7. • W 2014 r. przypada setna rocznica urodzin Jana Karskiego.
Jubileusz ten stanowi okazję do oddania hołdu jednemu
z najwybitniejszych Polaków XX wieku, Sprawiedliwego wśród
Narodów Świata, Honorowego Obywatela Państwa Izrael.
• Karski jest nazywany często „człowiekiem, który chciał zatrzymać
Holokaust” – jako Emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego
w czasie II wojny światowej był jednym z pierwszych, który
poinformował rządy państw alianckich o tragicznej sytuacji Żydów
na terenach okupowanych przez Niemców.
• Świadectwo życia, misji i osiągnięć uczyniło Karskiego wybitną
postacią w wymiarze międzynarodowym, a bogate dziedzictwo
jakie pozostawił, posiada wymiar ponadczasowy, będąc moralnym
drogowskazem dla młodych pokoleń.
• Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług Emisariusza
Karskiego i Jego przesłania, dnia 6 grudnia 2013 r. podjął uchwałę
w sprawie ustanowienia roku 2014 Rokiem Jana Karskiego.
8. • Jan Karski (wł. Jan Romuald Kozielewski)
- ur. 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi,
zm. 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie.
• W międzywojennej Polsce ukończył wydział
prawa i studium dyplomacji oraz szkołę
podchorążych. Po wybuchu II wojny
światowej trafił do niewoli, jednak udało
mu sie zbiec i podjąć działalność
konspiracyjną.
• Ze względu na doskonałą pamięć
i znajomość języków obcych powierzono
mu obowiązki politycznego emisariusza
władz Polskiego Państwa Podziemnego.
9. Misja Jana Karskiego
• W czasie jednej z misji do Francji został aresztowany przez Gestapo. Po
brutalnych przesłuchaniach próbował popełnić samobójstwo obawiając się,
że podczas kolejnych tortur może zdradzić Niemcom istotne informacje
o polskim Podziemiu. Odratowany, trafił do więziennego szpitala, z którego
został odbity dzięki pomocy polskiego Związku Walki Zbrojnej.
• W 1942 r. pod pseudonimem Jan Karski, którego odtąd stale używał,
wyruszył w kolejną misję, tym razem do Wielkiej Brytanii i Stanów
Zjednoczonych. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie
aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką.
Zbierając informacje na ten temat, dwukrotnie przedostał się do
warszawskiego getta, a także do obozu przejściowego w Izbicy, z którego
Żydzi kierowani byli do obozów zagłady.
• Wstrząsającą relację naocznego świadka przekazał ogromnej liczbie
amerykańskich i brytyjskich polityków, dziennikarzy i artystów. Jednak
dramatyczne apele emisariusza o ratunek dla narodu żydowskiego nie
przyniosły rezultatów – większość rozmówców nie dowierzała jego
doniesieniom lub je ignorowała.
10.
11. • Po wojnie Jan Karski zdecydował się pozostać na emigracji w Stanach
Zjednoczonych. Podjął studia z zakresu nauk politycznych i obronił
doktorat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie przez
dalsze czterdzieści lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię
komunizmu. Wśród jego studentów znalazł się między innymi przyszły
prezydent Bill Clinton.
• Jan Karski był również autorem kilku książek.
Publikacja o działalności polskiego państwa podziemnego
(„Story of a Secret State”), opublikowana w 1944 w
USA stała się wkrótce bestsellerem i została
przetłumaczona na wiele języków.
• W ostatnich dwudziestu latach życia Jan Karski powrócił do swojej
„nieukończonej misji”, wielokrotnie opowiadając na spotkaniach
w Ameryce, Izraelu i w Polsce o masowej eksterminacji ludności
żydowskiej w czasie wojny i swoich próbach zainteresowania świata
tym dramatem.
14. Honorowe Obywatelstwo Miasta jest
hołdem złożonym wybitnym
osobowościom, których dzieło i postawa
pozostawiły trwały ślad w historii
i wizerunku miasta. Rada Miejska w Łodzi
od blisko 90 lat przyznaje takie
wyróżnienie. W dniu 14 maja 2000 r. do
grona zasłużonych dla Łodzi dołączył Jan
Karski.
Fot. Jakub Gruszczyński
15. Nagroda Orła Jana Karskiego –
przyznawana jest od 2000 roku - Polakom oraz
zasłużonym dla Polski cudzoziemcom. Karski chciał,
by nagroda jego imienia trafiała do tych, którzy
"godnie nad Polską potrafią się zafrasować" oraz
tych, którzy "nie będąc Polakami, dobrze Polsce
życzą". O wyborze laureatów decyduje Kapituła
Nagrody, złożona z osób, które zostały nią
uhonorowane w latach poprzednich. W poprzednich
latach Orły Jana Karskiego przyznano m.in.:
Jackowi Kuroniowi, ks. prof. Józefowi Tischnerowi,
Markowi Edelmanowi, Tadeuszowi Mazowieckiemu,
księdzu Stanisławowi Dziwiszowi. Nagroda ma
charakter honorowy i nie towarzyszy jej żadna
gratyfikacja finansowa. Pomysłodawca nagrody
mówił, że godność jest nieprzeliczalna na pieniądze.
16. Nagroda wolności im. Jana
Karskiego i Poli Nireńskiej –
została ustanowiona przez prof.
Jana Karskiego w 1992 roku
i administrowana przez Żydowski
Instytut Naukowy w Nowym
Jorku. Nagroda przyznawana jest
corocznie autorom publikacji
traktujących o życiu żydowskim
w Polsce i odzwierciedlających
wkład Żydów w kulturę polską.
Nagrodę otrzymali m.in.:
Agnieszka Holland, Hanna Krall.
20. Manufaktura – największe centrum handlowo-usługowo-
rozrywkowe w Polsce i jedno z największych w Europie.
Powstała na terenach dawnej fabryki Izraela
Poznańskiego jednego z największych
fabrykantów łódzkich. Parcele zakupił Poznański
w 1871 r. wzdłuż ul. Ogrodowej. Do końca
XIX w. powstał blisko 30 ha kompleks, na
którym znajdowały się
tkalnie, przędzalnia, bielnik i
apretura, farbiarnia, drukarnia tkalni i
wykończalnia, oddział naprawy i budowy
maszyn, ślusarnia, odlewnia i
parowozownia, gazownia, remiza
strażacka, magazyny, bocznica kolejowa oraz
kantor fabryczny, pałac fabrykanta i
budynki mieszkalne dla robotników.
21.
22.
23. Manufaktura to nie tylko centrum handlowe
Muzeum
Miasta
Łodzi.
Muzeum
Fabryki.
Oddział
Muzeum
Sztuki.
25. Stary Cmentarz w Łodzi.
Cmentarz został założony w 1855 r. Jest podzielony stosownie do
wyznań na następujące części: katolicką, ewangelicką i prawosławną.
Ponad 200 znajdujących się tutaj grobowców zostało wpisanych do
rejestru zabytków.
Na cmentarzu tym pochowanych jest wielu wybitnych ludzi
związanych z Łodzią. Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów
fabrykanckich – Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów.
Najokazalszym z nich w części ewangelickiej jest neogotyckie
mauzoleum zwane Kaplicą Scheiblerów, w której pochowany jest Karol
Scheibler. Nad częścią katolicką dominuje neorenesansowe mauzoleum
rodziny Heinzlów. W prawosławnej części nekropolii pochowani są
przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze.
Od 1995 r., cyklicznie pierwszego listopada, prowadzona jest kwesta na
rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano
i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza.
26. KAPLICA RODZINY
HEINZLÓW
Fot. Julia Gruszczyńska
GROBOWIEC RODZINY
BIEDERMANNÓW
Fot. Julia Gruszczyńska
GROBOWIEC RODZINY
GROHMANÓW
Fot. Jakub Gruszczyński
KAPLICA K. SCHEIBLERA
Fot. Julia Gruszczyńska
GRÓB RODZINY
SCHWEIKERTÓW
Fot. Julia Gruszczyńska
GROBOWIEC RODZINY
GEYERÓW
Fot. Jakub Gruszczyński
27. Podsumowanie
• Ulice każdego miasta tworzą miejski organizm,
ale każda z nich jest inna. Ulice porządkują
miasto, to do nich przypisane są wszystkie
miejskie obiekty. Śledząc historię wybranych ulic
i ludzi, którzy je współtworzyli, poznajemy
jednocześnie historię miasta.
• Ulica Jana Karskiego jest ulicą stosunkową
młodą. Została utworzona w 2001 r. Jednak
postać będąca jej patronem jest niezwykle ważna.
To łodzianin, który swoją bohaterską postawą
i niezłomnością zasłużył się dla Polski.
