SlideShare a Scribd company logo
1 of 22
Download to read offline
KONCEPCJA plansz edukacyjnych w projekcie „Koprzywnica Odkrywa/My”
Plansze edukacyjne to dziewięć różnych wydruków wielkoformatowych
(100x70 cm).
Każda z plansz przedstawia inne zagadnienie związane z życiem w
Koprzywnicy sprzed stu lat: z okresem zaboru rosyjskiego, I wojny
światowej oraz dwudziestolecia międzywojennego.
Kluczowe jest ukazanie lokalnego kontekstu miasteczka w okresie
odzyskania Niepodległości przez Polskę - jakie postaci, idee, organizacje i
wydarzenia wpływały na tworzenie się wspólnoty narodowej wśród
mieszkańców.
Plansze podzielone są na 8 tematów:
 Koprzywnica pod zaborem rosyjskim do 1914 r.
 Założenie OSP w Koprzywnicy w 1911 roku
 Mieszkańcy gminy Koprzywnica przed stu laty
 I wojna światowa w Koprzywnicy 1914-1918 r.
 Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 r.
 Szkoła w Koprzywnicy w II Rzeczypospolitej Polskiej
 Pamiętnik Turysty-Patrioty, 1934 r.
 Związek Strzelecki w Koprzywnicy, lata 30. XX w.
Każdą z plansz ilustrują archiwalne zdjęcia, archiwalne dokumenty
(pamiętniki, wpisy, stemple, wypisy ze spisów ludności, fragmenty z
przedwojennych gazet) oraz cytaty z wywiadów z mieszkańcami na temat
rodzinnych wspomnień i przekazów ustnych o Koprzywnicy sprzed stu lat.
Do każdej z plansz przygotowane są również pytania-zagadki oraz gra wokół
lokalnej historii dla młodzieży.
Poniżej znajdują się opisy do każdej z plansz.
Plansze dostępne są na stronie:
https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/plansze-koprzywnica-odkrywamy
Zagadki i warsztaty do plansz wystawowych (dla dorosłych i klas
wczesnoszkolnych):
https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/zagadki-do-plansz-wystawowych-
koprzywnica-odkrywamy
https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/warsztaty-dla-klas-wczesnoszkolnych-
koprzywnica-odkrywamy
Koncepcja gry dla młodzieży (13-15 lat):
https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/koncepcja-gry-koprzywnica-odkrywamy
OPISY DO PLANSZ EDUKACYJNYCH:
PLANSZA nr 1 (wprowadzająca do innych plansz)
Koprzywnica Odkrywa/My
Opis:
Ideą projektu „Koprzywnica Odkrywa/My” jest wyszukanie ważnych
wątków, osób, instytucji i miejsc, które miały wpływ na życie i kształtowanie
się patriotyzmu i poczucia wspólnoty narodowej koprzywniczan w ostatnich
latach zaboru rosyjskiego, I wojny światowej i w okresie II Rzeczypospolitej
Polskiej. Staraliśmy się odkryć, w jakich warunkach tworzyła się Niepodległa
Polska i jak wyglądały pierwsze lata jej funkcjonowania. Zależało nam na
wysłuchaniu lokalnych opowieści o Koprzywnicy sprzed stu lat, o tym jakie
przekazy ustne o lokalnej historii dominowały w koprzywnickich rodzinach.
Prześledzenie tego wątku nie byłoby możliwe bez pomocy
mieszkańców, którzy dzielili się z nami opowieściami, wspomnieniami,
fotografiami i pamiątkami z tamtego okresu. Im wszystkim serdecznie
dziękujemy za materiały i poświęcony nam czas, a szczególne podziękowania
należą się: Mariannie Antończyk, Januszowi Błachowiczowi, Krystynie
Bokwie, księdzu proboszczowi Jerzemu Burkowi, Kazimierze Drzałowskiej,
Adamowi Gawrońskiemu, Balbinie Goryckiej, Marii i Tadeuszowi Jasińskim,
Agnieszce Jasińskiej, Marii Kalinowskiej, Iwonie Kopeć, Janinie Kosińskiej,
Władysławowi Kosińskiemu, Teresie Kwaseckiej, Walentemu Kazimierzowi
Lipczyńskiemu, Teresie Majczak, Marianowi Marcowi, Grzegorzowi
Materkowskiemu, Kazimierze Materkowskiej, Kazimierze Modras, Annie
Motyl, Janowi i Marii Ordonom, Józefowi Starzyńskiemu.
Ponadto przy realizacji wykorzystane zostały materiały źródłowe z
Archiwum Państwowego w Kielcach, Archiwum Państwowego w Radomiu,
Archiwum Diecezjalnego w Sandomierzu, Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie
oraz udostępnione na stronie internetowej Federacji Bibliotek Cyfrowych.
Korzystaliśmy także ze zbiorów zebranych w ciągu ostatnich lat przez
MGOKiS w Koprzywnicy, z kronik, dokumentów oraz prac historycznych, w
tym z pamiętnika Henryka Goryckiego z lat 30. XX wieku oraz pracy
magisterskiej Aleksandra Lipińskiego z 1977 roku.
PLANSZA nr 2
Koprzywnica pod zaborem rosyjskim do 1914 r.
Pliki:
Opis:
pieczęć Wójta Gminy Koprzywnica (pisana cyrylicą)
Opis:
Mapa granicy zaboru rosyjskiego (Królestwo Polskie) i austriackiego
(Galicja), 1904 r.
Cytaty:
„Na Wiśle przed I wojną światową była granica dwóch zaborów – rosyjskiego
i austriackiego. Ludzie, jeśli chcieli stąd wyjechać, to tylko przez Galicję – bo
tam była „Ameryka”, stamtąd można było wyjechać za granicę. Ale aby tam
się dostać trzeba było przeprawić się przez Wisłę. Pomagali w tym
przewoźnicy, bo Ruscy bardzo pilnowali granicy.”
ze wspomnień Tadeusza Jasińskiego, Koprzywnica 2017 r.
„Pasałam krowy i mój dziadek, Adam Zwolski, też pasł i tak śpiewał:
„Szczęść wam Boże, Japończyki, waszej waleczności.
Wystrzelajcie do jednego nieproszonych gości.
Europa nie umiała, złamać Moskwie rogów,
Moskwa zaszła aż do cudzych progów.
Zaszła ci tam hen daleko, aż na koniec świata.
Myślała, że Japończyk przyjmie ją za brata.
Lecz Japończyk, mądra sztuka, huknął jak grom z nieba:
Ty, niedźwiedziu, ty, północny, nie twoja tu gleba.
I cały świat się z tego cieszy, że niedźwiedzia kudły
ciągną Japończyki, aż mu boki schudły.”
Dziadek 5 lat był w carskiej armii, podczas zaboru był wciągnięty do wojska
ruskiego, bo pobory były. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej w 1904 i
1905 roku, opowiadał, że na stepach był, na takim pustkowiu, na patrole
jeździł. Japonia to daleki kraj.
Za Wisłą była Galicja, jak ktoś nie chciał do carskiego wojska iść, to uciekał
za Wisłę, do Galicji. Był w Koprzywnicy taki Toś i taki Żyd. I oni mieli
wezwanie do wojska. I poszli nad Wisłę i przewoźnik ich przewoził, ale bał
się i stanął na środku Wisły i powiedział, że on nie pojedzie dalej, bo tam
była straż graniczna, po jednej stronie w Łukowcu, po drugiej – w
Nagnajowie. I oni skoczyli do Wisły i Żyd się utopił, a Toś przeżył i dostał się
do Ameryki.”
ze wspomnień Kazimiery Modras, Koprzywnica 2017 r.
PLANSZA nr 3
Założenie OSP w Koprzywnicy w 1911 roku
Pliki:
Opis:
Komitet Założycielski OSP, Koprzywnica 1913 r., od lewej: Walenty
Ćwiertniewski – kowal, gospodarz straży, Szymon Żgutowicz – członek
zarządu OSP, Marian Marszałowicz – malarz, członek zarządu, Stanisław
Bronicki – adwokat, naczelnik straży, Michał Idzik – sekretarz Urzędu Gminy,
członek zarządu, Paweł Iwanow – członek zarządu, Abram Wajsbrum –
członek zarządu.
Opis:
II zjazd rejonowy w Koprzywnicy, 29 maja 1927 r.
Cytaty:
„Bo oto gronko miejscowej inteligencyi, chcąc pokrzepić haniebnie pustą
kasę Straży Ogniowej i mało co pełniejszą Kółka rolniczego, zakrzątało się i
urządziło [6 i 7 stycznia 1913 r.] dwa przedstawienia teatralne, na które
złożyło się: Jasełka i 2 sztuki ludowe: „Do szkoły” i „W wilię Bożego
Narodzenia”. Przedstawienia odbyły się w naszej nowozbudowanej i rzęsiście
oświetlonej szopie strażackiej. – Przed przedstawieniem: w trakcie
antraktów przygrywała dość dobrze wyszkolona orkiestra straży, składająca
się z 16 młodocianych członków, liczących od 10-ciu do 17-stu lat wieku.”
źródło: „Sandomierzanin”, R. II, 1913, 7, s. 8.
„Mój ojciec, Stanisław Susfalski, wstąpił do straży w 1918 roku, miał 17 lat.
Nieraz opowiadał, jak jechali na akcję. Konie rekwirowali gospodarzowi, kto
najbliżej, i z sikawką jechali do pożaru. Bo nie było samochodu, nie było koni
na stałe.”
ze wspomnień Marii Kalinowskiej, Koprzywnica 2017 r.
PLANSZA nr 4
Mieszkańcy gminy Koprzywnica przed stu laty
Pliki:
Opis:
Koprzywnica przed 1914 r.
Cytaty:
W 1916 roku gminę Koprzywnicę zamieszkiwało 6921 osób. Mieszkańców
wyznania rzymskokatolickiego było: 6024, a mojżeszowego: 897 osób.
Mieszkańcy zajmowali się:
- rolnictwem: 6402 osoby
- rzemiosłem: 267 osób
- handlem: 232 osoby
Wolne zawody wykonywało: 7 osób, urzędnikami było: 7 osób.
Czytać i pisać umiało:
po polsku: 1134 osób
po niemiecku: 32 osoby
po rosyjsku: 77 osób
Tylko czytać umiało:
po polsku: 574 osób
po rosyjsku: 25 osób
Językiem ojczystym dla mieszkańców był:
język polski: 6909 osób
język niemiecki: 12 osób
źródło: Archiwum Państwowe w Kielcach, C i K Komenda Powiatowa w
Sandomierzu, sygn.10, 1916 r.
„Mój ojciec do szkoły chodził tylko jedną zimę. Tu pod zaborem rosyjskim
była tylko jedna klasa, szkoły praktycznie nie było, bywało, że ludzie uczyli
się po domach, prywatnie.”
ze wspomnień Jana Ordona, Koprzywnica 2017 r.
„W Koprzywnicy w ostatnich latach przed I wojną światową działały dwie
szkoły:
- jednoklasowa szkoła żeńska, którą prowadziła nauczycielka Maria
Antonowna Kułagowska;
- jednoklasowa szkoła męska, którą prowadził nauczyciel Iwan Osipowicz
Pacanski.”
źródło: Pamiatnaja Kniżka Radomskoj Gubernii na 1914 god, s.112.
PLANSZA nr 5
I wojna światowa w Koprzywnicy 1914-1918 r.
Pliki:
Opis:
Rynek w Koprzywnicy po zniszczeniach wojennych w 1915 r.
Opis:
Fragment obecnej ulicy 11 Listopada wiodącej w stronę rynku, 1915 r.
Cytaty:
„30 lipca [1914] – czwartek. W Koprzywnicy rozeszła się wiadomość, że
Rosja ogłosiła mobilizację. (...)
13 sierpnia [1914] – czwartek. ...w nocy Koprzywnicę zajęli Austriacy (...) W
Koprzywnicy Jarmark, pełno ludzi, niedojrzałych owoców moc. (...) Strażacy
w kaskach stanowią milicję.”
źródło: J. Rokoszny, Diariusz Wielkiej Wojny 1914-1915, oprac. W. Caban,
M. Przeniosło, Kielce 1998, s. 1, 30.
„(15 maja 1915 r.) zawrzała bitwa pod Koprzywnicą o godzinie 3-ej.
Potyczka już była w samym mieście i wojsko austriackie cofnęło się ku
Skrzypaczowicom, a nazajutrz zajęto pozycje pod cmentarzem
koprzywnickim i kirkutem. (…) Po umieszczeniu się wojsk (rosyjskich i
austriackich) w okopach dla Koprzywnicy rozpoczął się dzień sądny.
Ustępujące wojska rosyjskie zapalały przetem pojedyncze domy i stodoły – a
teraz tysiące pocisków armatnich poszły wprost na miasto. Rozpoczynano
zwykle strzelanie o 8-ej lub 9-ej rano i strzelano bez przerwy do 12-ej lub 1-
ej, a potem od 4-ej po południu do późnego wieczora. Codziennie gorzały
dziesiątki zabudowań w Koprzywnicy i na Cegielni”
„Tysiące zostały pozbawione dachu nad głową. Obrabowane doszczętnie na
dodatek i z tego, co głęboko w ziemi pochowały przed zniszczeniem. Ogółem
szkody chrześcijan i żydów mniej więcej dosiągnęły miliona rubli, a zgorzały
następujące budynki: 2 kościoły katolickie i bożnica żydowska, a nadto: w
Koprzywnicy: 254 domy, 110 stodół, 221 obór.”
z relacji ks. Stanisława Puławskiego, Kronika Dyecezyi Sandomierskiej z
1916 r.
„Na wniosek Generalnego Gubernatorstwa wojskowego poleciło Ministerstwo
wojny w porozumieniu z Naczelną Komendą armii, aby pewną ilość
rosyjskich jeńców wojennych polskiej narodowości, którzy przed
rozpoczęciem wojny mieli stałe miejsce pobytu w tej części obszaru przez
Austro-Węgry zajętego, który leży po lewej stronie Wisły, puszczono do ich
rodzinnych miejsc zamieszkania. (...) Uwolnienie powyższych 1000 jeńców
wojennych jest próbą, od wyników której uzależnia się ewentualne dalsze w
tym kierunku zarządzenia.”
źródło: Dziennik Urzędowy Obwodu Sandomierskiego, marzec 1916, 3, s. 3.
„Mieszkańcy z obwodów, Generalnej Gubernii wojskowej w Polsce,
graniczących bezpośrednio z Galicyą, którzy wskutek swego zatrudnienia
gospodarskiego zmuszeni są na częsty ruch przez granicę, mogą przechodzić
do sąsiednich granicznych powiatów Galicyi zaopatrzeni w upoważniającą do
tego legitymacyę.
Wystawianie takich legitymacyi, które się uskutecznia bezpłatnie
poruczonem zostanie Komendantom żandarmeryi Zawichost, Dwikozy,
Sandomierz, Samborzec, Koprzywnica, Łoniów, Osiek, Tursko Wielkie i
Połaniec.”
źródło: Dziennik Urzędowy Obwodu Sandomierskiego, kwiecień 1916, 6, s.
1-2.
Dziennik Urzędowy był wydawany przez C. i K. Komendanta obwodu
sandomierskiego, podczas trwania okupacji austriackiej 1915-1918 r.
PLANSZA nr 6
Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 r.
Pliki:
Opis:
Antoni Jasiński w armii polskiej, 1919-1920 r.
Cytaty:
„Idzie żołnierz borem, lasem, borem lasem
Przytupując z głodu czasem, z głodu czasem” (Pieśń o żołnierzu tułaczu)
„A dziewczyna jak malina, niesie bukiet róż.
Stań poczekaj moja duszko, skąd tak stąpasz bosą nóżką?
Ja z tej chatki, rwałam kwiatki i powracam już” (Ułan i dziewczyna)
„Tak mój ojciec, Piotr Zwolski, śpiewał. On był w 1920 roku na bolszewickiej
wojnie, był pod Kijowem, Rydza-Śmigłego widział i był tam ranny i był w
szpitalu w Szepietówce, to jest Ukraina teraz. Miał 21 lat, był poborowym.
Na białą broń szli. Opowiadał jak w okopach leżeli i te bolszewiki leciały i
wołały „ura, ura”, a oni z tych okopów strzelali. Mówił - ja to strzelałem, ale
na muszkę nie brałem nigdy. W wojsku był razem z Antonim Jasińskim z
Koprzywnicy. Był takim dostojnym mężczyzną, wysokim, mój ojciec też był
olbrzym, ze 2 metry miał. Także jak był w wojsku, to miał bardzo duże nogi i
boso był, bo nie mógł sobie butów dobrać”
ze wspomnień Kazimiery Modras, Koprzywnica 2017 r.
„Mój ojciec, Antoni Jasiński, miał 17 lat, gdy do wojska poszedł. Najpierw do
Sandomierza, do saperów w 1918 lub 1919 roku. Tam była jednostka.
Początkowo to buty swoje nosił, bo dużą stopę miał, nie mieli takich butów
na magazynie. I w tym czasie wybuchła wojna polsko-bolszewicka i poszedł.
Ale nie chciał tatuś opowiadać, chyba nie było to za przyjemne. Takiego
organistę uratował, bo był ranny, wziął go spod ognia. Jak się rozpędzili, to
dali popalić bolszewikom, popędzili ich aż do Kijowa. Trzy belki miał. Był w
wojsku razem z Piotrem Zwolskim, z Koprzywnicy, to był jego kolega, w
jednej „czwórce” chodzili.”
ze wspomnień Tadeusz Jasińskiego, Koprzywnica 2017 r.
PLANSZA nr 7
Szkoła w Koprzywnicy w II Rzeczypospolitej Polskiej
Pliki:
Opis:
Szkolne Kółko P.C.K. w Koprzywnicy, ok. 1937 r., na zdjęciu m.in. Stanisława
Jasińska i Kazimiera Lipińska oraz nauczycielka Maria Dobija
Opis:
Wpis nauczycielki Marii Dobii do pamiętnika Kazimiery Lipińskiej
(Drzałowskiej) z maja 1938 r.
Cytaty:
„Gdy w 1935 r. zmarł Józef Piłsudski, to wierszyki mówiliśmy:
„Marszałku, to nieprawda, że Ciebie już nie ma,
To nieprawda, że leżysz już w grobie,
Choć cała ziemia polska w żałobie.
To nieprawda, ze serce Twe nie bije,
W naszych sercach ty na zawsze żyjesz,
Ukochany Wodzu nieśmiertelny.”
To ja mówiłam ten wierszyk w szkole, na akademii, bo byłam zdolna, miałam
dobrą pamięć, byłam w 1 klasie wtedy, miałam siedem lat. Mieliśmy żałobę,
nosiliśmy takie czarne paski, dzieci i nauczyciele. Nie miałam bucików i moja
mama sprzedała Żydowi poduszkę piór i kupiła mi buciki, żebym mogła
wystąpić. A poszewkę wypchała sianem i spałyśmy na tym sianie.”
„Marszałek Śmigły Rydz, nasz drogi, dzielny Wódz!
Gdy każe, pójdziem z nim na wojnę tuż.
Nikt nam nie zrobi nic, nikt nam nie ruszy nic
Bo z nami Śmigły, Śmigły, Śmigły Rydz!
Marszalku prowadź nas, zwyciężać naucz nas,
Bo tylko jeden ty buławę masz.
Wilno zdobyłeś nam, W Kijowie byłeś sam,
Więc prowadź nas do bramy bram.”
W szkole Pan Sadowski nas tej piosenki uczył, jak byłam w 4 klasie (1938
rok).”
ze wspomnień Kazimiery Modras, Koprzywnica 2017 r.
„Pamiętam, że w szkole, w każdej klasie wisiały portrety Józefa Piłsudskiego
i Ignacego Mościckiego. Po śmierci Piłsudskiego jego portret zastąpiono
wizerunkiem Edwarda Rydza-Śmigłego. Oprócz nich wisiały też inne obrazy –
Cud nad Wisłą, Branka, Bitwa pod Grunwaldem. Co się z tymi portretami
stało podczas II wojny światowej? Nie wiem... ale przypuszczam, że
nauczyciel ukrył je przed Niemcami na strychu szkoły. Może nadal tam
są...?”
ze wspomnień Jana Ordona, Koprzywnica 2017 r.
„Szkół powszechnych na terytorium parafii [Koprzywnica] czynnych jest
ośm. W Koprzywnicy, w Gnieszowicach z oddziałem w Trzykosach, w
Niedźwicach z oddziałem w Zbigniewicach, w Sośniczanach, w Błoniu, w
Łukowcu, w Krzcinie, w Przewłoce.
źródło: Kopia protokołu wizyty pasterskiej odbytej w parafii Koprzywnickiej
przez JE.X Biskupa Pawła Kubickiego Sufragana diecezji Sandomierskiej w
dniach: 29, 30 i 31 sierpnia 1931 roku, Archiwum Diecezjalne Sandomierz,
Akta Parafii Koprzywnica św. Floriana.
PLANSZA nr 8
Pamiętnik Turysty-Patrioty, 1934 r.
Pliki:
Opis:
Henryk Gorycki jako dziewiętnastolatek w 1934 roku wyruszył w ponad
miesięczną pieszą podróż krajoznawczą „celem poznania Polski”. Odwiedził
m.in. Chmielnik, Jędrzejów, Częstochowę, Michałkowice, Katowice itp. W
każdej miejscowości dostawał pieczątkę Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej i
wpis w pamiętniku, jako dowód, że odwiedził to miejsce.
Opis:
Wpis Henryka Goryckiego do pamiętnika przed kolejną podróżą
krajoznawczą, 20 czerwca 1934 r.
PLANSZA nr 9
Związek Strzelecki w Koprzywnicy, lata 30. XX w.
Pliki:
Opis:
Młodzież z koprzywnickiego „Strzelca” na obozie szkoleniowym w Kielcach w
maju 1939 r.
Opis:
Portret Józefa Piłsudskiego w pamiętniku Henryka Goryckiego z lat 30. XX
Opis:
Mapa Koprzywnicy z 1938 r. z zaznaczoną strzelnicą „Związku Strzeleckiego”
Cytaty:
„Strzelcami w Koprzywnicy kierował pan Chodnikiewicz. Mieszkał u
Kosińskich na poczcie. Zorganizował w Koprzywnicy strzelnicę z prawdziwego
zdarzenia, obok lasu, pełno tam było chłopaków, też tam chodziłem.
Organizowaliśmy zawody, obozy, ćwiczyliśmy strzelanie.”
ze wspomnień Józefa Starzyńskiego, Koprzywnica 2017 r.
W dniach 17-19 marca 1934 r. odbyły się w Koprzywnicy trzydniowe
uroczystości imieninowe marszałka Józefa Piłsudskiego. Ostatniego dnia,
„wieczorem o 7-ej staraniem Związku Strzeleckiego odbył się przy udziale
przeszło 300 osób uroczysty wieczór, w którym słowo wstępne wygłosił p.
Chodnikiewicz zaś życiorys Marszałka skreślił p. Hutny, nastąpiły deklamacje
strzelców, poczem chór 3 głosowy strzelecki odśpiewał szereg pieśni
legjonowych zaś zespół muzyczny wykonał kilka utworów, poczem odegrano
sztukę w 3 aktach „Nieśmiertelnemu Wodzowi Narodu w hołdzie.”
źródło: „Ziemia Sandomierska”, R. VI, 1934, 13, s. 3.
„W niedzielę 10 lipca b.r. [1932] odbyła się w Koprzywnicy zabawa ludowa
połączona z loterią fantową i licznemi niespodziankami, z której dochód
przeznaczony został na cele Związku Strzeleckiego (...) Do konkursu w
strzelaniu o mistrzostwo Koprzywnicy stanęło 42 zawodników przyczem I.
miejsce zajął obywatel Michalewski Sylwan osiągając 81 pkt. na 100
możliwych wice prezes Związku Strzeleckiego, (...) pozatem na wyróżnienie
zasługują wyniki: strz. Michalewski Wincenty 80 pkt. Dr Zarodziński 75 pkt.
Gach Czesław 72 pkt.”
źródło: „Ziemia Sandomierska”, R. IV, 1932, 27, s. 3-4.
„Koprzywnica Odkrywa/My” to projekt wokół lokalnej historii.
realizacja: październik-listopad 2017 r.
Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Koprzywnicy
koordynacja: Pola Rożek, Kazimierz Brzeziński.
Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-
2021 w ramach programu dotacyjnego "Niepodległa".
Materiały udostępnione na licencji: Creative Commons Uznanie autorstwa – Na
tych samych warunkach 3.0 Polska (BY-SA).

More Related Content

What's hot

Maciej Babicki - II miejsce
Maciej Babicki - II miejsceMaciej Babicki - II miejsce
Maciej Babicki - II miejscenattymarta
 
Anna Siejka
Anna SiejkaAnna Siejka
Anna Siejkagim3
 
Pokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 Gif
Pokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 GifPokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 Gif
Pokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 Gifrakso332
 
Nobel i polscy noblisci
Nobel i polscy noblisciNobel i polscy noblisci
Nobel i polscy nobliscikonsi
 
Modrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebook
Modrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebookModrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebook
Modrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebooke-booksweb.pl
 
Częstochowskie getto
Częstochowskie gettoCzęstochowskie getto
Częstochowskie gettorakso332
 
Z.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPA
Z.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPAZ.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPA
Z.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPANatalia Julia Nowak
 
Prezentacja Syzyfowe prace
Prezentacja Syzyfowe pracePrezentacja Syzyfowe prace
Prezentacja Syzyfowe pracedziejba
 
Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021
Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021
Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021JahorViniacki
 
Jędrzejowskie szlaki
Jędrzejowskie szlakiJędrzejowskie szlaki
Jędrzejowskie szlakiPiotr Cypla
 
Ireneusz Wierzbowicz
Ireneusz WierzbowiczIreneusz Wierzbowicz
Ireneusz Wierzbowiczskibai
 
Czasopis №345 Красавік 2021
Czasopis №345 Красавік 2021Czasopis №345 Красавік 2021
Czasopis №345 Красавік 2021JahorViniacki
 
Czasopis №347 Чэрвень 2021
Czasopis №347 Чэрвень 2021Czasopis №347 Чэрвень 2021
Czasopis №347 Чэрвень 2021JahorViniacki
 

What's hot (20)

Henryk Sienkiewicz - biografia
Henryk Sienkiewicz - biografiaHenryk Sienkiewicz - biografia
Henryk Sienkiewicz - biografia
 
Maciej Babicki - II miejsce
Maciej Babicki - II miejsceMaciej Babicki - II miejsce
Maciej Babicki - II miejsce
 
Ale życie toczy się dalej
Ale życie toczy się dalejAle życie toczy się dalej
Ale życie toczy się dalej
 
Anna Siejka
Anna SiejkaAnna Siejka
Anna Siejka
 
Maria Konopnicka.big
Maria Konopnicka.bigMaria Konopnicka.big
Maria Konopnicka.big
 
Pokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 Gif
Pokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 GifPokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 Gif
Pokolenie KolumbóW Gimnazjum Nr 2 Gif
 
Nobel i polscy noblisci
Nobel i polscy noblisciNobel i polscy noblisci
Nobel i polscy noblisci
 
Modrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebook
Modrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebookModrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebook
Modrzejewska. Życie w odsłonach - Józef Szczublewski - ebook
 
Prezentacja
PrezentacjaPrezentacja
Prezentacja
 
Z Henrykiem Sienkiewiczem w przeszłość.
Z Henrykiem Sienkiewiczem w przeszłość.Z Henrykiem Sienkiewiczem w przeszłość.
Z Henrykiem Sienkiewiczem w przeszłość.
 
Częstochowskie getto
Częstochowskie gettoCzęstochowskie getto
Częstochowskie getto
 
Z.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPA
Z.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPAZ.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPA
Z.J. Rumel. Poeta, komendant Okręgu Wołyń BCh, ofiara UPA
 
PAŁAC W RYCZOWIE (przewodnik)
PAŁAC W RYCZOWIE (przewodnik)PAŁAC W RYCZOWIE (przewodnik)
PAŁAC W RYCZOWIE (przewodnik)
 
Prezentacja Syzyfowe prace
Prezentacja Syzyfowe pracePrezentacja Syzyfowe prace
Prezentacja Syzyfowe prace
 
Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021
Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021
Czasopis №348 Ліпень-жнівень 2021
 
Sekrety sanitariuszki "Inki"
Sekrety sanitariuszki "Inki"Sekrety sanitariuszki "Inki"
Sekrety sanitariuszki "Inki"
 
Jędrzejowskie szlaki
Jędrzejowskie szlakiJędrzejowskie szlaki
Jędrzejowskie szlaki
 
Ireneusz Wierzbowicz
Ireneusz WierzbowiczIreneusz Wierzbowicz
Ireneusz Wierzbowicz
 
Czasopis №345 Красавік 2021
Czasopis №345 Красавік 2021Czasopis №345 Красавік 2021
Czasopis №345 Красавік 2021
 
Czasopis №347 Чэрвень 2021
Czasopis №347 Чэрвень 2021Czasopis №347 Чэрвень 2021
Czasopis №347 Чэрвень 2021
 

Similar to Koncepcja plansz Koprzywnica Odkrywa/My

Similar to Koncepcja plansz Koprzywnica Odkrywa/My (20)

Klub Wnika Sybiraka III LO 2012-2014.ppt
Klub Wnika Sybiraka III LO 2012-2014.pptKlub Wnika Sybiraka III LO 2012-2014.ppt
Klub Wnika Sybiraka III LO 2012-2014.ppt
 
KLub Wnuka Sybiraka III LO 2010-2012.ppt
KLub Wnuka  Sybiraka III LO 2010-2012.pptKLub Wnuka  Sybiraka III LO 2010-2012.ppt
KLub Wnuka Sybiraka III LO 2010-2012.ppt
 
Nobel
NobelNobel
Nobel
 
Kilka Znanych Polskich Postaci
Kilka Znanych Polskich Postaci Kilka Znanych Polskich Postaci
Kilka Znanych Polskich Postaci
 
Polskie gniazda literackie
Polskie gniazda literackiePolskie gniazda literackie
Polskie gniazda literackie
 
Dla Polski : Łódź w Legjonach
Dla Polski : Łódź w LegjonachDla Polski : Łódź w Legjonach
Dla Polski : Łódź w Legjonach
 
Styczen 13
Styczen 13Styczen 13
Styczen 13
 
Tarnobrzeg-Festiwal Comeniusa
Tarnobrzeg-Festiwal ComeniusaTarnobrzeg-Festiwal Comeniusa
Tarnobrzeg-Festiwal Comeniusa
 
Hymnpolski
HymnpolskiHymnpolski
Hymnpolski
 
Kornel MakuszyńSki
Kornel MakuszyńSkiKornel MakuszyńSki
Kornel MakuszyńSki
 
Historia Opowiedziana - Fundacja Dom Pokoju
Historia Opowiedziana - Fundacja Dom PokojuHistoria Opowiedziana - Fundacja Dom Pokoju
Historia Opowiedziana - Fundacja Dom Pokoju
 
Lwow cmentarz lyczakowski
Lwow cmentarz lyczakowskiLwow cmentarz lyczakowski
Lwow cmentarz lyczakowski
 
DWÓR W KWIATONOWICACH: "Z Kwiatonowic dookoła świata" (wystawa)
DWÓR W KWIATONOWICACH: "Z Kwiatonowic dookoła świata" (wystawa)DWÓR W KWIATONOWICACH: "Z Kwiatonowic dookoła świata" (wystawa)
DWÓR W KWIATONOWICACH: "Z Kwiatonowic dookoła świata" (wystawa)
 
Chleb po warszawsku
Chleb po warszawskuChleb po warszawsku
Chleb po warszawsku
 
,Auschwitz presentation 27th Jan 2014
,Auschwitz presentation 27th Jan 2014,Auschwitz presentation 27th Jan 2014
,Auschwitz presentation 27th Jan 2014
 
172
172172
172
 
Śladami Czesława Miłosza
Śladami Czesława MiłoszaŚladami Czesława Miłosza
Śladami Czesława Miłosza
 
Prezentacja teatr telewizji
Prezentacja  teatr telewizjiPrezentacja  teatr telewizji
Prezentacja teatr telewizji
 
KLubu Wnuka Sybiraka III LO 2008 -2010.ppt
KLubu Wnuka Sybiraka III LO 2008 -2010.pptKLubu Wnuka Sybiraka III LO 2008 -2010.ppt
KLubu Wnuka Sybiraka III LO 2008 -2010.ppt
 
Adam Mickiewicz
Adam MickiewiczAdam Mickiewicz
Adam Mickiewicz
 

More from Koprzywnica_PatrzyMy

Koncepcja warsztatów wokół historii lokalnej
Koncepcja warsztatów wokół historii lokalnejKoncepcja warsztatów wokół historii lokalnej
Koncepcja warsztatów wokół historii lokalnejKoprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17Koprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica PatrzyMy - album fotograficzny
Koprzywnica PatrzyMy - album fotograficznyKoprzywnica PatrzyMy - album fotograficzny
Koprzywnica PatrzyMy - album fotograficznyKoprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historii
Koprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historiiKoprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historii
Koprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historiiKoprzywnica_PatrzyMy
 
Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16
Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16
Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16Koprzywnica_PatrzyMy
 

More from Koprzywnica_PatrzyMy (20)

Koncepcja warsztatów wokół historii lokalnej
Koncepcja warsztatów wokół historii lokalnejKoncepcja warsztatów wokół historii lokalnej
Koncepcja warsztatów wokół historii lokalnej
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 32
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 31
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 30
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 29
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 28
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 27
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 26
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 25
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 24
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 23
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 22
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 21
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 20
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 19
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 18
 
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17
Koprzywnica Patrzy/My - kontynuacje. Pocztówka nr 17
 
Koprzywnica PatrzyMy - album fotograficzny
Koprzywnica PatrzyMy - album fotograficznyKoprzywnica PatrzyMy - album fotograficzny
Koprzywnica PatrzyMy - album fotograficzny
 
Koprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historii
Koprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historiiKoprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historii
Koprzywnica OdkrywaMy_pocztowki historii
 
Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16
Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16
Koprzywnica Odkrywa/My_Pocztowka 16
 

Koncepcja plansz Koprzywnica Odkrywa/My

  • 1. KONCEPCJA plansz edukacyjnych w projekcie „Koprzywnica Odkrywa/My” Plansze edukacyjne to dziewięć różnych wydruków wielkoformatowych (100x70 cm). Każda z plansz przedstawia inne zagadnienie związane z życiem w Koprzywnicy sprzed stu lat: z okresem zaboru rosyjskiego, I wojny światowej oraz dwudziestolecia międzywojennego. Kluczowe jest ukazanie lokalnego kontekstu miasteczka w okresie odzyskania Niepodległości przez Polskę - jakie postaci, idee, organizacje i wydarzenia wpływały na tworzenie się wspólnoty narodowej wśród mieszkańców. Plansze podzielone są na 8 tematów:  Koprzywnica pod zaborem rosyjskim do 1914 r.  Założenie OSP w Koprzywnicy w 1911 roku  Mieszkańcy gminy Koprzywnica przed stu laty  I wojna światowa w Koprzywnicy 1914-1918 r.  Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 r.  Szkoła w Koprzywnicy w II Rzeczypospolitej Polskiej  Pamiętnik Turysty-Patrioty, 1934 r.  Związek Strzelecki w Koprzywnicy, lata 30. XX w. Każdą z plansz ilustrują archiwalne zdjęcia, archiwalne dokumenty (pamiętniki, wpisy, stemple, wypisy ze spisów ludności, fragmenty z przedwojennych gazet) oraz cytaty z wywiadów z mieszkańcami na temat rodzinnych wspomnień i przekazów ustnych o Koprzywnicy sprzed stu lat. Do każdej z plansz przygotowane są również pytania-zagadki oraz gra wokół lokalnej historii dla młodzieży. Poniżej znajdują się opisy do każdej z plansz. Plansze dostępne są na stronie: https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/plansze-koprzywnica-odkrywamy Zagadki i warsztaty do plansz wystawowych (dla dorosłych i klas wczesnoszkolnych): https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/zagadki-do-plansz-wystawowych- koprzywnica-odkrywamy https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/warsztaty-dla-klas-wczesnoszkolnych- koprzywnica-odkrywamy Koncepcja gry dla młodzieży (13-15 lat): https://www.slideshare.net/Koprzywnica_PatrzyMy/koncepcja-gry-koprzywnica-odkrywamy
  • 2. OPISY DO PLANSZ EDUKACYJNYCH: PLANSZA nr 1 (wprowadzająca do innych plansz) Koprzywnica Odkrywa/My Opis: Ideą projektu „Koprzywnica Odkrywa/My” jest wyszukanie ważnych wątków, osób, instytucji i miejsc, które miały wpływ na życie i kształtowanie się patriotyzmu i poczucia wspólnoty narodowej koprzywniczan w ostatnich latach zaboru rosyjskiego, I wojny światowej i w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej. Staraliśmy się odkryć, w jakich warunkach tworzyła się Niepodległa Polska i jak wyglądały pierwsze lata jej funkcjonowania. Zależało nam na wysłuchaniu lokalnych opowieści o Koprzywnicy sprzed stu lat, o tym jakie przekazy ustne o lokalnej historii dominowały w koprzywnickich rodzinach. Prześledzenie tego wątku nie byłoby możliwe bez pomocy mieszkańców, którzy dzielili się z nami opowieściami, wspomnieniami, fotografiami i pamiątkami z tamtego okresu. Im wszystkim serdecznie dziękujemy za materiały i poświęcony nam czas, a szczególne podziękowania należą się: Mariannie Antończyk, Januszowi Błachowiczowi, Krystynie Bokwie, księdzu proboszczowi Jerzemu Burkowi, Kazimierze Drzałowskiej, Adamowi Gawrońskiemu, Balbinie Goryckiej, Marii i Tadeuszowi Jasińskim, Agnieszce Jasińskiej, Marii Kalinowskiej, Iwonie Kopeć, Janinie Kosińskiej, Władysławowi Kosińskiemu, Teresie Kwaseckiej, Walentemu Kazimierzowi Lipczyńskiemu, Teresie Majczak, Marianowi Marcowi, Grzegorzowi Materkowskiemu, Kazimierze Materkowskiej, Kazimierze Modras, Annie Motyl, Janowi i Marii Ordonom, Józefowi Starzyńskiemu. Ponadto przy realizacji wykorzystane zostały materiały źródłowe z Archiwum Państwowego w Kielcach, Archiwum Państwowego w Radomiu, Archiwum Diecezjalnego w Sandomierzu, Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie oraz udostępnione na stronie internetowej Federacji Bibliotek Cyfrowych. Korzystaliśmy także ze zbiorów zebranych w ciągu ostatnich lat przez MGOKiS w Koprzywnicy, z kronik, dokumentów oraz prac historycznych, w
  • 3. tym z pamiętnika Henryka Goryckiego z lat 30. XX wieku oraz pracy magisterskiej Aleksandra Lipińskiego z 1977 roku.
  • 4. PLANSZA nr 2 Koprzywnica pod zaborem rosyjskim do 1914 r. Pliki: Opis: pieczęć Wójta Gminy Koprzywnica (pisana cyrylicą) Opis: Mapa granicy zaboru rosyjskiego (Królestwo Polskie) i austriackiego (Galicja), 1904 r. Cytaty: „Na Wiśle przed I wojną światową była granica dwóch zaborów – rosyjskiego i austriackiego. Ludzie, jeśli chcieli stąd wyjechać, to tylko przez Galicję – bo tam była „Ameryka”, stamtąd można było wyjechać za granicę. Ale aby tam się dostać trzeba było przeprawić się przez Wisłę. Pomagali w tym przewoźnicy, bo Ruscy bardzo pilnowali granicy.”
  • 5. ze wspomnień Tadeusza Jasińskiego, Koprzywnica 2017 r. „Pasałam krowy i mój dziadek, Adam Zwolski, też pasł i tak śpiewał: „Szczęść wam Boże, Japończyki, waszej waleczności. Wystrzelajcie do jednego nieproszonych gości. Europa nie umiała, złamać Moskwie rogów, Moskwa zaszła aż do cudzych progów. Zaszła ci tam hen daleko, aż na koniec świata. Myślała, że Japończyk przyjmie ją za brata. Lecz Japończyk, mądra sztuka, huknął jak grom z nieba: Ty, niedźwiedziu, ty, północny, nie twoja tu gleba. I cały świat się z tego cieszy, że niedźwiedzia kudły ciągną Japończyki, aż mu boki schudły.” Dziadek 5 lat był w carskiej armii, podczas zaboru był wciągnięty do wojska ruskiego, bo pobory były. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej w 1904 i 1905 roku, opowiadał, że na stepach był, na takim pustkowiu, na patrole jeździł. Japonia to daleki kraj. Za Wisłą była Galicja, jak ktoś nie chciał do carskiego wojska iść, to uciekał za Wisłę, do Galicji. Był w Koprzywnicy taki Toś i taki Żyd. I oni mieli wezwanie do wojska. I poszli nad Wisłę i przewoźnik ich przewoził, ale bał się i stanął na środku Wisły i powiedział, że on nie pojedzie dalej, bo tam była straż graniczna, po jednej stronie w Łukowcu, po drugiej – w Nagnajowie. I oni skoczyli do Wisły i Żyd się utopił, a Toś przeżył i dostał się do Ameryki.” ze wspomnień Kazimiery Modras, Koprzywnica 2017 r.
  • 6. PLANSZA nr 3 Założenie OSP w Koprzywnicy w 1911 roku Pliki: Opis: Komitet Założycielski OSP, Koprzywnica 1913 r., od lewej: Walenty Ćwiertniewski – kowal, gospodarz straży, Szymon Żgutowicz – członek zarządu OSP, Marian Marszałowicz – malarz, członek zarządu, Stanisław Bronicki – adwokat, naczelnik straży, Michał Idzik – sekretarz Urzędu Gminy, członek zarządu, Paweł Iwanow – członek zarządu, Abram Wajsbrum – członek zarządu. Opis:
  • 7. II zjazd rejonowy w Koprzywnicy, 29 maja 1927 r. Cytaty: „Bo oto gronko miejscowej inteligencyi, chcąc pokrzepić haniebnie pustą kasę Straży Ogniowej i mało co pełniejszą Kółka rolniczego, zakrzątało się i urządziło [6 i 7 stycznia 1913 r.] dwa przedstawienia teatralne, na które złożyło się: Jasełka i 2 sztuki ludowe: „Do szkoły” i „W wilię Bożego Narodzenia”. Przedstawienia odbyły się w naszej nowozbudowanej i rzęsiście oświetlonej szopie strażackiej. – Przed przedstawieniem: w trakcie antraktów przygrywała dość dobrze wyszkolona orkiestra straży, składająca się z 16 młodocianych członków, liczących od 10-ciu do 17-stu lat wieku.” źródło: „Sandomierzanin”, R. II, 1913, 7, s. 8. „Mój ojciec, Stanisław Susfalski, wstąpił do straży w 1918 roku, miał 17 lat. Nieraz opowiadał, jak jechali na akcję. Konie rekwirowali gospodarzowi, kto najbliżej, i z sikawką jechali do pożaru. Bo nie było samochodu, nie było koni na stałe.” ze wspomnień Marii Kalinowskiej, Koprzywnica 2017 r.
  • 8. PLANSZA nr 4 Mieszkańcy gminy Koprzywnica przed stu laty Pliki: Opis: Koprzywnica przed 1914 r. Cytaty: W 1916 roku gminę Koprzywnicę zamieszkiwało 6921 osób. Mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego było: 6024, a mojżeszowego: 897 osób. Mieszkańcy zajmowali się: - rolnictwem: 6402 osoby - rzemiosłem: 267 osób - handlem: 232 osoby Wolne zawody wykonywało: 7 osób, urzędnikami było: 7 osób. Czytać i pisać umiało: po polsku: 1134 osób po niemiecku: 32 osoby po rosyjsku: 77 osób
  • 9. Tylko czytać umiało: po polsku: 574 osób po rosyjsku: 25 osób Językiem ojczystym dla mieszkańców był: język polski: 6909 osób język niemiecki: 12 osób źródło: Archiwum Państwowe w Kielcach, C i K Komenda Powiatowa w Sandomierzu, sygn.10, 1916 r. „Mój ojciec do szkoły chodził tylko jedną zimę. Tu pod zaborem rosyjskim była tylko jedna klasa, szkoły praktycznie nie było, bywało, że ludzie uczyli się po domach, prywatnie.” ze wspomnień Jana Ordona, Koprzywnica 2017 r. „W Koprzywnicy w ostatnich latach przed I wojną światową działały dwie szkoły: - jednoklasowa szkoła żeńska, którą prowadziła nauczycielka Maria Antonowna Kułagowska; - jednoklasowa szkoła męska, którą prowadził nauczyciel Iwan Osipowicz Pacanski.” źródło: Pamiatnaja Kniżka Radomskoj Gubernii na 1914 god, s.112.
  • 10. PLANSZA nr 5 I wojna światowa w Koprzywnicy 1914-1918 r. Pliki: Opis: Rynek w Koprzywnicy po zniszczeniach wojennych w 1915 r. Opis: Fragment obecnej ulicy 11 Listopada wiodącej w stronę rynku, 1915 r. Cytaty: „30 lipca [1914] – czwartek. W Koprzywnicy rozeszła się wiadomość, że Rosja ogłosiła mobilizację. (...) 13 sierpnia [1914] – czwartek. ...w nocy Koprzywnicę zajęli Austriacy (...) W Koprzywnicy Jarmark, pełno ludzi, niedojrzałych owoców moc. (...) Strażacy w kaskach stanowią milicję.”
  • 11. źródło: J. Rokoszny, Diariusz Wielkiej Wojny 1914-1915, oprac. W. Caban, M. Przeniosło, Kielce 1998, s. 1, 30. „(15 maja 1915 r.) zawrzała bitwa pod Koprzywnicą o godzinie 3-ej. Potyczka już była w samym mieście i wojsko austriackie cofnęło się ku Skrzypaczowicom, a nazajutrz zajęto pozycje pod cmentarzem koprzywnickim i kirkutem. (…) Po umieszczeniu się wojsk (rosyjskich i austriackich) w okopach dla Koprzywnicy rozpoczął się dzień sądny. Ustępujące wojska rosyjskie zapalały przetem pojedyncze domy i stodoły – a teraz tysiące pocisków armatnich poszły wprost na miasto. Rozpoczynano zwykle strzelanie o 8-ej lub 9-ej rano i strzelano bez przerwy do 12-ej lub 1- ej, a potem od 4-ej po południu do późnego wieczora. Codziennie gorzały dziesiątki zabudowań w Koprzywnicy i na Cegielni” „Tysiące zostały pozbawione dachu nad głową. Obrabowane doszczętnie na dodatek i z tego, co głęboko w ziemi pochowały przed zniszczeniem. Ogółem szkody chrześcijan i żydów mniej więcej dosiągnęły miliona rubli, a zgorzały następujące budynki: 2 kościoły katolickie i bożnica żydowska, a nadto: w Koprzywnicy: 254 domy, 110 stodół, 221 obór.” z relacji ks. Stanisława Puławskiego, Kronika Dyecezyi Sandomierskiej z 1916 r. „Na wniosek Generalnego Gubernatorstwa wojskowego poleciło Ministerstwo wojny w porozumieniu z Naczelną Komendą armii, aby pewną ilość rosyjskich jeńców wojennych polskiej narodowości, którzy przed rozpoczęciem wojny mieli stałe miejsce pobytu w tej części obszaru przez Austro-Węgry zajętego, który leży po lewej stronie Wisły, puszczono do ich rodzinnych miejsc zamieszkania. (...) Uwolnienie powyższych 1000 jeńców wojennych jest próbą, od wyników której uzależnia się ewentualne dalsze w tym kierunku zarządzenia.” źródło: Dziennik Urzędowy Obwodu Sandomierskiego, marzec 1916, 3, s. 3.
  • 12. „Mieszkańcy z obwodów, Generalnej Gubernii wojskowej w Polsce, graniczących bezpośrednio z Galicyą, którzy wskutek swego zatrudnienia gospodarskiego zmuszeni są na częsty ruch przez granicę, mogą przechodzić do sąsiednich granicznych powiatów Galicyi zaopatrzeni w upoważniającą do tego legitymacyę. Wystawianie takich legitymacyi, które się uskutecznia bezpłatnie poruczonem zostanie Komendantom żandarmeryi Zawichost, Dwikozy, Sandomierz, Samborzec, Koprzywnica, Łoniów, Osiek, Tursko Wielkie i Połaniec.” źródło: Dziennik Urzędowy Obwodu Sandomierskiego, kwiecień 1916, 6, s. 1-2. Dziennik Urzędowy był wydawany przez C. i K. Komendanta obwodu sandomierskiego, podczas trwania okupacji austriackiej 1915-1918 r.
  • 13. PLANSZA nr 6 Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 r. Pliki: Opis: Antoni Jasiński w armii polskiej, 1919-1920 r. Cytaty: „Idzie żołnierz borem, lasem, borem lasem Przytupując z głodu czasem, z głodu czasem” (Pieśń o żołnierzu tułaczu) „A dziewczyna jak malina, niesie bukiet róż. Stań poczekaj moja duszko, skąd tak stąpasz bosą nóżką? Ja z tej chatki, rwałam kwiatki i powracam już” (Ułan i dziewczyna) „Tak mój ojciec, Piotr Zwolski, śpiewał. On był w 1920 roku na bolszewickiej wojnie, był pod Kijowem, Rydza-Śmigłego widział i był tam ranny i był w szpitalu w Szepietówce, to jest Ukraina teraz. Miał 21 lat, był poborowym. Na białą broń szli. Opowiadał jak w okopach leżeli i te bolszewiki leciały i wołały „ura, ura”, a oni z tych okopów strzelali. Mówił - ja to strzelałem, ale na muszkę nie brałem nigdy. W wojsku był razem z Antonim Jasińskim z Koprzywnicy. Był takim dostojnym mężczyzną, wysokim, mój ojciec też był
  • 14. olbrzym, ze 2 metry miał. Także jak był w wojsku, to miał bardzo duże nogi i boso był, bo nie mógł sobie butów dobrać” ze wspomnień Kazimiery Modras, Koprzywnica 2017 r. „Mój ojciec, Antoni Jasiński, miał 17 lat, gdy do wojska poszedł. Najpierw do Sandomierza, do saperów w 1918 lub 1919 roku. Tam była jednostka. Początkowo to buty swoje nosił, bo dużą stopę miał, nie mieli takich butów na magazynie. I w tym czasie wybuchła wojna polsko-bolszewicka i poszedł. Ale nie chciał tatuś opowiadać, chyba nie było to za przyjemne. Takiego organistę uratował, bo był ranny, wziął go spod ognia. Jak się rozpędzili, to dali popalić bolszewikom, popędzili ich aż do Kijowa. Trzy belki miał. Był w wojsku razem z Piotrem Zwolskim, z Koprzywnicy, to był jego kolega, w jednej „czwórce” chodzili.” ze wspomnień Tadeusz Jasińskiego, Koprzywnica 2017 r.
  • 15. PLANSZA nr 7 Szkoła w Koprzywnicy w II Rzeczypospolitej Polskiej Pliki: Opis: Szkolne Kółko P.C.K. w Koprzywnicy, ok. 1937 r., na zdjęciu m.in. Stanisława Jasińska i Kazimiera Lipińska oraz nauczycielka Maria Dobija
  • 16. Opis: Wpis nauczycielki Marii Dobii do pamiętnika Kazimiery Lipińskiej (Drzałowskiej) z maja 1938 r. Cytaty: „Gdy w 1935 r. zmarł Józef Piłsudski, to wierszyki mówiliśmy: „Marszałku, to nieprawda, że Ciebie już nie ma, To nieprawda, że leżysz już w grobie, Choć cała ziemia polska w żałobie. To nieprawda, ze serce Twe nie bije, W naszych sercach ty na zawsze żyjesz, Ukochany Wodzu nieśmiertelny.” To ja mówiłam ten wierszyk w szkole, na akademii, bo byłam zdolna, miałam dobrą pamięć, byłam w 1 klasie wtedy, miałam siedem lat. Mieliśmy żałobę, nosiliśmy takie czarne paski, dzieci i nauczyciele. Nie miałam bucików i moja mama sprzedała Żydowi poduszkę piór i kupiła mi buciki, żebym mogła wystąpić. A poszewkę wypchała sianem i spałyśmy na tym sianie.” „Marszałek Śmigły Rydz, nasz drogi, dzielny Wódz! Gdy każe, pójdziem z nim na wojnę tuż. Nikt nam nie zrobi nic, nikt nam nie ruszy nic Bo z nami Śmigły, Śmigły, Śmigły Rydz! Marszalku prowadź nas, zwyciężać naucz nas, Bo tylko jeden ty buławę masz. Wilno zdobyłeś nam, W Kijowie byłeś sam, Więc prowadź nas do bramy bram.”
  • 17. W szkole Pan Sadowski nas tej piosenki uczył, jak byłam w 4 klasie (1938 rok).” ze wspomnień Kazimiery Modras, Koprzywnica 2017 r. „Pamiętam, że w szkole, w każdej klasie wisiały portrety Józefa Piłsudskiego i Ignacego Mościckiego. Po śmierci Piłsudskiego jego portret zastąpiono wizerunkiem Edwarda Rydza-Śmigłego. Oprócz nich wisiały też inne obrazy – Cud nad Wisłą, Branka, Bitwa pod Grunwaldem. Co się z tymi portretami stało podczas II wojny światowej? Nie wiem... ale przypuszczam, że nauczyciel ukrył je przed Niemcami na strychu szkoły. Może nadal tam są...?” ze wspomnień Jana Ordona, Koprzywnica 2017 r. „Szkół powszechnych na terytorium parafii [Koprzywnica] czynnych jest ośm. W Koprzywnicy, w Gnieszowicach z oddziałem w Trzykosach, w Niedźwicach z oddziałem w Zbigniewicach, w Sośniczanach, w Błoniu, w Łukowcu, w Krzcinie, w Przewłoce. źródło: Kopia protokołu wizyty pasterskiej odbytej w parafii Koprzywnickiej przez JE.X Biskupa Pawła Kubickiego Sufragana diecezji Sandomierskiej w dniach: 29, 30 i 31 sierpnia 1931 roku, Archiwum Diecezjalne Sandomierz, Akta Parafii Koprzywnica św. Floriana.
  • 18. PLANSZA nr 8 Pamiętnik Turysty-Patrioty, 1934 r. Pliki: Opis: Henryk Gorycki jako dziewiętnastolatek w 1934 roku wyruszył w ponad miesięczną pieszą podróż krajoznawczą „celem poznania Polski”. Odwiedził m.in. Chmielnik, Jędrzejów, Częstochowę, Michałkowice, Katowice itp. W każdej miejscowości dostawał pieczątkę Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej i wpis w pamiętniku, jako dowód, że odwiedził to miejsce.
  • 19. Opis: Wpis Henryka Goryckiego do pamiętnika przed kolejną podróżą krajoznawczą, 20 czerwca 1934 r.
  • 20. PLANSZA nr 9 Związek Strzelecki w Koprzywnicy, lata 30. XX w. Pliki: Opis: Młodzież z koprzywnickiego „Strzelca” na obozie szkoleniowym w Kielcach w maju 1939 r. Opis: Portret Józefa Piłsudskiego w pamiętniku Henryka Goryckiego z lat 30. XX
  • 21. Opis: Mapa Koprzywnicy z 1938 r. z zaznaczoną strzelnicą „Związku Strzeleckiego” Cytaty: „Strzelcami w Koprzywnicy kierował pan Chodnikiewicz. Mieszkał u Kosińskich na poczcie. Zorganizował w Koprzywnicy strzelnicę z prawdziwego zdarzenia, obok lasu, pełno tam było chłopaków, też tam chodziłem. Organizowaliśmy zawody, obozy, ćwiczyliśmy strzelanie.” ze wspomnień Józefa Starzyńskiego, Koprzywnica 2017 r. W dniach 17-19 marca 1934 r. odbyły się w Koprzywnicy trzydniowe uroczystości imieninowe marszałka Józefa Piłsudskiego. Ostatniego dnia, „wieczorem o 7-ej staraniem Związku Strzeleckiego odbył się przy udziale przeszło 300 osób uroczysty wieczór, w którym słowo wstępne wygłosił p. Chodnikiewicz zaś życiorys Marszałka skreślił p. Hutny, nastąpiły deklamacje strzelców, poczem chór 3 głosowy strzelecki odśpiewał szereg pieśni legjonowych zaś zespół muzyczny wykonał kilka utworów, poczem odegrano sztukę w 3 aktach „Nieśmiertelnemu Wodzowi Narodu w hołdzie.” źródło: „Ziemia Sandomierska”, R. VI, 1934, 13, s. 3.
  • 22. „W niedzielę 10 lipca b.r. [1932] odbyła się w Koprzywnicy zabawa ludowa połączona z loterią fantową i licznemi niespodziankami, z której dochód przeznaczony został na cele Związku Strzeleckiego (...) Do konkursu w strzelaniu o mistrzostwo Koprzywnicy stanęło 42 zawodników przyczem I. miejsce zajął obywatel Michalewski Sylwan osiągając 81 pkt. na 100 możliwych wice prezes Związku Strzeleckiego, (...) pozatem na wyróżnienie zasługują wyniki: strz. Michalewski Wincenty 80 pkt. Dr Zarodziński 75 pkt. Gach Czesław 72 pkt.” źródło: „Ziemia Sandomierska”, R. IV, 1932, 27, s. 3-4. „Koprzywnica Odkrywa/My” to projekt wokół lokalnej historii. realizacja: październik-listopad 2017 r. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Koprzywnicy koordynacja: Pola Rożek, Kazimierz Brzeziński. Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017- 2021 w ramach programu dotacyjnego "Niepodległa". Materiały udostępnione na licencji: Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska (BY-SA).