Woerden over Socrateslezing

1. Who needs Europe?
Socrates lezing 2014
Humanistisch Verbond
13 oktober 2015

2. Voorstellen
• Mirjam van Esschoten
• Maatschappelijk werker
• Wereldgodsdiensten en Religiestudies
• www.zinnigepraat.nl

3. Opzet presentatie
1. Socrates lezing in a nutshell
2. Neiman’s Verlichtingswaarden en de huidige
actualiteit
3. Gesprek/Discussie
4. Afsluiting

4. Susan Neiman
‘We moeten volwassenheid nastreven,
geen eeuwige jeugd’
• Geboren in de VS, 1955
• Studeerde filosofie aan
Harvard University en de
Freie Universität in Berlijn.
• Promoveerde 1986 op Kant
• Zij publiceerde onder meer
Het Kwaad Denken (2002)
Morele Helderheid (2008),
Waarom zou je volwassen
worden? (2014)
• Neiman was hoogleraar in
Yale en Tel Aviv, woont in
Berlijn en is directeur van het
filosofisch debatcentrum
Einstein Forum in Potsdam
• Ontving in 2014 de
Spinozalens in Amsterdam

5. Socrateslezing 2014
Who needs Europe?
Europa heeft een probleem, dat is de kern van Neimans
verhaal. Hoewel het continent een moreel en sociaal
welzijnsniveau ontwikkelde waar Kant van droomde, leiden
we aan twijfel en zelfkritiek. Als je burgers vraagt kleuren voor
de EU-vlag te verzinnen, wordt dat niet geel en blauw, maar
grijs. Neiman wil dat Europeanen trotser zijn. Er is materiaal
voldoende. Waarom gebruiken we dat niet?
Centrale vraag:
Hoe kunnen Verlichtingsidealen ons opnieuw
bezielen?

6. Waar zou een Europeaan dan trots
op moeten zijn?
• Democratie
• Verdeling van de welvaart
• Recht op onderdak, zorg en onderwijs
• Sociale voorzieningen
• Tijd om je te informeren over politiek
• Actief burgerschap

7. Waarom zijn wij niet trots?
• Vergetelheid en ondankbaarheid
EN:
• Schaamte over koloniaal verleden
• Postmodern scepticisme over
Verlichtingsidealen

8. Zonde!!!
Want als progressief Europa niet op een trotse
manier richting geeft, zullen conservatieven en
multinationals dat doen
‘Als linkse intellectuelen over moraal praten,
tekenen ze met hun handen aanhalingstekens in
de lucht.’

9. 4 Verlichtingswaarden
1. Geluk
1. Rede
1. Eerbied
1. Hoop

10. De Verlichting eist het recht op geluk op
Met de Verlichting werd het nastreven van geluk een algemeen menselijk streven.
Geluk werd een doel van het handelen en niet, zoals in veel religies, iets wat je van
bovenaf ten deel valt.

11. Rede: de Verlichting moedigt ons aan
voor onszelf te denken
De verlichtingsdenkers waren zich allemaal van bewust van het
feit dat de rede zijn beperkingen kent, maar ze waren simpelweg
niet bereid om de staat te laten bepalen wat die beperkingen
precies inhielden.
Elke boer is in staat om te denken,
en elke professor kan denkfouten maken.

12. Held van de Verlichting

13. Eerbied: verwijst naar iets wat ons
verstand te boven gaat
Ergens bewondering voor hebben/ dankbaar zijn: sommigen
hebben dat voor God, voor de gift van het leven, voor de
natuur maar ook idealen als rechtvaardigheid, schoonheid,
waarheid: alles wat buiten onze macht ligt

14. Hoop: de Verlichting is geïnteresseerd
in morele vooruitgang
Als je ervan uitgaat dat alles alleen
maar slechter wordt, dan hoef je
slechts achterover te leunen en je
hoofd te schudden. Maar heb je ook
maar een greintje hoop op
verbetering, dan ben je
verantwoordelijk om je daarvoor in
te zetten. Hoop op vooruitgang is de
motor van verandering.

15. Waarom moeten wij ons op de
Verlichting richten?
Omdat er geen betere optie is!
Als u een voorstander bent van de Verlichting, bent
u er een voorstander van om de wereld te begrijpen
om deze te kunnen verbeteren. De 21e-eeuwse
Verlichting moet het werk van de 18e-eeuwse
Verlichting voortzetten door nieuwe gevaren voor
de vrijheid onder de loep te nemen en
maatschappelijke rechtvaardigheid te bevorderen.

16. Wat gebeurde er daarna?

17. Crisis Griekenland

18. Vluchtelingenkwestie verdeelt Europa
http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2048007-vluchtelingenkwestie-verdeelt-
europa.html?title=vluchtelingenkwestie-verdeelt-europa

19. De mensen die sterven aan de grenzen
van Europa, die sterven door ons
beleid

20. Crisis voor de vluchtelingen maar ook crisis voor
imago van Europa: Europa als voorvechter van
de mensenrechten en Europa die gezamenlijk
problemen aanpakt

21. Premier Rutte (16 mei 2015)
“Aantallen vluchtelingen zijn ontwrichtend voor
de Nederlandse samenleving. Asielbeleid vraagt
om draagvlak in de samenleving. In Nederland is
er in principe draagvlak maar dat werkt alleen
als iedereen zich aan de afspraken houdt”

22. Premier Renzi (Italie) 15 juni 2015
“ Of het is een Europees probleem dat we samen oplossen, of het
is een Italiaans probleem omdat Europa de ogen sluit . En dan
kan Italië het zelf oplossen. Maar het zou me teleurstellen want
ik zie Europa als een groot huis van waarden“

23. Solidariteit Europese landen staat
onder druk
Mark Rutte noemde in 2011 de druk op de Zuid-
Europese landen die de verantwoordelijkheid
dragen voor het registreren van de vluchtelingen
een ‘ kwestie van pech’

24. Dilemma
Enerzijds heb je de verplichting vluchtelingen op
te nemen en het menselijke drama, anderzijds
heb je het electoraat en de xenofobe gevoelens
binnen een bevolking waar je rekening mee
moet houden

25. Hoe op dit dilemma te reageren vanuit
waarden uit de Verlichting?

26. In gesprek
• In vier groepen uiteen
• Iedere groep reflecteert - met 1 waarde door
Neiman genoemd in het achterhoofd- op de
Vluchtelingenproblematiek en hoe daarin te
handelen (op macro en micro niveau)
• Korte terugkoppeling

27. Schilderen in de jungle van Calais
https://vimeo.com/137738230