Суицид. Өзіне-өзі қол жұмсау (объязательная лекция)

1. Оқушылар мен жастар арасындағыОқушылар мен жастар арасындағы
өзіне-өзі қол жұмсау әрекеттерініңөзіне-өзі қол жұмсау әрекеттерінің
алдын- алу шараларыалдын- алу шаралары
Макуова Залифа НиғметовнаМакуова Залифа Ниғметовна
№№30 мектеп-гимназия психологы30 мектеп-гимназия психологы

2. Суицид - ішкі
эмоционалды қуатын
шығару негізінде,
адамның
әдейі өз-өзіне қол
жұмсау
себебінен, соңы
өлімге әкеліп
соғатын жағдай

3. ЖАСӨСПІРІМДЕР
және
СУИЦИД
Жасөспірімдердің өзіне - өзі
қол салуы – девиантты мінез
– құлықтың бір формасы
Өзіне-өзі қол салу (әр 40 секундта бір адам өмірін қияды)

4. Суицидтік әрекеттерге ұшырауСуицидтік әрекеттерге ұшырау
себептері:себептері:

5.  Болашаққа шарасыздықпен қарау,
мақсат-армандардың болмауы
 Ішкі эмоцоналды жағдайдың бұзылуы
 Әлеуметтік шеттетілу
 Жанұядағы жайсыз психологиялық ахуал
 Өзіндік “Менінің” жоғалуы, сыртқы ортаның
қысымы

7. Суицидті шы у себептерің ғ
1.Отбасылы рыс- керіс, ажырасу, жал ызды ,қ ұ ғ қ
махаббат а жол болдырмау, жынысты арым-қ қ қ
атынаста ы лжуазды .қ ғ ә қ
2. Психикалы сыр атты , белсіздік пен бедеулікқ қ қ
3. ылмысты жауапкершіліктен ашу, істеген ісініҚ қ қ ң
ятты ынан ор у.ұ ғ қ қ
4.Материалды -т рмысты иыншылы тар.қ ұ қ қ қ
5.Ж мыс ж не о у орында ы даулы м селелер менұ ә қ ғ ә
с тсіздіктерә
6. о амды -саяси жа дайларҚ ғ қ ғ
7.Т ым уалаушылыұқ қ қ
8.Даму акселерациясы

8. Сыртқы белгілері:Сыртқы белгілері:
 Көп жағдайда көңілсіз күйде жүру, тынышКөп жағдайда көңілсіз күйде жүру, тыныш
монотонды дауысмонотонды дауыс
 Сөйлеудің баяулығы, жауаптың қысқалығы.Сөйлеудің баяулығы, жауаптың қысқалығы.
 Іс-шарасыздық.Іс-шарасыздық.

9. Эмоцоналды бұзылыстар
 Қоршаған ортаға деген көңілсіздікҚоршаған ортаға деген көңілсіздік
 Кекшіл, жылдам ашуланғышКекшіл, жылдам ашуланғыш
 Қобалжу, негізсіз қорқуҚобалжу, негізсіз қорқу

10. Қарым-қатынаста:Қарым-қатынаста:
 Оқшаулану, қоршаған ортаманОқшаулану, қоршаған ортаман
қарым-қатынастан қашуқарым-қатынастан қашу
 Келешекке жоспардың болмауыКелешекке жоспардың болмауы
 Өз күйзелісі жөнінде дәрігер,Өз күйзелісі жөнінде дәрігер,
психолог, педагогтарға шағымданупсихолог, педагогтарға шағымдану

11. Психикалық бұзылыстарПсихикалық бұзылыстар
 ЖылауықтықЖылауықтық
 Ауыздың кебуіАуыздың кебуі
 ТахикардияТахикардия
 Демнің жетпеуіДемнің жетпеуі
 Бас аурудың жиілігіБас аурудың жиілігі
 Дене салмағының түсуіДене салмағының түсуі
 Тәбеттің қашуыТәбеттің қашуы
 Кеуденің ауырлығыКеуденің ауырлығы

12. Демонстрациялық мінезДемонстрациялық мінез
 Өз-өзіне қол жұмсаумен қорқытуӨз-өзіне қол жұмсаумен қорқыту
 Қан тамырларын кесуҚан тамырларын кесу
 Дәрі-дәрмек ішуДәрі-дәрмек ішу
 Өзіне назар салуды талап етуӨзіне назар салуды талап ету

13. Суицидтік аффектілік мінезСуицидтік аффектілік мінез
 Аффект үстінде дарға асылу, улы, қаттыАффект үстінде дарға асылу, улы, қатты
әсер ететін дәрі-дәрмекпен улануәсер ететін дәрі-дәрмекпен улану

14. Жыл мезгіліЖыл мезгілі
 Табиғаттың оянған гүлденген кезіндеТабиғаттың оянған гүлденген кезінде
көктемкөктем мезгілінде жиі кездеседі.мезгілінде жиі кездеседі.
““Сәуір-ең қатыгез ай” (Сәуір-ең қатыгез ай” (Томас Эллиот)Томас Эллиот)
Сәуір айындағы суицид көрсеткіші жылСәуір айындағы суицид көрсеткіші жыл
бойғы көрсеткіштен -120бойғы көрсеткіштен -120%% жоғарыжоғары

15. Суицидттік әрекетке барудағы гендерлікСуицидттік әрекетке барудағы гендерлік
және жас ерекшелік айырмашылықтарыжәне жас ерекшелік айырмашылықтары
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
< 19
лет
20-29
лет
30-39
лет
40-49
лет
50-59
лет
60-69
лет
>70
лет
әйелдер
ерлер

16. Суицидтік
мінез-құлық
Үйден
қашу
Агрессия
Шақыру Реніш,
өкпе
Суицидтік мінез-құлықтыңСуицидтік мінез-құлықтың
мотивациялық құрылымымотивациялық құрылымы
(Хенселеру бойынша)(Хенселеру бойынша)

17. ““Түрлі-түсті беттер” тестіТүрлі-түсті беттер” тесті
Бұл әдістеме баланың қандай да іс-әрекет түрінде деген жағымсыз
қатынасын анықтауға мүмкіндік береді. Негативті түстер: көк, күлгін,
қара.

18. «Түсті-суреттік тест»«Түсті-суреттік тест»
(А.О.Прохоровым және Г.Н.Генинг)(А.О.Прохоровым және Г.Н.Генинг)
2-го класс оқушылары үшін2-го класс оқушылары үшін
Негативті түстер: қоңыр, қара.

19. «Отбасы суреті» жобалау-суреттік тесті«Отбасы суреті» жобалау-суреттік тесті
Депрессивтік көңіл-күй белгілері: су, мұз, жаңбыр, жұлдыздар, тоңазытқыш,
сонымен қатар ұйықтап жатқан және сырқат адамдар суреттері.

20. «Жауын астындағы адам» тесті«Жауын астындағы адам» тесті
Бұлттар және жаңбыр депрессияның белгісі болып табылады.

21. «Белгісіз жануар» әдістемесі«Белгісіз жануар» әдістемесі
Тікендер, панцирь, инелер, үшкір бұрыштар – агрессиялық қорғаныш
белгісі, ал тістер – вербальды агрессияны сипаттайды

22. Люшер тестіЛюшер тесті
Люшер бойынша 4 негізгі түске бөлінеді (көк, жасыл, ашық-қызыл,Люшер бойынша 4 негізгі түске бөлінеді (көк, жасыл, ашық-қызыл,
ашық-сары)ашық-сары)
және 4 қосымша түс (күлгін, қоңыр, қара, сұр).және 4 қосымша түс (күлгін, қоңыр, қара, сұр).

23. Суицидтік әрекеттің
алдын-алу және түзету

24. Стресті жеңуге үйрету.Стресті жеңуге үйрету.
Отбасы, мектеп, референттікОтбасы, мектеп, референттік
топтың көмегімен жасөспірімгетоптың көмегімен жасөспірімге
әлеуметтік қолдау көрсету.әлеуметтік қолдау көрсету.
Қиыншылықты жеңуге арналғанҚиыншылықты жеңуге арналған
психологиялық тренингтер жүйесінпсихологиялық тренингтер жүйесін
ұйымдастыру.ұйымдастыру.

25.  Суицидтік жағдайларға жеткізгенСуицидтік жағдайларға жеткізген
психологиялық қажеттіліктерді азайту.психологиялық қажеттіліктерді азайту.
 Өмірге ерекше қатынастыӨмірге ерекше қатынасты
қалыптастыру.қалыптастыру.
 Суицидтік мінез-құлықты тани білу,Суицидтік мінез-құлықты тани білу,
алдын алу.алдын алу.

26. Көмек беру үшін:Көмек беру үшін:
 Суицидке әкелген себепті табуға тырысу.Суицидке әкелген себепті табуға тырысу.
 Суицидке бейімділігі бар тұлға деп, оныңСуицидке бейімділігі бар тұлға деп, оның
әрекетіне нақты көзқараспен қарау.әрекетіне нақты көзқараспен қарау.
 Қамқорлық көрсете білу.Қамқорлық көрсете білу.
 Тыңдаушы бола білу.Тыңдаушы бола білу.
 Өмірдегі қажеттілігін түсіндіре білу.Өмірдегі қажеттілігін түсіндіре білу.
 Сөз таластырмау.Сөз таластырмау.
 Дәлелденбеген басу айтпау.Дәлелденбеген басу айтпау.
 Үміт беру.Үміт беру.
 Мамандармен байланысу керек.Мамандармен байланысу керек.

27. Баланы мадақтап жақсы көрудің 35 тәсілі
1-ші сөз «Жарайсың»
2-ші сөз «Керемет»
3-ші сөз «Жақсы»
4-ші сөз «Сен бәрін де үйренуге тиіссің»
5-ші сөз «Үздіксің»
6-ші сөз «Таңғажайыпсың»
8-ші сөз «Ақылдысың»
9-шы сөз «Сен бүгін керемет іс тындырдың»
10-шы сөз «Мен бақыттымын»
11-ші сөз «Өзгешесің»
12-ші сөз «Сен дарындысың»
13-шісөз «Сен маған осы күніңмен ұнайсың»
14-ші сөз «Сен бәріненде артықсың»
15-ші сөз «Сен маған қажеттсін»
16-шы сөз «Құттықтаймын»
17-ші сөз «Мен сені мақтан тұтамын»
18-ші сөз «Сенімен жұмыс істеу өте қызық»
19-шы сөз « Мен үшін сенен артық ешкім жоқ»
20-шы сөз «Ешкім сенің орныңды алмастыра алмайды»
21-ші сөз «Тамаша»
22-ші сөз «Күннен-күнге істеген ісің артық болып келеді»
23-ші сөз «Сен бүгін көп іс атқардың»
24-ші сөз «Күндегідей емес,бүгін ерекшесің»
25-ші сөз «Сен дұрыс жолдасың»
26-шы сөз «Мен осыны көптен күтіп едім»
27-ші сөз «Сен менің күнімсің»
28-ші сөз «Маған сенің көмегің қажет»
29-шы сөз «Сені тебірентетін, ойландыратын нәрсенің бәрі мен үшін негізгі»
30-шы сөз «Бұл жерден мен сенсіз шыға алмаймын»
31-ші сөз «Бастамасы жақсы»
32-ші сөз «Сен менен де артық болдың»
33-ші сөз «Саған бір нәрсе бола қалған жағдайда есімнен адасамын»
34-ші сөз «Дүниеге әкелгеніме қуаныштымын»
35-ші сөз «Мені осылай жасауға үйретші»

29. Түн артынан күн шығатыны
секілді, қиыншылық арты
жақсылыққа ұласатынына бала
сенімді болуы керек

30. Біз оларға қай кездеде қол
ұшымызды созуымыз керек.
Олар қоғамға керек жандар.
Назарларыңызға
рахмет!!!