2. Społeczne ramy kultury
Antonina Kłoskowska - polska socjolog, profesor Uniwersytetu Łódzkiego oraz
Warszawskiego, wydała w 1972 roku książkę po tytułem Społeczne ramy
kultury w ramach której zbudowała uniwersalny paradygmat trzech
społecznych ram kultury.
Zasadniczym socjologicznym kryterium rozróżnienia trzech społecznych ram
kultury jest rodzaj kontaktu, styczności nadawcy i odbiorcy komunikacji
symbolicznej:
• kontakt personalny, twarzą w twarz (układ pierwszy),
• kontakt personalny mniej lub bardziej urzeczowiony (układ drugi),
• styczność pośrednia, zmediatyzowana, to jest za pośrednictwem mediów
elektronicznych i papieru (układ trzeci).
3. Społeczne ramy kultury
Innymi słowy wedle A. Kłoskowskiej istnieją trzy podstawowe ramy życia
kulturalnego:
• Układ pierwszy, czyli lokalne wytwarzanie procesów symbolicznych o
specyfice zbliżonej do kultury ludowej,
• Układ drugi rozumiany jako sieć lokalnych instytucji życia kulturalnego
• Układ trzeci „wiążący się z promieniowaniem na odległość ośrodków
ponadlokalnych, centralnych”, w szczególności recepcja treści emitowanych
przez środki masowego przekazu.
4. Nowe społeczne ramy kultury
Sułkowski (autor artykułu) uważa że po czterdziestu latach
propozycja trzech układów kultury musi być na nowo
przedyskutowana wobec rozwoju środków komunikacji cyfrowej
i sieci komputerowych.
Zaawansowana globalizacja, przyspieszone procesy
ekonomiczno-społecznych transformacji, czy upowszechnienie
nastawień konsumpcyjnych również wymusza dyskusję nad
nowymi społecznymi ramami kultury
Na rozwój form komunikacji duży wpływ miały także prądy
historyczne takie jak likwidacja cenzury w Europie Wschodniej,
czy procesy europejskich deregulacji i odpaństwowienia
kultury.
5. 5 paradygmatów wedle Sułkowskiego
• Kultura komunikacji bezpośredniej,
• Kultura stowarzyszeń i wolontariatu,
• Kultura instytucji lokalnych,
publicznych i prywatnych,
• Kultura masowa i kultura popularna,
• Cyberkultura, kultura społeczeństwa
sieci.
7. KULTURA KONTAKTÓW BEZPOŚREDNICH
Pierwszy układ kultury to wymiana symboliczna dokonująca się
bezpośrednio, twarzą w twarz.
Nie ma tu znaczącego podziału ról między nadawcą treści a
odbiorcą, między wytwarzaniem wartości, a konsumpcją.
Jest to komunikacja zwrotna i najczęściej dwukierunkowa,
nadawca, twórca treści często już w chwilę później staje się
odbiorcą.
Sułkowski powołując się na Derricka de Kerckhove – teoretyka
komunikacji on-line stwierdza że nie ma możliwości aby
pozostałe formy komunikacji wyparły kiedykolwiek tą
podstawową.
8. Technologia, a komunikacja
Stwierdza także że telefon komórkowy i "wszystko to co po
nim nadejdzie" nie zastąpi kontaktu bezpośredniego, a wręcz
znacząco je ułatwi.
Badacze społeczeństwa sieci, jak Castells, a także jego
polemista van Dijk stwierdzają zgodnie interakcje on-line
bynajmniej nie ograniczają kontaktów off-line, potrzeba
socjacji rozwija się równolegle na oba sposoby. Wzory
towarzyskości wykształcone w kontaktach twarzą w twarz
odnawiają się w komunikacji on-line: poprzez e-mail
podtrzymywane są kontakty z rodziną, ale także z
przyjaciółmi ważnymi w życiu pozawirtualnym. Aktywność
sieciowa bywa substytutem realnych interakcji, ale też często
jest czynnikiem je ożywiającym
10. KULTURA STOWARZYSZEŃ I WOLONTARIATU
(NOWY UKŁAD)
Istotą stowarzyszeń, fundacji i innych organizacji non-profit są
relacje oparte na osobistym zaufaniu i wspólnej aktywności
budującej trwalsze więzi.
Stowarzyszeń kulturalnych i fundacji nie pomieścimy w tym dawnym
układzie drugim, bo są one strukturami pośrednimi, tu trwają
kontakty twarzą w twarz, które są mniej urzeczowione niźli w
instytucjach, ale nie mają już przecież tej spontaniczności co w
układzie pierwotnym
12. KULTURA INSTYTUCJI PUBLICZNYCH I
PRYWATNYCH
Przykładami instytucji kultury są biblioteki, księgarnie,
antykwariaty, punkty sprzedaży prasy, muzea, galerie, centra
kultury i ruch amatorski, kina, teatry, opera i instytucje muzyczne,
w jakimś wymiarze także kawiarnie, puby oraz instytucje kościelne
będące na pograniczu drugiego i trzeciego układu.
Jako argument szeregowania tego oraz poprzedniego układu w dwa
wzorce autor podaje aspekt komunikacji wizualnej. Opera, teatr i
muzea to miejsca recepcji spektakli i widowisk, wystaw i ekspozycji
muzealnych.
14. KULTURA MASOWA I KULTURA POPULARNA
Wedle Kłoskowskiej „kultura masowa to identyczne lub
analogiczne treści symboliczne powielane w dużych
ilościach kopii, emitowane z nielicznych źródeł do
wielkich, przestrzennie rozrzuconych audytoriów, w
tym samym lub zbliżonym czasie”.
Wcześniejsze trzy ramy komunikacji kulturowej
tworzyły społeczny kontekst realnego działania,
oddziaływania na innych w interakcji.
Kultura popularna, w przeciwieństwie do kultury
masowej, nie jest treścią narzuconą biernym,
przestrzennie izolowanym odbiorcom. Przyjemności i
sensy kultury popularnej odbijają gust popularny
skierowany przeciw symbolicznej przemocy mediów
16. CYBERKULTURA I KULTURA SPOŁECZEŃSTWA
SIECI
Sułkowski wyróżnia ten układ z powodu jego odmienności do mass mediów
i kultury popularnej. Nie zaprzecza że w jakiś sposób się one przenikają,
ale obecnie w dobie Web 2.0. gdy występuje dwukierunkowość przesłania
informacji konieczne jest stworzenie nowego układu. Stawia twierdzenie
jakoby bliżej mu było do układu pierwszego niezapośredniczonego niźli do
mass mediów.
W komunikacji sieciowej za element główny uważana jest jednostka (w
przeciwieństwie do m.m).
Obecny tan sieci pozwala na przenikanie się wielu mediów naraz (Mamy
Internet, a w nim jednocześnie telewizję czy radio)
17. CYBERKULTURA I KULTURA SPOŁECZEŃSTWA
SIECI
Sułkowski zwraca uwagę że nowa sieć a raczej
multimedialna funkcja hipertekstu atakuje dwa lub
więcej zmysłów człowieka, jednak nie jest w stanie
osiągnąć poziomu bezpośredniej konwersacji
nakładającej się na mowę ciała, charakterystycznej dla
komunikacji trzech pierwszych układów kulturowych.
18. Wspólnoty w sieci
Cyberprzestrzeń pozwoliła na stworzenie nowego miejsca w którym
ludzie zainteresowani tym samym tematem mogą zrzeszać się w
grupy, nigdy nawet nie widząc się na oczy. Tak jak w przypadku
wspierania komunikacji bezpośredniej poprzez sieć i utrwalaniu relacji
towarzyskich, grupy społeczne, a nawet lokalne stowarzyszenia mogą
być wspierane poprzez nowe medium wynosząc interakcje na nowy
poziom.
Wskaźniki w przypadku wspólnot realnych i wirtualnych pozostają
podobne. Zawsze ważna jest jakaś siatka poczucia przynależności i
takich więzi, które tworzą materiał wzajemnych kontaktów oraz są
źródłem działania samoprotekcyjnego.
19. „Internet nie niszczy tych
mediów, nie lokuje się ponad
nimi, zmienia jedynie ich naturę,
przede wszystkim dzięki
możliwości ich personalizacji i
interaktywizacji”
- Kazimierz Krzysztofek.
