Διαθεματική προσέγγιση, Βιωματικής δράσης

1. Ετυμολογία της λέξης
Παρουσίαση: Γκούμα Σταυρούλα
Η λέξη νερό διαπιστώνουμε ότι προέρχεται από τη λέξη «νηρόν» (φρέσκο νερό)
και αυτή από τη λέξη νηρός (συνηρημένος τύπος του νεαρός) που σημαίνει
πρόσφατος ή ακραιφνής.
Το νηρό είναι το νερό που μόλις μεταφέρθηκε από την πηγή.
Νάμα είναι το πρόσφατο, δροσερό νερό όπως και κάθε τι υδάτινο που ρέει.
Η λέξη ύδωρ σχετίζεται με τη λατινική λέξη unda. Οι ρίζες της, φθάνουν παρά το
ύω (ποτίζω) και το ύωρ (με τον πλεονασμό του δ) ύδωρ.
Η λέξη νερό απέκτησε τη σημερινή της σημασία από τη συνεισφορά νεαρόν ή
νηρόν ύδωρ, στην οποία το επίθετο υπερίσχυσε του ουσιαστικού και το
αντικατέστησε στην καθημερινή ζωή.
Η λέξη «νερό» στα αρχαία ελληνικά είναι «ύδωρ» από όπου και όλες οι σύνθετες
λέξεις «υδατογραφία», «υδρορροή» κ.α. δίνοντας και σύνθετες λέξεις με τα
«υδατο» και «υδρο» όπου και πλέον συναντάται στα νέα ελληνικά, μιας και η ίδια
η λέξη έχει αντικατασταθεί στην καθομιλουμένη από το «νερό».

2. Καθημερινές εκφράσεις
Παρουσίαση: Κρικώνη Ιωάννα
Είναι σαν το ψάρι έξω από το νερό = Αισθάνεται άβολα
Ξέρει το μάθημά του νεράκι = Έχει μάθει το μάθημά του πολύ καλά
Πνίγεται σε μια κουταλιά νερό = Δεν βρίσκει λύσεις σε μικροπροβλήματα
Τρέχει η γλώσσα του νεράκι = Μιλάει πολύ γρήγορα
Ήπιε το αμίλητο νερό = Είναι αμίλητος
Έκανε μια τρύπα στο νερό = Η προσπάθειά του απέτυχε
Είναι σαν τα κρύα νερά = Είναι όμορφη και δροσερή
Κουβαλάει νερό με το κόσκινο = Κάνει άσκοπες προσπάθειες
Δεν δίνει του αγγέλου το νερό = Είναι τσιγγούνης
Έγιναν νερό και αλάτι = Έγιναν και πάλι φίλοι
Είπε το νερό νεράκι = Δίψασε
Τα σιγανά ποτάμια να φοβάσαι = Να φοβάσαι τους ανθρώπους που δεν
εκφράζονται πολύ.

3. Παροιμίες
Παρουσίαση: Καρατζένης Κων/νος
1. « Αλλού χτυπάει το νερό κι αλλού βροντά ο μύλος ». Αλλού γίνεται η
προετοιμασία κάποιου γεγονότος κι αλλού πραγματοποιείται αυτό.
2. « Δε θέλει ρύζι με νερό, θέλει νερό με ρύζι ». Οι ιδιότροποι συχνά δεν ξέρουν τι
θέλουν, με αποτέλεσμα να ζητούν πράγματα που πριν λίγο είχαν απορρίψει.
3. « Η αλήθεια πλέει σαν το λάδι στο νερό ». Η αλήθεια τελικά επικρατεί, έστω κι
αν το ψέμα την επισκιάζει προσωρινά.
4. « Όπου πλάτανος εκεί νερό ». Από τα αποτελέσματα μπορούμε πολλές φορές
να βρούμε την αιτία.
5. « Όταν αποκαεί το σπίτι όλοι φέρνουν νερό ». Όταν ολοκληρωθεί η ζημιά και
είναι πια αργά, τότε όλοι προθυμοποιούνται να βοηθήσουν κι όχι την ώρα που
συμβαίνει η ζημιά, οπότε κάτι μπορεί να περισωθεί.
6. « Όχι κρασί με νερό, παρά νερό με κρασί ». Δηλώνει ότι παίζουμε με τις λέξεις
και ότι στην ουσία πρόκειται για το ίδιο πράγμα ή γεγονός, που απλώς περιγράφεται
με διαφορετικές λέξεις.

4. 7. « Στάλα τη στάλα το νερό το μάρμαρο τρυπάει ». Η επίμονη προσπάθεια
φέρνει πάντοτε καλά αποτελέσματα.
8. « Το αίμα φεύγει με νερό και όχι με άλλο αίμα ». Η εκδίκηση, για το κακό που
μας έκαναν, δεν το σβήνει αλλά το συνεχίζει. Μόνο η συγχώρεση το σβήνει.
9. « Το ήσυχο νερό τρυπάει την πέτρα ». Οι μικρές προσπάθειες, όταν γίνονται
επίμονα και για πολύ χρόνο, φέρνουν μεγάλα αποτελέσματα.
10. « Το νερό που θα χυθεί δε μαζεύεται όλο ». Μερικές ζημιές δεν
επανορθώνονται εντελώς.
11. « Το παλιό καράβι, νερά απ’ ολούθε βάζει ». Όταν κάτι παλιώσει, χαλάει
συνεχώς πότε στο ένα και πότε στο άλλο σημείο. Ο γέρος άνθρωπος υποφέρει από
πολλές αρρώστιες συγχρόνως.
12. « Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα ». Κάθε άνθρωπος θέλει τη
δική του μεταχείριση, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του.
13. « Όταν διψά η αυλή σου για νερό, πρόσεξε μην το χύσεις ». Πρώτα πρέπει
να ενδιαφέρεσαι και να προσπαθείς για τα δικά σου προβλήματα και ύστερα για των
άλλων.
14. «Το ακίνητο νερό βρομάει ». Ότι δεν εργάζεται ή δεν κινείται σκουριάζει ή
αχρηστεύεται. Η εργασία είναι πηγή όχι μόνο εσόδων αλλά και υγείας.

5. Το νερό στην ποίηση
Παρουσίαση: Κρικώνη Ιωάννα
Θαλασσινά Τραγούδια (Γ. Δροσίνης)
Γλυκά φυσά ο μπάτης,
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται,
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.

6. Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει,
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι
με τους αφρούς του ζώνεται
και μας γυρνά την πλάτη.
Χιονοπλασμένοι γλάροι,
πόχουν φτερούγια ατίμητα
και για κανένα ψάρι
τα μάτια τους ακοίμητα,
στα ξάρτια τριγυρίζοντας
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος πετούνε.

7. Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
στα άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα ,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.

8. Παρουσίαση: Γιαννέτας Παύλος
Γυάλινα Γιάννενα (Μιχάλη Γκανά)
Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
Κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
Καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
Αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην
Οφθαλμού και κάστρα πατημένα.
Θα ΄ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
Στο χιόνι και στον άγριο καιρό
Γυάλινα και μαλαματένια.
Κι όσο πήγαινε η μέρα,
Σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
Είδα και μιναρέδες κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν…..

9. Νερό και Φιλοσοφία
Παρουσίαση: Γιαννέτας Παύλος
Για τη σημασία του νερού μίλησαν και οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι. Από τους
προσωκρατικούς φιλόσοφους, ο Αναξιμένης είναι αυτός, που θεωρεί σαν την πηγή
του κόσμου το νερό, διδάσκοντας ότι όλα τα όντα και τα πράγματα στη γη, υλικά ή
μη, αποτελούν συμπυκνώσεις του πρωταρχικού ύδατος. Αντιλαμβάνεται το υγρό
στοιχείο όχι ως το φυσικό νερό, αλλά ως μια μορφή ενέργειας, μια κατάσταση της
φύσης.
Ο Θαλής από την Μίλητο της Μικράς Ασίας αναφέρεται στην αρχέγονη ύλη
«τα Ύδατα του Διαστήματος» και διδάσκει ότι το υγρό αυτό στοιχείο αποτέλεσε την
αρχή του κόσμου.
Ο Εμπεδοκλής και ο Αριστοτέλης ήταν, επίσης, από τους πρώτους φιλόσοφους,
που μίλησαν για το νερό ως ένα από τα τέσσερα στοιχεία της ζωής. Σύμφωνα με τη
Θεογονία του Ησιόδου, αν κάποιος θεός αψηφούσε να ορκιστεί στα νερά
της Στύγας, που ενώνονταν με έναν ποταμό του Κάτω Κόσμου, οι υπόλοιποι θεοί τον
τιμωρούσαν, αφήνοντας τον ολομόναχο για δέκα χρόνια χωρίς νέκταρ και
αμβροσία.