5. Спосабы выражэння спражэння
Па неазначальнай форме
1. Калі інфінітыў заканчваецца на:
-іць (-ыць) –ІІ спражэнне
2. Дзеясловы:
спаць, гнаць, стаяць, баяцца, належаць – ІІ спражэнне
3. Дзеясловы, якія заканчваюцца на –ець (-эць):
гарэць, вярцець, ляцець, цярпець – ІІ спражэнне
4. Дзеяслоў хацець – І спражэнне
5. Аднаскладовыя дзеясловы тыпу:
ліць, біць, мыць, шыць, віць, выць – І спражэнне
6. Усе астатнія дзеясловы – І спражэнне
6. Рознаспрагальныя дзеясловы
Змяняюцца па асобах то як дзеясловы І спр., то як
ІІспр.
Асоба Бегчы Даць Есць
1-ая/адз. бяг-у да-м е-м
2-ая/адз. бяж-ыш да-сі я-сі
3-яя/адз. бяж-ыць да-сць е-сць
8. Памятайце:
дзеяслоў даваць у цяперашнім часе спрагаецца
як дзеяслоў І спражэння:
Асоба Адзіночны лік Множны лік
1-ая да-ю да-ём
2-ая да-еш да-яце
3-яя да-е да-юць
9. Безасабовыя дзеясловы
Абазначаюць дзеянне ці стан, якія ўтвараюцца як бы самі па
сабе, без утваральніка дзеяння:
1) розныя з’явы прыроды:
цямнее, халадае, падмаражвае, вечарэе;
2) псіхічны і фізічны стан чалавека ці жывой істоты:
нездаровіцца, няможацца, здаецца, хочацца;
3) магчымасць, неабходнасць дзеяння:
давялося (вучыцца), пашчаслівілася (убачыць).
Не маюць катэгорый ліку і асобы.
Могуць ужывацца ў цяперашнім, прошлым і будучым часе
абвеснага ладу.
10. Зваротныя дзеясловы
Дзеясловы з постфіксам:
-ся: ужываецца ў формах 1-й, 2-й асобы
адзіночнага і множнага ліку;
-ца (-цца): у форме 3-й асобы адзіночнага і
множнага ліку і інфінітыве
11. НЕ з дзеясловамі
Пішацца асобна:
не выканаў, не мог, не шумець
Пішацца разам, калі дзеяслоў без не не
ўжываецца:
ненавідзець, недамагаць, нездаровіцца, непакоіць,
няволіць, няможацца, нядобрыцца