De ondernemingsraad heeft via het instemmingsrecht een grote invloed op arbeidsomstandigheden. De ri&e is daarbij het hart van het beleid. Welke risico's zijn er en hoe gaan we die aanpakken. Het opstellen van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) kost tijd en geld; een jaartje uitstellen lijkt aantrekkelijk.U moet de OR benaderen, deskundigen inschakelen en na het opstellende RI&E laten toetsen. Tegenover deze inspanningen staan opbrengsten, zoals een gezonde en veilige werkomgeving, minder verzuim, tevreden werknemers en een kleinere kans op een boete of schadeclaim. Zo bespaart uw organisatie kosten. Hoe een goede RI&E eruitziet, hangt af van de risico’s en het soort werkzaamheden. Het maakt uit of het gaat om kantoorwerk, werken met machines of gevaarlijke stoffen. Als er voor uw organisatie een branche-RI&E-instrument is, kunt u dat gebruiken. Deze vindt u op www.rie.nl.

1. OR en de RI&E
Simon Troost
© S.Troost (2020)

2. Basis voor invloed OR op Arbo
© S.Troost (2020)
Arbeidsomstandig-
heden
Verzuim Re-integratie
Instemmingsrecht
Bevorderende taak Technologische voorziening
Investeringen
Verdeling van de bevoegdheden
………………
Adviesrecht

3. Basis voor jullie invloed op de RI&E
• De OR heeft instemmingsrecht met:
‐ keuze van de methode van de RI&E
‐ wijze van uitvoeren
‐ plan van aanpak
• Bij sommige thema’s:
‐ recht op informatie
‐ mening geven over ……
© S.Troost (2020)

4. Hart van het Arbobeleid
• De RI&E is het hart van het arbobeleid
• De vraag is: welke risico's zijn er aanwezig en hoe ga ik die (zo veel mogelijk)
oplossen
© S.Troost (2020)
Stelling:
zonder complete en actuele RI&E kan je het
arbobeleid niet adequaat vormgeven

5. RI&E
© S.Troost (2020)
PAGO
Verplichte
deskundige
bijstand
BHV
Preventie
medewerker
Voorlichting
onderricht
PBM

6. Arbowet als basis
Summiere regels, weinig concreet, doelvoorschriften
© S.Troost (2020)

7. Wettelijke eisen: Arbowet
• De werkgever moet een RI&E maken met daarin de risico’s die de werknemers
tijdens de arbeid lopen.
• De RI&E bevat een overzicht van:
‐ de gevaren
‐ risico beperkende maatregelen
‐ risico’s voor bijzondere categorieën van werknemers (v.b. jongeren en zwangere)
‐ de manier waarop werknemers toegang hebben tot de preventiemedewerkers, de
arbodienst, geregistreerde bedrijfsarts en kerndeskundigen
© S.Troost (2020)

8. Wettelijke eisen: Arbowet
• De RI&E aanpassen n.a.v. de volgende situaties
‐ bij opgedane ervaringen,
‐ bij gewijzigde werkmethoden
‐ werkomstandigheden
‐ stand van de wetenschap.
• Beschrijf in een plan van aanpak welke maatregelen worden genomen om de
risico’s te beperking of te voorkomen
• De maatregelen moeten van een termijn voorzien zijn.
© S.Troost (2020)

9. Wat als eerste uitvoeren? En hoe?
• Risico's moeten geëvalueerd worden………
• Aanpak volgens een strikte volgorde (arbeidshygiënische strategie)
© S.Troost (2020)

10. Risico’s wegen: evalueren
• Voorbeeld van een methode (Kennith & Fine)
• Risico = blootstelling * effect * waarschijnlijkheid
‐ blootstelling: zelden tot continue
‐ effect: geen letsel tot een ramp
‐ waarschijnlijkheid: nooit tot altijd
• Dit soort formules hoort vaak bij de methode
• Er komt een score uit die de risicoklasse bepaalt.
© S.Troost (2020)

11. Voorbeeld: werken op hoogte
© S.Troost (2020)
Foto: bouw hoogspanningsmast
driemerenweg Haarlemmermeer

12. Blootstelling
• Komen de werknemers zelden, af en toe of voortdurend in contact met het
risico?
• In dit voorbeeld: zitten ze af en toe in zo´n bakje of de hele werkdag/week
© S.Troost (2020)

13. Effect
• Krijgen mensen gezondheidsschade of verwondingen die blijvend zijn of is het
alleen een vorm van hinder als het risico optreedt?
• In dit voorbeeld: wat voor letsel loop je op als je valt met het bakje?
© S.Troost (2020)

14. Waarschijnlijkheid
• Hoe groot is de kans dat het risico optreedt?
• In dit voorbeeld: Hoe groot is de kans dat het bakje valt? Zal sterk afhangen van
manier van werken en de staat van onderhoud
© S.Troost (2020)

15. En de uitkomst is…..
B E W
6 15 0,1
9
© S.Troost (2020)

16. Arbeidshygiënische strategie
• Aanpak bij de bron: oorzaak wegnemen
• Collectieve bescherming: afscherming, afzuiging
• Individuele bescherming: bijvoorbeeld taakroulatie
• Als het echt niet kan: passende persoonlijke beschermingsmiddelen
Opm.: Eerst mogelijkheden op hoger niveau onderzoeken voordat besloten wordt tot maatregelen uit een lager niveau. Dat
mag alleen als daar technische, uitvoerende op economische redenen voor zijn .
Uitzondering hierop vormen risico's van carcinogenen, biologische agentia en mutagene en reprotoxische stoffen (CMR). Dan
mag alleen een stap lager in de hiërarchie worden gedaan als een hogere maatregel technisch niet uitvoerbaar is.
Economische oorzaken zijn dus geen reden!!
https://www.inspectieszw.nl/onderwerpen/kankerverwekkende-en-mutagene-stoffen
© S.Troost (2020)

17. Verdiepende RI&E
• Een uitgebreide RI&E als er aanleiding toe is.
• Er wordt een herkenbare functie- of taakindeling gebruikt.
• Per functie of taak worden de risico's en aandachtspunten inzichtelijk gemaakt.
• In het plan van aanpak worden de verbeterpunten begrijpelijk aangeven.
© S.Troost (2020)

18. Aanvullende eisen Arbobesluit
Met betrekking tot specifieke groepen werknemers en risico’s
© S.Troost (2020)

19. Aanvullende eisen Arbobesluit (1)
• Jeugdigen (artikel 1.36)
• Zwangere werkneemsters (artikel 1.41)
• Psychosociale arbeidsbelasting (artikel 2.15)
• Explosieve veiligheid (artikel 3.5c)
© S.Troost (2020)

20. Aanvullende eisen Arbobesluit (2)
• Gevaarlijke stoffen in het algemeen (artikel 4.2)
• Kankerverwekkende of mutagene stoffen en kankerverwekkende processen
(artikel 4.13)
• Aanvullende registratie gevaarlijke stoffen (artikel 4.2a)
• Voorkoming en beperking van zware ongevallen met gevaarlijke stoffen (artikelen
2.2 t/m 2.5b);
© S.Troost (2020)

21. Aanvullende eisen Arbobesluit (3)
• Biologische agentia (artikelen 4.85 en 4.97)
• Fysieke belasting (artikel 5.3 b)
• Beeldschermwerk (artikel 5.9)
• Lawaai (artikel 6.7)
• Trillingen (artikel 6.11b en 6.11c)
• Kunstmatige optische straling (artikel 6.12d)
• Elektromagnetische velden (artikel 6.12k)
• Persoonlijke beschermingsmiddelen (artikel 8.2)
© S.Troost (2020)

22. In de praktijk
Als een van de genoemde onderwerpen van toepassing is:
• Inventariseren, meting en beoordeling
• Extra aandacht in de RI&E, specifieke maatregelen
• En als er een restrisico*) is:
‐ aanbieden van een PAGO. Eventueel bewaarplicht uitkomst door bedrijfsarts
‐ zo nodig een extra maatregel in de BHV
*) Restrisico: het risico dat overblijft als de beheersmaatregelen zijn genomen.
© S.Troost (2020)

23. Ook aanvullende rechten voor de OR:
Voorbeeld: schadelijk geluid
• oordeel geven over de manier van meting en beoordeling.
• recht op de uitkomsten van de meting in een “leesbare” vorm
• gelegenheid krijgen om een oordeel te geven over:
‐ maatregelen om risico’s te beperken
(werkplekaanpassing, werkmethoden wijzigen, pauze)
‐ keuze van de individuele gehoorbeschermers.
© S.Troost (2020)

24. Plan van Aanpak: de planning
• Arbowet kent weinig regels voor P.v.A.
• Schrijven formeel wettelijke taak van de werkgever
• Beschrijft concrete maatregelen (SMART!!)
• Geeft een tijdspad (einddatum)
• Geeft aan wie verantwoordelijk (namen)
• Soms kleine oplossingen, soms grote investeringen
© S.Troost (2020)

25. Toetsing
• RI&E moet worden getoetst door een gecertificeerde kerndeskundige
• Bij vangnet regeling altijd door de arbodienst: ook als je zelf een gecertificeerde
deskundige in dienst hebt.
• Bij maatwerk: “losse” inhuur of eigen gecertificeerde deskundigen
• Opmerking: bij vangnetregeling toetsing altijd door een werkplekbezoek, bij
maatwerk mag het ook een papieren toetsing zijn (komt uit de
certificeringsregeling arbodiensten)
© S.Troost (2020)

26. Toetsing RI&E
De Arbodienst of kerndeskundige beoordeelt op de volgende punten *) de RI&E en
plan van aanpak:
• Is de RI&E volledig en betrouwbaar
• Zijn de actuele inzichten op het terrein van arbeidsomstandigheden verwerkt
• Over de RI&E en het plan van aanpak wordt een advies uitgebracht. Daarbij gaat
het advies o.a. in op:
– de wijze waarop de geconstateerde tekortkomingen kunnen worden verholpen.
– de prioriteiten en de volgorde van de te nemen maatregelen.
*) arboregeling art. 2.1, lid 1, onder a, b en c.,
© S.Troost (2020)

27. Uitzendkrachten: speciale groep
• De werkgever moet (mits van toepassing):
‐ de ri&e sturen naar het uitzendbureau.
‐ alleen het deel van de ri&e dat betrekking heeft op het werk dat de uitzendkracht
gaat doen.
‐ dit dient tijdig vóór de aanvang van de werkzaamheden te gebeuren. het
uitzendbureau heeft de verplichting om de ri&e ter beschikking te stellen aan de
uitzendkracht
‐ werknemers moeten de complete ri&e en plan van aanpak kunnen inzien
© S.Troost (2020)

28. Een RI&E uitvoeren is maatwerk
© S.Troost (2020)
Kantoor
Arbozorg
Algemene voorzieningen
Werkplekinrichting
Werk en rusttijden
Psychosociale arbeidsbelasting
Pago advies
Tijdbesteding en deskundigheidsniveau
preventiemedewerker
Zo nodig: BHV advies met inachtneming van de
restrisco’s en complicerende factoren
Verdiepende RI&E

29. Een RI&E uitvoeren is maatwerk
© S.Troost (2020)
Productie
Arbozorg
Algemene voorzieningen
Werkplekinrichting
Werk en rusttijden
Psychosociale arbeidsbelasting
Arbeidsmiddelen (gereedschappen,
werktuigen en machines)
Gevaarlijke stoffen
Pago advies
Tijdbesteding en deskundigheidsniveau
preventiemedewerker
Zo nodig: BHV advies met inachtneming van de
restrisco’s en complicerende factoren
Verdiepende RI&E

30. Samenhang RI&E en PAGO / PMO
© S.Troost (2020)
RI&E
Plan van
aanpak
PAGO
advies
Uitvoeren
PAGO eventueel
uitbreiden tot PMO
Verdiepende RI&E
Individuele
rapportage/
interventie
Groepsgewijze
rapportage
Toetsing door
kerndeskundige
Zo nodig

31. Waar moet de OR op letten RI&E (1)
• Is helder wie de regie heeft bij het uitvoeren?
• Welke methode wordt gebruikt? (standaardmethode, branche, eigen)
• Past de gekozen methode bij jullie organisatie?
• Zijn alle gebouwen, vestigingen en eventuele andere werkplekken.
• Wie voert de RI&E uit? Arbodienst, gespecialiseerd bureau, stagiaire 
• Is de preventiemedewerker betrokken, voldoende deskundig en onafhankelijk
© S.Troost (2020)

32. Waar moet de OR op letten RI&E (2)
• Hoe heeft de inventarisatie plaatsgevonden? (checklists, rondgangen,
gesprekken)
• Zijn speciale risico’s & groepen?
• Is het personeel voorgelicht en betrokken?
• Is de RI&E logisch opgebouwd en leesbaar?
• Is op basis van de RI&E vervolgonderzoek nodig
(werkdrukonderzoek, klimaat metingen etc.)
• Is de RI&E getoetst door een kerndeskundige: krijgen jullie het rapport
© S.Troost (2020)

33. Plan van Aanpak (planning)
• Is helder wanneer een punt opgelost moet zijn?
• Is helder wie verantwoordelijk is voor uitvoering (liefst geen afdelingen)
• Schuiven sommige punten steeds op en is dit logisch verklaarbaar?
• Is de preventiemedewerkers betrokken?
• Heeft de OR regelmatig overleg over de voortgang van het plan van aanpak?
© S.Troost (2020)

34. Plan van Aanpak (maatregelen)
• Op basis van de arbeidshygiënische strategie?
• Zo specifiek en concreet mogelijk geformuleerd?
• Worden medewerkers betrokken bij het bedenken van oplossingen (draagvlak)?
• Wordt er gebruik gemaakt van de arbocatalogus in de branche? (mits aanwezig)
Tip: kijk of de omzetting van risico klasse naar prioriteiten logisch is.
(niet gevaarlijke maar hinderlijke zaken ook prioriteit gegeven)
© S.Troost (2020)

35. En verder
• Zorg dat je vroegtijdig betrokken bent. Eenmaal gemaakte keuzes zijn bijna niet
terug te draaien
• Tuig ook het wettelijk verplichte overleg op tussen de medezeggenschap,
deskundige werknemers en externe deskundigen zoals de bedrijfsarts
• Als de RI&E klaar is:
• Pago advies
• Advies BHV organisatie (gebaseerd op de restrisco’s)
© S.Troost (2020)

36. Voorbeeld
© S.Troost (2020)
Functie Aantal Onderwerp
medewerkers beeldscherm-
werk
biologische
agentia
gevaarlijke
stoffen
schadelijk
geluid
fysieke
belasting
werkdruk en
mentale
belasting
Trillingen
Bestuurders heftrucks 10 X X X X
Alle productie
medewerkers
50 X X
Beeldschermwerkers 12 X X
Schoonmaak 3 X X X
Directie en MT 100 X X

37. Voorbeeld BHV
© S.Troost (2020)
(Rest)risico Van toepassing
Brand en explosie X
Ongevallen ten gevolge van:
Uitglijden, vallen, stoten en struikelen X
Snijwonden X
Knellen van lichaamsdelen, bekneld raken X
Bedelving, verstikking X
Aanrijding door voertuigen X
Giftige, schadelijke en etsende stoffen X
Vrijkomende schadelijke micro-organismen
Sterk ultraviolet licht, straling en radioactieve stoffen X
Elektrocutie X
Verbranding en/of bevriezing en/of onderkoeling
Verdrinking
Vallen van hoogte (>2,5 m) en vallende voorwerpen X
Acuut optredende ziekten en/of aandoeningen X
Bedreiging (fysiek geweld)
Stroomuitval en gaslekkage X
Wateroverlast
Bommelding en poederbrieven X
Extreme weersomstandigheden
Langdurige verkeerschaos
Aanwezigheid derden X
Risicogroepen (mindervaliden, kinderen, gedetineerden, etc.)
Onvoorspelbaar gedrag aanwezigen X
Ongunstige indeling gebouw X
Alleen werken
Werken in besloten ruimten
Aanwezigheid grote hoeveelheden brandbare stoffen
Overig, namelijk ………………..
Tijdens werktijd zijn maximaal 250
werknemers aanwezig en 150
overige aanwezigen.
Er is wel sprake van niet
zelfredzamen.
Op basis van de restrisico’s en het
aantal aanwezigen is het nodig om
14 bedrijfshulpverleners te hebben.

38. Contact
Drs. ing. Simon Troost
info@adviceselect.nl
© S.Troost (2020)