. f,anuayara, Rcal Dnapara lgsranFulan. Xo{lng nrL
ya dlpun ptalrn di&r 0rnaral kabrneang'barat dcnlqg &pal+ur' datra6
                                                                        -
Iarpnug dbarab tng pojok JUaA rlctb tllrn. Prahr SEdhta ngnl, t.ll*
dhJngan dr"tl'g putht $rpalrva, tcrah kamran null }lnsJat.                        I




                                                               ,
                                    19 :,rc1    .   L983..


   54, tsilsstfrilffit|$ffiltsssfttsfft$l|$tt$rl

      ffiffiLffiffiffiF#ffiHff#
         ffiffiLffiffiffiffiffi
                 BIDAD    Ufftrnl -Lr,,HlPil"EiA.E l               ..)


                         I.   UASIRI    Y   I   R A'JT E;A ,.-

          Prabu Bagukcsnin nyrry lugtrng prtre Raden Bcsrkctbl dsfth patlb
Uaralta. Bprht"fr l - lbntc! tqJa Burrrler lng veEa Ec:rirg. S""g Nata dbrtn&
nrl-ug kang rayf Ea:ya Srl AntL Llnen nttt pr{kaal' eandlka gya H.dbal. Ea;j.
rtr rcranlprrn patlh Sronggrbadra nptng f,agar{. GuJut ahal nabr Lrntira {3r-
nlng hang.quotl Prahu Partay$aya DlrunrD b{yanfu sabab nagar.L G.rrJvreha La-
hrrogan paiabgn*a aattry [agart SXuandryura balentpun Prabu BalfT,r Jat.r3
an Sang nate 0durahE rbotcn prrrun ngranrlc agart gylrah. Pratu Ba^nkegrata
                        
gya uhean payl lpo &rya Hanungkaral Earya Kitakal Earye Partala'Eyqng pl.
tlh Uarsl.tr budhsr bcbantu rrfrg f,agar{. GuJulaha.
         &!g f,ata lundnr ngadhaton pl'aprg garra               kangJ    elg reb hyl Retql
dt ga)a Dovl lartu. l{untcn buJ anr.
- 4-

                    II. IAOABI S T Y A !I D A P U R A .-
          Sang Prabu BaJ I Bsflle nyrng patlb AaJ ah Bluggal^e, f,arya Pl1ala.
Rerbe.e : - Ssng xete lcntaa rbcdbab n.gar{. Dadrapura, nyedanl, prabu Bal:a-
+lhq'a. bnc fnrtra natr &drapura lolot dcreng keoepeng. Sanaqgte Sang: lla-
tr ncdyri lbedtah Xagarl. OuJulghsr nanglnt nirrug rqtta yen dnta bcbalfu
rrlng lllratha. Uunton   dbrrrub cBggd nupuh prang     rrlng   GuJulabal J ala5an
Prah Partan{qya dstan puru! qgramk agart eyluah..Pan nanggara gya qa
ucga tnrc budhal.
PERlt0 GAC^r- r - lladla Slnandrpura kapapas vadya ftratha, fan CilJrf^;ha, -
dadya poralg. [arya llarungkarE ngasta puerka Hanlbarar uadya St-uandapura
aant kauaap tlanlharal eanallka dadl rcoa.R4f a BalLka rurtrg, mlya mJa -
prabara nerpub para Earya snaytn Ulratba, ganl'karpnrrg. Prabu PartardJa-
yF lgrnrgct dhatcng Ulrathal [aJ a Baanta nubtl.

                  IIr.   LEBl,lBlU

           Begrra$ farunayarr l-u8g1b Bcgauan frr{nggar f^aggl-h nsr* (anor
                                                                            -1
lngglh Batbara Praval uy.'rg Lanli putra Begaran Sahttras tuuln uayqb Batha
ra SaH. aard,nbrlt grrra Dcttl Prrtld rahghl t aqg putra Banba4g Panreina, -
Puthrt $rpeJrua darah Serar Oareng Petnh.$gplgg t - Barlho cel.qanan Para-
Blrap nnnglnS Dcst Per:t{n{ nolbe trrs gera.b. Hslgka ulrofu rarta ycn bo-
san CUJEbhr pgungol !r{ng lltretha. Batban SakrL gya tautur nyatdakrn rg            r




ta naraaepuhnya rrlng lflrathal kadhorstalcn SrpaLara dalah panrlerrn &r
rl{lra gye pangkat. &EBA[$.-$E[E,l - lloDton u,..a Sabl kabogal rasoksa rEE
l"rFg sluandapura, da(ya peranSl denarra rarl peJr!.
CAXD[fftq t - Lr8 [Ailr . {, E L I tr G. . Putra ilato bdrapura atnqfrqlug syql
           gl Piahr Baradhanar "tsttillh Radsn fardbats kang nodhory tapa. Ia-
         trnets praptand,ng Eerya Srl lntl, bnd8rgu ka4g nerbc tapa. RaclOn
         f,gdhilr8 natur pfdongatr sskt"g hdrapura !ryr"aqg kabodbeh dCnlnS
         Rqtr BallLa. hggatllU. ocr{yoao Bodyan Kardhana gye kalantbl do-
         nlng Earya Srl Ant{ Frran lrlng,'lllraths;

                   IV.   NAGARI      I{   LR   ATBA.

         Pratnr Bagukcgso"    *1    aturlpua Harya Srl fntl.r blLlb tcJa !tru-
nar lng uanr Ket lng punlka tutq toJ rnlpun iatr{ya lngbDg ncrbo taprr lng-
gth p""1" Bailsn ferdbana !ryka,ng sarpun kasosanahon. &rya Sl lntl r8l -
ngandharatren lelaqlahrnrpun Bedcn Kar,lhaRs, tela.b Prabtr Bagulceasan qaUt,
vela,a. Raden Eardhana nulya kapaerBhaken dhatong Earya SEl fntdl p!.nar!ag-
an bana.b srna'f,erl.B Llnon rbabadLr sartr kaparfngan radya lngLtng babad -
uanr,. Earya Srl Antl Eyetg Raden [rrdbrnlr mlya panlt nradrr.
           frtrrDgba praptadrc Pratrr Partav{aya qyusun ngungde bbct Doga-
rl GuJulahq supur kabcdr'ah dlnlng Prah Bellka. lluntcn kasrgul onanlpun
Bathara 8aH.1 Srpalaua lrn panrt$ranr BIb garl rerargluiitn. teJcnS Sang-
llata tllratha qgcrtga.ktn aadaye para ndlbyrl ngedsl! persngrn rapsgrtan
BaJa Balllrl vutRya aanektr gye hrdbal
                                                                         I
- 5-
                                                                         I



 Pratu   Bltrk r petlh OaJrb Blnggala, Earya Pllara, Dltya Xrldhagga sgal -
ntutl' playrur Prahr PartairfJ ays, Eapapag para Eu/a oatsl'rg Utratba, da-
4ya prapg calpub. Gala.tr ElnggalE pbJatr dcnr'g $rpalaua, Dltyr f,rlehagaa
peJ ah dcnlFg Battrara SaH,. Prcbu Ba}|.b nganr&,, Earya ltarqurgkara ngllr-

Pcr nala Brl{lea hauaap puoata }lanlbarel eanallka dados !Boa, mrlya hatflr
 lrlng Pretu Bcaukcgrua.                                                     i


        Prrb'BurkcgrqJra pnlya dharuhr rcoa H,nsn lgnrrat. f"tj'" Hapng-
kara ngaata Lloa'h lfukrsrLsr reca kaurapl badhar Jaha lantrngsa Prahr 8a-
lf ka. IaJcng Brr.f a la'lrlea tolrikr Sang ttata tflratlL kersa narpll aarrgbg -
lagarl Slnandrpura'ke.r.h kabevab Prala l{tratba. BaJs la'lllra randlEa.
        Katilngka oonarlpun Harya Ss'L ,Antl lan Radsn f,arrlhana, lCtrr bIUb
nut purna DggeDya batrd varta Kcll.ng, sarta salpun da&g nagar{.| nrqg Xa-
ta da.bEt otrkrl nunton Cbnnrh dbatcag Srl .lntJ. uupadoa putrranlprrn l'gt a'rg
Dana Betna frtatl kadbrupna altdc Radcn &ralbana. Srl Antl san,l{ta.,Mrn-
teu Radcn fardhana kaJuncnengakcu narendra {ng uana 5gkErts sarl}un slra-
Dgun praJr'uau1 pfiurd,ngan rarl Xagarl l{AID[nlfl, raRg nata nr,lha JeJu*
luk PRIBU Hlxm,AtrISIlnA. Inghng'rayl lpo, 'Radcn ABTIDRIIA rdnlsr,itra n1-
nalgka pqlatd.h 1n8 llandafitr.                       '


       fagl.nr nonton bfsytl grlr{sg gaptargar Deirl Pargld gcda. Ggggp
                                                                        -
Prah PartanfJaya lan Bathara gakrlr gye liln&rr nr{,ng Saptarga. llunys -
dumgl frg Sqltarta, kiranaban:Lng Dctrt Partdnl ptnartpulnEo Bathara SrtrL
nanAhng gandrung r ErlVa kclah tenpa pultr panalauan nutrtdo

                                                         .-
 -j.,
         r                     19 rei      1983.
 OO.


ru$ffiffif,ffituhHffififfiffi
                                 ffiffiffiffffiH nffi,..
                   I.                                .
         Prabu Bacrrkeayaral   patlh yttfi",    gang PuJ angga Doganan lteratrrala'
RcnbaF  r - galg ttata rcntac uigudba.qf uranclgalen natei putranl4g la4g
paDan Rcsl llapnbana pnton !ry TNDah Gandare, plnarlugan JeluJlk Brabu
t{ancrtya. Sarta raaggall,h sfunantng Batiara Sahlr gabab &ecalan talg -
garsa Donl Partdnl lngkalg sar5,un sedl' Pranlle Sarg Us,ta gya teta-tata
b'trdhor'nartuyl. nrl.ng Saptrqga.

                  fi. trlol8u-I3t n r I u I r r
                                        6arcirlra)
                         !:*uy*
-6-
                 II.                                                  .
                                     (   uUa^rarrqg rerodra) .

        BaJ a dttya Prabu Far a lhrdcu a ryang patlh HurtyalrLfur, dltya tr1,

lr Fantu. Btnbg, t - S8,D8 xrta aodye ralog trab Ul.snr sobflg aatttyrr, og
bsb J alanlpun BaJ I Balvel Eyvang lllsnu bgkang drnoL rAaal. Gya bnrdhr.r -
nrllg Ulntba ngenthl ua{ya lslonhnto
PERAFC CIOAL r - Uadya lcbrhrt prrng tanan prqturit Ulratb. Irlsnbt -
kaecaor, gyr lcsbpangan ta4f rrg sanro           .




                T[I.        IIAilA       TITBRASARA              a-

       Bathrra Safcl !y8lg $cuar Garcng fan P;truk. ECEhEg. t - Sslg Ba-
gua tnnba.h leng.ctsn karg garsa, Dovt Partfd karg katcnbcn acdal nlla dar
tan nedya londtrr nr{.ng Saptar8a; EEEASL-$E$B t - Dhatcnglng uadya lclq
ht bals TtrtLacartl lbobrgal SEIrrtr da&o'perer8. Ialmlpt kanran gya
glllngLLt.
                 IV.WrW.
       Prabu At{BIf,lSA ryang garyr lbvl UIIASI'nanglu lrsFg putrrr taLsth -
Jabang bayl Eane Radon ltllASA,tanrab nangle.'Egrbas : - SaDB Nata nrrpl
vangalt, lclncu oosalr nrtng Saparga nonpll dnjet rab. Pranlla Prabu .[l-
blnara gya hdba1 lrl-ng Saptsrga tagerur putre.
CAIIDRAX^Itr r - Ing uslr Prahl llrralvtJ a tspangglb Bethara Sa.H.. Drpl SBlg
        Bagus'Dgalccr tmh lflrnrr nulya nc{ya kaprarnaa dc"l'g +"9 R4f e -
        DLtyae dsdl poraDg dodrcg. Petnrk lus4tar nrlng gaptarga.

                  V. PEMAPTX                 SAPTA         ARGA.
                         lryglb Bogauan f,altlgga lnSgf,b f,lrr lrygfh Bl
                       .l
       Bcganan [anr'nayrra
tbara Pranal ryang kEDg putri Bogarnn Satutren nangb lngtra* rnyab Bar
bsng Palarara tansah nangla. fEttlgkc rarnrbnya Prabu Basukeruara ryrng. -
Prabu PartardJaya t.ug GuJu1aha.               @                      r   Tangtae Palegalar   tel
ta luroenc Bathara S*d.                               ;




        KatunqLa eoranlpun Xalendra f,aolpura Prabo .Anblaasa Lydtg grnra -
Rctna t{lyaal ngenban fang putra Raden Ulyaar. S"rq l{atc ngatrralor bab -
vargeltlng J avatal lan pcrlunlDg tout!. Bcgaran Kanuayara nunton dh8nrh
dbateng futac lllyaol klnen noaqll Palasara. TrongS$aa &Dg Utyest tlSra
neeept J rbang bayl Pa1aeara, rlnangtop kJayan lltyaral kakeUlfprrn nuntea
kradcl aab.ng Rrngl9. SanaUla Prahr Baarkogvala ruaaoa rcnar nDton ll-
tur bltlh bayl kalEltb punlka dlpun kidangakonr l-ng nbenJ arg Sang f,ata -
Itlratha tagab parlng PrtJa.
        f,asanr Petnrk qouarr gan L laturl btlth Bathara Salrl ded. ca prang
blayar rabr'f rg le leuhlt Prabu fala, Hurdr$ a. Prebu Partau{ aya lan Sryg
bsa aglls   bldrraL ncdYa b.bantu;
Kaoarltp, karg carpub pran| galrf. fsn faJ^u Murdu{ r ta}slh nqkct. Prab-
Partau{aya Blstutg, nanglng datan paaah. hngu-da-ngu Bathara SEXrf scdr
nuksra lareudhal detUrg para doul.
-7-
       Putht    $rpalara nqfur tandhr'rg kJryan Prabu fara lfurdrfJa aben lra
 aekton, nnnton pra.8 nrhrt, yataBs Prabu Xal^u lftrrdn$r aJur da{ya ndbg-
Pa.qgarublrrtrD, tora.b goda rlya-llrt. Dcnc'$rpalava badhar dadya oatr{ya
aran Wyang Bayu Sangara gya hndur nrlng warga.
        Prahr PartardJ aya mrndur lrl.ng Saptarga, natur dhateng Prahr Baag
Losvara lan Bcgaran famnayEaEe bab nrkEvanlpun Bethara Ssb"|. fan Srpalg
ua. Prabu Anbtnaaa nunteil parlt lundur rr{ng f,aolpuree Prabu Brgukcryrra
ratur bllLh kang putra Radra lllyasa gbsnjar vara Glyantdl narylng LLlen
ntlar rcat'rn .lng Saptarga telarpn. ilatr Kaslpura garlrblt grrr B Dltur
                                                                            -
sunarrggar DnUc panlt lilnftrr.
        Prang aurrk-arrrl.rn r urdyr loleltut, tlnandhlngan Bogauan Salrrtrsn
lngkang rat,al aJ 1 uantra vlbuar srgung Lslerbut sanl dhasr.h lrr"fuh m|
ya tobat. l{aaans lodbawr,rn vargoul ndng kandl'snge dhcvc-dlrove.

                                                            a
                             ,19   -   rcl     1983.




       56.      LffiFfififfiffi
HHfiffiff$ffi}ffiffiH}qffiHnFffi
                  r.                                       . (ulmAs)
         Pratn llandralc6arare lngglb Prabu f,ardbana ryang patlh !s!g lrl
                                                                            -
lpc Radou Artadrlya. Rcubaq t - SrlB Nete rraa nylranl hng garsa ktDg-
Jeng ratu Denl Artatl kstrg rus Dggtrblnl. f,anglng nonten nanaLa !lHrg--
nagarl Hdd-ladtaka Prabu llltyakar4he ncdyr, nyurnn garra nata l{andrrala...
         Katlrgka rarntya tnghalg pEran Ucehang 'f,anrfyan Prabu llahc$rsrr,
nganthl rang .lot, narcndn tng Gltlngrlcrl Prebu Dbenadenar lad ngEbll
alon nggsDya arga qylDarl grnrar sartc leDgtch gatdrg l{anlnantake. Pr:abu
Itandralceayata parrah rrlng hsng panan u{,b rabarJ +nlng pral a }landar:aka.
Prabu Dhanadeua lngkarg EaSalr gya parLt napagalen paraqguuLs.
                                                                I




                 rr. lqaoaer HA4l{aryrAqf {            RrMA BrHA!$a[a)

       f a dltya Prabu l{ltyakardba  lyEng pailL }lanangya}Bar DaEpl onq&
lpnn kang rayl gqL'tn8 DuaraeatJ. Praya Prabu Hartyrr f,ala Kregna tunln pa-
tlb Eegva Pangga. Bggllg t.- Sanl satntlDn ue{ya ugrebat garea }lapdar:aka
lunton bobLdhalsn tasa{ya rasekaa.           PERAUILCAAAL       t-   Rasekga t{anllanttka-
-8-
lan D,rarauati.   kapapag   prdurlt
                                0tlJ.ngueol, da4ya pcrug. Prabu Dhanedena
kaeoranr terahan Prabu tlandrrkcsuar!, utrsan nr{:rg lllratha uLnta bcbantr.

                        IIr. tFRttPJl[ g a P t A                 A R c_A .

       Bagavan Sahrtrcn dbacub dhateng lngr."l,U saysb Balbang Palgeara .;-
dsfsb Laalalg tangg[ Butu Rodel lfl.yaral ryrng - gerar Gareng Petrrrk, klnen
aa.blyantn nrlag tlandarala. Sandlka, urateu ltdhar .
PERAI{0 SEffR t - Uoutan vana Palasara lan Ulyaoa tabcgal denara oaH-ng -
Uantnantalca, dadoo ptraqg. lfagau, dcnava satt pcJah.

                        IV. ITIGARI f           IRATEA.
         Pratu Bantkesvara ryang Farg putra Raden Basketbl dalrb para EqE
ya, nanpl oouenrpun utrsar aaklng HaldarEla Patl"b Arbadrlyal latur nnh-
rnra blyanfu. Prabu Bart&esvara LslaDgktrry
                                              T*, gya J engtcal rr"try tlands-
ralra ngantbl  lcang putre Radon BaaukertJrll Harlra Hanungkara, &rya E[t*a
Kecqr.{ ta, dunrgl fshfun lla^nd$alo gya calpuh prang. l{edye ragckra kau-
eap Hanlbara dcnlng eOi Hanungkara, tenab sall dsdog tGolo Patlb lltT
nangyakaa   lin   Eegva Pe'gga kcplayu.

                         Y.   t{loARI         l{a}f DAB[trA.
      Prabu Handrekcssara naFpl rarnrbngra kang raka llata t{lratlb P:ub -
Bazukesvarae lan rala tararcpub Earya Srl ADtt r ugl Bartilg Palrs$a d!-
ldt Radon Ylyaca. Sadaya uau kaJayl Jagong elranan, ugi ne{ya bcbrntu.
Katungka kangJcng rahr Doyl Artatl babcran rlyoa'lcabng, plnarl"ngrn t4l
alh &ADH U A lI      D R A I) U   I   P   A.
      Prabu Bagrkoararr ntlya dharnrh dhatory Pal agara lLncn nrarl rr{.g
paprEngtl. SandrLa       panglrt.
                   "ofy.
qAlDnAf$ t - Prabu l0.tya [udha rlvab Prahr ]lartyu Erla Ereoa, lrrpi -
      cturlng patlh h! ilssk{ng uadyr. Slgn, aanL hdhsl noryub prury.
      Pa.Laaara rsn Utyaro kang nalur BaJa Dltya krlralt! karoranr nrntca
       garl lun&r.                                   i      -'



                                                                 a-
                                  19      .   rcl   1983.
-9-


        ffiffiffififfiffi
         57.


ffiffiffi[$H{ffiWF*fi                                                     h-."

       Prabtr Baankurrn ryreg patlh Hudhadarll (nrtlb ltaai.tr nlr rrtl),
Eg!hl8, r - SllnanlnS LarS putra Baddn Barukcthlr JaLarar krtllrr rdr {g
nrng t anS grrua Retna SlbcLtL. f,asarr ruanlpun utusan saHug [agarl Gu-
Julaha, utueanlpun Prabu Partana uo.gglh patd.h Srcnggebadra, ngatnrafcn
narala. Drpl narraJ^B ssrpurr tluupttaa dc.l'rg gdry Xata Ulratbal EtttsB -
Prabu Baslcoayara parlqg dbarnrh dhrtong patlh Srenggabadral uananl pD-
ccn yektoa putranlpun Prabu Partcna lngkans nala Dcsl Danar{l nrpena b
gcrsa de'.l'g Badcn BagukotH., Il,nen uyouanaken rr{.ng flratha. Patth
Srenggrbadra randlIa, nuntcn Parlt vangrul.                             -
        Sang lfata uuya dabwb lrlry prtlh Hudr'adana klncn Dgrlpaya e1rq1
nf 'g kang putra. $an4fta mrye b!,dhrrr . Solg Nata hrndur ngadbatonl ptna-
pag garra kangJ eng ratu kalall.h t L. Ibul Rctnadl.. 2. Doul Uagtn.
IfC PASEtsAI ]UAYI t - f,l Pati.b ngahtrakon parentahtlg Lang sLaunutr dha-
teng para llarya t L. Rtdon Baruteatu (putra nata gakrng Dovt Yarlu).
                    2. Harya Hanunglcara. 1. Earya f,lt'La. 4. hrye Puta=
               .       Lf,. 5, llncnggung DanagErara. 6. Incnggung Ea3--
                           -nylna   Dailt'
                     II.   TAGARI E    lt   DRAPURA         .-
       RaJa  dltya Pratu Ihgnlyara ryEnS puJangga dltya Rgst llrekr, rrllth
buta baJang k{n.'ya gulang-guls.B DLtya
                                          Teoel patJ.b fEf^a Blgcra. Irlg=
reaFg rlnonD$s r - Sil.manlug putra hlatlb Dltyi feF llagna Ln Dettl Ea8-

!11. Sarg Resl Uroka lrrykenS fagah nguladanlr glt panlt bd'&!,l. Patlh 11-
no! DJ arytangl.                                                           I



pERA{C G.qCrT   r- lJa{ya racrkea hdrapura kapapag praJur{.t Ulratba1 da&o
pcrug.   Parir denava Laaoranl gya Luldar nanJ{ng sanao

               III. PERTAPAT S A P.T A A R G A .
       Bcgauan Srt.tt"" db^arnrh nrl.ng kang sayah Palasga, Ilnen lguPaya -
alrnanlng kang rala Redon BenrketJd. GSra pangkat dsf$ Scnar fnrcng p6--
truk. PIntKi SEIAR r- Ing t ansr Pa]agara tabegel raselaa saLl'rg bdrapu-
ra tera"b da&g   porang. 'tfadya rrgckta           oarl tlnas.

                     rv.w(unruslrm).
       Prabu Partrna        tfnangfsu krrg putra Dcut llansrtl   nyusuB   lasuvltq!
-IO-

 alconrrLn8 Radcn Banrtothl, tratillgka oouanlpun patlb Snnggabadral latur
bt.ttb Prabu Bagukegnare kapalcng aarpl oranlpun Dorl Darastl. Oya tata-
tata bl4hsl ErUg lll,ratha.
gAfDHAfAX r - fng sanr f,rondllyllllo Dl.tya Esf.a Ergua lan nyl Do1rl E1gnf
         scrl tapernytrnrn nrvrt dr&s lanrng-a. $uang Xande turnn, anF,
         ackra lraka'lr! dlnandoran dadoa Jalm DdrrnSno Dl,tya faft Eagna,'r-
         varal putrl nanl Dcsl UlBlilIr donn DEvl Eaglrf f-ngglh innnl Inrtd
         narl R.tnr llItRIlTI nrnglng tlultah hrdhc3' Sarl kedhanbu srltE
         aatrLya LaDg neube tape. Sen4lka gya hrdh"r.
Kaoarttg, Donl tlaranl lan Uuryatl sa,ratBa-lar3a 'tggonyE rcnbagan tansEb
aulaya, cabab tlgt ang cafunggeL budheg. faabdaf rlontcn ccbug k"ry nqrbo
tapa, nanl pun $tlN0ff.ABA. lllrcng plrenbagenrng putrl hlcallb l.ngkang sari-
sl ruleya ulu, oclcng srngtara gunuJ ong lrtrb-lateh, nuntcn uunryl por--
nahr FB llaran{ lan lluryait" I hagyat nulya aari llnqf ar.
CAnDEAf^An t - Raden Basukcthl ncdheng tapa lng ue"ra, gltlngab'd.nl.ng hlg
       'rq)'l Banbang Palasarer Bya raranglulal. EafuDglta praptantng Dstrl
        HargFl lan lluryatll gell lafur nlruuun cnrnltar nrnglng kabuJong, qq
        ',llg rrraha (celeng). Katungka preptaFrr'g celeng srngkara, ugl ne-
        dya ndhcrek sndtai Daton vllaangnrr ur denlng oatr-tya katallhr tc-
        nah cclong nurlng, dsdt pcrong. Obtcng badlrar Jalna Ernulgsr Lrrg-
        glb nar! prn, $rnglrta. Xunton katarpl panrvltonlpun,
        f,asanr praptanlng 8cg1 Yrckal Dyuyun putr{. kalaUb rraur aabab nlg
        ton p+ngr{ttg punl}a gusttaipua. BasuLethl datan su&a, nuntrn pc-
        rang, Rosl ltrcka tangab kascoor. hrtrl ka,lth galt nger!-k, tolqh -
        badlrar Dltya Kela HaSrE 14" rasclal' Eagnt. lfuntcn aarl nfrhlng pg
        rang, Barbotg Palagara nglrpaoaken Jsrparlng, buta kakELth potab.
        Bsai Ureta kcplap uangeul nrlng hdrqrura, Dene Pal agata ryang R
         BacmtetbL  hnds rr{ng llratba.
CAIIDHAK.{il r - Int bdrapura Prabu Hagnlyara, dupl narpl aturtng Rcal l|r1
kae bilLb kanS'putre LaLallh pcJab'alcning rrtrlya lJlretha, gya rurlng q
tL nglunrg rrflg Hlratha.
                      V.ltMAru HTRATEA.
       Prah Brgukecvara Drrpl aouanlpun Piahr Partana laarabakcn lnj-
kaFg putra Dcrl Datrartl. f,atargka eoranlpun Badcn Ersrkctbll Palarane-
Surgkara I ori paDakaeano SrDg llata lalghrrg oukel Danl h'nartf nrntcn'Lap
dhaupakou antuk Raden Baguhothl. f,agarq pangantlptu Prabu Eagnlyan, 1l
Jcng praq a!uk-a[uke'. Banbang Palarara ruJa baratl nenpuh rungarh tc--
eah kapra@nd.hatg.-

                      TJ N C F B -_ f, A I 0 ll   .
                         : 19 nrl L989.
-LL-


        58.'          ffiffiffiffiff#ffi
fhilffiffitr$ffin                 ffiffiffiWmffiffi
                          I.   NICAEI   HANDARAKA.
         Prrh     Handrelcorsara Vang patlh Artrdrtya. fitrbgg, r - Badbg dbrrry
 tpm   Lnng   prtra nata Badcn Handradvlpc plkantuk prrtrnn{ ng Pratn BurtrE-
 {ye lnS ltagarl bryvrpurr (prttrtu ralfng yl&daff Battart rltrelol) tng-
 kang nad, D.rrl $:L l{lrrtrs. tfuglng kaprmdhutan bcbsla, gagra^bJr rnJud r

L. Jtnentn daha.al kagungarlpun Evang Bnha.
2. Jl-nentra englnr kagunganlpun 4n ang Ba;ru.                        ,



3. Jlnantre tlrtrr klguganlpun Eyuary lJlqr.
         gasta    lallbr putrt hrlyapure
                                      vau Lalrpar dc''rng Rgrf a Bgoillrrptfa
Prah Jeya Srngtua. Ssng   f,ata nrnton dhauuh dhatrng kug rr}rl patlb Artg
drlya lclrleo pyar nrlng Saptargal narabalon pcpundhutan purlla dhrtong -
Bcgauan Salutu. El Patlb aandllr gya bldhalr uganthl tulcnggung ArtrLal
 lan tuueDg3lrg Drfyand!.

                         II.                                     .
         Pratn Jaya fuDgkara ty8!g lngkang rayl patlh Jaya $uerka. [arpl
prrptanlDg rqf a d,ltya lng hdr8pura Prsbu Hagntyara; lngtrlg no{ye gabt
                                                                               -
yrDtu Prabu Jeya $tnglcanr rl.nangka J aLaran "ggcnya nedya nalog pettnt-ug
putra lrakal { [ ]ty. r'a'l a Eanga hn bnl ErgDl. salcr ng oatrtya ]rLratha.
         Rel-{ a8 }landarals' pualka baua"b Uag'arl Hlratba, rlb Prabu Eagnl-
yars parlng blyantur Jf.E krkalh nsne Batdha Saktt fuvln Jltr ftthrlEl ka-
dharnrhnn rbegal leh'llg pengantoD" JLn brkallh erndltr, gyr bidbal. Patlh
Jaya Srncrke qf slpargl kanttl ngorlg 'ued;/a.
BBBTIC GfGAr' r - lla4la Hgcdbarpura Lepepag ua{ya Mandaror.a, dedl. anl^q;ra.
Nangr"g vadya ltgedharpura kaeoran; gyr Dy{.pang Earga.

                        III. PERT                                .

         Eegavan Sahrtrcn      narpl oouanlpua utltsalr saLr'g   UandaraLa   H' patlh
Ar{adrlya lngkqng nagrabaken puldhrtan penganten putrt sak{ ng DlrrTuapure.
Sa.Dg tllhl gya dbarnrb nr{.ng lrong ua},ab Palararal klnen nyuyun pqlndbrtan
sau dhEtcng Srrarg Bsyu. Banbang Pa.Iasara oandlkar gya bldhal aryaneLarano
PERAilG SEKAR' r - lbutoD uana Palasara kabegal ragekea sa|c{'g Xgcdhanpurat
tonab da&a palcalara. tia4ye rasckga salt pcJah.
              "          rv.trAryHilqA[ ARGA-         l{ARItrA.
         Hyrary Bayu nanpl nyqhn{nrm {yvang Naradar rapdrlu pstfnS plraal
-12-
btllh tulur   Srreng Bayu !ry nagarl llrrynapura,        pepundhrtan astrg
calon bcgal. Ingkslg rcnghr patr|,b, narcndra furyrapura nodhl Dua.ug Prabu  -
l{andrakesr.rra apa bcnsr panccn tunggal trr.trn trah ryrang Baytr. }langLa lagr
LaDg kapatrh ngupaye peptutdbutal rrnghc trrb lltaou; nfb kedeb lngbry prg
y1tna.
        Eatunskr oouanlpun Barban3 Palrcuaz Scrar Gareng lan Pctrrrko !h-
tur ucdya nynuun ngarJlll J fnaltra da.bepa, rartrta lan tlrta. Suang Bq;ru
                                                                             -
ngand{kar bllLb Jlnant'ra trttsa yau aboton karat petral rabab Jflrntn t -
ttge vau mgcdlfun kasat notral nsrulg tteg karanrpun kl'arrya pratcndha
oya.b'ocalunflg J aran,                                                    -
        Enasanentcn llpang Baytt lngglh kaparcng pa1,l1g kalonggaran dbatcng
Palaaaral lnggfh punlka Bagod,onrrrgr wJurt{rg Jlnantra totlga rdlr lrlnu -
sagod ngrlaal lcalangonantng Wvang Bryu lnglcatlg DaEa KAIII BAR.[[. Balbang -
Palarara saga.hr nunten qyalctt kayt! baratl Lada&k kagcblat lng algla Ie-
drsr Palagarq bntal. Senar utrr{.ng sulL ngcntutr bstat lenrg alna, kq)ru -
oba.h, rrob ptraala saDya rcnta"h, y8rna OaJEb Sotu Bandar Xaga Kanotnl ElDr-
ten pcrang lavan Palagara. Uangllg gya kaFleab dcnf.ng {nrang Ba;ru. Sarta -
sagrh narlngalen pepundhrtan tnrs LaJuJWakcn ErtDg Xagrrl Drryrnpura.
          Saha mllb Efuang Bap parlng vlelll bl]fh nengke l-ng uancl pcngqg
tcn kaarak, ba4he rpnton ganbclaLa. Prarlls nonSb Palagara Llncn q)rlpta -
krasanae Jlnantra angLn, Brrrrl natr.k aJ1 l[Ol{IA TANIPAS. Iuye Paraoara g{
ncJang. lfuonya lebda gya psrlt uapganl.
                             V.   UACAru   }IANDARAKA.
        Pratu l{aldrclcoouafr nanpl rauubnlra Pratu Bagukossara lrn Pratrr Ha-
bearalal Harye Srt Artlr Dyarg Earye Manungtrra. f,atungka eovenlprm lqa-
bang Pa.lasara ngaturatpn kroagahanlpun Svang Bayu bab pcpundhtan: lfunten
ngrrak pcnganten Badcn Hendradvlpa rtbatcug il"gert Drryuapural karr151 Dl.tlh
baltr, ftbot nyabrang garodra.
Kncar{ ta, Jb Batdha Sckti lyrFg f,athr]Er ngqya nbegal penganten. Gya r.gtr
ctpta paaang tenrn3, torah prahtne pongEnlcn peca.hr kElg nlttb sarya rrlc-
lep.                   nulJa,ratalc sJl UICttfA Tfi{fPAgr kadedat ana barat gg
         Banbang Pal^asEre
dho tetr'lung, tonab Lutg klolop BorJra kaontat rrLng 4hrratan.
         T'nuntca palosara ra, Barya Hanpngkara. nadosl lrqng pasF4g tcnrng,
plnangglb Jf! kd(affb, ngaku utusan aaLl'g Ngedha.pura ne{ra rraJtyr po
                                                                             -
ngantcn. IoJeng clados pora4go IIarTa t{anunglcare ngrotc puaaka fianrhrrar Jln
Betdbs Sektt latr Kathlte Lauoap Mantharal oarell,Lr dsdl tooro XuLya ksdu-
nrngaken tng gletJc oanodra, kt-uen tunggu scgErar vfnarab Ll.nen parlng q*
Dya4g paluJ a urLng qdbgah J alla. lpa panuuunc Eanungsa, kaleralgatrr qf
paya antuk kaJcn lan kaerlngan. Sonton sall Lltlh palna ral:l.h lrtng hryyg.
plllao
-u-
    OAXDHA4AX       t-
                     NaSarl Drryuapura Prabu Baratnasa EyaDg putra Dcrl SrL lJl-
              ratna' Xanpl rarnrya bcran caltng llandaralca Prabu l{anclralcrratar-
                                                                           -Haruqgh
              Pra,bu Basukcgvt!8r Prahr l{ahoevaral IIarTa Srt ABtl, Earya
              ral Palaalto' ryrry pcngaatcn Radon l{andradnlpr.
              $lnarryarr ranrhnya &rnng Bryu, ngatbga.latcn Jlnaatra dahane, -g,
              nrta dClsb tlttrr turlD Bqls Drr5ruapura la. Handaraba Laabn humn
            Suang Bayu,
            Radon lhndradrdpr nrlyc }adbaupaton ptkarntfllc Dorrf Sr1 lllratla.
            Kasanr pangaruhlpun Pra,btr Eagnlyara hyln Prabu Jaya Sunglara da-
    bb patth Jaye &ruerkal nr4ya Byurur Daul Sl lllratua. h&g prug saqt-
    alukan. Prabu Eagntyara DoJtb deulng Barbarg Palaaara. Dene Prabnr Jaya
    erngkara karcgtrr &[a lunoJar.                                              -

                                                                 a-
                                             f9 ncl     L98t.

              r   i r tr t r   r'.tf$$t$$tl$llllfi+ll$lltlll$lltltl$ll*   r*   **   r

                  5e.ffiffiffiilffiffi
 ffiffiffi[$hilfl$tr#T*F$H                                                              H-
                                 I.   UAOARI H A   T DU R A .-
        Prabu f,unthtboJa uyang hlg putra Raden Baarlonthlr patdb Pralartl,
ts ddtl tuneuggrrng PraplanrbElco llarpl rawya kang cyrng narendra trrudya
Prah Barata. Rerbas t - Badbc dbiuplpun Radcn Bagnluntht plkaltuk putra l{!
ratba Doul Bandbandar{.' nangtng krptrcng pauartoo blll.h Sang p11td ugl U'tl
nar rqf a dltya lng Gtrthve Prah (brrcandra. Prch Barata, qrntrn dharnrb pl
lgrnton enggal kaaralc dbst rg Ulrathr hcrarbn. Ssng Urta &ltelboJa randlb
gya   tatr-tata        ngar.ak pcrrgantrnl b!,dhar.
              Sug Prabu EurthlboJ a kundur ngadbaton, plnapg. ksng gatsa Lang-
J   ong   ratu Donl hdragrl. f,uya          brJ anr.

                                rr. lfAclnr o r R ll, I r I .-
              a dl,tya Prah Goraoandra Dyang kang rryl Isksendra ElrEhllalta-
             Raf
ka Prabnr l{ttyc trrr.lh4. EShrS t - f,anrilnan blyantu nenptrb prang Ilretha, -
Prah l{ltyalordba datatr Pururr rabrb runro, kabaeab Narcndra lll.rrtbt. Pranl
le narug adtnbrnl eaklng Letoblhrqr nggonyr Prabu Goracandra lrse ngrobat
D.vl Bandha'dtt'1.. [ulya rlyagr uadya rarclaal bldhEl rrfry fl16tbr.
PBRltfi GAO Ur. | - Denava Glrllava lan [bsblrant*r kepapag bstsrn ]lenrtrna
       aulaya           por&ngo Denava karcgcrr nylrpang rarga' lrnl|.lg yrtrl,
i*Ut.                ^":"
-v--
                    III.   PEBTIIPAtr S A-PT     A     ARCA   .-
          Bc8euar Sakutrou lyang uryab Brrbeng Palrcrra2 B.Ulyaca (putra-tr
h!.naaa lynryd.&ub!&t-SaDg llllil no{ya JagoDg prngantcn nr{.ng ll!.ratbr, LDg-
kang uayrb rcrlaathl iaprnalaufDlr hr.lhal. FERANQIEf,AB r Uadya ragekca GlIi
lala aarl rbrbogal    Lng   nargtr dE&A prdrg. Dcnavr saFl pcJah.

                     IV..,                                              '




         Pratu Erarera Dy.4g kang garcr s.l.llB lllratha Dcsl Banrratl ihfrh
putra Radyan Pllala. Ronbat t - tlnLrbcfs! kang rrlr Nata Ulrathar qlum
                                                                           -
ncngl nggarya lrsa gadbaL darel lanht. Qya tata orrroga hrdhrr mgrrul putrr
Lltlh baltE. Egg45&1r lanrihrJr raLi.B pdua &rnrg1 gls& banr,b fllrathe, Pra
bu Easra[a nra, ang barlsan lallrg 01r1]aua, Pratn Goracandr:a nedya ngrobct
DouI Basusatl, touh da&s prrng. Pratu Eagrrna karranr &Ia lnlalar ldry
flratha.
                      v.NAoAru      UTBATEA,-
          Prabu Bogukrsuua nyug nrrastpub [ata Ho,rr,ang f,anrlyan Prabu Hala
suara nluab Prabu Dhanrdcna, BBr, Salcutrenl Banbcng PalagararB.l[lrrlt-,CtfQb
iranrlaran.:EC*fS,t:rNgrasl pengantoB sa,klng Man&ra dereng dhstong. f,acan-
oouanlprn Prah Hasrans eagarsa putrcl ratrr rananl lontes pancalara kl^eyan
RaJa Dl.tya tng   Glrllasa.
        tan d?,agu pengantrn llandura prapta; Baden Banrluntht nyalg Lery ra
ra Prah f,untblboJ r aabr hry oysg Prah Barata. nusgab Raden Bcsulonthl-
Ladhrtpalrn antrt DoYl lsD4hrn'hr{.
         Bcgauan Saktrtrcr. ratur dbrteng Sary llatr lfbatbar nyunurten Jodb
uayebntri, engLat, Rrdcn Ulyara putnntpttn Pratu lnbbalr E*|lS f,agarl f,arl-
purao Prabu Basukcssera ragah ngSddc putrl trah hrrtaorrlta, rnyeye or
rargL Prah SrC,kala, nar!. Devt lfagtutl, nrnglng ugcr tltyaaa ragod ngundrra-
krn parangnrtg salr{ng Olr{.laya. Sang ltlbl Ea3ahr uuntsn sarllblt klayan :--
fDgkarg rayl Ulyara ncdal qf aule napagakcn nongaabo
Iur oaJrrel r - Prabu Gorrarndra ryarukr,,Radcu,tllyaea f"S!."tg EtJo',g DgEl-
pll puealrd'rlng karg rake Paraearl nata ssnJata UAIAIAXIT katanataken Gora-
candrr peJ ah. Pnbu l0tyalcs4ha kade..qtan Prabu Bagrlcauarar nuntca dlpun
&rk!d kathlh-k8th!.hr ratant Xltyakardha natur tobat'
         Badcn lllJara nrnten Ladhaupalccn antuk Doyl. lfasbtL.


                      *'n     tot   S;i
                                                t et   '-
                                          Fel
                                                                    ,

                                                                    I
-L5_


          60. LffiFmnffiffi
     ffi'ffiHffiff#ffi$ffiffiffiffiTfi
                        I.    NAOARI   I{ANDARAEA.
         Prabu lhndradntpa ryang    patlb ltryrtna. B3gDtg, t - SanB Xata ttaa
uylrarl hlg garra Dovl $rl lllratra putra Prah Baratna{ya t4 llrrlmapura.
( Ucnf Sr1 lflratna talPur nSgdrbr nr ) . Nogt    rcnt,dn ParangEuka r1| a dltyr -
                                               "a
eaLi'rg [agarl csndhl hmtqll Prabu f,.Ia Dtrl &s6!g r lDgklrg ne(ya lgalruna-
ken g'ng prarcsuarl. (fal^o Dnl lgvara. prurlha putrrnlpun Snarg fayata).
[strngka rantbqyr kang ratr'nata &.tbguosl Prrbu Dt'anadorar lagah blyantu
lg{.lsrlrnrng rayl. Wa bl+rh-r pacak barlg.
                      rI.UIOIBI OAIIDf,I           BUllt.['LA.
         RaJa ditya Prabu fe,la Dnf Aouerr. lyang rayl lpe Raden Jaye f,unan,
Barya Drartballrael petlb DLrZadrattba. Rsrbes r - Xe{ya rbodhah Handan&a
kanthL erana ngrebat ganranr ng nata Prabu Handra&dpa. Oya budh-r nerpuh pg
la,Dgo PE4AIG A{G{L r - HadYa Candh{ Buntara canpub Pra1'' lanan bab }h,'darl
ka kanthl aenapatl llata OltLuguesl Prah Dbanadeua. Uasana Jayahrara la!, -
Draatba"larar kapren, mnton ntndur.

                      III.PERTTPTN     gAPTA       A RG   A.-
         Bcgaven Sakutron dbarnrh urlag ksry uayab Palaeara, kLncn bobantr -
dhateug Mand^erata. Sandlka, uulya panglat rgrntbt Sersr Oareng lrn Pstrrrk.
PEnAilC S.EF{B t - Denarn Candblbuntala nbcgrl SsDg Bagug, da{ya prncalara. -
Para raseLsa   larl   hasoran bubat uanrut.

                      IV.    Nm.r8I                                t


           Pratu Mltya Eardhe ryalg kEng putrc Radea,dltye IILA DI'U I,AUACAI
patlb faLa lfarang Iaksa. Reublrn s - Ssng lakcendra nedya aelah kEprabou 8u-
mantl ksng putral nq'g{ qg dltyr Nl]^sdsdl f,avaca dereng puru[r ftbot hEt€rr'
bcn aupcna plnangglb yldadarto Kalg nara nuya dharnrb, lngkang putrra tslncn
radoal grl&dad rau, lEbet o].!.ng;-elrng paqfenengantpun punlla takrlb ttrb--
1ne f5;'yang Earuapuroa (lauata). tralg putra gandlla, gya panlt, bldh'lo
CAIDEAI.I{ r - IDg tfa8e }'|.[NTIAXIA, pnten sl&darl slral. Ne'gBt Detrl lE-
           ITA9UAIA putranlpun Svang Suatdba Nl.t'ya. Dltya Nllaalcalt Karaca S
           pl unlnga uldodarl rlranl gya nyldra IACA kang kelpal klayin butl-
         [Eo
Kacgntta, drpt SaDg Dcvt purna. saEng         alral, nedya buaanar. nangla kaoa da-
-16-
 tan nonton, aunten nnnglr ratltl nadosl. IaJeng p{nar€glb Dttya Ullsdadl f4,
u&oa; ngakon nanavl kaca kEbektr. faaunri denlng SsDg bsl, mf^ed8dl t!fu-
gi narrngakeu ugor SatU Deyl puru['lcrgann.
           fad.tlfuk rpntoa gcndg.a n8!4, ruIA SU[.A f-Dglring balr13ekga tlr89,;-
nreJang dltya Xrladadl, Kasaoa.h,tn pru8. Iatrrngka praptantra nelUrry fa,-
lerara ryslg panaLauanr rfuah k .4g sqry& pancalara. Drpl rnra tehru-tt-naF-
rdtr DLtya [Ltadldl f,araca ngehsn fsru treb Enrslg Earnapurnal Egnal{ka -
rlnargh'I alcNdDg Pa^la,sara turtln kaalon tt&Dg. llasrnr Balbang Palrgcra te-
gah nbtyanhr prangr mrntcn latal df CISUU0. Oandarsa RaJa Sra1s ngDuptrt
lJr labandrl ratur tobat gattr cagah gutdtl nrtrg Banbang Palraara 1S er-
hrf-n$un. Pa,lasara Lodtryt nrnpll rqDgttrg ksntFt JanJl ycn plnrJu nrndbaag
rrlbct, Lc,l.h purun tctulnng. BaJa $ralt san&lla.
           Dctrt llltyaouara ntntca kaparlngeLen rlnqngta, gsrya dbrtcqS l[.tya -
lfll^ud8dl Earaca; gya rarya pcploaban. Polaalra trua lrt-ag l{a.ndlrata.

                     V.                                 .-
          Prab ltandradnlpr nyug rara raraeqluh Lng Duyrapura Prah Barat-
ra{ya' tur.f.D raJa tllratba Prah Bagtcauerra da]ah.Bsnbary Palasara. Sadaya
rau aarya JagoDg olralanl turdn cablyantrr {ng hga.
          Tan dangu garr a nsta llandarala Dcyl Srd lflratua, brbaran rlJ ll
                                                                             -
dhaloplt. Ingkang prlya ptnrrlngan lcaErolh Radsn l.l A tl D B A P I I I, dono
lnglrangpntrt pharfnganuerangi Der.t M AU IIBAREgI{ I.
          fasaru panga.utrklng Natr Ielsa lrg Canihr hrnta.lo Prabu {.I. Drl Ag
Bana, tlnb,ilbeban donlng Banbang Pa.lasua lDghang nlaata ganJ ata IARIXAI|G, -
Kala Dnl Asvara peJ a^h. Earya Jaya f,urara tuna.J    ng,tngsekake! 1nrtra lata
                                                   "r                             -
frgf.,ng talglh alltr lala DIITA BlEASllAlA.-


                          TI,XC-&B-r- EtIOU.
                             ,. ?O roj. 1983.       :
- I7-


           61 .       ffiffiffintr{H
ffiffiffi[$ffiH]ffiffiffi                                          Hrnn
                        I.   XA[ilRI U r R I T f, A .-
         Prabu Basukrrvarn ryarg hDg putra Radrn Begukrtbt trn BagrmS*.,
fulah patlb lludha Dulr. Rqlbrr s - SErt Xrtr arsa rcloh L-frrboD grneltd.
lnjkary putra na4yan Besulrtzhl, naryla8 nangLr sabtbardprn rrlalcaraletcn
lqrrrnt putrr Redcu Baarndrn pltantuk putrrnlpun Earyr HuungLarra faCfrng
ucvrngl D.Yt H A L I B B A T l .
          fatuegfa oovanlpun lnghng rtyl Lrya t{a-u'rghurr'ratur b[fb lng
hDg putre putrl Dovl llaltbrata slna. Pratu Brgukosnrra gya dbarnb rr{ng
krtrg rayl Pnrlu llanerlyr fnf Qanaan rylnt Badrn Baaundrn ldann ngupryr -
atrnant-q Dovt llall,brrta. 9rndllr gya parlt !1lrr-r o    .


          Srng Xata ltrathr nrnton bldhd rrlng urnr Pandrtlr lodlr pamng
pegpgplan nyopongl sato rrtrtnr kanggc plrta rda Jnnencng.''1rrg putre nate
Lug torbr. Gya tata-trtr budhrt rr{-ng ralr Pandrkl.

                      rJ. IAfiARI 8rt{lfDL?URA.-
           Prabnr D E i A D I ryang pitCU Dtr3r Dyabalr oaba dttyr frtr hl
Lab!,. Rcabaq. t -'Sc!B [atr'kopengtn dbeup Lfryan Derrl Urllbratr putnnlpun
Earya yryqngkga lng lllrrthr. Patlh F.rta Dyttlalr Leutut ngabretrn D+ua-
J.e pangluar nr{ng llLratba. Srndlkr 8yr badhar I dcne Prabu Ibradl ugl nr!-
totr rqr'gkal nc{yr ngcntotl Lng rdarrl Lltb l{lrat&a.
PERarc GfftAi' r - lla4ya Sluandapun krprpes ua{ye Ulratbal suleyr-tng rrl-
beg dadog prang. lla{yr sluandapura kmcsTl aorbpangan rirga. i,
                                            ',
                     III. TTCTRI CAIDARA.-
          Preh l{anerlya trl Raden Beguadara nra pnapts Lng &edbaton (hnCr-
rlr sak1.8 [qgrrl lflret&a" Renbes r - Eang rarl Rrsl llanoabact lundhrt ht-
trangan brb glrnsnlng Lgrg uryrh'aalon'nrnhrl Prtbu Haner{3rr nttur blllh -
ssgah agutrdlDl. Kstt&gka coranlpun kang nayah Banbrng Pa!.asara lrn Sclrr
Gelong PetnrL,l lrtur b!{h ne{yr grblyantu. f,untrn Parasua pUurrhan !tll-
pala almadng-Dorrl Ua[bratar sdrdltl laJcng bldbol.
PERAXG SEqrR r : In8 torych uana Banbang Pal"arara kabogal denaya alann, -
ds&o prr!8. Raeoksa peJrhr badbar Sfvang [aradrl parlrg nlalk nrpa&a Baa
bans Palallra nrrul lngLing uvc,' Prabu Beaukesrara {tg pegrogofan rlana Pan
dcld.   Sanallla nuuton pangtat.
-18-
                                                                       ':
                    I% utxl gqRLT_B&.BuC,
         Gandarua JsrJ   atla frBg nra nyldra Dcul llallbrata, Dslglng
                                                                    Sang qE
ni dercng Lapercng ngladocl.    Kad$g a^4.! grHng Gandana JlDJatrap nrl qq
nl Praril ntcnutaleB trng ratal rboton dlpru glga raJrb turLEgr tmahan dap
dor pancatart. Doyl Prarl karnnr nulya kang rska dlpun gaHr da&r ll,con.
Dcne Dovl Ha^tlbrata dtpun sabdr do&r Dlglo Doyl Pranl oucad; lacut faJcng
qgoyst D!ga; t'ngkEtrg tomban na{1.n9 ssnr Pcndcld.

                    V..:
         Prah Baauktssrn ryatg patth                          [ata dbanrb dh*-
                                            lfualba Darna. Sang
teng para vadya klnon ulvlt nycpcngtr     Londr-hce{Dr gyr alll tulrrrdrry. fr{3,
.tak rpntc! lacan ngoytL Dltrr racan ngaluk tlngrrrangan para Harya arngtlg,
ganl kapra'n.
          Katungta rorantptrn Barba'g Palasan lan panakarnn, aablyrntl p*
nng garyl rybpaacLcu puraka eanJata IARII.UC. l{rcalt UeOlai Gandrrrn Jan-
J atral dene nrgr badbar Deyl Yaltbrata lal cng krtur rrlng Slng Irta.    nu!-
ten gall kundur dhatong lllrrtbrl gandarua JaaJatla nuhrtd..
CAllDgAf,A{ t - rng pand,Iupl tllratha, prah Banrkefirsra Dgarnntcnaksn plata
          rala buJana atdrrylnrl aartd dbanrb dbatens para rqlt blltb !rg-
          bang putre Rsdon BesukothL krJunencngalsn {ata Utratha gungrtL
                                                                            -
          bgkang rrrll JoJuluL Pratu BAflIIETEI l.trgglh Prabu Barqratl.
          Deno Radcn .Banrndara kadhaupatcn' klayan Dcsl tlallbrrata.
          f,agErtr panguuklng gendanra Ja{ abal llarya Hanungkan nrrlng do-
nc gandarrra punlla flgkElrg &k lng u'.1 nstr DyldqE lngkang gstral ruengte
nyldra hry putra. f,unton drdos prlng ralor Harya ysnrqgllcara ngastE puaakt
Hadbrrar gandarua JenJatre koraap dr&r tloto
          Kabngka prrptfry Prah Dnndl lng Slrandapura nyunrri Derl lr8l|'hn
rrtal sa'ng [ata lltratha tan nrkr, tore^h drdoa pr.rrng anrL-arul&Ep Preh Dc-
crdl kaplkut denlag Balbang Palasarrr tonah uunghrl dE&s kabryah llratba.
          Prahr Baeukcryua mraten bldhr,l'Ol.tuog Por4epan Sapta$ar pcrll
prnnrlta kaaarpurnan nrllg Beganan fanrnqyasE. '


                                                      a-
                               2t ncl     1983.
_19_


                 6t- ffiffiffiHFHffi
                 ffiffiH                        fi{ffir*wffi             I




                         I.                          .-
               Prabu iesuLothl ryarg   rrl (mnor fUr) Earyr Prah Bantpatu frgstt
    Ila:qya f,latarrl patlb hdbadanr. E3lD!& r - Satt Nata katdibals dcnlng .r*
    Lrtrg cyang rng Hcdha'g f,aruyrn Pnbu Xahcgurri, krmna nsdyr ralrtrerrk3-
    kcu karg parrn Radoa Srt Eannal plkantut Dctrl Iunl putr"anlpun r*fa urnrDa -
    ;alrr ng Xagrr{. Ngupaptrvr Pntu Kaplla. Nangbg vckdal prrnllr Radsn H, fatr-
    ya ncdbont rursa s.hlo8 Hc,rhrrrt'Karulyan.                          I




                SanS ilata gya tatr rauoga ncdya budh-r Jagong arblyentulrdng [rgl
    rl Xedhang f,amlyan. lfiroalra lrrndnr ngedhaton, plupag lngrang tarrr trffcng
    ratu   Derrf Danartl putranlpun   Prab Partana fng GuJurala (faUof^a Srkct).

                        II.                          .-
             n8tr racrn Prabu .clnga-E rnarl patlh dttya fafE Iltalpal dltyr Hrr
    sara !frn8 patlb J aua Rrden DLbyrurtr. &1jlg& t - SalB Nata nedya Dfgrunt-
    ken putrl Xagarl Ngupaplaua ritnaJanlng Prab'Kapllr1 Donl lunl. Gya bortg -
    lopit hrdhll nglr'"ar ry'lng Xggpaplava.
    PERAAO Gffi4& r - Ia{ya hrsala Iapapag vadya Utratbal grrtayantlg rerbag da;

    dor pcrang.'lla{ya rageksa hrrllca karoranl narJfig eenauaoa.

                        III.   tAX+ li B E N P F A I r    I A .-
              Putrr, HedhanS f,arulyan Radcn SrI Kanua oungLana sabrb arra LaChc-rg
                                                                         I



    akcn pltantuk Dovl lv'l'atraJ"+tg rala ueDrtEo Kagugul Selar O!!,tug Petrul,
    lngLug tautur dcnl.ng Ecgaran $akutrel ?ncn ndbofckahen Sang f,ugure Ht-
    dbeng f,aruyan. EE&AE$|$[AB, t - ArrE hrta alasarr nbegal Salt Baguap dadyr -
    pancdcarel dcnbva peJ ah badhrr HryanC hprlt IDJ Bbr parlry trtlll ycn Denl.-
    Iurll punlta nrllotye lrg vrrrrl.                                    r




    pAilDHAffX   | - Ugl lng rdra  f,roudhayans aDr gsndsna nall Gandrrna Sena nc-
    dhcns pergantcn cnggal Llaydl Bctna Pamrnrnl nuiSlDg dcrcng rtnrt. Rctna Pa-
    nurun Lerrh dbatong gcndhtryl plnrngglb Radcn Sr1 f,anna, dlpun uub-anthil.;   '



    Rctna Prnrnrn Lagct mrnten lurqtar ngranglul Gcndafila Sena aarvl irrrsrrbat -
    lc!,ncn nclrrrl grl Kansr. Gandsnra Scna ruraoo blngabl nrlya rour-rsrr badhr
    rral aya Srl f,anva. Drnugl Dgrrtanc Sary f,unrnal Gandanra Scnl rrnorbrh sa!-
    nl ngaturaltn ptnurnrn dono seng Bagut lrut mgcd ngatutalcn anggentpun e.s*
    lahall.

:
-20-

           Srlltry ruraoo kapotangrrr budlr plullr Oandarna Scna B6gab rablyqg
 tu Larcpot rllg SrL Katra. Rrdon Srl f,anya nuDto! kabopong reset lng gegara
 'lnga}[ ntJudlpun Devl lunt trl"tng katcblhlr. Drpl Srl Kanrn un{ngl lrnrn -
 Dcvt ltrnl erkalrntbry eullatyr t-ng uarnlr Sang Kuauna rutaor ]'egt.
          Gbndsnta Sona ngaturahcn trn4ha prnarlnab arruJud SELA TIHPURU lng-
 krng pf$Ja eeatptane dadl. Radon 9rl Kanua laleng hrndr nrlng Xrgarl tr{cr-
 dha.g Ealulyanl done Gandanra Sona auntou rcndlong k8!g gassa Rotab Prnrnrn

                      IVr                              .-
          Prabu f,apila ryrng patlb f,rplgalba, tulcnggurry lfaraayr,l turenggung
SopeSnr Parrrur. Blthl8 t - Badhc ilbaupbg Lang putra Dorrl lud plbntrl ra
J r putra l{rdhrng Kalulyan Rrdon 9r1 Kanrls. Kasaru dhatenglpun ratu lscgn
                                                                               -
Prabu ^1lnga f,cryarl Dyuyun nst'Dt luDlr Praht Eaptla tao arLa tcrh de&r pg
rrng. Prabu .ql'tgr Kcguarl nrJa pcpctcngr Prab Eaplla Dyant kary putrr Dorl
Iurl kabokta nganbara nosat ulng l,todharu Eenu{yan, Prah SLnga Ectrcrl nr-
Urtl.
                    'Vr.-
           Prab Halsavan lan Lrng putrr rantu nereadra tng Clr lrysegl Prabu
UlanercJa lngglb Dbanadcua garvrno lbvl Srl.kanl, nanFt rcvenlpua tnglcang ql
yrh naJa tllratbr Prebu Banrtcthl. fatungLa muanlpun hlg putr:a Ra{cu Srl -
Kqnra lan prretranan, ratur lanrn Bagab kadhaupalea klayan Dovl lunL lng Igg,
paplrva. Sanf, Natc nyqng para lopuh Earl tcga lng plnggrllh. Easary pr:qlta-
n{pu Prabu [Epffs htr Dovt lutlJ'r lahr bfllh kabtrJrrng-hJung {eir{ng r1tr -
raorn Prabnr Sl"go Keryrrl. Prabu Bqtrkctbl dhasuh dhstotry para r      lincn
rapagaken reagaah, aad4ra candlta nrllta hrdhal.
           Radcn Srl f,anra kaehaupatca prkantuk Dctrl lunlr nrntru Sary f,uaue
nuJa ScIa Tlrpunr dae; teral aarl katarglung eudah, nrntcn ktrrarta !6lg-
ngcn pongantou kalallh.
K,acarttl t' - Para harya sall carpub praDg lruan vat{ya racckaa tFg hrruta.
Prabu S{rtB Kcsnart prlrg nrLct tqndhftg Prrhr f,aplla. Radcn H. f,Jnrt nrJe
gela, tl'npunr dados oanJatap tataralaLcn kang fagia .pratg nrhet, toreban Pra
bu SLuga Ectuarl          narcndra aakr ng nrgar{. KII|DEAXI prEtn SBIADEA. Dc-
nc Prah f,aplJ.a badhar narendra hlng raearl flNDff,lPURA prahr PfnUAf,A. Rd a
kalarrh mrntrn katur ur{ng raJa Ulratha Pratn Bagtrkethl.
         Kararq lpntcn pandhlta, nera Bgn. f,lrfa Uaeam ratur Dgupaltr kang :-
putra h'thr'rg Nlrnals Reell lngkalg mqtlng rrfDg q.Rg Derrl lunl. llunten el
dhlkn-al katg putra Uanang lllrnalarcol llyoe eallng anggddng Dcttl hrnt.
         Prabu Basulcthl nrlVa parlng kaadllanr Donl Nlnalarernl IaganJcn
kcn dhatong Pmhr $bandha. Katungka ovanlpun patlb Dludbr','Ibtral letur bl-
Ilb lDBkrrrg garya ksrgJ cng ratu ltlratha Dottl hnartl reda lartsl nanilhang gg
rah. Sanall,ta   guggp Prahr Ba3rrkctlt Sla'larndur nrhg tflratba.
                                          t
            Drnugl praJa Ylrathar kranahanlpg ganr nlya Plnarl-putnlo Slng        -
I Uatc ltlratha fanglung nrnglavir sabeb rstpun kaplg lrllb'krtfht grtra.
                                                                              -
-2L-

             lry unl k !g gdrya DEvl fuboktJ, atral a'.{ rg f,l Patlb Uantta
           DuL
sauar€tr lngglb geda aratgl nandhang tnl"t t. Salangkc keci,lan katrlnjn rar-
llhr prallla gya dbanrh nrd-ng kaB rayt Barya Prabu Ba^orkesb bgdtb llrrxra-
Klstava llnra Juuoncng sdcll nata lttiatbal d,onc Sqlg Pr.ahr ncdya Jcngkar ng
nuuun panar'lqg Bathara pLnartngina         pclthl J abr lcrana. Itsrya KLetaua ratdL-
ka, gya nguntapaken JonSLErf-Bg       flata lllrattu hangayan-alrlr urtrEo

                                                           t-
                                     24 rci   1983.




   03.
                                                                                     I
                                                                                     I

Fffiffiffi ffiffiffiLJ[.{HT
        HLJ                                                                          !
HTMT                                                                         I




E-Efr   E    E    [J["{ #ffi$ffiffi.#tr$                                    l! E-
                     I.                               a-

         nEtu vaF L tlarya Prabru Brnrkcetl-lngglb flarya f,Lstasa Eyang pat(t
ltudha Daru. Renbec I - JsDgkarlng lraqg slnurnrn Prabu Baarkethl (frgfr'rS r!
ks) nglugaa rsga nentn karula bengcsthl peatllnlng J atubara. Hangba Prabu
Pratlpa lng Agtlla bansknng. Pra.nlLa kl' patlb lclnon paoelc barl.r ngrnthl pa,-
ra Earaa : Eerya lta'ungtarar Harye KLtqks,r Earya Partqla, Ilarya SlDgkrra, -
tunenggung Hag$ranrdarca tuvtfr Dapaaaranso llttoya alyage gya budhal.

                    II.   IIAfrARI   ASTINA.
         Pratu Pratlpa nyang kstrg putra nsCbn Balrka bvln Raden DeuadLl p3,
tlb TanrDBgBo Renla.s t - SonB Natt no{ya nbalela, datan purun kacreb denileg
Nata Ulratha. Itmnteu lra-g putre Ballka lan Deuadl. kl-nen ncrpuh pratg dhl
tsng Ubatba. Sandlka gya builFel.
PERAN9 GIOAIT : - lladya Agtl-ua, carpub prstg lnran radya lllratbal dcdrcg. Sf,-

8c3.                                                                             r




                   III.                                         a
                                                                                 I




           Begaran Sahrtrer nyarlS krng nayab.Banbang Palagara trytr Sclar 0s-
rcng 1an   Pctnrk. Naupl oranlpuD ral a putra Ast1ns Rsdcn Seatanunrrtl, Dy*-
                           rata Prabu Pratlpa -ggorya lbalgkang rrtng Ulra-
revedekakon karsanl.ng ka,ng
tha,. Sang Ufq dh$nrh, bllth prrn{ !s praf,n.rha bedbo cupct kaprabonlqg llata -
Astlna. Nua dharnrh urlng S,cntanr klnon nungtul rthatolg Natc llfuia,th;.
-ZZ-                                    j



          Nuntcu Radcn Sentanrnuttl Dyut un ngarpll panarrasan badbe LalaDthl
lolanar karilan nrntcn paltt nrndurt oera-sr sekef. ! - Ing tengah vana RE-
dyan Seutanu kabogal racatrr dados perang. l,[aca^n pcJahr badhar Sruang Hata-
da ngalelbana rrlng karaanlra Sang Baguo DgBonya arsa nurghrl dbatcng Ulrg
tha.
                   IV.   PERTAPAII O   I   R   I   PURX   A

          Begauan ilInXALA 0IPTA  ryang kr"g gutca REITA ADRINI. Rerbef I
 alrnantng hlg putra EilDIIAIG ADRIEA kalap rng f,edtung Janrna. HaDgLa ron--
 tcn uangaltd.ng Jauata, klnon pd,arab nr{ng Resl'HAEUSADA fuigkarg uapap hlng
 yan!,. S8!g Utku g:yr pangkat ngupaya duuuglng Rccl l{rhraada.
CAfDqA[dU r - Ilg uana 1rp8gr11 Prabtr Basutothl lngLalg uua poperab Besl -
           Mabsadlr narpl aovenlpun Begeran Nlnala Clpta nlnta eralra, cfuql
           bfrg kang putra &4t ar8 Adrlkr. Reat Ualusa&t oagrhr gya bldbaL -
          nrtng kedbng Jasuna.
Kagerlta, &rnugl lccdhrng Januna Salg HrlusaAl gyg nggogoht b.rlr,n8r k..tbl,
kaeloLan astatdpun dados paltJaltg. Ifunton arylsl q{.'a kcncata, nctra kuttb
ltuntea kasldblJcara badbar nrdhang Adrl}al gpa rlnanghrL de.lng bDg FslE -
Nlrlara Clpta sarvl ratur dhatong Rcrl t{abrsadlr btlLh pun{ke anrh{pqnr
          Katungka rarnrhipun Sruary Naradal padng dbarn& larun hdbalg A-
dllkr pun{ka pcothl Jatubanialpua Bosl }lahraadl lngkary aeJatoalpun Uate-
l{lratha Pratu Baskethl. BByr [lnal^a0lpta ngulungalen kang putrrl krJ ahr-
krara Prabu Baguketil. ( Bacukcthf le.o eedhrng Adrtla punlka glnabdr peatl
Jodbo denl'B hrvan8 llaradar sabab tunggf varra, tuuggfl oaal, purruEa, dl
ntl fEr trrnggtl na4gga. Prrnlls nrntou pl-narrqgan JeJulltc Prabu DIBOIBAE )
          Eararu muanlptrn Barbeqg DRASAT lstur Salg ltlta btlth ne{ya BlYl-
ta. Paguvltan tt-uarptr gya gad*ya kalcant'hl lun&rr nrl'ng ylrathr. f!+drf -
ronten rng ratga kabcsat Jaran,naFa BAsUlilIlIDA, dadye prrrg. Jaran pojahr-
badhar Batharl Yllutqra. Mlrnton partng nugraha dt'rtorg Prabu Bcdultttrl, rfo-
J ud UAIIIKM IIXJOIIAIA t.ngbng eavab. rarea sulakaana l-ng rarNallggg1o

Nunton Banbang Drasa plnarfngen neya}a dontng Prabu Bernrkethl klncn rart4g
akon kang rayl Earya Pratu Basrkoebr (Raden,'lg.rteya)1 aandlka nrntsn p$ri!-
kat.
                    V.   NI&ARI UIRATHA.-
           Prahr Uslcll llaryr Klgtrvr (Banrkeghr) narpl muanipnn naaen Scatf
nururtt lrrgkstrg paarah aaflral gya tLnarpl. f,ituDgka muanlpua Balbang Dql
ea ngatrraken rasala sal"rng Prabu Baankethl.'lfuenya tlnpllsal Earya Pratu
Bagukestu gya parsntatr dhatcng pare fh4ra kinon uapag tunfurfng . ng Uata.
I}'rggate Prabu Basukttbl sarlluu hndur rlang ke,rhaton Ulrethal srrla nyarl-
yoaalccu blarpahan{pq'. rrltdt' ca}l.g nenba kanrla ngarrtos antuL Jodb ED-
dhrng AdrlLE. Para kEabng s6nl logal nuntcn ngeturaken panbalera.'lFun rala
Aetl:la. Prabtr Baguketbl gya parentqh dbateng tang rayl Earya Prahr Rlgtara
klncn DJo.lr,-U Prabu Pratlpa. Sarrdlka gyr budhal.
Pqlnnnrurrruk-alqh- r - Ua{ya'Astlna bsan sa{yg lllratba.' PrabU Pratlpa nan-
gut pupuh, tJ.nandhlngan lhrya f,Latava l.ngkarg nglepaealen aa4f ata Eoranana
Pratu Pratlpa pcJah.                                                   i
_27_

Perorq aluk-arukan : - lJadya Antlna lanran nadya l{lratbs. Pra,hr Pra$pa rr
gut pupttbr tlnandhl4gan Harya Ktetava lngLa"g nglepaaaken sanJ ata llerauana
Prahr Prattpa peJab. Haden Ballta tlsLn Baden Deuadl lunaJar nrtngita!& -
sablsng. Eanung Raden gentarunurtJ. t-nskang nungkuJ. dbatcng nata Hiratba,
PraJ a Astd.nE Laparfngakcn dhst ng Eadcn gcntanrnurtlr kaJulenengaku naleg
dra.
                                                           a-
                               21 rrl.   L989.




        g4 LffiFHfiffiffi
ilr     LiffiffiF{Htr ffiHFI ..#Hr lHil        .-




                      I.   NAGARI H T    RATHA.
                                                                     -E



         Prab,r BasrLetbl tngglh Prabu Dlrgabahr lngglh Prabu Basupatl 11-
uab lngkang rayi Harya Prabu Bagukestu t-ugglh llalya Kletana, datalr patth -
Mudbadana. EgDgL t - So,Dg Nata nr{ya nylrad krrg, garea Eudbang Adrlka -
sang{ng nyuuun.4Ehpl ul.rn tlrtF lnelnns adl. Mangha rcnten narnla panan--
taeg sak{ng narendra !-ng Slvandapura Prabu Bafllka (anat Pratlpa)'. Kl Pcttb
natur, bltlb babagan panyurnrnlns kargJeng ratul Elnpun ksnatnbrlan dh'.a-
tong nodyan Scutanu (tetsfuUn sat l'g Actlna, putra prabru Pratlpe fllriBl).
Sary Nata dahat lroBa lng panggallb, 'u'ton dlarub dlreteng kang t"y+ HarTa
f,letaya kl.aen Bapagaken nengaah. $andrha       tudhal .                 I



                                                    Tlt"
                                                     t'i
                     II.                                        .-
         Prabu Ballka nysng lnekang rryl Earya Ibuadll dalah patth hdraba
uar trrln rda totelukan Prabu Barergkarar RaJe'Ptrsnllrl @l
Sang Xeta nurLna oedanLng kong rrra euargl Prabrr Pratlpa Lng Aatltrar dc--
n{ng oatrlya l{lratba Earrya Klgtaua. Pranlla gya ker{.g. lalplt ngtlrus rrtry
lllratba. Drnrgl nJard klths, Prabu Barrka laaanggrabr dens raJa totcbkar
klnen nonpuh prang. EE$.!N[-9AQAL s - ReJ a tcte lukan prang canpub fsuan ua-
dya Ulretba. llassF$ raJa tctolukan kacoran, gya fundar nanJtRg uanso
                    III.   PEnfAPAU   SAPTA ARGA.-
            Begauan Sahrtren 'nyang uayah Banbang Pal arara 4at ah Senrr Garong
r   an Petnrk. f,atungka eovanlpun Raden Sentrnunurtl, nyareyedelcekcn dunrng-
-u-
{   ng   ula! tlr{a adl nlnang}s
                             sarana pcpundhrtantng ksngJ eng ratu nraths Dg
vl Adrl}a lngkartg sarpur nggarbtnt. Sang llthr dbarnrh supadoe Radon Seatanr
Iolana nganthl panakavan. gandlka, gya panlt btdhal,
       SEfAn I - Ing uana Sentanu kabegaL raaekga napl dt-tya lhl^a Sr4yeye!
PERAlflS
Ea arta raDgEls tenah dados pra.ng. Dcnara peJatrr badhar Evang $rlanta.nr.
Parlng ulslk larun Wvang Suantanr arra nanltde nrlng SanB Baguel; Brrba -
parlrcg Jorlh+ lartske urlnt€n uano{ya lralg lapan lng tla&.
           ftrvang Srnantsnu nrlya nltJ.g nrtDg Eaden Sentanu, kadadak unlnga
oatunggal t ng vantta fngkang ancng tLagar drpt ksdsDgu ngalcen D!!a DEr{
JAHilAgI. Sareng Ja.bnavf piraa blllh Scotrn katltd.gan l$nqng $uanpanrr- gl
gra pasrah J lua raga. Raden Seatanuurtd sagab nqPpl paguvltqdng Dssl Jqb
naulr lauger caged ngupaya ular tdrta adl. Sang Devl s€ahr mlye nanJlry-
nrlng Eedbng Januna.
CIIDEAITX t - IlB lebct kedraurg Janrrnr, Eyuang IIINA CfUdCl ryang karg g!rr-
          va Dorl GANGCASIITII (t-uekstg fuk guuau natc ndhrgtha Deul,Adrtka
          garya nate l{lratha Prah Begukethl.). Ingkang rlnelbagr EaTya al-
          rong pavartosr blllh Nata l{tretha ngupaya urar tlrta adl, nrntsn
          sanya sa.lln urrna $rJud badhar bang glsl}, koncatrr, earta ngorhDg
          lng uarlh, obe,peng d6n{;t Dovl Jahr8rrl katur Raden Soutanr.
          Gya lcun&r nrlng AttlDE mndtong kang garra, uusnya putna,Raden -
                                                                                        I


          Scntrnr gya souan nr{.ug Hlratba.                                             I




                            rv. Ntotnl t l ltf u R u (tanal eabrang).
         Prabu PILIfiA nysng petdh SnErcffiA IANA. ReqFry 3 - SaDg f,ata IE-
ttrbalrn nrt ng lllratbr aibab klnS rayl krngJ eng rafu Adrl.ks nadye laalnr-
an. Sarg [rta gya Jenglcar plyalbak nosat rrrg gegana. .
Kqca$tar &trugl bavabbagsd. Ulratbal Prahr Pl,lana unlnga barlaar{ng rory.
aalr saldng Slrudapurar gya nlnb nrd4rg prang. Prahr !g]{lra uur{.ng, ngl,t
paeateu     aanJ   atrr   Prabu Pl]ar"a onoad.
        Pratu BatLka nuya klntern gcrat nrtng kang rq}'l Baden Sent4ry ue-
dya LrkantLt nalro oedanlng La'g rrari Prabri Pratlpae. narrging Scatau lbotcn
purun. Prab nrtlb d!b8t dtkar gya Lerlg lanplt ngebyuk t{lratha.

                            V.   NIGTBI II   I   R A--T-UJ .

         Prebu Basukethl nalpl rarnrya Le4g ralcr lng tfrpunr Prab Pllara
tustn Raden Sentanr ngaturakea ulu tlrta adL kakallb. Xuya LatanpL Dort
Adrlka, uusnyr kaolahr badher bang otalk kencana kakatLh nanJlng $lua Bap
banlra Deul Adraka. Sq.ng Dqvl nuntsn glran lng bslclcanbang, ralpurg alrrn
nuye bcbaran dJlI d-hatrplt. Ingkarg putrl kaaneggp oqub ptnarfryln rrsyr-
ngl Dcul Ihrgsnd{n{ fngglb Gandavatd-. Denc firgkang prlJa kaparfryss. kaka-
slh Radon l'latgna frggth Dtrgandana. Jabang bayl yau sanl argganda anll.
         Kaaanlpangarrrlr{pun Prabu Ballkrr katrrrn saDJrta llaragana de--
nlng Badon f,lstave (Baarlcertu), BaL&E poJah. Ilarya DEvadl lunaJar. Para -
rala tohkr         Radon Sontanr kdruencngalccu         nrta AstlnE.   TAilCEB   -   KAIOil.
                                 _           $$$$$$*$                    25 acL L983.
                                                                                        j
-zj_
         f,asanr pdrgrn"k{pun Pratu BaJAkar katanan aanJata Ibrayana dcalg
Raden Klstase (Baeukeotu), BallLLa peJah. Ilagl'a Devadi lutdar. Pbra raJa -
t€luk, Radcu Sentanu kaJunenengalcon nata AEtlna.-
                                                      a
                                 25 ncl   1983.




   6s ffi$"HffiffiH$ffi

         fl-Fffiffiffi."-FffiffiHffiffiffi*
                    I.NAGARI HTRATHA
          Prabu Banrkcthl nysng kalg putre Radsn l{atsya lngglh Drtgenrtanar-
tuyln ar{. nata lhrya Prabu Baeukcgtu (trlgtaua) 1!B patlh Hudhr Da$la. Elf-
!gg, t - Salg Nata a".ggallb babagan fxgkarg putra Deul. Drrgandl:rt lngkatg,
ngudl saraalng gasrk{ t apgganda ulcl Lantibl ngfalnpabl aanbang balta lng -
bengevan Sul]'tga'lgga. Hangka aa.uangkc nedbeng karsnat dsn{ng   ratr   1OOO   tra-
garl. f,l Patlb ltudha     atur palrayoglr nrpadoo dlpun rpntenalccn Eaycr-'
                         Daroa
bara pllLh kenasonl Sang [ata karena'r lrg gallbr Bya dbruub DrlDg kang pu-
tra Raden hrgan.lsna kl'en nboyong lundrr kang nbap. Dene patlb Mudha
                                                                         -
Darna kapatah ahrr ktraqgan dhatong para rda I00O nagarl. Sandlkar faJeng
                                                                         I




         Sang Nata kuntLrr ngadhatour plrrapag kang   garra hDgJ eng   rrtu   Dorrl
Adrl&a, uuntcn buJana.
         IDg paceban nJavl, Raden Hatgva (Urrgandana) ngetrl pqra Sarya -
pepundbon r I. EABIA KITAtrA. 2. EARXA PmTlf,.t. 3" HARIA SINGtrARA.
1. EARYA PAI{UKSIA (putranlpuu Regl l,tanungkira). . 5. lbenggurg EACSINADA&
HA. 6. Irncnggung DAnilA SAR^AIIA. Ronbor I Raden llatsua natur bltth kautua
dontng kang rsna Natar klnen nboyong hrndrr kang nbap Drqgandlul saHng
Bengauan Svlllgq"rggs. Dcue para Earya kapatab nnsksa rabasJ anfng pral a.

                    II.                                     .-
          Prahu DIRGAPATI nya',g kang rayl narcadra g+k{.8 PURI{AKIRIIS}IA pra.
b,u DIRCAI,IUBTI, ds]Eh patlb DIhOAITARA. n,lE!!g t - Sa.El-sanl uedya nglwrs-
ken Deel Drrgandlnl. (iya sasarrengrn nonpuh lllratba.
PERAIE  Cl04t t - tla{ya hruskencaDa laa Punakaruba kapapag barlsan lll1tr
tha, BuLayan{ng renbag dados pancakgra. f,aptaeh dentng patth tflratha l{trdlf
Dar"nr, ahrrrnlnga nr{'g Salg Rd a lcalallh, blll.h Devl Drgandr ',r badhc !l
narya oayonban pllLb. Para ral a canl Isonar nulya aasanggrE^h.
-26-

                    III.                suRpL0Yg.
                           KAttrliArrcirx                                    ,




          fuvang Gunr ryaDg flarada. Begbar, r - palasara nggen]ra tapa +g 4I
ga KeJ.asa na.henanl teJ a uangkava sundhll, lng antarfkse. Mlturut aturlpun -
{yva'g Naradap prurlka Jalaran rnrs plnegthl, Palaeara dadya n!.JLntng ratu, -
labct saDpun duuugl UDIIE-UDHEIPIIN Hyyang Brata. Nangfig Hy1;ang Qunr dB-
tan rena t Ela parentah dhateng psra deua lclnen nJugaraken. SsnCtka nuntan
sanl bldhal turunrn, SrrraDg Gunr Dyong lfarada lnggrh J eugkar ugl.     I




                    IV.PERT1PAII ARQA        trELASA.
          Salg }lalargl mdba Begauan Pql agara nyang Senar Gareng l an Petanrk
Renbep : - sang ullu anggayuh.vtJlnlne narendra. EEEINILSEIIAE r - para do-
ua rernth qfugarakcn nggcnlra tapa Bgu. Palaearal nangltcg datan purun, tenab
da&g bandayudal deua-deva keplaytr. $rvang Gunr ]e. [a:rada nrnten nal{h Cl
doo copr:lt putth sqfodbor nuarh lng neotqkant.g Palasara. Pefal. eupr{,t }ra-
kerlh sarl rerenbagan babagstr enpan papantng rlong nggayuh rfJfdng ratu, -
esngal a dlpun nlrengalcen Sang lllhr. Pskel nu}[ nahrr, kabuJung dealng Psfe
sara clatan kacepeng, tenatran Jtnenperlng badtrar Eruarg Gunr lan ilar:dr'
                                                                            -
sfuna na'J r ng Bongauan Srdlugangga.
CANDEAK.IN r - Tepillng bengauan Snllugangga, Devl llrgaad1.nl ny"',g pana cg
thl. Renbliq t - Ssng Dcvl anggurrg ne],angse angfanpahl nanbang baltE, 1l-
          nongb Panylrqur nggoDya nsnd}arg gera.h "pgganda anlaz ganrl qre-
          q)ruriln ur{!g Batbara fubug parlnga ucada gerzhlpna Srng Dovl.
KatungEl praptantra Bgu. Pa]^asara Dyang psnalauan, dharnrb nrlng Srpg Doni
ncdya nra.hr, urateu ssnl nltlb, Dugandtnl lnglrsng nyatang.         I




          &frrang Gunr urggora godhal 4rlpta prahara lesuc, prahr prp"h kB-
tonpuh naruta, kang nltl,b gall kcren. Salg Palassra eancut ngontaaaken 1'&
kang salll kElrp 1ng toya.         ,

           hnadskEn fngkans   ganl nontas Dapan lng eungapantng beugauan mb
ten   gels agcng, nrnt'en kangge lercn. Natl.ka Han sa,ncl bonter kcpetlr k3l-
ngetlpun Dngrndlnl daleveran, tonah n{11 ganda anLa nganbrat. Sapg Dsnl..
kallngoenan ngurtor nunrn, eanrl natur urlhg SaDg Ulh,l, larun s€rbad8 D!l8-
rasaken eosakltlpun, Bagah Lagarva.Bognal PaLasatq eagah, nrnten ngl alar -
badanlpun Devl lbrgandlnl. eahrJurl rungeal-yangatrl ngantoo reet}l k'ldir -
sosalctt ugorpal sa-tlgan gcnat kahroal lrlg toya bengauan. l{esEra, saras Dc-
vl hrgandlnr inalah gantos angganda vangi.
           Drrpl arra kapoudhong dentng Bgu. Palasarar Sslg Dest prasaJa yen
putranlng nata ltlratba Prabu BarukotirL, pranlla qyurnrr gungan kanrktcn prg
Ja. Palagara sagehr nulya eldhlkarar gela agerg teRgahrng sungqprn ulrr Lc-
puJa dados kadbatou cnrlohr plnarlngan nata prsda GAIAE OIA. SaIg Ultu La-
]r'rpnhqn qqggarua Dorl urrgandlnlr hlrdn Juleneng, nata fng eroJah Oya JeJu-
Iuk Prabu D U I P A f g S U A,'B A .
CAXDHAKAII   I-
              Telonglng kcdbng Janunal nonton Juyu vadon nana Rosl Reka-
         tha tanar DyanS putra killh Jalcr ectr:l; dereng gadheh lrtlo
-27-
                                                                      ,




Putra krlesl{[ sau pltakcn srds:f,a, vlnara]r atuqf sr{ng prahr Drlpatenrare -
lxg GaJ a.b Oya, €ya sarl pallt hrdhal souan karcg ralia.
CAIIDEAKAI| s - bg kodhrng SLr rpnton lsalc loeqF vadon Eyarg putra JeJaka
gEgttr praloaa dereng gadhah Drlal pltakeu sudarnr. Gya vlnarah atuaJani.ng
Nate    ah Oyr Prabu Pa1ss8ta. JcJ dca ulya panlt nedya ngabektf, k!ry rapa
       G€J

Kacarlter anoD8 plnggir bengaran, J sJ aka nau nleab lEro kenbar !-ugkalg nen
be peperangan. lfuonya telcen-tdnatenl eanL ngqkon putra Prabu llrlpakctuara,
gya sasarenga! Boyrn nrl-ng Gd eh Oya,

                            V. NACAru G AJ AE       0IA.-
         Prabu Dvlpalccaears DyaDg Leng garsa Dovl hrgand{n{ lngkang sa!-
pun babarar n$oo kokrnS, plnar{ngan kakagth RADEil A B I A S A . LJuBnya -
glnege eDggal agcng rrlnancl cuulerp o
         KatungLa eouanlpuu tare-La:re gaH..g bongauanr sa[l ngakcn putranl
pun Prabu Drrlpaleaerri,r SaDg ilata karsna.r nrll eada;ra katanpl cla&g putra
IngLnqg sepuh plyanbalc {ngglh drak Resl Rekathatana, lngk$g J&Igr plla,-
rrnganarl       Radcn   SETA, denetngkangectt{.  DEUI REtr AT SATATI
 Ingkang EruI lrek lodsnr JeJaka ageng fDggll pl:rarlngan nana R.tDEf R A
                                                                          -
J A t{ A L A . fngLang kenbar kade&ga! aaH.ug gatangbg baltel ptnarllgan
.nani RADEf, K EIIC AK A 1an RUP-Af, EN C A n la^rcgangsalrraukadh
uuhan Dorong Raden Abyaoa.
Kacarlta, la'pahlpun ftaden Drrgandana dunugl pt"gglr bengaran SrilIuganggar
fupl uninga rpntsn prala euggalr Bye ngaruk putrggrptg. Tlnan'lang€n psaa pu-
tra GaJ ab Oya, psnglDg para putra sElya kasoran. Prebu Dntpakesuara ptyar-
bat frgksng uaJeng urfug palagaDl kadadak Donl Drrgdndln{ 'nuLat, gya nyo-
plb rrang Banya bandayrda, SanS DevI ngranghll kang raVlr sartrt pracrr.f a bl- -
ll.b Prabu fulpakeovara- (pctasari) punlka lngksng raka 1an sanpun peputra.
           Raden Drrgandana ngahrralcas f,,lslr'lrnrng fa.g rala nata Ulratbar-
bllLh karg nbahru hrganrtrnq katLubaLar kundrr sabab ncdya ktnarlrr Eqysr-
bara p1Eh. [rc11ttAr drpl ntdhangct aturlag, rayi raLatea usrlr Pratiu Drl-
pakesuara daho,t dukar k"rts grrya rulya kapgat, kafundlnug ualgnrJ. lrlng
t{lratba,. Dene kaDg putra Abyara kapund,h't henlng Sang ldlhr, anrng putrq, -
puJ an gnnSeal hgr'sng kadbarnrhan ndberck kalg thr dhateng tflratba. Deu{-
Drrgqgdlnl lan putra gangeal kadberskaken Raden Dtrgandana gyc ulrardtn"g
an Inrndur dhateng l{lratha.
fi,acarita, sapongkorlpun tDgksDg thr Raden Abyasa nanglg notbah ryruuun 4l
gtrL dbateng lJlretba. Nuya kakantH de'{rg kalg rara Palagara manl lrfDg
lJlratha,
gAlfDnAKAil   s - Ing negarl Astlrra. Prabu Scntqrunrrtl lngkarg nondbo& kalg
             putre tskelh ccnlerp kakaslh Radsn Devabratar tansah napgla rl-
             bcb trgl<arg lbu oanpun reda lunduran. ( Oent Jahqanl) .
-28-                                      ,.

            Anut vangeltlng deval alung Dobd hrgan.lrnr flgkang luuant Dolong
            Raden Denabrata. Pranlla Pratnr Sentanu gya nbopong tcEng putra bu-
            dhal Eupu sayenbara pllr n dhateng l{lratJra.                         I




                      rI.UAGARI ITIRATRA.
         Prah Basuketbl nanpl eonanlpun kaDg putre Drrgandana, Drrtserdl'{
Dyang pare putra puJan. llusnya Dlrgandana uatur lelarnpgh${pqn lngkang al-
nandhang denlng t engubaru, rnraten Dout hrgandlnl. kapapanaken lng parqg-
gung oayeubara plllh. Para raJa 1000 uagarl nboten ronten lDgkang kAplllb.
Dunadakan, Pratu Sentan uanJtng blabar kenthong earrt nondbng lrtng putra
Raden Devabrata, Denl Drrgandlnl runaos,  Lal-Ialen klayan kang raka, Palaea-
ra, tryang kang putra Abyaoa. Pranlla dtpt nulat Prabu Sontanu rcndbng pu-
tral elnengguh Palagara. Gya kaplllb. f,alalpahan Prabu Sentanu dhalp klE-
yan Dest Drrgandlnll deue Doyabrata rrnaos tentren dlpun ouoqg denl.g DrrL
                                                                       I


gandl.n1.
          Katuugke praptanlre Abyaea nlnggah krdbaton nucul katg ttn, nE-
Dgt.ng kagot anargl kang thr rnrg kokantbon agta kJayan Sentantrr tur rbopong
Desabrata. AbyaelcangkeLak vangeul urd.ng abrn-alun sadll t ang rara PaLaeg
r8r Salg tJlku tan klyat nulya nglarag nt{qg kadhaton dadog prang klayaa
                                                                                      -
Sentcmt. $fsang Harada tunu:lun, rlsah kang lagya pancaka-a.
         rng nr:ill d,oya psrflg pangadtlanz Deuabrata lan Abyaoa kepur"!.tr          ui
Ilh : PIIIH   N.0OIRA ASTIXA,   IPA PII.II. IBII DEIfI DUROANDIIE. Devabrata   nfUn
lbu Lrrgandlnl, dcne Abyara plttb Nagerl Astb8,. Slnekgou para narendn, -
clslt dlnten punllca tagarl Astina kaparlngakon dhatcng Ab;raoa. Deno Seuto-
nu kaparbgan burl Talkandba klnar?a pertapan. Nang{ng karane Abyasa tok-
elh latel eanatanls AgtlDa trlnalllsn Scntanu, ngentoel deuagan{Fun Abyaaa.
Salrg Ulku Pal^esara nan,rhang kalepatan nggcnya nanguu duka dbateng Sentanu,
pra,rnila nunten kakantJd dcnl't Eyyang taradal Pal*reara llnulnrt geeanglpun
lundur nrlng kaavargan. Raden Abyaoa katltlpaken dhateng Sentanunurtl.            ;




                                                          a
                                   25   .   nel   L983.
-n-

                00 ffi$ffiffiffiff#ffi
                 ffiffiWffiffiffi                               M&"

                      I.   N-AEIRI    YTRATHA.-
          Pratu l{atcuapatl ( Itrrgandana lngglh HpgeahFatl) Byarrg para putra
Raden Set1, Utara lal l{ratsangka (yaraeangta), tilrln pat^t-b }Orblta, tucq3
gung Juualglta. @!qg s - Sarrg [ata sanggall'h JarJtn{pun Sentauturtl drk
{ng unl' narlngakea nagari Agtd.Jra dbnteqg Baden Abyasar 'angtng drnrgl rrrl
ten ealangkc dereng kal,ekssnsnr Abyasa Barpun dlvasa dereng kaJunenenggkon
                                                                  t'
narendra fng Astdna.
          KatungkE sovanlprn putrc Aotlna Rodcn Desabratal nafur kurhrs de-
nlng lrrng rara Pratnr Sontanr, atur rrFrnga bra{h Prabu Sentanr aesrar eeleh
kapraboa gunantl nata'lnglru'g putra J-DgkaDg 81J11 eqtd.g Derl Drr8andlnl -
kakaslh Rsden Astbabrata. Pretu l{atarrprtd lbotsn Dglil enr , sabeb Prahr .,-
S€Dtan" rnrg Jaqtt no{ya t"3rnga}en tagarl. lst{rra Chateng Raden Abyaea.
          Ing nrllJ. Raden Desabrata osnu nurLng ur{.rg Prah Matavapall, dl-
pun tdlbangl dont-ng hrya 8etal tena.b sani ne*lr]. nrlng alun-alnu da&s prg
colrara. Badou Devabrata ngagta puoala curd.ga Kyaf Udan Mas, Reden Seta na4
dht gada fyel Pecet Nyave. Douabrats kapran, vekaoap kepLayu lun&p rrt-ng
Agtlna. (rrnuc ercAl,).

                    II.    N,AOAru   LSTINA.
           Prcbu Sentanrnurtt nyang rralg garra Dolrl Drrgandlnl lsn klDg pr--
tra   Radsn Astbabrata. Rerba& : - Ss,!B [ata nedya 4fulenengaken nata kalg -
putre   RadenAgthabrata. Katungka oovanlpun Dcuabrata, uatnr bilJfb {nghang
                                                                                      .

panan lllretha dat€n kerga nglllsnl Junenenghnlpun Agthabrate, nanglrg ngu-
dl' sage&lpun Abyaea lngkqng gunantl nata Agtlnr,.
          Prabu Sontanu nulya dharnrh nrlrry lrang putra Devabrata klnep DB!t-
plrt kslg r"aka Abyaaa lng Cd ah 0ya1 kadbauuban Eupu aayenbara putra 1ag -
aagerl Gyantlpura, lng panrlb klnsn nalakranakakgn kang ralrl AsthEbratE.
Denebratr eandlka, glra pallt budt'4l.

                   III.    NACIRI    0AJAfl    0YA.-
           Baden Abyaoa nyatg $onar Garong    lan Petnrk. EEEII& t -   Saettggc
                                                                                  -
dlnten nangkc, lagar{ Atti.Ds dereng kaparlngaken denLug Prabu ScntamnrrtJ,
Ketugka eonanlpun Raden Dcuabrata, nctur kauhrs l"arg rtra klnen ndham&r
kon dhatcng Radcn Abyaoa nrpa&e Eupu sayeubata putrl lrg Oyantlpura. Abyl
                               'Dovabrata r an
sa sagah, nunten kadhcroLakon                  Panakavan hrdltal.
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro

More Related Content

Similar to Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro

Wisata Sumur Soeharto
Wisata Sumur SoehartoWisata Sumur Soeharto
Wisata Sumur SoehartoPindai Media
 
Shahih Jami Ash Shaghir 1 - Al-albani
Shahih Jami  Ash Shaghir 1 - Al-albaniShahih Jami  Ash Shaghir 1 - Al-albani
Shahih Jami Ash Shaghir 1 - Al-albaniAbu Adara
 
KHOLIMAT BAKAL ADITYAS 06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...
KHOLIMAT BAKAL ADITYAS  06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...KHOLIMAT BAKAL ADITYAS  06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...
KHOLIMAT BAKAL ADITYAS 06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...Adityas361393
 

Similar to Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro (12)

Srt pustakaraja prw 11 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 11 suryosaputroSrt pustakaraja prw 11 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 11 suryosaputro
 
Srt pustakaraja prw 08 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 08 suryosaputroSrt pustakaraja prw 08 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 08 suryosaputro
 
Srt pustakaraja prw 02 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 02 suryosaputroSrt pustakaraja prw 02 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 02 suryosaputro
 
Srt pustakaraja prw 07 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 07 suryosaputroSrt pustakaraja prw 07 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 07 suryosaputro
 
Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 09 suryosaputroSrt pustakaraja prw 09 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 09 suryosaputro
 
Srt pustakaraja prw 04 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 04 suryosaputroSrt pustakaraja prw 04 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 04 suryosaputro
 
Wisata Sumur Soeharto
Wisata Sumur SoehartoWisata Sumur Soeharto
Wisata Sumur Soeharto
 
Adhikara analisis bimasuci
Adhikara analisis bimasuciAdhikara analisis bimasuci
Adhikara analisis bimasuci
 
Shahih Jami Ash Shaghir 1 - Al-albani
Shahih Jami  Ash Shaghir 1 - Al-albaniShahih Jami  Ash Shaghir 1 - Al-albani
Shahih Jami Ash Shaghir 1 - Al-albani
 
KHOLIMAT BAKAL ADITYAS 06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...
KHOLIMAT BAKAL ADITYAS  06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...KHOLIMAT BAKAL ADITYAS  06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...
KHOLIMAT BAKAL ADITYAS 06112020135057 - relevansi kurikulum prodi ian fis sy...
 
Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 05 suryosaputroSrt pustakaraja prw 05 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro
 
Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 05 suryosaputroSrt pustakaraja prw 05 suryosaputro
Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro
 

More from Pranowo Budi Sulistyo

Baratayuda Perang menuai karma : Buku-3
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-3Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-3
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-3Pranowo Budi Sulistyo
 
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-2
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-2Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-2
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-2Pranowo Budi Sulistyo
 
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-1
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-1Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-1
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-1Pranowo Budi Sulistyo
 
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-4
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-4Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-4
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-4Pranowo Budi Sulistyo
 
Waspada kelainan buang air besar anda
Waspada kelainan buang air besar andaWaspada kelainan buang air besar anda
Waspada kelainan buang air besar andaPranowo Budi Sulistyo
 
Pertolongan pertama serangan jantung
Pertolongan pertama serangan jantungPertolongan pertama serangan jantung
Pertolongan pertama serangan jantungPranowo Budi Sulistyo
 
Kondisi mengerikan akibat sering merokok
Kondisi mengerikan akibat sering merokokKondisi mengerikan akibat sering merokok
Kondisi mengerikan akibat sering merokokPranowo Budi Sulistyo
 

More from Pranowo Budi Sulistyo (20)

Baratayuda Perang menuai karma : Buku-3
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-3Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-3
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-3
 
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-2
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-2Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-2
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-2
 
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-1
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-1Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-1
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-1
 
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-4
Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-4Baratayuda  Perang menuai karma : Buku-4
Baratayuda Perang menuai karma : Buku-4
 
Wayang - Dewa ruci
Wayang - Dewa ruciWayang - Dewa ruci
Wayang - Dewa ruci
 
Wayang - Shinta minulya
Wayang - Shinta minulyaWayang - Shinta minulya
Wayang - Shinta minulya
 
Wayang - Semar kuning
Wayang - Semar kuningWayang - Semar kuning
Wayang - Semar kuning
 
Wayang - Narasoma
Wayang - NarasomaWayang - Narasoma
Wayang - Narasoma
 
Waspada kelainan buang air besar anda
Waspada kelainan buang air besar andaWaspada kelainan buang air besar anda
Waspada kelainan buang air besar anda
 
Tips menghilangkan cegukan
Tips menghilangkan cegukanTips menghilangkan cegukan
Tips menghilangkan cegukan
 
Skinny jeans gaya tapi bahaya
Skinny jeans gaya tapi bahayaSkinny jeans gaya tapi bahaya
Skinny jeans gaya tapi bahaya
 
Sitting is killing you
Sitting is killing youSitting is killing you
Sitting is killing you
 
Pertolongan pertama serangan jantung
Pertolongan pertama serangan jantungPertolongan pertama serangan jantung
Pertolongan pertama serangan jantung
 
Melepas bra hindari kanker payudara
Melepas bra hindari kanker payudaraMelepas bra hindari kanker payudara
Melepas bra hindari kanker payudara
 
Manfaat air putih
Manfaat air putihManfaat air putih
Manfaat air putih
 
Kondisi mengerikan akibat sering merokok
Kondisi mengerikan akibat sering merokokKondisi mengerikan akibat sering merokok
Kondisi mengerikan akibat sering merokok
 
Kista ginjal
Kista ginjalKista ginjal
Kista ginjal
 
Ketika migrain menghadang
Ketika migrain menghadangKetika migrain menghadang
Ketika migrain menghadang
 
Hidung tersumbat tidak selalu flu
Hidung tersumbat tidak selalu fluHidung tersumbat tidak selalu flu
Hidung tersumbat tidak selalu flu
 
Gangguan bipolar
Gangguan bipolarGangguan bipolar
Gangguan bipolar
 

Srt pustakaraja prw 03 suryosaputro

  • 1. nEHfixltr HHiDDtrE Effitil" ,Pf;m 'oH-H" fuHHH"" HfuqHH"ffi $H "H"Br BHr'- ffiH" HH H$ HS *ffi- HH-h ffi ffi #r'n' n$^Hn HH,HH" frH*fu ffiTfu nf,*Hu 'f;H #"H Hfir- HH,# ffiH HH m"nH Hilik. h*HH ffiiffi, HH-nH ffi-H EE BB tt"'Br Bt -E- Hd Dmlon "*ffi HH-HE Hn'"*fuHHffi#Hfrffi-ffiffiffi nf,H*ffi *$HT'$' HHffiSH BB Hf,ffi tFr.FE HH llHt"t Hff ffittH" nn DN Isi 28 lanpalan, uluLt gaklng ninfnfruu sAImI ngantoa dunugL PAI{DHU ITUUIL dentns,, uuml: ot u r Ro Kehlnpun fi, tlivit d,inton ! Kenls Kl.{ ron. Targgal : 19 Mel 1983, BUtstsBBUtsBBEUU8BtstsUSBBBtsts88tsBBUSU88UUtsH8BO ruU m n n n Bna nmnm m nlUlDID !n nm IDII m mntrn mU n mmm t[ Dn III lU nm
  • 2. Pindaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan. Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatan Konservasi / melestarikan Kepustakaan wayang terbitan lama. Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayang lndonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentuk kepustakaan digital , dengan tujuan : 1. Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpa mengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukan kondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yang berbeda. 2. Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang' ( ' Digitized Wayang Open Library ')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari. 3. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut. Nama tulisan : Serat Pustakaraia Purwa iilid t, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, g, t! ( jilid 10 tidak ada ). Nama penghimpun cerfta : Ki Suryaaputro, Surakatta. Yang mengeluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 ]. I catatan : Ki suryosaputro terkenaljuga dengan nama Ki rristuti ] Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa Barat Dikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : 02 Juli 2011, Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi laman //wavangpustaka.wordpress.com http: , http://wavangpustaka02.wordpress.com atau Facebook : http://www.facebook.com/paees/W?vane-Purwa-Buku/82972E05747 Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan. Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halaman http ://wava nqp usta ka.wo rd p ress. co.m/ko nse rva s - ke p u sta ka a n-wava ng/ i
  • 3. Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro. Oleh Budi Adi Soewirjo; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa - Links; Jakarta,04 Juli 2OII https://www.facebook.com/#!/notes /wavang-nusantara-indonesian-shadow-puppets/dalang-ki- tristuti-ra h madi-survosa putro/101503699301261 10 Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, dari sudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuk sesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebih baik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagi peminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamat tautan sebagai sumber rujukan. Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyak tentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayang kulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuran folio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluh bendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10. Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, Jawa Tengah. 20o9 Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober 2€+l yaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnya dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituari yang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yang menarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar Magister Humaniora. https :' /www.face book. co m'nages/Wava ng-N dow- usa nta ra-l ndo nesia n-Sha Puppets/171041283735#!/notes/wavang-purwa-links/08-nop-puiansea-pedalansan-ki-tristuti- rach m ad i-su rvosa putro-wafat/173895586085 Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti Rahmadi Suryasaputra ? Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008 http://castingshadowsindonesia.blogspot.com/2008/07loak-tristuti-rahmadi-survosaputro.html Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut : http://i-lib. uem.ac.idliu rnal /deta il.php?datald=399 Thesis tersebut berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ', UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan Purbo Asmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia di Yogyakarta ).
  • 4. Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukan dan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta. Abstractnya termuat di jurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di : http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut : 1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para dalang penganut pakeliran gaya Surakarta? 2. Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra ? 3. Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahrnadi Suryasaputra di kalangan pedalangan ? 4. Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra ? Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputra pada ' masa jaya 'nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenai masa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupan kesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rinci dijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra. (#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru : ..... " Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru) sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacu kreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jika teks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuh rasa hayatan ". ..... (Humanika halaman3T4l Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapat inspirasi tentang sanggit pakeliran ". ..... (Humanika halaman 370) Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustaka ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yang berkaitan dengan " Serat Pustakaraja Purula " yang dihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 37I I dengan sedikit suntingan tata letak kalimat dari Admin untuk lebih memudahkan pengertian I : " Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga membukukan lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat
  • 5. Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakofrl ", yang dikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ). Jilid I berisi 22kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire Guru sampai dengan Amitoyo. Jilid f l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowatisampai dengan Rabine Kitaka. Jilid lf l berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sakri sampai dengan Pandhu Tuwuh. Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sucitra sampai dengan Rabine Joyodrata. Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Paksa Jandhu sampai dengan Gandawordaya. Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somadinola sampai dengan mBongun Candhi Gadomadona. Jilid Vf l berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotayudo Seta Gugur sampai dengan Sudarsona Kethok. Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RabineYudayaka sampai dengan Patine Anglingkusume (lakon wayang madyal. Jilid fX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Raji Pomasa Robi Putri Banyuwongi sampai dengan Potine Doneswaro (lakon wayang modya). Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jatimurti sampai dengan Lahire Rohwono (seri Lokapala). Jilid Xf berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Potine Mahesosuro sampai dengan Prabine Kunthibojo (seri Ramayona). " (catatan kaki nomor 8): Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton. Admin blog Wayangpustaka : Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh file digital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlu bingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng. Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll http://wavangpustaka02.wordpress.com /2011/07l03/serat-padhalangan-rineeit-purwa-kgpaa- manekunegara-vii/ lnilah beragam khasanah kepustokaan woyang Jawo. I tulisan tentang topik keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca di https://www.facebook.com/home.php#!/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow- puppets/beraeam-khasanah-kepustakaan-wavans-nusantara/10150346064996110 l Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut dan menampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t http://wavangpustaka.wordpress.com ], sebagai salah satu kegiatan menuju ke Perpustakaan Terbuka Wayang Digital.
  • 6. Nantinya file digital konservasi akan berukuran A4. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecil menjadi ukuran A4. Hal ini disesuaikan dengan kemampuan alat pemindai yang ada. Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahui tentang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; selama di tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulis lanjutan dari tulisan ini. Jakarta, 04 Juli 2.0tt
  • 7. Karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra sekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun t979 sampai dengan 2OOZ ( masa thesis Purbo Asmoro mulai disusun ) Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo - laman http://wavanspustaka02.wordpress.com Jakarta, 07 Juli 2011. Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrak thesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2OO4 berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentuk data mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkan sebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut oleh peminat atau peneliti lain. Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ? Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, meng- klasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). Terbitan fndonesia antara tahun !948 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsor Senawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan mendokumentasi, keinginan berbagi bahan pengayaan pengetahuan wayang. Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan - sebatas kemampuan - untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang lain dengan memperhatikan rambu UU HAKI Indonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka Wayang Digital yang bisa dimasuki dibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja. Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yang ada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkan mempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah "berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri, terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita. Daftar terurut waktu karya tulis : Antara tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan I bahasa Tristuti : kahimpun dening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalarn bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon ), diberi judul " Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon | ", yang dikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ). Jilid I berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire Guru sampai dengan Amitaya. Jilidlf berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawofi sampai dengan Rabine Kitoka. Jilidlfl berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineSokrisampai dengan PondhuTuwuh. JilidlV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sucitra sampai dengan Rabine Joyadrota. Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhon Paksa Jandhu sampai dengan Gondawordoya.
  • 8. Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somadinalo sampai dengan mBangun Candhi Gadamadana. Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayuda Seta Gugur sampai dengan Sudarsana Kethok. Jifid Vflf berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RabineYudayaka sampai dengan Patine Anglingkusuma (lakon wayang madyal. Jilid fX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Raji Pamosa Rabi Putri Banyuwangi sampai dengan Patine Donesworo (lakon wayang modya). Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jatimurti sampai dengan Lahire Rahwana (seri Lokopala). Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesosuro sampai dengan Prabine Kunthibojo (seri Ramayana). " (cataton kaki nomor 8) : Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton. Antara 17 Agustus 1983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnya menjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan Dhalang Hangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain : janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan Keputren Purwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi, janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan Kreta Jaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapan Gara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh Anom Soeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnya berkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskan para dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya. Tahun 1983 data naskah tersebut: Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983. Tahun 1985 Data naskah : Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985 Tahun L987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki Manteb Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti : Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja
  • 9. Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur), dan Pandhawa Muksa. Tahun 1987, data 3 naskah lain : Judul "Lampahan Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987 Judul "Lampahan Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987 Judul "Lampahan Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987 *** Tahun 1988, data naskah Judul "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L988 Tahun 1993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987. Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur), Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, Druna Gugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan Parikesit Jumeneng Nata. Tahun L993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma Hambangun Praja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembang sinopsis lakon wayang. Data naskah tersebut : Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L993 Data naskah lain : Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L993 Tahun !994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono. Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro. Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono. Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.
  • 10. Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan pada Festival Greget Dalang) Tahun L997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di Pondok Tingal Borobudur) Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk Manteb Soedharsono. Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono. Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di Jakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik Nggendhong Lali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padat lakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (1980). Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono. Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlN Sunan Kalijaga Semarang) Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad Pamungkas Prasetyo Bayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen) *** Akhir daftar.
  • 11. -l- 53. ffiffih{ffi DI H %B'u. I I. . (TABnr,a surE[). Prrtu Partanu ayr lnCglb Prrbu Soryanlnatal nyang l"ghlti pntae Badyu Partrnr 4lbtr patlb Srcry3abrdra. n"fba3 r - Ingtang putra Xrta Dg vd. palt{nr rupcnr Lagrrra Batban 8*rt, saktng Saptlrga. &[ patlb lrtnr - bilrh Sapt$gr punrbr rabaggrttng pcrtaprn lngt"rng papan atnngfpun t - blb o.Hn8 Xagerl 0uJulrla. Ing rugla Dovt Partlal kalarar do.t.8 pan - ralr fO00 nagrrl. Prull^1, Ll'pat'lb nrlyr Lantual ladosil, Batliera $JA,H.. ltl nenl rartrnr! plnangglh .al ab babat plsrn uedyt plnacnban Lt-no ugundra- ton para nJr UnO nr3rrrl. ft Patlh randlla nrnton perlt bldhrl. SIDS latr ln.lnr. ngadhrton, pln*rg garra trn8jeng rahr p6tr1 .;- Rcn3geuatl. Fa f rna. , tt. trrgfffi Pr4ryi .t g K lr t I . P!ah' Sandavlata 'q.Fl nrrnlpun t aog rryl narcndrr lng Carbr,nl 11 Prabu Saara &dlhi. Eq1}1j r - Sad ryayrnakcn Dcyl Parttrrlr &Ia Brrl- r.ng.n hl'rhd. rrl'g &Juf^aba sarrdya,.bclr. &BA&.-S4[l&-t - fa{a Penng- Ruba Lrr garbarulrl Lebrprg praJurlt &Jur-ha, gqlayulDg robag. dabs - panoalan. fadSra GuJuL[a kaoral gya nrnfur. : Brtbra Salr'l lyrng 9oner $"rqg Pctru}. Renbqg t SaH. nsater - d!ry'La- dcrf-ry kanS cyrry Bcgruan Klqnqyasar lsbot ng&cnya bpogln rabd. yt&darl. Ertungkr praptanhq dtnara aladan ur., dltya X1b SAHPIINC; rs- ea rlDgrcl' dadya PtRfrc gEf,ln. Belclsa badbar $ftnn8 Patrrt, parlry nlrlt, SaDg Bagur tlry bobontr u{.ng XagarC. t}uJulaba. hmanlng rabdr 4nenS Pg i tuL allna,. f,atungka prsptartDg 11 patlh Srenggabadral rlnta trryr rrLug Ea,- thara gatr| puruna ndhcpant ltagarf 0uJurala. l{anavl eoubeda ngundrralo - paranggule ratu rc(Xt uagarl, bndbo tagal{Er Dorl PEttld.. SaH. Sfr laSah bldhal tapanslrranc. nggalf.rls carlyoa Batbara, S!H. uua dusugl lng GuJulahiT Frar - ngartanlng Pratn Prttcy1j ayi. tluoya ngatoa ycn !a!1. Batbara eb*o Prabu Partan{;ye tilanghrng ruLal nnatsn tapaarrlan ndhepanl prdl Cn{uraha, Batbara g.H. lagabr Lalong lagut pqnrb. Prang ralor Prah Saldarlsta lan
  • 12. -2- Prabu Saln $rd{Ll kaoraa, tcnatr Leplryu. Bathan S8}crl Etrt€tr dbeup kb ydr IbYl Partbl. I f,aoarltar ,alobctlptrn Brtbera SaH. vonton lDg kcdhaton GuJull rhar Prehr - PsftErUaya pelcrrr"gkt'ng tcngsor dhatong kaprarlranlng tang Eanb' Prul- La trnrb nlyat ncdya nggcEuru dbateng Saptrrjr, lluya parft hlng pNrtrr - Ard'n patlhl Srng llate blathd lrtn6 SrPtarga. ' &H.Dg yul ka'gou llayan lDgbrg rrra bEtD f.Itglcatrg eyanf, BrtIA ra Salrrl. gya tnadnr oapanatatano terpa pallt kang. garrte gabsb ndholg. - nggarbtnl. rBotcn daryu Doyl Pertlnl Ladhcrokaken plra lqpra1 nrtml kanS - rala lrt-ug Saptlrge. i CrrDqAEtlt r - Iarpahlra Prabq Partay{aya r"g nalga kryang$lb tlgkeng ra- $ frlg tfagart hn aIE Prahr Sadhala. Sarcng PartavlJaya lgalen ncd3ra nggg gsnr dbatcng Saptarga; Prab Srdhdrs raroralqn ber3aglpun lngkalg bapa gf nr 1ng Tegrl Buban Bool Drapara. Prrbu Pu'lottfJ aya ksuggubr. gya ucuggol I nr{.ry Tegrl Bbrban. i IV. . Rer! Dlapara ryarlg krDS'putra Brnbtng hrrala {ngglh Soketug-ac- tilrhrl,. f,atrngkr eouanlpun Pratu Saalhali lngeaDg ngfsntamken ae{ranLng - Prrhr Partaflryr nilruun badbr pumrrlta. Sarg tltb srgab, nrll Iarya go- 18r r l. Ingkang putra Dnrsasa kagctaL alrnar nrlJ'e lcattrbals uangarl. 2. Ab{l on4harg plnoJ EbaD ngglothltr gttngah gasalg: laIlb. 3. Bcrarpadan Pa!Sga!8, tyu Jrgor gtmrgablrangtul dadoa rarrug kh- luLr mya nJ rantbal lrual rr. Prth Partev$aya dahat Dgurgun,mrta nantep ns4ya aurita. f,a- nsfg'3$i.hapar:a nrndlut boban t Pratu Partar{aya krdab punrn rreJaya lnglsDg puan Brgavan f,arunayual saltr lblbarateu pagurc! Saptargr. glng Xatr tnglhr nrlya |!iher.. Sa4 lllb lolankl. Xqgq$tS, brp$f ra Prahr Psrt$draya kapa'lggth Eegaran Sahrtrer tlt** nerbc ugup{ra nrrcanlng ksng trrtra Batbara,SlH.. tfualryu, un{aga blllh Pra. bu ParterdJayr Eo{ya ureJayr ke.g rutar nrntca dlpun otatcu da&s crleug Prabu ParteutJayn tobatl feJcng kadbacuhm oouEll Bgv. f,anrnayua ptyarbaf: lng Saptarga. Sandfea runtou hrdhrlr drne gahrtre! pglrJ eugdcen l8PEh. g$DM[& r - Igpabtra Dcyl PartJ,nl lrghDg nggarbtnl eepub, kadbcnla- kcn para lnya. Rrrugl lng urna $rng8ul, babann E{11 prlgra. Pe,- ra inya ga!! blngung. Eadadnk BBv. Sahrtrcn llrong tongl@yl tl- Jcbang bqyl, grt tnrurirn parlng plbrrrrngrn. Dsvl Psrtltrl lrn Ja- bang bayt dlpun up*ara (pulaaara). ItPl ellPun Jerua-Jlnlrrnal- Sclsgtrer ngalcn yGB rardrrnun Bathard, Satcrl. Ibttt Part"fd alll|ng Icor padrr 6rito parrah nharJ anlng Lrng vrlyab. Jabang hryl' plna- rtJqgaD lrakaglb Barbrng PULA'9ARA lngglb PAIrfSfil; nildn uana ltIS nr}" 11gglh sLncbat vrpa Pilarara. lluntcn taboyong lundn lrlDg - Portrpan Saptarga. A rt
  • 13. -3- V. PEBDIPIU gAPTT TRGA. Bcganal f,amnaya"., potU.t, U""pf oovanlpun { ngking ra- 6"f."". yab Eatlara SaH., ratur b{lrh sarpun pal,rJ-apa. rang cyltlg d$rt gu}a. EEt{Dgka praptrnlra Bgr. 9atutrcr aanrl tbpong J abang bayl BalbaT Pafs- sara (nbgara - Parioara) tuvln DcrI Parttd nugul kabg t:ati, Batbara ga- trl. f,ams1 dhatougtpur oclory Praln Partan{rIar nurnn ugnrnglcbl padr alpug Bgs. f,gnnayasa nyusu! nrrat aawl letur tobat, fannayaae, dahrt ng Ias, nuaton Iartrnt balf nrJud Jalla ranrDgra. garta ailget bl'g,th, dcnc ginarggih lrtgkang putra Parbblr SaH. sartr kang uryab Barbary Pal.alara. frabn Pertan{rya turcor 'kapacka donlng Rorl Driparal o,iatcn bi- 4hrr repa$ttn lng lalbung gulrDg. [df8!pah pfnanggft, dadot prEntr Partg r{eya tandhlrg Bcrl Draparal nalgllg Partav{aya kaaorrDr gpra rundrr. Ihnrgl ngarrantng Bgy. f,anuayara, Rcal Dnapara lgsranFulan. Xo{lng nrL ya dlpun ptalrn di&r 0rnaral kabrneang'barat dcnlqg &pal+ur' datra6 - Iarpnug dbarab tng pojok JUaA rlctb tllrn. Prahr SEdhta ngnl, t.ll* dhJngan dr"tl'g putht $rpalrva, tcrah kamran null }lnsJat. I , 19 :,rc1 . L983.. 54, tsilsstfrilffit|$ffiltsssfttsfft$l|$tt$rl ffiffiLffiffiffiF#ffiHff# ffiffiLffiffiffiffiffi BIDAD Ufftrnl -Lr,,HlPil"EiA.E l ..) I. UASIRI Y I R A'JT E;A ,.- Prabu Bagukcsnin nyrry lugtrng prtre Raden Bcsrkctbl dsfth patlb Uaralta. Bprht"fr l - lbntc! tqJa Burrrler lng veEa Ec:rirg. S""g Nata dbrtn& nrl-ug kang rayf Ea:ya Srl AntL Llnen nttt pr{kaal' eandlka gya H.dbal. Ea;j. rtr rcranlprrn patlh Sronggrbadra nptng f,agar{. GuJut ahal nabr Lrntira {3r- nlng hang.quotl Prahu Partay$aya DlrunrD b{yanfu sabab nagar.L G.rrJvreha La- hrrogan paiabgn*a aattry [agart SXuandryura balentpun Prabu BalfT,r Jat.r3 an Sang nate 0durahE rbotcn prrrun ngranrlc agart gylrah. Pratu Ba^nkegrata gya uhean payl lpo &rya Hanungkaral Earya Kitakal Earye Partala'Eyqng pl. tlh Uarsl.tr budhsr bcbantu rrfrg f,agar{. GuJulaha. &!g f,ata lundnr ngadhaton pl'aprg garra kangJ elg reb hyl Retql dt ga)a Dovl lartu. l{untcn buJ anr.
  • 14. - 4- II. IAOABI S T Y A !I D A P U R A .- Sang Prabu BaJ I Bsflle nyrng patlb AaJ ah Bluggal^e, f,arya Pl1ala. Rerbe.e : - Ssng xete lcntaa rbcdbab n.gar{. Dadrapura, nyedanl, prabu Bal:a- +lhq'a. bnc fnrtra natr &drapura lolot dcreng keoepeng. Sanaqgte Sang: lla- tr ncdyri lbedtah Xagarl. OuJulghsr nanglnt nirrug rqtta yen dnta bcbalfu rrlng lllratha. Uunton dbrrrub cBggd nupuh prang rrlng GuJulabal J ala5an Prah Partan{qya dstan puru! qgramk agart eyluah..Pan nanggara gya qa ucga tnrc budhal. PERlt0 GAC^r- r - lladla Slnandrpura kapapas vadya ftratha, fan CilJrf^;ha, - dadya poralg. [arya llarungkarE ngasta puerka Hanlbarar uadya St-uandapura aant kauaap tlanlharal eanallka dadl rcoa.R4f a BalLka rurtrg, mlya mJa - prabara nerpub para Earya snaytn Ulratba, ganl'karpnrrg. Prabu PartardJa- yF lgrnrgct dhatcng Ulrathal [aJ a Baanta nubtl. IIr. LEBl,lBlU Begrra$ farunayarr l-u8g1b Bcgauan frr{nggar f^aggl-h nsr* (anor -1 lngglh Batbara Praval uy.'rg Lanli putra Begaran Sahttras tuuln uayqb Batha ra SaH. aard,nbrlt grrra Dcttl Prrtld rahghl t aqg putra Banba4g Panreina, - Puthrt $rpeJrua darah Serar Oareng Petnh.$gplgg t - Barlho cel.qanan Para- Blrap nnnglnS Dcst Per:t{n{ nolbe trrs gera.b. Hslgka ulrofu rarta ycn bo- san CUJEbhr pgungol !r{ng lltretha. Batban SakrL gya tautur nyatdakrn rg r ta naraaepuhnya rrlng lflrathal kadhorstalcn SrpaLara dalah panrlerrn &r rl{lra gye pangkat. &EBA[$.-$E[E,l - lloDton u,..a Sabl kabogal rasoksa rEE l"rFg sluandapura, da(ya peranSl denarra rarl peJr!. CAXD[fftq t - Lr8 [Ailr . {, E L I tr G. . Putra ilato bdrapura atnqfrqlug syql gl Piahr Baradhanar "tsttillh Radsn fardbats kang nodhory tapa. Ia- trnets praptand,ng Eerya Srl lntl, bnd8rgu ka4g nerbc tapa. RaclOn f,gdhilr8 natur pfdongatr sskt"g hdrapura !ryr"aqg kabodbeh dCnlnS Rqtr BallLa. hggatllU. ocr{yoao Bodyan Kardhana gye kalantbl do- nlng Earya Srl Ant{ Frran lrlng,'lllraths; IV. NAGARI I{ LR ATBA. Pratnr Bagukcgso" *1 aturlpua Harya Srl fntl.r blLlb tcJa !tru- nar lng uanr Ket lng punlka tutq toJ rnlpun iatr{ya lngbDg ncrbo taprr lng- gth p""1" Bailsn ferdbana !ryka,ng sarpun kasosanahon. &rya Sl lntl r8l - ngandharatren lelaqlahrnrpun Bedcn Kar,lhaRs, tela.b Prabtr Bagulceasan qaUt, vela,a. Raden Eardhana nulya kapaerBhaken dhatong Earya SEl fntdl p!.nar!ag- an bana.b srna'f,erl.B Llnon rbabadLr sartr kaparfngan radya lngLtng babad - uanr,. Earya Srl Antl Eyetg Raden [rrdbrnlr mlya panlt nradrr. frtrrDgba praptadrc Pratrr Partav{aya qyusun ngungde bbct Doga- rl GuJulahq supur kabcdr'ah dlnlng Prah Bellka. lluntcn kasrgul onanlpun Bathara 8aH.1 Srpalaua lrn panrt$ranr BIb garl rerargluiitn. teJcnS Sang- llata tllratha qgcrtga.ktn aadaye para ndlbyrl ngedsl! persngrn rapsgrtan BaJa Balllrl vutRya aanektr gye hrdbal I
  • 15. - 5- I Pratu Bltrk r petlh OaJrb Blnggala, Earya Pllara, Dltya Xrldhagga sgal - ntutl' playrur Prahr PartairfJ ays, Eapapag para Eu/a oatsl'rg Utratba, da- 4ya prapg calpub. Gala.tr ElnggalE pbJatr dcnr'g $rpalaua, Dltyr f,rlehagaa peJ ah dcnlFg Battrara SaH,. Prcbu Ba}|.b nganr&,, Earya ltarqurgkara ngllr- Pcr nala Brl{lea hauaap puoata }lanlbarel eanallka dados !Boa, mrlya hatflr lrlng Pretu Bcaukcgrua. i Prrb'BurkcgrqJra pnlya dharuhr rcoa H,nsn lgnrrat. f"tj'" Hapng- kara ngaata Lloa'h lfukrsrLsr reca kaurapl badhar Jaha lantrngsa Prahr 8a- lf ka. IaJcng Brr.f a la'lrlea tolrikr Sang ttata tflratlL kersa narpll aarrgbg - lagarl Slnandrpura'ke.r.h kabevab Prala l{tratba. BaJs la'lllra randlEa. Katilngka oonarlpun Harya Ss'L ,Antl lan Radsn f,arrlhana, lCtrr bIUb nut purna DggeDya batrd varta Kcll.ng, sarta salpun da&g nagar{.| nrqg Xa- ta da.bEt otrkrl nunton Cbnnrh dbatcag Srl .lntJ. uupadoa putrranlprrn l'gt a'rg Dana Betna frtatl kadbrupna altdc Radcn &ralbana. Srl Antl san,l{ta.,Mrn- teu Radcn fardhana kaJuncnengakcu narendra {ng uana 5gkErts sarl}un slra- Dgun praJr'uau1 pfiurd,ngan rarl Xagarl l{AID[nlfl, raRg nata nr,lha JeJu* luk PRIBU Hlxm,AtrISIlnA. Inghng'rayl lpo, 'Radcn ABTIDRIIA rdnlsr,itra n1- nalgka pqlatd.h 1n8 llandafitr. ' fagl.nr nonton bfsytl grlr{sg gaptargar Deirl Pargld gcda. Ggggp - Prah PartanfJaya lan Bathara gakrlr gye liln&rr nr{,ng Saptarga. llunys - dumgl frg Sqltarta, kiranaban:Lng Dctrt Partdnl ptnartpulnEo Bathara SrtrL nanAhng gandrung r ErlVa kclah tenpa pultr panalauan nutrtdo .- -j., r 19 rei 1983. OO. ru$ffiffif,ffituhHffififfiffi ffiffiffiffffiH nffi,.. I. . Prabu Bacrrkeayaral patlh yttfi", gang PuJ angga Doganan lteratrrala' RcnbaF r - galg ttata rcntac uigudba.qf uranclgalen natei putranl4g la4g paDan Rcsl llapnbana pnton !ry TNDah Gandare, plnarlugan JeluJlk Brabu t{ancrtya. Sarta raaggall,h sfunantng Batiara Sahlr gabab &ecalan talg - garsa Donl Partdnl lngkalg sar5,un sedl' Pranlle Sarg Us,ta gya teta-tata b'trdhor'nartuyl. nrl.ng Saptrqga. fi. trlol8u-I3t n r I u I r r 6arcirlra) !:*uy*
  • 16. -6- II. . ( uUa^rarrqg rerodra) . BaJ a dttya Prabu Far a lhrdcu a ryang patlh HurtyalrLfur, dltya tr1, lr Fantu. Btnbg, t - S8,D8 xrta aodye ralog trab Ul.snr sobflg aatttyrr, og bsb J alanlpun BaJ I Balvel Eyvang lllsnu bgkang drnoL rAaal. Gya bnrdhr.r - nrllg Ulntba ngenthl ua{ya lslonhnto PERAFC CIOAL r - Uadya lcbrhrt prrng tanan prqturit Ulratb. Irlsnbt - kaecaor, gyr lcsbpangan ta4f rrg sanro . T[I. IIAilA TITBRASARA a- Bathrra Safcl !y8lg $cuar Garcng fan P;truk. ECEhEg. t - Sslg Ba- gua tnnba.h leng.ctsn karg garsa, Dovt Partfd karg katcnbcn acdal nlla dar tan nedya londtrr nr{.ng Saptar8a; EEEASL-$E$B t - Dhatcnglng uadya lclq ht bals TtrtLacartl lbobrgal SEIrrtr da&o'perer8. Ialmlpt kanran gya glllngLLt. IV.WrW. Prabu At{BIf,lSA ryang garyr lbvl UIIASI'nanglu lrsFg putrrr taLsth - Jabang bayl Eane Radon ltllASA,tanrab nangle.'Egrbas : - SaDB Nata nrrpl vangalt, lclncu oosalr nrtng Saparga nonpll dnjet rab. Pranlla Prabu .[l- blnara gya hdba1 lrl-ng Saptsrga tagerur putre. CAIIDRAX^Itr r - Ing uslr Prahl llrralvtJ a tspangglb Bethara Sa.H.. Drpl SBlg Bagus'Dgalccr tmh lflrnrr nulya nc{ya kaprarnaa dc"l'g +"9 R4f e - DLtyae dsdl poraDg dodrcg. Petnrk lus4tar nrlng gaptarga. V. PEMAPTX SAPTA ARGA. lryglb Bogauan f,altlgga lnSgf,b f,lrr lrygfh Bl .l Bcganan [anr'nayrra tbara Pranal ryang kEDg putri Bogarnn Satutren nangb lngtra* rnyab Bar bsng Palarara tansah nangla. fEttlgkc rarnrbnya Prabu Basukeruara ryrng. - Prabu PartardJaya t.ug GuJu1aha. @ r Tangtae Palegalar tel ta luroenc Bathara S*d. ; KatunqLa eoranlpun Xalendra f,aolpura Prabo .Anblaasa Lydtg grnra - Rctna t{lyaal ngenban fang putra Raden Ulyaar. S"rq l{atc ngatrralor bab - vargeltlng J avatal lan pcrlunlDg tout!. Bcgaran Kanuayara nunton dh8nrh dbateng futac lllyaol klnen noaqll Palasara. TrongS$aa &Dg Utyest tlSra neeept J rbang bayl Pa1aeara, rlnangtop kJayan lltyaral kakeUlfprrn nuntea kradcl aab.ng Rrngl9. SanaUla Prahr Baarkogvala ruaaoa rcnar nDton ll- tur bltlh bayl kalEltb punlka dlpun kidangakonr l-ng nbenJ arg Sang f,ata - Itlratha tagab parlng PrtJa. f,asanr Petnrk qouarr gan L laturl btlth Bathara Salrl ded. ca prang blayar rabr'f rg le leuhlt Prabu fala, Hurdr$ a. Prebu Partau{ aya lan Sryg bsa aglls bldrraL ncdYa b.bantu; Kaoarltp, karg carpub pran| galrf. fsn faJ^u Murdu{ r ta}slh nqkct. Prab- Partau{aya Blstutg, nanglng datan paaah. hngu-da-ngu Bathara SEXrf scdr nuksra lareudhal detUrg para doul.
  • 17. -7- Putht $rpalara nqfur tandhr'rg kJryan Prabu fara lfurdrfJa aben lra aekton, nnnton pra.8 nrhrt, yataBs Prabu Xal^u lftrrdn$r aJur da{ya ndbg- Pa.qgarublrrtrD, tora.b goda rlya-llrt. Dcnc'$rpalava badhar dadya oatr{ya aran Wyang Bayu Sangara gya hndur nrlng warga. Prahr PartardJ aya mrndur lrl.ng Saptarga, natur dhateng Prahr Baag Losvara lan Bcgaran famnayEaEe bab nrkEvanlpun Bethara Ssb"|. fan Srpalg ua. Prabu Anbtnaaa nunteil parlt lundur rr{ng f,aolpuree Prabu Brgukcryrra ratur bllLh kang putra Radra lllyasa gbsnjar vara Glyantdl narylng LLlen ntlar rcat'rn .lng Saptarga telarpn. ilatr Kaslpura garlrblt grrr B Dltur - sunarrggar DnUc panlt lilnftrr. Prang aurrk-arrrl.rn r urdyr loleltut, tlnandhlngan Bogauan Salrrtrsn lngkang rat,al aJ 1 uantra vlbuar srgung Lslerbut sanl dhasr.h lrr"fuh m| ya tobat. l{aaans lodbawr,rn vargoul ndng kandl'snge dhcvc-dlrove. a ,19 - rcl 1983. 56. LffiFfififfiffi HHfiffiff$ffi}ffiffiH}qffiHnFffi r. . (ulmAs) Pratn llandralc6arare lngglb Prabu f,ardbana ryang patlh !s!g lrl - lpc Radou Artadrlya. Rcubaq t - SrlB Nete rraa nylranl hng garsa ktDg- Jeng ratu Denl Artatl kstrg rus Dggtrblnl. f,anglng nonten nanaLa !lHrg-- nagarl Hdd-ladtaka Prabu llltyakar4he ncdyr, nyurnn garra nata l{andrrala... Katlrgka rarntya tnghalg pEran Ucehang 'f,anrfyan Prabu llahc$rsrr, nganthl rang .lot, narcndn tng Gltlngrlcrl Prebu Dbenadenar lad ngEbll alon nggsDya arga qylDarl grnrar sartc leDgtch gatdrg l{anlnantake. Pr:abu Itandralceayata parrah rrlng hsng panan u{,b rabarJ +nlng pral a }landar:aka. Prabu Dhanadeua lngkarg EaSalr gya parLt napagalen paraqguuLs. I rr. lqaoaer HA4l{aryrAqf { RrMA BrHA!$a[a) f a dltya Prabu l{ltyakardba lyEng pailL }lanangya}Bar DaEpl onq& lpnn kang rayl gqL'tn8 DuaraeatJ. Praya Prabu Hartyrr f,ala Kregna tunln pa- tlb Eegva Pangga. Bggllg t.- Sanl satntlDn ue{ya ugrebat garea }lapdar:aka lunton bobLdhalsn tasa{ya rasekaa. PERAUILCAAAL t- Rasekga t{anllanttka-
  • 18. -8- lan D,rarauati. kapapag prdurlt 0tlJ.ngueol, da4ya pcrug. Prabu Dhanedena kaeoranr terahan Prabu tlandrrkcsuar!, utrsan nr{:rg lllratha uLnta bcbantr. IIr. tFRttPJl[ g a P t A A R c_A . Bagavan Sahrtrcn dbacub dhateng lngr."l,U saysb Balbang Palgeara .;- dsfsb Laalalg tangg[ Butu Rodel lfl.yaral ryrng - gerar Gareng Petrrrk, klnen aa.blyantn nrlag tlandarala. Sandlka, urateu ltdhar . PERAI{0 SEffR t - Uoutan vana Palasara lan Ulyaoa tabcgal denara oaH-ng - Uantnantalca, dadoo ptraqg. lfagau, dcnava satt pcJah. IV. ITIGARI f IRATEA. Pratu Bantkesvara ryang Farg putra Raden Basketbl dalrb para EqE ya, nanpl oouenrpun utrsar aaklng HaldarEla Patl"b Arbadrlyal latur nnh- rnra blyanfu. Prabu Bart&esvara LslaDgktrry T*, gya J engtcal rr"try tlands- ralra ngantbl lcang putre Radon BaaukertJrll Harlra Hanungkara, &rya E[t*a Kecqr.{ ta, dunrgl fshfun lla^nd$alo gya calpuh prang. l{edye ragckra kau- eap Hanlbara dcnlng eOi Hanungkara, tenab sall dsdog tGolo Patlb lltT nangyakaa lin Eegva Pe'gga kcplayu. Y. t{loARI l{a}f DAB[trA. Prabu Handrekcssara naFpl rarnrbngra kang raka llata t{lratlb P:ub - Bazukesvarae lan rala tararcpub Earya Srl ADtt r ugl Bartilg Palrs$a d!- ldt Radon Ylyaca. Sadaya uau kaJayl Jagong elranan, ugi ne{ya bcbrntu. Katungka kangJcng rahr Doyl Artatl babcran rlyoa'lcabng, plnarl"ngrn t4l alh &ADH U A lI D R A I) U I P A. Prabu Bagrkoararr ntlya dharnrh dhatory Pal agara lLncn nrarl rr{.g paprEngtl. SandrLa panglrt. "ofy. qAlDnAf$ t - Prabu l0.tya [udha rlvab Prahr ]lartyu Erla Ereoa, lrrpi - cturlng patlh h! ilssk{ng uadyr. Slgn, aanL hdhsl noryub prury. Pa.Laaara rsn Utyaro kang nalur BaJa Dltya krlralt! karoranr nrntca garl lun&r. i -' a- 19 . rcl 1983.
  • 19. -9- ffiffiffififfiffi 57. ffiffiffi[$H{ffiWF*fi h-." Prabtr Baankurrn ryreg patlh Hudhadarll (nrtlb ltaai.tr nlr rrtl), Eg!hl8, r - SllnanlnS LarS putra Baddn Barukcthlr JaLarar krtllrr rdr {g nrng t anS grrua Retna SlbcLtL. f,asarr ruanlpun utusan saHug [agarl Gu- Julaha, utueanlpun Prabu Partana uo.gglh patd.h Srcnggebadra, ngatnrafcn narala. Drpl narraJ^B ssrpurr tluupttaa dc.l'rg gdry Xata Ulratbal EtttsB - Prabu Baslcoayara parlqg dbarnrh dhrtong patlh Srenggabadral uananl pD- ccn yektoa putranlpun Prabu Partcna lngkans nala Dcsl Danar{l nrpena b gcrsa de'.l'g Badcn BagukotH., Il,nen uyouanaken rr{.ng flratha. Patth Srenggrbadra randlIa, nuntcn Parlt vangrul. - Sang lfata uuya dabwb lrlry prtlh Hudr'adana klncn Dgrlpaya e1rq1 nf 'g kang putra. $an4fta mrye b!,dhrrr . Solg Nata hrndur ngadbatonl ptna- pag garra kangJ eng ratu kalall.h t L. Ibul Rctnadl.. 2. Doul Uagtn. IfC PASEtsAI ]UAYI t - f,l Pati.b ngahtrakon parentahtlg Lang sLaunutr dha- teng para llarya t L. Rtdon Baruteatu (putra nata gakrng Dovt Yarlu). 2. Harya Hanunglcara. 1. Earya f,lt'La. 4. hrye Puta= . Lf,. 5, llncnggung DanagErara. 6. Incnggung Ea3-- -nylna Dailt' II. TAGARI E lt DRAPURA .- RaJa dltya Pratu Ihgnlyara ryEnS puJangga dltya Rgst llrekr, rrllth buta baJang k{n.'ya gulang-guls.B DLtya Teoel patJ.b fEf^a Blgcra. Irlg= reaFg rlnonD$s r - Sil.manlug putra hlatlb Dltyi feF llagna Ln Dettl Ea8- !11. Sarg Resl Uroka lrrykenS fagah nguladanlr glt panlt bd'&!,l. Patlh 11- no! DJ arytangl. I pERA{C G.qCrT r- lJa{ya racrkea hdrapura kapapag praJur{.t Ulratba1 da&o pcrug. Parir denava Laaoranl gya Luldar nanJ{ng sanao III. PERTAPAT S A P.T A A R G A . Bcgauan Srt.tt"" db^arnrh nrl.ng kang sayah Palasga, Ilnen lguPaya - alrnanlng kang rala Redon BenrketJd. GSra pangkat dsf$ Scnar fnrcng p6-- truk. PIntKi SEIAR r- Ing t ansr Pa]agara tabegel raselaa saLl'rg bdrapu- ra tera"b da&g porang. 'tfadya rrgckta oarl tlnas. rv.w(unruslrm). Prabu Partrna tfnangfsu krrg putra Dcut llansrtl nyusuB lasuvltq!
  • 20. -IO- alconrrLn8 Radcn Banrtothl, tratillgka oouanlpun patlb Snnggabadral latur bt.ttb Prabu Bagukegnare kapalcng aarpl oranlpun Dorl Darastl. Oya tata- tata bl4hsl ErUg lll,ratha. gAfDHAfAX r - fng sanr f,rondllyllllo Dl.tya Esf.a Ergua lan nyl Do1rl E1gnf scrl tapernytrnrn nrvrt dr&s lanrng-a. $uang Xande turnn, anF, ackra lraka'lr! dlnandoran dadoa Jalm DdrrnSno Dl,tya faft Eagna,'r- varal putrl nanl Dcsl UlBlilIr donn DEvl Eaglrf f-ngglh innnl Inrtd narl R.tnr llItRIlTI nrnglng tlultah hrdhc3' Sarl kedhanbu srltE aatrLya LaDg neube tape. Sen4lka gya hrdh"r. Kaoarttg, Donl tlaranl lan Uuryatl sa,ratBa-lar3a 'tggonyE rcnbagan tansEb aulaya, cabab tlgt ang cafunggeL budheg. faabdaf rlontcn ccbug k"ry nqrbo tapa, nanl pun $tlN0ff.ABA. lllrcng plrenbagenrng putrl hlcallb l.ngkang sari- sl ruleya ulu, oclcng srngtara gunuJ ong lrtrb-lateh, nuntcn uunryl por-- nahr FB llaran{ lan lluryait" I hagyat nulya aari llnqf ar. CAnDEAf^An t - Raden Basukcthl ncdheng tapa lng ue"ra, gltlngab'd.nl.ng hlg 'rq)'l Banbang Palasarer Bya raranglulal. EafuDglta praptantng Dstrl HargFl lan lluryatll gell lafur nlruuun cnrnltar nrnglng kabuJong, qq ',llg rrraha (celeng). Katungka preptaFrr'g celeng srngkara, ugl ne- dya ndhcrek sndtai Daton vllaangnrr ur denlng oatr-tya katallhr tc- nah cclong nurlng, dsdt pcrong. Obtcng badlrar Jalna Ernulgsr Lrrg- glb nar! prn, $rnglrta. Xunton katarpl panrvltonlpun, f,asanr praptanlng 8cg1 Yrckal Dyuyun putr{. kalaUb rraur aabab nlg ton p+ngr{ttg punl}a gusttaipua. BasuLethl datan su&a, nuntrn pc- rang, Rosl ltrcka tangab kascoor. hrtrl ka,lth galt nger!-k, tolqh - badlrar Dltya Kela HaSrE 14" rasclal' Eagnt. lfuntcn aarl nfrhlng pg rang, Barbotg Palagara nglrpaoaken Jsrparlng, buta kakELth potab. Bsai Ureta kcplap uangeul nrlng hdrqrura, Dene Pal agata ryang R BacmtetbL hnds rr{ng llratba. CAIIDHAK.{il r - Int bdrapura Prabu Hagnlyara, dupl narpl aturtng Rcal l|r1 kae bilLb kanS'putre LaLallh pcJab'alcning rrtrlya lJlretha, gya rurlng q tL nglunrg rrflg Hlratha. V.ltMAru HTRATEA. Prah Brgukecvara Drrpl aouanlpun Piahr Partana laarabakcn lnj- kaFg putra Dcrl Datrartl. f,atargka eoranlpun Badcn Ersrkctbll Palarane- Surgkara I ori paDakaeano SrDg llata lalghrrg oukel Danl h'nartf nrntcn'Lap dhaupakou antuk Raden Baguhothl. f,agarq pangantlptu Prabu Eagnlyan, 1l Jcng praq a!uk-a[uke'. Banbang Palarara ruJa baratl nenpuh rungarh tc-- eah kapra@nd.hatg.- TJ N C F B -_ f, A I 0 ll . : 19 nrl L989.
  • 21. -LL- 58.' ffiffiffiffiff#ffi fhilffiffitr$ffin ffiffiffiWmffiffi I. NICAEI HANDARAKA. Prrh Handrelcorsara Vang patlh Artrdrtya. fitrbgg, r - Badbg dbrrry tpm Lnng prtra nata Badcn Handradvlpc plkantuk prrtrnn{ ng Pratn BurtrE- {ye lnS ltagarl bryvrpurr (prttrtu ralfng yl&daff Battart rltrelol) tng- kang nad, D.rrl $:L l{lrrtrs. tfuglng kaprmdhutan bcbsla, gagra^bJr rnJud r L. Jtnentn daha.al kagungarlpun Evang Bnha. 2. Jl-nentra englnr kagunganlpun 4n ang Ba;ru. , 3. Jlnantre tlrtrr klguganlpun Eyuary lJlqr. gasta lallbr putrt hrlyapure vau Lalrpar dc''rng Rgrf a Bgoillrrptfa Prah Jeya Srngtua. Ssng f,ata nrnton dhauuh dhatrng kug rr}rl patlb Artg drlya lclrleo pyar nrlng Saptargal narabalon pcpundhutan purlla dhrtong - Bcgauan Salutu. El Patlb aandllr gya bldhalr uganthl tulcnggung ArtrLal lan tuueDg3lrg Drfyand!. II. . Pratn Jaya fuDgkara ty8!g lngkang rayl patlh Jaya $uerka. [arpl prrptanlDg rqf a d,ltya lng hdr8pura Prsbu Hagntyara; lngtrlg no{ye gabt - yrDtu Prabu Jeya $tnglcanr rl.nangka J aLaran "ggcnya nedya nalog pettnt-ug putra lrakal { [ ]ty. r'a'l a Eanga hn bnl ErgDl. salcr ng oatrtya ]rLratha. Rel-{ a8 }landarals' pualka baua"b Uag'arl Hlratba, rlb Prabu Eagnl- yars parlng blyantur Jf.E krkalh nsne Batdha Saktt fuvln Jltr ftthrlEl ka- dharnrhnn rbegal leh'llg pengantoD" JLn brkallh erndltr, gyr bidbal. Patlh Jaya Srncrke qf slpargl kanttl ngorlg 'ued;/a. BBBTIC GfGAr' r - lla4la Hgcdbarpura Lepepag ua{ya Mandaror.a, dedl. anl^q;ra. Nangr"g vadya ltgedharpura kaeoran; gyr Dy{.pang Earga. III. PERT . Eegavan Sahrtrcn narpl oouanlpua utltsalr saLr'g UandaraLa H' patlh Ar{adrlya lngkqng nagrabaken puldhrtan penganten putrt sak{ ng DlrrTuapure. Sa.Dg tllhl gya dbarnrb nr{.ng lrong ua},ab Palararal klnen nyuyun pqlndbrtan sau dhEtcng Srrarg Bsyu. Banbang Pa.Iasara oandlkar gya bldhal aryaneLarano PERAilG SEKAR' r - lbutoD uana Palasara kabegal ragekea sa|c{'g Xgcdhanpurat tonab da&a palcalara. tia4ye rasckga salt pcJah. " rv.trAryHilqA[ ARGA- l{ARItrA. Hyrary Bayu nanpl nyqhn{nrm {yvang Naradar rapdrlu pstfnS plraal
  • 22. -12- btllh tulur Srreng Bayu !ry nagarl llrrynapura, pepundhrtan astrg calon bcgal. Ingkslg rcnghr patr|,b, narcndra furyrapura nodhl Dua.ug Prabu - l{andrakesr.rra apa bcnsr panccn tunggal trr.trn trah ryrang Baytr. }langLa lagr LaDg kapatrh ngupaye peptutdbutal rrnghc trrb lltaou; nfb kedeb lngbry prg y1tna. Eatunskr oouanlpun Barban3 Palrcuaz Scrar Gareng lan Pctrrrko !h- tur ucdya nynuun ngarJlll J fnaltra da.bepa, rartrta lan tlrta. Suang Bq;ru - ngand{kar bllLb Jlnant'ra trttsa yau aboton karat petral rabab Jflrntn t - ttge vau mgcdlfun kasat notral nsrulg tteg karanrpun kl'arrya pratcndha oya.b'ocalunflg J aran, - Enasanentcn llpang Baytt lngglh kaparcng pa1,l1g kalonggaran dbatcng Palaaaral lnggfh punlka Bagod,onrrrgr wJurt{rg Jlnantra totlga rdlr lrlnu - sagod ngrlaal lcalangonantng Wvang Bryu lnglcatlg DaEa KAIII BAR.[[. Balbang - Palarara saga.hr nunten qyalctt kayt! baratl Lada&k kagcblat lng algla Ie- drsr Palagarq bntal. Senar utrr{.ng sulL ngcntutr bstat lenrg alna, kq)ru - oba.h, rrob ptraala saDya rcnta"h, y8rna OaJEb Sotu Bandar Xaga Kanotnl ElDr- ten pcrang lavan Palagara. Uangllg gya kaFleab dcnf.ng {nrang Ba;ru. Sarta - sagrh narlngalen pepundhrtan tnrs LaJuJWakcn ErtDg Xagrrl Drryrnpura. Saha mllb Efuang Bap parlng vlelll bl]fh nengke l-ng uancl pcngqg tcn kaarak, ba4he rpnton ganbclaLa. Prarlls nonSb Palagara Llncn q)rlpta - krasanae Jlnantra angLn, Brrrrl natr.k aJ1 l[Ol{IA TANIPAS. Iuye Paraoara g{ ncJang. lfuonya lebda gya psrlt uapganl. V. UACAru }IANDARAKA. Pratu l{aldrclcoouafr nanpl rauubnlra Pratu Bagukossara lrn Pratrr Ha- bearalal Harye Srt Artlr Dyarg Earye Manungtrra. f,atungka eovenlprm lqa- bang Pa.lasara ngaturatpn kroagahanlpun Svang Bayu bab pcpundhtan: lfunten ngrrak pcnganten Badcn Hendradvlpa rtbatcug il"gert Drryuapural karr151 Dl.tlh baltr, ftbot nyabrang garodra. Kncar{ ta, Jb Batdha Sckti lyrFg f,athr]Er ngqya nbegal penganten. Gya r.gtr ctpta paaang tenrn3, torah prahtne pongEnlcn peca.hr kElg nlttb sarya rrlc- lep. nulJa,ratalc sJl UICttfA Tfi{fPAgr kadedat ana barat gg Banbang Pal^asEre dho tetr'lung, tonab Lutg klolop BorJra kaontat rrLng 4hrratan. T'nuntca palosara ra, Barya Hanpngkara. nadosl lrqng pasF4g tcnrng, plnangglb Jf! kd(affb, ngaku utusan aaLl'g Ngedha.pura ne{ra rraJtyr po - ngantcn. IoJeng clados pora4go IIarTa t{anunglcare ngrotc puaaka fianrhrrar Jln Betdbs Sektt latr Kathlte Lauoap Mantharal oarell,Lr dsdl tooro XuLya ksdu- nrngaken tng gletJc oanodra, kt-uen tunggu scgErar vfnarab Ll.nen parlng q* Dya4g paluJ a urLng qdbgah J alla. lpa panuuunc Eanungsa, kaleralgatrr qf paya antuk kaJcn lan kaerlngan. Sonton sall Lltlh palna ral:l.h lrtng hryyg. plllao
  • 23. -u- OAXDHA4AX t- NaSarl Drryuapura Prabu Baratnasa EyaDg putra Dcrl SrL lJl- ratna' Xanpl rarnrya bcran caltng llandaralca Prabu l{anclralcrratar- -Haruqgh Pra,bu Basukcgvt!8r Prahr l{ahoevaral IIarTa Srt ABtl, Earya ral Palaalto' ryrry pcngaatcn Radon l{andradnlpr. $lnarryarr ranrhnya &rnng Bryu, ngatbga.latcn Jlnaatra dahane, -g, nrta dClsb tlttrr turlD Bqls Drr5ruapura la. Handaraba Laabn humn Suang Bayu, Radon lhndradrdpr nrlyc }adbaupaton ptkarntfllc Dorrf Sr1 lllratla. Kasanr pangaruhlpun Pra,btr Eagnlyara hyln Prabu Jaya Sunglara da- bb patth Jaye &ruerkal nr4ya Byurur Daul Sl lllratua. h&g prug saqt- alukan. Prabu Eagntyara DoJtb deulng Barbarg Palaaara. Dene Prabnr Jaya erngkara karcgtrr &[a lunoJar. - a- f9 ncl L98t. r i r tr t r r'.tf$$t$$tl$llllfi+ll$lltlll$lltltl$ll* r* ** r 5e.ffiffiffiilffiffi ffiffiffi[$hilfl$tr#T*F$H H- I. UAOARI H A T DU R A .- Prabu f,unthtboJa uyang hlg putra Raden Baarlonthlr patdb Pralartl, ts ddtl tuneuggrrng PraplanrbElco llarpl rawya kang cyrng narendra trrudya Prah Barata. Rerbas t - Badbc dbiuplpun Radcn Bagnluntht plkaltuk putra l{! ratba Doul Bandbandar{.' nangtng krptrcng pauartoo blll.h Sang p11td ugl U'tl nar rqf a dltya lng Gtrthve Prah (brrcandra. Prch Barata, qrntrn dharnrb pl lgrnton enggal kaaralc dbst rg Ulrathr hcrarbn. Ssng Urta &ltelboJa randlb gya tatr-tata ngar.ak pcrrgantrnl b!,dhar. Sug Prabu EurthlboJ a kundur ngadbaton, plnapg. ksng gatsa Lang- J ong ratu Donl hdragrl. f,uya brJ anr. rr. lfAclnr o r R ll, I r I .- a dl,tya Prah Goraoandra Dyang kang rryl Isksendra ElrEhllalta- Raf ka Prabnr l{ttyc trrr.lh4. EShrS t - f,anrilnan blyantu nenptrb prang Ilretha, - Prah l{ltyalordba datatr Pururr rabrb runro, kabaeab Narcndra lll.rrtbt. Pranl le narug adtnbrnl eaklng Letoblhrqr nggonyr Prabu Goracandra lrse ngrobat D.vl Bandha'dtt'1.. [ulya rlyagr uadya rarclaal bldhEl rrfry fl16tbr. PBRltfi GAO Ur. | - Denava Glrllava lan [bsblrant*r kepapag bstsrn ]lenrtrna aulaya por&ngo Denava karcgcrr nylrpang rarga' lrnl|.lg yrtrl, i*Ut. ^":"
  • 24. -v-- III. PEBTIIPAtr S A-PT A ARCA .- Bc8euar Sakutrou lyang uryab Brrbeng Palrcrra2 B.Ulyaca (putra-tr h!.naaa lynryd.&ub!&t-SaDg llllil no{ya JagoDg prngantcn nr{.ng ll!.ratbr, LDg- kang uayrb rcrlaathl iaprnalaufDlr hr.lhal. FERANQIEf,AB r Uadya ragekca GlIi lala aarl rbrbogal Lng nargtr dE&A prdrg. Dcnavr saFl pcJah. IV.., ' Pratu Erarera Dy.4g kang garcr s.l.llB lllratha Dcsl Banrratl ihfrh putra Radyan Pllala. Ronbat t - tlnLrbcfs! kang rrlr Nata Ulrathar qlum - ncngl nggarya lrsa gadbaL darel lanht. Qya tata orrroga hrdhrr mgrrul putrr Lltlh baltE. Egg45&1r lanrihrJr raLi.B pdua &rnrg1 gls& banr,b fllrathe, Pra bu Easra[a nra, ang barlsan lallrg 01r1]aua, Pratn Goracandr:a nedya ngrobct DouI Basusatl, touh da&s prrng. Pratu Eagrrna karranr &Ia lnlalar ldry flratha. v.NAoAru UTBATEA,- Prabu Bogukrsuua nyug nrrastpub [ata Ho,rr,ang f,anrlyan Prabu Hala suara nluab Prabu Dhanrdcna, BBr, Salcutrenl Banbcng PalagararB.l[lrrlt-,CtfQb iranrlaran.:EC*fS,t:rNgrasl pengantoB sa,klng Man&ra dereng dhstong. f,acan- oouanlprn Prah Hasrans eagarsa putrcl ratrr rananl lontes pancalara kl^eyan RaJa Dl.tya tng Glrllasa. tan d?,agu pengantrn llandura prapta; Baden Banrluntht nyalg Lery ra ra Prah f,untblboJ r aabr hry oysg Prah Barata. nusgab Raden Bcsulonthl- Ladhrtpalrn antrt DoYl lsD4hrn'hr{. Bcgauan Saktrtrcr. ratur dbrteng Sary llatr lfbatbar nyunurten Jodb uayebntri, engLat, Rrdcn Ulyara putnntpttn Pratu lnbbalr E*|lS f,agarl f,arl- purao Prabu Basukcssera ragah ngSddc putrl trah hrrtaorrlta, rnyeye or rargL Prah SrC,kala, nar!. Devt lfagtutl, nrnglng ugcr tltyaaa ragod ngundrra- krn parangnrtg salr{ng Olr{.laya. Sang ltlbl Ea3ahr uuntsn sarllblt klayan :-- fDgkarg rayl Ulyara ncdal qf aule napagakcn nongaabo Iur oaJrrel r - Prabu Gorrarndra ryarukr,,Radcu,tllyaea f"S!."tg EtJo',g DgEl- pll puealrd'rlng karg rake Paraearl nata ssnJata UAIAIAXIT katanataken Gora- candrr peJ ah. Pnbu l0tyalcs4ha kade..qtan Prabu Bagrlcauarar nuntca dlpun &rk!d kathlh-k8th!.hr ratant Xltyakardha natur tobat' Badcn lllJara nrnten Ladhaupalccn antuk Doyl. lfasbtL. *'n tot S;i t et '- Fel , I
  • 25. -L5_ 60. LffiFmnffiffi ffi'ffiHffiff#ffi$ffiffiffiffiTfi I. NAOARI I{ANDARAEA. Prabu lhndradntpa ryang patlb ltryrtna. B3gDtg, t - SanB Xata ttaa uylrarl hlg garra Dovl $rl lllratra putra Prah Baratna{ya t4 llrrlmapura. ( Ucnf Sr1 lflratna talPur nSgdrbr nr ) . Nogt rcnt,dn ParangEuka r1| a dltyr - "a eaLi'rg [agarl csndhl hmtqll Prabu f,.Ia Dtrl &s6!g r lDgklrg ne(ya lgalruna- ken g'ng prarcsuarl. (fal^o Dnl lgvara. prurlha putrrnlpun Snarg fayata). [strngka rantbqyr kang ratr'nata &.tbguosl Prrbu Dt'anadorar lagah blyantu lg{.lsrlrnrng rayl. Wa bl+rh-r pacak barlg. rI.UIOIBI OAIIDf,I BUllt.['LA. RaJa ditya Prabu fe,la Dnf Aouerr. lyang rayl lpe Raden Jaye f,unan, Barya Drartballrael petlb DLrZadrattba. Rsrbes r - Xe{ya rbodhah Handan&a kanthL erana ngrebat ganranr ng nata Prabu Handra&dpa. Oya budh-r nerpuh pg la,Dgo PE4AIG A{G{L r - HadYa Candh{ Buntara canpub Pra1'' lanan bab }h,'darl ka kanthl aenapatl llata OltLuguesl Prah Dbanadeua. Uasana Jayahrara la!, - Draatba"larar kapren, mnton ntndur. III.PERTTPTN gAPTA A RG A.- Bcgaven Sakutron dbarnrh urlag ksry uayab Palaeara, kLncn bobantr - dhateug Mand^erata. Sandlka, uulya panglat rgrntbt Sersr Oareng lrn Pstrrrk. PEnAilC S.EF{B t - Denarn Candblbuntala nbcgrl SsDg Bagug, da{ya prncalara. - Para raseLsa larl hasoran bubat uanrut. IV. Nm.r8I t Pratu Mltya Eardhe ryalg kEng putrc Radea,dltye IILA DI'U I,AUACAI patlb faLa lfarang Iaksa. Reublrn s - Ssng lakcendra nedya aelah kEprabou 8u- mantl ksng putral nq'g{ qg dltyr Nl]^sdsdl f,avaca dereng puru[r ftbot hEt€rr' bcn aupcna plnangglb yldadarto Kalg nara nuya dharnrb, lngkang putrra tslncn radoal grl&dad rau, lEbet o].!.ng;-elrng paqfenengantpun punlla takrlb ttrb-- 1ne f5;'yang Earuapuroa (lauata). tralg putra gandlla, gya panlt, bldh'lo CAIDEAI.I{ r - IDg tfa8e }'|.[NTIAXIA, pnten sl&darl slral. Ne'gBt Detrl lE- ITA9UAIA putranlpun Svang Suatdba Nl.t'ya. Dltya Nllaalcalt Karaca S pl unlnga uldodarl rlranl gya nyldra IACA kang kelpal klayin butl- [Eo Kacgntta, drpt SaDg Dcvt purna. saEng alral, nedya buaanar. nangla kaoa da-
  • 26. -16- tan nonton, aunten nnnglr ratltl nadosl. IaJeng p{nar€glb Dttya Ullsdadl f4, u&oa; ngakon nanavl kaca kEbektr. faaunri denlng SsDg bsl, mf^ed8dl t!fu- gi narrngakeu ugor SatU Deyl puru['lcrgann. fad.tlfuk rpntoa gcndg.a n8!4, ruIA SU[.A f-Dglring balr13ekga tlr89,;- nreJang dltya Xrladadl, Kasaoa.h,tn pru8. Iatrrngka praptantra nelUrry fa,- lerara ryslg panaLauanr rfuah k .4g sqry& pancalara. Drpl rnra tehru-tt-naF- rdtr DLtya [Ltadldl f,araca ngehsn fsru treb Enrslg Earnapurnal Egnal{ka - rlnargh'I alcNdDg Pa^la,sara turtln kaalon tt&Dg. llasrnr Balbang Palrgcra te- gah nbtyanhr prangr mrntcn latal df CISUU0. Oandarsa RaJa Sra1s ngDuptrt lJr labandrl ratur tobat gattr cagah gutdtl nrtrg Banbang Palraara 1S er- hrf-n$un. Pa,lasara Lodtryt nrnpll rqDgttrg ksntFt JanJl ycn plnrJu nrndbaag rrlbct, Lc,l.h purun tctulnng. BaJa $ralt san&lla. Dctrt llltyaouara ntntca kaparlngeLen rlnqngta, gsrya dbrtcqS l[.tya - lfll^ud8dl Earaca; gya rarya pcploaban. Polaalra trua lrt-ag l{a.ndlrata. V. .- Prab ltandradnlpr nyug rara raraeqluh Lng Duyrapura Prah Barat- ra{ya' tur.f.D raJa tllratba Prah Bagtcauerra da]ah.Bsnbary Palasara. Sadaya rau aarya JagoDg olralanl turdn cablyantrr {ng hga. Tan dangu garr a nsta llandarala Dcyl Srd lflratua, brbaran rlJ ll - dhaloplt. Ingkang prlya ptnrrlngan lcaErolh Radsn l.l A tl D B A P I I I, dono lnglrangpntrt pharfnganuerangi Der.t M AU IIBAREgI{ I. fasaru panga.utrklng Natr Ielsa lrg Canihr hrnta.lo Prabu {.I. Drl Ag Bana, tlnb,ilbeban donlng Banbang Pa.lasua lDghang nlaata ganJ ata IARIXAI|G, - Kala Dnl Asvara peJ a^h. Earya Jaya f,urara tuna.J ng,tngsekake! 1nrtra lata "r - frgf.,ng talglh alltr lala DIITA BlEASllAlA.- TI,XC-&B-r- EtIOU. ,. ?O roj. 1983. :
  • 27. - I7- 61 . ffiffiffintr{H ffiffiffi[$ffiH]ffiffiffi Hrnn I. XA[ilRI U r R I T f, A .- Prabu Basukrrvarn ryarg hDg putra Radrn Begukrtbt trn BagrmS*., fulah patlb lludha Dulr. Rqlbrr s - SErt Xrtr arsa rcloh L-frrboD grneltd. lnjkary putra na4yan Besulrtzhl, naryla8 nangLr sabtbardprn rrlalcaraletcn lqrrrnt putrr Redcu Baarndrn pltantuk putrrnlpun Earyr HuungLarra faCfrng ucvrngl D.Yt H A L I B B A T l . fatuegfa oovanlpun lnghng rtyl Lrya t{a-u'rghurr'ratur b[fb lng hDg putre putrl Dovl llaltbrata slna. Pratu Brgukosnrra gya dbarnb rr{ng krtrg rayl Pnrlu llanerlyr fnf Qanaan rylnt Badrn Baaundrn ldann ngupryr - atrnant-q Dovt llall,brrta. 9rndllr gya parlt !1lrr-r o . Srng Xata ltrathr nrnton bldhd rrlng urnr Pandrtlr lodlr pamng pegpgplan nyopongl sato rrtrtnr kanggc plrta rda Jnnencng.''1rrg putre nate Lug torbr. Gya tata-trtr budhrt rr{-ng ralr Pandrkl. rJ. IAfiARI 8rt{lfDL?URA.- Prabnr D E i A D I ryang pitCU Dtr3r Dyabalr oaba dttyr frtr hl Lab!,. Rcabaq. t -'Sc!B [atr'kopengtn dbeup Lfryan Derrl Urllbratr putnnlpun Earya yryqngkga lng lllrrthr. Patlh F.rta Dyttlalr Leutut ngabretrn D+ua- J.e pangluar nr{ng llLratba. Srndlkr 8yr badhar I dcne Prabu Ibradl ugl nr!- totr rqr'gkal nc{yr ngcntotl Lng rdarrl Lltb l{lrat&a. PERarc GfftAi' r - lla4ya Sluandapun krprpes ua{ye Ulratbal suleyr-tng rrl- beg dadog prang. lla{yr sluandapura kmcsTl aorbpangan rirga. i, ', III. TTCTRI CAIDARA.- Preh l{anerlya trl Raden Beguadara nra pnapts Lng &edbaton (hnCr- rlr sak1.8 [qgrrl lflret&a" Renbes r - Eang rarl Rrsl llanoabact lundhrt ht- trangan brb glrnsnlng Lgrg uryrh'aalon'nrnhrl Prtbu Haner{3rr nttur blllh - ssgah agutrdlDl. Kstt&gka coranlpun kang nayah Banbrng Pa!.asara lrn Sclrr Gelong PetnrL,l lrtur b!{h ne{yr grblyantu. f,untrn Parasua pUurrhan !tll- pala almadng-Dorrl Ua[bratar sdrdltl laJcng bldbol. PERAXG SEqrR r : In8 torych uana Banbang Pal"arara kabogal denaya alann, - ds&o prr!8. Raeoksa peJrhr badbar Sfvang [aradrl parlrg nlalk nrpa&a Baa bans Palallra nrrul lngLing uvc,' Prabu Beaukesrara {tg pegrogofan rlana Pan dcld. Sanallla nuuton pangtat.
  • 28. -18- ': I% utxl gqRLT_B&.BuC, Gandarua JsrJ atla frBg nra nyldra Dcul llallbrata, Dslglng Sang qE ni dercng Lapercng ngladocl. Kad$g a^4.! grHng Gandana JlDJatrap nrl qq nl Praril ntcnutaleB trng ratal rboton dlpru glga raJrb turLEgr tmahan dap dor pancatart. Doyl Prarl karnnr nulya kang rska dlpun gaHr da&r ll,con. Dcne Dovl Ha^tlbrata dtpun sabdr do&r Dlglo Doyl Pranl oucad; lacut faJcng qgoyst D!ga; t'ngkEtrg tomban na{1.n9 ssnr Pcndcld. V..: Prah Baauktssrn ryatg patth [ata dbanrb dh*- lfualba Darna. Sang teng para vadya klnon ulvlt nycpcngtr Londr-hce{Dr gyr alll tulrrrdrry. fr{3, .tak rpntc! lacan ngoytL Dltrr racan ngaluk tlngrrrangan para Harya arngtlg, ganl kapra'n. Katungta rorantptrn Barba'g Palasan lan panakarnn, aablyrntl p* nng garyl rybpaacLcu puraka eanJata IARII.UC. l{rcalt UeOlai Gandrrrn Jan- J atral dene nrgr badbar Deyl Yaltbrata lal cng krtur rrlng Slng Irta. nu!- ten gall kundur dhatong lllrrtbrl gandarua JaaJatla nuhrtd.. CAllDgAf,A{ t - rng pand,Iupl tllratha, prah Banrkefirsra Dgarnntcnaksn plata rala buJana atdrrylnrl aartd dbanrb dbatens para rqlt blltb !rg- bang putre Rsdon BesukothL krJunencngalsn {ata Utratha gungrtL - bgkang rrrll JoJuluL Pratu BAflIIETEI l.trgglh Prabu Barqratl. Deno Radcn .Banrndara kadhaupatcn' klayan Dcsl tlallbrrata. f,agErtr panguuklng gendanra Ja{ abal llarya Hanungkan nrrlng do- nc gandarrra punlla flgkElrg &k lng u'.1 nstr DyldqE lngkang gstral ruengte nyldra hry putra. f,unton drdos prlng ralor Harya ysnrqgllcara ngastE puaakt Hadbrrar gandarua JenJatre koraap dr&r tloto Kabngka prrptfry Prah Dnndl lng Slrandapura nyunrri Derl lr8l|'hn rrtal sa'ng [ata lltratha tan nrkr, tore^h drdoa pr.rrng anrL-arul&Ep Preh Dc- crdl kaplkut denlag Balbang Palasarrr tonah uunghrl dE&s kabryah llratba. Prahr Baeukcryua mraten bldhr,l'Ol.tuog Por4epan Sapta$ar pcrll prnnrlta kaaarpurnan nrllg Beganan fanrnqyasE. ' a- 2t ncl 1983.
  • 29. _19_ 6t- ffiffiffiHFHffi ffiffiH fi{ffir*wffi I I. .- Prabu iesuLothl ryarg rrl (mnor fUr) Earyr Prah Bantpatu frgstt Ila:qya f,latarrl patlb hdbadanr. E3lD!& r - Satt Nata katdibals dcnlng .r* Lrtrg cyang rng Hcdha'g f,aruyrn Pnbu Xahcgurri, krmna nsdyr ralrtrerrk3- kcu karg parrn Radoa Srt Eannal plkantut Dctrl Iunl putr"anlpun r*fa urnrDa - ;alrr ng Xagrr{. Ngupaptrvr Pntu Kaplla. Nangbg vckdal prrnllr Radsn H, fatr- ya ncdbont rursa s.hlo8 Hc,rhrrrt'Karulyan. I SanS ilata gya tatr rauoga ncdya budh-r Jagong arblyentulrdng [rgl rl Xedhang f,amlyan. lfiroalra lrrndnr ngedhaton, plupag lngrang tarrr trffcng ratu Derrf Danartl putranlpun Prab Partana fng GuJurala (faUof^a Srkct). II. .- n8tr racrn Prabu .clnga-E rnarl patlh dttya fafE Iltalpal dltyr Hrr sara !frn8 patlb J aua Rrden DLbyrurtr. &1jlg& t - SalB Nata nedya Dfgrunt- ken putrl Xagarl Ngupaplaua ritnaJanlng Prab'Kapllr1 Donl lunl. Gya bortg - lopit hrdhll nglr'"ar ry'lng Xggpaplava. PERAAO Gffi4& r - Ia{ya hrsala Iapapag vadya Utratbal grrtayantlg rerbag da; dor pcrang.'lla{ya rageksa hrrllca karoranl narJfig eenauaoa. III. tAX+ li B E N P F A I r I A .- Putrr, HedhanS f,arulyan Radcn SrI Kanua oungLana sabrb arra LaChc-rg I akcn pltantuk Dovl lv'l'atraJ"+tg rala ueDrtEo Kagugul Selar O!!,tug Petrul, lngLug tautur dcnl.ng Ecgaran $akutrel ?ncn ndbofckahen Sang f,ugure Ht- dbeng f,aruyan. EE&AE$|$[AB, t - ArrE hrta alasarr nbegal Salt Baguap dadyr - pancdcarel dcnbva peJ ah badhrr HryanC hprlt IDJ Bbr parlry trtlll ycn Denl.- Iurll punlta nrllotye lrg vrrrrl. r pAilDHAffX | - Ugl lng rdra f,roudhayans aDr gsndsna nall Gandrrna Sena nc- dhcns pergantcn cnggal Llaydl Bctna Pamrnrnl nuiSlDg dcrcng rtnrt. Rctna Pa- nurun Lerrh dbatong gcndhtryl plnrngglb Radcn Sr1 f,anna, dlpun uub-anthil.; ' Rctna Prnrnrn Lagct mrnten lurqtar ngranglul Gcndafila Sena aarvl irrrsrrbat - lc!,ncn nclrrrl grl Kansr. Gandsnra Scna ruraoo blngabl nrlya rour-rsrr badhr rral aya Srl f,anva. Drnugl Dgrrtanc Sary f,unrnal Gandanra Scnl rrnorbrh sa!- nl ngaturaltn ptnurnrn dono seng Bagut lrut mgcd ngatutalcn anggentpun e.s* lahall. :
  • 30. -20- Srlltry ruraoo kapotangrrr budlr plullr Oandarna Scna B6gab rablyqg tu Larcpot rllg SrL Katra. Rrdon Srl f,anya nuDto! kabopong reset lng gegara 'lnga}[ ntJudlpun Devl lunt trl"tng katcblhlr. Drpl Srl Kanrn un{ngl lrnrn - Dcvt ltrnl erkalrntbry eullatyr t-ng uarnlr Sang Kuauna rutaor ]'egt. Gbndsnta Sona ngaturahcn trn4ha prnarlnab arruJud SELA TIHPURU lng- krng pf$Ja eeatptane dadl. Radon 9rl Kanua laleng hrndr nrlng Xrgarl tr{cr- dha.g Ealulyanl done Gandanra Sona auntou rcndlong k8!g gassa Rotab Prnrnrn IVr .- Prabu f,apila ryrng patlb f,rplgalba, tulcnggurry lfaraayr,l turenggung SopeSnr Parrrur. Blthl8 t - Badhc ilbaupbg Lang putra Dorrl lud plbntrl ra J r putra l{rdhrng Kalulyan Rrdon 9r1 Kanrls. Kasaru dhatenglpun ratu lscgn - Prabu ^1lnga f,cryarl Dyuyun nst'Dt luDlr Praht Eaptla tao arLa tcrh de&r pg rrng. Prabu .ql'tgr Kcguarl nrJa pcpctcngr Prab Eaplla Dyant kary putrr Dorl Iurl kabokta nganbara nosat ulng l,todharu Eenu{yan, Prah SLnga Ectrcrl nr- Urtl. 'Vr.- Prab Halsavan lan Lrng putrr rantu nereadra tng Clr lrysegl Prabu UlanercJa lngglb Dbanadcua garvrno lbvl Srl.kanl, nanFt rcvenlpua tnglcang ql yrh naJa tllratbr Prebu Banrtcthl. fatungLa muanlpun hlg putr:a Ra{cu Srl - Kqnra lan prretranan, ratur lanrn Bagab kadhaupalea klayan Dovl lunL lng Igg, paplrva. Sanf, Natc nyqng para lopuh Earl tcga lng plnggrllh. Easary pr:qlta- n{pu Prabu [Epffs htr Dovt lutlJ'r lahr bfllh kabtrJrrng-hJung {eir{ng r1tr - raorn Prabnr Sl"go Keryrrl. Prabu Bqtrkctbl dhasuh dhstotry para r lincn rapagaken reagaah, aad4ra candlta nrllta hrdhal. Radcn Srl f,anra kaehaupatca prkantuk Dctrl lunlr nrntru Sary f,uaue nuJa ScIa Tlrpunr dae; teral aarl katarglung eudah, nrntcn ktrrarta !6lg- ngcn pongantou kalallh. K,acarttl t' - Para harya sall carpub praDg lruan vat{ya racckaa tFg hrruta. Prabu S{rtB Kcsnart prlrg nrLct tqndhftg Prrhr f,aplla. Radcn H. f,Jnrt nrJe gela, tl'npunr dados oanJatap tataralaLcn kang fagia .pratg nrhet, toreban Pra bu SLuga Ectuarl narcndra aakr ng nrgar{. KII|DEAXI prEtn SBIADEA. Dc- nc Prah f,aplJ.a badhar narendra hlng raearl flNDff,lPURA prahr PfnUAf,A. Rd a kalarrh mrntrn katur ur{ng raJa Ulratha Pratn Bagtrkethl. Kararq lpntcn pandhlta, nera Bgn. f,lrfa Uaeam ratur Dgupaltr kang :- putra h'thr'rg Nlrnals Reell lngkalg mqtlng rrfDg q.Rg Derrl lunl. llunten el dhlkn-al katg putra Uanang lllrnalarcol llyoe eallng anggddng Dcttl hrnt. Prabu Basulcthl nrlVa parlng kaadllanr Donl Nlnalarernl IaganJcn kcn dhatong Pmhr $bandha. Katungka ovanlpun patlb Dludbr','Ibtral letur bl- Ilb lDBkrrrg garya ksrgJ cng ratu ltlratha Dottl hnartl reda lartsl nanilhang gg rah. Sanall,ta guggp Prahr Ba3rrkctlt Sla'larndur nrhg tflratba. t Drnugl praJa Ylrathar kranahanlpg ganr nlya Plnarl-putnlo Slng - I Uatc ltlratha fanglung nrnglavir sabeb rstpun kaplg lrllb'krtfht grtra. -
  • 31. -2L- lry unl k !g gdrya DEvl fuboktJ, atral a'.{ rg f,l Patlb Uantta DuL sauar€tr lngglb geda aratgl nandhang tnl"t t. Salangkc keci,lan katrlnjn rar- llhr prallla gya dbanrh nrd-ng kaB rayt Barya Prabu Ba^orkesb bgdtb llrrxra- Klstava llnra Juuoncng sdcll nata lttiatbal d,onc Sqlg Pr.ahr ncdya Jcngkar ng nuuun panar'lqg Bathara pLnartngina pclthl J abr lcrana. Itsrya KLetaua ratdL- ka, gya nguntapaken JonSLErf-Bg flata lllrattu hangayan-alrlr urtrEo t- 24 rci 1983. 03. I I Fffiffiffi ffiffiffiLJ[.{HT HLJ ! HTMT I E-Efr E E [J["{ #ffi$ffiffi.#tr$ l! E- I. a- nEtu vaF L tlarya Prabru Brnrkcetl-lngglb flarya f,Lstasa Eyang pat(t ltudha Daru. Renbec I - JsDgkarlng lraqg slnurnrn Prabu Baarkethl (frgfr'rS r! ks) nglugaa rsga nentn karula bengcsthl peatllnlng J atubara. Hangba Prabu Pratlpa lng Agtlla bansknng. Pra.nlLa kl' patlb lclnon paoelc barl.r ngrnthl pa,- ra Earaa : Eerya lta'ungtarar Harye KLtqks,r Earya Partqla, Ilarya SlDgkrra, - tunenggung Hag$ranrdarca tuvtfr Dapaaaranso llttoya alyage gya budhal. II. IIAfrARI ASTINA. Pratu Pratlpa nyang kstrg putra nsCbn Balrka bvln Raden DeuadLl p3, tlb TanrDBgBo Renla.s t - SonB Natt no{ya nbalela, datan purun kacreb denileg Nata Ulratha. Itmnteu lra-g putre Ballka lan Deuadl. kl-nen ncrpuh pratg dhl tsng Ubatba. Sandlka gya builFel. PERAN9 GIOAIT : - lladya Agtl-ua, carpub prstg lnran radya lllratbal dcdrcg. Sf,- 8c3. r III. a I Begaran Sahrtrer nyarlS krng nayab.Banbang Palagara trytr Sclar 0s- rcng 1an Pctnrk. Naupl oranlpuD ral a putra Ast1ns Rsdcn Seatanunrrtl, Dy*- rata Prabu Pratlpa -ggorya lbalgkang rrtng Ulra- revedekakon karsanl.ng ka,ng tha,. Sang Ufq dh$nrh, bllth prrn{ !s praf,n.rha bedbo cupct kaprabonlqg llata - Astlna. Nua dharnrh urlng S,cntanr klnon nungtul rthatolg Natc llfuia,th;.
  • 32. -ZZ- j Nuntcu Radcn Sentanrnuttl Dyut un ngarpll panarrasan badbe LalaDthl lolanar karilan nrntcn paltt nrndurt oera-sr sekef. ! - Ing tengah vana RE- dyan Seutanu kabogal racatrr dados perang. l,[aca^n pcJahr badhar Sruang Hata- da ngalelbana rrlng karaanlra Sang Baguo DgBonya arsa nurghrl dbatcng Ulrg tha. IV. PERTAPAII O I R I PURX A Begauan ilInXALA 0IPTA ryang kr"g gutca REITA ADRINI. Rerbef I alrnantng hlg putra EilDIIAIG ADRIEA kalap rng f,edtung Janrna. HaDgLa ron-- tcn uangaltd.ng Jauata, klnon pd,arab nr{ng Resl'HAEUSADA fuigkarg uapap hlng yan!,. S8!g Utku g:yr pangkat ngupaya duuuglng Rccl l{rhraada. CAfDqA[dU r - Ilg uana 1rp8gr11 Prabtr Basutothl lngLalg uua poperab Besl - Mabsadlr narpl aovenlpun Begeran Nlnala Clpta nlnta eralra, cfuql bfrg kang putra &4t ar8 Adrlkr. Reat Ualusa&t oagrhr gya bldbaL - nrtng kedbng Jasuna. Kagerlta, &rnugl lccdhrng Januna Salg HrlusaAl gyg nggogoht b.rlr,n8r k..tbl, kaeloLan astatdpun dados paltJaltg. Ifunton arylsl q{.'a kcncata, nctra kuttb ltuntea kasldblJcara badbar nrdhang Adrl}al gpa rlnanghrL de.lng bDg FslE - Nlrlara Clpta sarvl ratur dhatong Rcrl t{abrsadlr btlLh pun{ke anrh{pqnr Katungka rarnrhipun Sruary Naradal padng dbarn& larun hdbalg A- dllkr pun{ka pcothl Jatubanialpua Bosl }lahraadl lngkary aeJatoalpun Uate- l{lratha Pratu Baskethl. BByr [lnal^a0lpta ngulungalen kang putrrl krJ ahr- krara Prabu Baguketil. ( Bacukcthf le.o eedhrng Adrtla punlka glnabdr peatl Jodbo denl'B hrvan8 llaradar sabab tunggf varra, tuuggfl oaal, purruEa, dl ntl fEr trrnggtl na4gga. Prrnlls nrntou pl-narrqgan JeJulltc Prabu DIBOIBAE ) Eararu muanlptrn Barbeqg DRASAT lstur Salg ltlta btlth ne{ya BlYl- ta. Paguvltan tt-uarptr gya gad*ya kalcant'hl lun&rr nrl'ng ylrathr. f!+drf - ronten rng ratga kabcsat Jaran,naFa BAsUlilIlIDA, dadye prrrg. Jaran pojahr- badhar Batharl Yllutqra. Mlrnton partng nugraha dt'rtorg Prabu Bcdultttrl, rfo- J ud UAIIIKM IIXJOIIAIA t.ngbng eavab. rarea sulakaana l-ng rarNallggg1o Nunton Banbang Drasa plnarfngen neya}a dontng Prabu Bernrkethl klncn rart4g akon kang rayl Earya Pratu Basrkoebr (Raden,'lg.rteya)1 aandlka nrntsn p$ri!- kat. V. NI&ARI UIRATHA.- Prahr Uslcll llaryr Klgtrvr (Banrkeghr) narpl muanipnn naaen Scatf nururtt lrrgkstrg paarah aaflral gya tLnarpl. f,ituDgka muanlpua Balbang Dql ea ngatrraken rasala sal"rng Prabu Baankethl.'lfuenya tlnpllsal Earya Pratu Bagukestu gya parsntatr dhatcng pare fh4ra kinon uapag tunfurfng . ng Uata. I}'rggate Prabu Basukttbl sarlluu hndur rlang ke,rhaton Ulrethal srrla nyarl- yoaalccu blarpahan{pq'. rrltdt' ca}l.g nenba kanrla ngarrtos antuL Jodb ED- dhrng AdrlLE. Para kEabng s6nl logal nuntcn ngeturaken panbalera.'lFun rala Aetl:la. Prabtr Baguketbl gya parentqh dbateng tang rayl Earya Prahr Rlgtara klncn DJo.lr,-U Prabu Pratlpa. Sarrdlka gyr budhal. Pqlnnnrurrruk-alqh- r - Ua{ya'Astlna bsan sa{yg lllratba.' PrabU Pratlpa nan- gut pupuh, tJ.nandhlngan lhrya f,Latava l.ngkarg nglepaealen aa4f ata Eoranana Pratu Pratlpa pcJah. i
  • 33. _27_ Perorq aluk-arukan : - lJadya Antlna lanran nadya l{lratbs. Pra,hr Pra$pa rr gut pupttbr tlnandhl4gan Harya Ktetava lngLa"g nglepaaaken sanJ ata llerauana Prahr Prattpa peJab. Haden Ballta tlsLn Baden Deuadl lunaJar nrtngita!& - sablsng. Eanung Raden gentarunurtJ. t-nskang nungkuJ. dbatcng nata Hiratba, PraJ a Astd.nE Laparfngakcn dhst ng Eadcn gcntanrnurtlr kaJulenengaku naleg dra. a- 21 rrl. L989. g4 LffiFHfiffiffi ilr LiffiffiF{Htr ffiHFI ..#Hr lHil .- I. NAGARI H T RATHA. -E Prab,r BasrLetbl tngglh Prabu Dlrgabahr lngglh Prabu Basupatl 11- uab lngkang rayi Harya Prabu Bagukestu t-ugglh llalya Kletana, datalr patth - Mudbadana. EgDgL t - So,Dg Nata nr{ya nylrad krrg, garea Eudbang Adrlka - sang{ng nyuuun.4Ehpl ul.rn tlrtF lnelnns adl. Mangha rcnten narnla panan-- taeg sak{ng narendra !-ng Slvandapura Prabu Bafllka (anat Pratlpa)'. Kl Pcttb natur, bltlb babagan panyurnrnlns kargJeng ratul Elnpun ksnatnbrlan dh'.a- tong nodyan Scutanu (tetsfuUn sat l'g Actlna, putra prabru Pratlpe fllriBl). Sary Nata dahat lroBa lng panggallb, 'u'ton dlarub dlreteng kang t"y+ HarTa f,letaya kl.aen Bapagaken nengaah. $andrha tudhal . I Tlt" t'i II. .- Prabu Ballka nysng lnekang rryl Earya Ibuadll dalah patth hdraba uar trrln rda totelukan Prabu Barergkarar RaJe'Ptrsnllrl @l Sang Xeta nurLna oedanLng kong rrra euargl Prabrr Pratlpa Lng Aatltrar dc-- n{ng oatrlya l{lratba Earrya Klgtaua. Pranlla gya ker{.g. lalplt ngtlrus rrtry lllratba. Drnrgl nJard klths, Prabu Barrka laaanggrabr dens raJa totcbkar klnen nonpuh prang. EE$.!N[-9AQAL s - ReJ a tcte lukan prang canpub fsuan ua- dya Ulretba. llassF$ raJa tctolukan kacoran, gya fundar nanJtRg uanso III. PEnfAPAU SAPTA ARGA.- Begauan Sahrtren 'nyang uayah Banbang Pal arara 4at ah Senrr Garong r an Petnrk. f,atungka eovanlpun Raden Sentrnunurtl, nyareyedelcekcn dunrng-
  • 34. -u- { ng ula! tlr{a adl nlnang}s sarana pcpundhrtantng ksngJ eng ratu nraths Dg vl Adrl}a lngkartg sarpur nggarbtnt. Sang llthr dbarnrh supadoe Radon Seatanr Iolana nganthl panakavan. gandlka, gya panlt btdhal, SEfAn I - Ing uana Sentanu kabegaL raaekga napl dt-tya lhl^a Sr4yeye! PERAlflS Ea arta raDgEls tenah dados pra.ng. Dcnara peJatrr badhar Evang $rlanta.nr. Parlng ulslk larun Wvang Suantanr arra nanltde nrlng SanB Baguel; Brrba - parlrcg Jorlh+ lartske urlnt€n uano{ya lralg lapan lng tla&. ftrvang Srnantsnu nrlya nltJ.g nrtDg Eaden Sentanu, kadadak unlnga oatunggal t ng vantta fngkang ancng tLagar drpt ksdsDgu ngalcen D!!a DEr{ JAHilAgI. Sareng Ja.bnavf piraa blllh Scotrn katltd.gan l$nqng $uanpanrr- gl gra pasrah J lua raga. Raden Seatanuurtd sagab nqPpl paguvltqdng Dssl Jqb naulr lauger caged ngupaya ular tdrta adl. Sang Devl s€ahr mlye nanJlry- nrlng Eedbng Januna. CIIDEAITX t - IlB lebct kedraurg Janrrnr, Eyuang IIINA CfUdCl ryang karg g!rr- va Dorl GANGCASIITII (t-uekstg fuk guuau natc ndhrgtha Deul,Adrtka garya nate l{lratha Prah Begukethl.). Ingkang rlnelbagr EaTya al- rong pavartosr blllh Nata l{tretha ngupaya urar tlrta adl, nrntsn sanya sa.lln urrna $rJud badhar bang glsl}, koncatrr, earta ngorhDg lng uarlh, obe,peng d6n{;t Dovl Jahr8rrl katur Raden Soutanr. Gya lcun&r nrlng AttlDE mndtong kang garra, uusnya putna,Raden - I Scntrnr gya souan nr{.ug Hlratba. I rv. Ntotnl t l ltf u R u (tanal eabrang). Prabu PILIfiA nysng petdh SnErcffiA IANA. ReqFry 3 - SaDg f,ata IE- ttrbalrn nrt ng lllratbr aibab klnS rayl krngJ eng rafu Adrl.ks nadye laalnr- an. Sarg [rta gya Jenglcar plyalbak nosat rrrg gegana. . Kqca$tar &trugl bavabbagsd. Ulratbal Prahr Pl,lana unlnga barlaar{ng rory. aalr saldng Slrudapurar gya nlnb nrd4rg prang. Prahr !g]{lra uur{.ng, ngl,t paeateu aanJ atrr Prabu Pl]ar"a onoad. Pratu BatLka nuya klntern gcrat nrtng kang rq}'l Baden Sent4ry ue- dya LrkantLt nalro oedanlng La'g rrari Prabri Pratlpae. narrging Scatau lbotcn purun. Prab nrtlb d!b8t dtkar gya Lerlg lanplt ngebyuk t{lratha. V. NIGTBI II I R A--T-UJ . Prebu Basukethl nalpl rarnrya Le4g ralcr lng tfrpunr Prab Pllara tustn Raden Sentanr ngaturakea ulu tlrta adL kakallb. Xuya LatanpL Dort Adrlka, uusnyr kaolahr badher bang otalk kencana kakatLh nanJlng $lua Bap banlra Deul Adraka. Sq.ng Dqvl nuntsn glran lng bslclcanbang, ralpurg alrrn nuye bcbaran dJlI d-hatrplt. Ingkarg putrl kaaneggp oqub ptnarfryln rrsyr- ngl Dcul Ihrgsnd{n{ fngglb Gandavatd-. Denc firgkang prlJa kaparfryss. kaka- slh Radon l'latgna frggth Dtrgandana. Jabang bayl yau sanl argganda anll. Kaaanlpangarrrlr{pun Prabu Ballkrr katrrrn saDJrta llaragana de-- nlng Badon f,lstave (Baarlcertu), BaL&E poJah. Ilarya DEvadl lunaJar. Para - rala tohkr Radon Sontanr kdruencngalccu nrta AstlnE. TAilCEB - KAIOil. _ $$$$$$*$ 25 acL L983. j
  • 35. -zj_ f,asanr pdrgrn"k{pun Pratu BaJAkar katanan aanJata Ibrayana dcalg Raden Klstase (Baeukeotu), BallLLa peJah. Ilagl'a Devadi lutdar. Pbra raJa - t€luk, Radcu Sentanu kaJunenengalcon nata AEtlna.- a 25 ncl 1983. 6s ffi$"HffiffiH$ffi fl-Fffiffiffi."-FffiffiHffiffiffi* I.NAGARI HTRATHA Prabu Banrkcthl nysng kalg putre Radsn l{atsya lngglh Drtgenrtanar- tuyln ar{. nata lhrya Prabu Baeukcgtu (trlgtaua) 1!B patlh Hudhr Da$la. Elf- !gg, t - Salg Nata a".ggallb babagan fxgkarg putra Deul. Drrgandl:rt lngkatg, ngudl saraalng gasrk{ t apgganda ulcl Lantibl ngfalnpabl aanbang balta lng - bengevan Sul]'tga'lgga. Hangka aa.uangkc nedbeng karsnat dsn{ng ratr 1OOO tra- garl. f,l Patlb ltudha atur palrayoglr nrpadoo dlpun rpntenalccn Eaycr-' Daroa bara pllLh kenasonl Sang [ata karena'r lrg gallbr Bya dbruub DrlDg kang pu- tra Raden hrgan.lsna kl'en nboyong lundrr kang nbap. Dene patlb Mudha - Darna kapatah ahrr ktraqgan dhatong para rda I00O nagarl. Sandlkar faJeng I Sang Nata kuntLrr ngadhatour plrrapag kang garra hDgJ eng rrtu Dorrl Adrl&a, uuntcn buJana. IDg paceban nJavl, Raden Hatgva (Urrgandana) ngetrl pqra Sarya - pepundbon r I. EABIA KITAtrA. 2. EARXA PmTlf,.t. 3" HARIA SINGtrARA. 1. EARYA PAI{UKSIA (putranlpuu Regl l,tanungkira). . 5. lbenggurg EACSINADA& HA. 6. Irncnggung DAnilA SAR^AIIA. Ronbor I Raden llatsua natur bltth kautua dontng kang rsna Natar klnen nboyong hrndrr kang nbap Drqgandlul saHng Bengauan Svlllgq"rggs. Dcue para Earya kapatab nnsksa rabasJ anfng pral a. II. .- Prahu DIRGAPATI nya',g kang rayl narcadra g+k{.8 PURI{AKIRIIS}IA pra. b,u DIRCAI,IUBTI, ds]Eh patlb DIhOAITARA. n,lE!!g t - Sa.El-sanl uedya nglwrs- ken Deel Drrgandlnl. (iya sasarrengrn nonpuh lllratba. PERAIE Cl04t t - tla{ya hruskencaDa laa Punakaruba kapapag barlsan lll1tr tha, BuLayan{ng renbag dados pancakgra. f,aptaeh dentng patth tflratha l{trdlf Dar"nr, ahrrrnlnga nr{'g Salg Rd a lcalallh, blll.h Devl Drgandr ',r badhc !l narya oayonban pllLb. Para ral a canl Isonar nulya aasanggrE^h.
  • 36. -26- III. suRpL0Yg. KAttrliArrcirx , fuvang Gunr ryaDg flarada. Begbar, r - palasara nggen]ra tapa +g 4I ga KeJ.asa na.henanl teJ a uangkava sundhll, lng antarfkse. Mlturut aturlpun - {yva'g Naradap prurlka Jalaran rnrs plnegthl, Palaeara dadya n!.JLntng ratu, - labct saDpun duuugl UDIIE-UDHEIPIIN Hyyang Brata. Nangfig Hy1;ang Qunr dB- tan rena t Ela parentah dhateng psra deua lclnen nJugaraken. SsnCtka nuntan sanl bldhal turunrn, SrrraDg Gunr Dyong lfarada lnggrh J eugkar ugl. I IV.PERT1PAII ARQA trELASA. Salg }lalargl mdba Begauan Pql agara nyang Senar Gareng l an Petanrk Renbep : - sang ullu anggayuh.vtJlnlne narendra. EEEINILSEIIAE r - para do- ua rernth qfugarakcn nggcnlra tapa Bgu. Palaearal nangltcg datan purun, tenab da&g bandayudal deua-deva keplaytr. $rvang Gunr ]e. [a:rada nrnten nal{h Cl doo copr:lt putth sqfodbor nuarh lng neotqkant.g Palasara. Pefal. eupr{,t }ra- kerlh sarl rerenbagan babagstr enpan papantng rlong nggayuh rfJfdng ratu, - esngal a dlpun nlrengalcen Sang lllhr. Pskel nu}[ nahrr, kabuJung dealng Psfe sara clatan kacepeng, tenatran Jtnenperlng badtrar Eruarg Gunr lan ilar:dr' - sfuna na'J r ng Bongauan Srdlugangga. CANDEAK.IN r - Tepillng bengauan Snllugangga, Devl llrgaad1.nl ny"',g pana cg thl. Renbliq t - Ssng Dcvl anggurrg ne],angse angfanpahl nanbang baltE, 1l- nongb Panylrqur nggoDya nsnd}arg gera.h "pgganda anlaz ganrl qre- q)ruriln ur{!g Batbara fubug parlnga ucada gerzhlpna Srng Dovl. KatungEl praptantra Bgu. Pa]^asara Dyang psnalauan, dharnrb nrlng Srpg Doni ncdya nra.hr, urateu ssnl nltlb, Dugandtnl lnglrsng nyatang. I &frrang Gunr urggora godhal 4rlpta prahara lesuc, prahr prp"h kB- tonpuh naruta, kang nltl,b gall kcren. Salg Palassra eancut ngontaaaken 1'& kang salll kElrp 1ng toya. , hnadskEn fngkans ganl nontas Dapan lng eungapantng beugauan mb ten gels agcng, nrnt'en kangge lercn. Natl.ka Han sa,ncl bonter kcpetlr k3l- ngetlpun Dngrndlnl daleveran, tonah n{11 ganda anLa nganbrat. Sapg Dsnl.. kallngoenan ngurtor nunrn, eanrl natur urlhg SaDg Ulh,l, larun s€rbad8 D!l8- rasaken eosakltlpun, Bagah Lagarva.Bognal PaLasatq eagah, nrnten ngl alar - badanlpun Devl lbrgandlnl. eahrJurl rungeal-yangatrl ngantoo reet}l k'ldir - sosalctt ugorpal sa-tlgan gcnat kahroal lrlg toya bengauan. l{esEra, saras Dc- vl hrgandlnr inalah gantos angganda vangi. Drrpl arra kapoudhong dentng Bgu. Palasarar Sslg Dest prasaJa yen putranlng nata ltlratba Prabu BarukotirL, pranlla qyurnrr gungan kanrktcn prg Ja. Palagara sagehr nulya eldhlkarar gela agerg teRgahrng sungqprn ulrr Lc- puJa dados kadbatou cnrlohr plnarlngan nata prsda GAIAE OIA. SaIg Ultu La- ]r'rpnhqn qqggarua Dorl urrgandlnlr hlrdn Juleneng, nata fng eroJah Oya JeJu- Iuk Prabu D U I P A f g S U A,'B A . CAXDHAKAII I- Telonglng kcdbng Janunal nonton Juyu vadon nana Rosl Reka- tha tanar DyanS putra killh Jalcr ectr:l; dereng gadheh lrtlo
  • 37. -27- , Putra krlesl{[ sau pltakcn srds:f,a, vlnara]r atuqf sr{ng prahr Drlpatenrare - lxg GaJ a.b Oya, €ya sarl pallt hrdhal souan karcg ralia. CAIIDEAKAI| s - bg kodhrng SLr rpnton lsalc loeqF vadon Eyarg putra JeJaka gEgttr praloaa dereng gadhah Drlal pltakeu sudarnr. Gya vlnarah atuaJani.ng Nate ah Oyr Prabu Pa1ss8ta. JcJ dca ulya panlt nedya ngabektf, k!ry rapa G€J Kacarlter anoD8 plnggir bengaran, J sJ aka nau nleab lEro kenbar !-ugkalg nen be peperangan. lfuonya telcen-tdnatenl eanL ngqkon putra Prabu llrlpakctuara, gya sasarenga! Boyrn nrl-ng Gd eh Oya, V. NACAru G AJ AE 0IA.- Prabu Dvlpalccaears DyaDg Leng garsa Dovl hrgand{n{ lngkang sa!- pun babarar n$oo kokrnS, plnar{ngan kakagth RADEil A B I A S A . LJuBnya - glnege eDggal agcng rrlnancl cuulerp o KatungLa eouanlpuu tare-La:re gaH..g bongauanr sa[l ngakcn putranl pun Prabu Drrlpaleaerri,r SaDg ilata karsna.r nrll eada;ra katanpl cla&g putra IngLnqg sepuh plyanbalc {ngglh drak Resl Rekathatana, lngk$g J&Igr plla,- rrnganarl Radcn SETA, denetngkangectt{. DEUI REtr AT SATATI Ingkang EruI lrek lodsnr JeJaka ageng fDggll pl:rarlngan nana R.tDEf R A - J A t{ A L A . fngLang kenbar kade&ga! aaH.ug gatangbg baltel ptnarllgan .nani RADEf, K EIIC AK A 1an RUP-Af, EN C A n la^rcgangsalrraukadh uuhan Dorong Raden Abyaoa. Kacarlta, la'pahlpun ftaden Drrgandana dunugl pt"gglr bengaran SrilIuganggar fupl uninga rpntsn prala euggalr Bye ngaruk putrggrptg. Tlnan'lang€n psaa pu- tra GaJ ab Oya, psnglDg para putra sElya kasoran. Prebu Dntpakesuara ptyar- bat frgksng uaJeng urfug palagaDl kadadak Donl Drrgdndln{ 'nuLat, gya nyo- plb rrang Banya bandayrda, SanS DevI ngranghll kang raVlr sartrt pracrr.f a bl- - ll.b Prabu fulpakeovara- (pctasari) punlka lngksng raka 1an sanpun peputra. Raden Drrgandana ngahrralcas f,,lslr'lrnrng fa.g rala nata Ulratbar- bllLh karg nbahru hrganrtrnq katLubaLar kundrr sabab ncdya ktnarlrr Eqysr- bara p1Eh. [rc11ttAr drpl ntdhangct aturlag, rayi raLatea usrlr Pratiu Drl- pakesuara daho,t dukar k"rts grrya rulya kapgat, kafundlnug ualgnrJ. lrlng t{lratba,. Dene kaDg putra Abyara kapund,h't henlng Sang ldlhr, anrng putrq, - puJ an gnnSeal hgr'sng kadbarnrhan ndberck kalg thr dhateng tflratba. Deu{- Drrgqgdlnl lan putra gangeal kadberskaken Raden Dtrgandana gyc ulrardtn"g an Inrndur dhateng l{lratha. fi,acarita, sapongkorlpun tDgksDg thr Raden Abyasa nanglg notbah ryruuun 4l gtrL dbateng lJlretba. Nuya kakantH de'{rg kalg rara Palagara manl lrfDg lJlratha, gAlfDnAKAil s - Ing negarl Astlrra. Prabu Scntqrunrrtl lngkarg nondbo& kalg putre tskelh ccnlerp kakaslh Radsn Devabratar tansah napgla rl- bcb trgl<arg lbu oanpun reda lunduran. ( Oent Jahqanl) .
  • 38. -28- ,. Anut vangeltlng deval alung Dobd hrgan.lrnr flgkang luuant Dolong Raden Denabrata. Pranlla Pratnr Sentanu gya nbopong tcEng putra bu- dhal Eupu sayenbara pllr n dhateng l{lratJra. I rI.UAGARI ITIRATRA. Prah Basuketbl nanpl eonanlpun kaDg putre Drrgandana, Drrtserdl'{ Dyang pare putra puJan. llusnya Dlrgandana uatur lelarnpgh${pqn lngkang al- nandhang denlng t engubaru, rnraten Dout hrgandlnl. kapapanaken lng parqg- gung oayeubara plllh. Para raJa 1000 uagarl nboten ronten lDgkang kAplllb. Dunadakan, Pratu Sentan uanJtng blabar kenthong earrt nondbng lrtng putra Raden Devabrata, Denl Drrgandlnl runaos, Lal-Ialen klayan kang raka, Palaea- ra, tryang kang putra Abyaoa. Pranlla dtpt nulat Prabu Sontanu rcndbng pu- tral elnengguh Palagara. Gya kaplllb. f,alalpahan Prabu Sentanu dhalp klE- yan Dest Drrgandlnll deue Doyabrata rrnaos tentren dlpun ouoqg denl.g DrrL I gandl.n1. Katuugke praptanlre Abyaea nlnggah krdbaton nucul katg ttn, nE- Dgt.ng kagot anargl kang thr rnrg kokantbon agta kJayan Sentantrr tur rbopong Desabrata. AbyaelcangkeLak vangeul urd.ng abrn-alun sadll t ang rara PaLaeg r8r Salg tJlku tan klyat nulya nglarag nt{qg kadhaton dadog prang klayaa - Sentcmt. $fsang Harada tunu:lun, rlsah kang lagya pancaka-a. rng nr:ill d,oya psrflg pangadtlanz Deuabrata lan Abyaoa kepur"!.tr ui Ilh : PIIIH N.0OIRA ASTIXA, IPA PII.II. IBII DEIfI DUROANDIIE. Devabrata nfUn lbu Lrrgandlnl, dcne Abyara plttb Nagerl Astb8,. Slnekgou para narendn, - clslt dlnten punllca tagarl Astina kaparlngakon dhatcng Ab;raoa. Deno Seuto- nu kaparbgan burl Talkandba klnar?a pertapan. Nang{ng karane Abyasa tok- elh latel eanatanls AgtlDa trlnalllsn Scntanu, ngentoel deuagan{Fun Abyaaa. Salrg Ulku Pal^esara nan,rhang kalepatan nggcnya nanguu duka dbateng Sentanu, pra,rnila nunten kakantJd dcnl't Eyyang taradal Pal*reara llnulnrt geeanglpun lundur nrlng kaavargan. Raden Abyaoa katltlpaken dhateng Sentanunurtl. ; a 25 . nel L983.
  • 39. -n- 00 ffi$ffiffiffiff#ffi ffiffiWffiffiffi M&" I. N-AEIRI YTRATHA.- Pratu l{atcuapatl ( Itrrgandana lngglh HpgeahFatl) Byarrg para putra Raden Set1, Utara lal l{ratsangka (yaraeangta), tilrln pat^t-b }Orblta, tucq3 gung Juualglta. @!qg s - Sarrg [ata sanggall'h JarJtn{pun Sentauturtl drk {ng unl' narlngakea nagari Agtd.Jra dbnteqg Baden Abyasar 'angtng drnrgl rrrl ten ealangkc dereng kal,ekssnsnr Abyasa Barpun dlvasa dereng kaJunenenggkon t' narendra fng Astdna. KatungkE sovanlprn putrc Aotlna Rodcn Desabratal nafur kurhrs de- nlng lrrng rara Pratnr Sontanr, atur rrFrnga bra{h Prabu Sentanr aesrar eeleh kapraboa gunantl nata'lnglru'g putra J-DgkaDg 81J11 eqtd.g Derl Drr8andlnl - kakaslh Rsden Astbabrata. Pretu l{atarrprtd lbotsn Dglil enr , sabeb Prahr .,- S€Dtan" rnrg Jaqtt no{ya t"3rnga}en tagarl. lst{rra Chateng Raden Abyaea. Ing nrllJ. Raden Desabrata osnu nurLng ur{.rg Prah Matavapall, dl- pun tdlbangl dont-ng hrya 8etal tena.b sani ne*lr]. nrlng alun-alnu da&s prg colrara. Badou Devabrata ngagta puoala curd.ga Kyaf Udan Mas, Reden Seta na4 dht gada fyel Pecet Nyave. Douabrats kapran, vekaoap kepLayu lun&p rrt-ng Agtlna. (rrnuc ercAl,). II. N,AOAru LSTINA. Prcbu Sentanrnurtt nyang rralg garra Dolrl Drrgandlnl lsn klDg pr-- tra Radsn Astbabrata. Rerba& : - Ss,!B [ata nedya 4fulenengaken nata kalg - putre RadenAgthabrata. Katungka oovanlpun Dcuabrata, uatnr bilJfb {nghang . panan lllretha dat€n kerga nglllsnl Junenenghnlpun Agthabrate, nanglrg ngu- dl' sage&lpun Abyaea lngkqng gunantl nata Agtlnr,. Prabu Sontanu nulya dharnrh nrlrry lrang putra Devabrata klnep DB!t- plrt kslg r"aka Abyaaa lng Cd ah 0ya1 kadbauuban Eupu aayenbara putra 1ag - aagerl Gyantlpura, lng panrlb klnsn nalakranakakgn kang ralrl AsthEbratE. Denebratr eandlka, glra pallt budt'4l. III. NACIRI 0AJAfl 0YA.- Baden Abyaoa nyatg $onar Garong lan Petnrk. EEEII& t - Saettggc - dlnten nangkc, lagar{ Atti.Ds dereng kaparlngaken denLug Prabu ScntamnrrtJ, Ketugka eonanlpun Raden Dcuabrata, nctur kauhrs l"arg rtra klnen ndham&r kon dhatcng Radcn Abyaoa nrpa&e Eupu sayeubata putrl lrg Oyantlpura. Abyl 'Dovabrata r an sa sagah, nunten kadhcroLakon Panakavan hrdltal.