Sëmundjet e parodonciumit

1. Sëmundjet e parodonciumit

2. 1.Hyrja
 Sëmundjet e parodonciumit përcillen me ndryshime patologjike të izoluara në
gingivë, poashtu edhe në indet e tjera përbërëse të parodonciumit.
 Shkaktarë kryesor i paradontopatisë karakterizohet pllaku dental, përkatëisht
mikroorganizmat e pllakut dental.
 Pasi të përcaktohet diagnoza për trajtim të parodontopatisë duhet bërë planifikimin e
trajtimit i cili arrihet me bashkëpunimin mes parodontologut dhe pacientit.

3. 2.Plani i mjekimit dhe zbatimi i masave të tjera terapeutike në mjekimin
e të sëmurëve nga parodontopia
 Plani i terapisë së parodontopisë eshte mjaft konciz, parashikohet në mënyre
individuale dhe bëhet për secilin të sëmure posaçërisht. Plani i terapisë përfshin të
gjitha masat dhe ndërhyrjet, të cilat janë të nevojshme te ndërmirren te të sëmurët e
paraparë, për tu arritur qëllimi i deshiruar i mjekimit.
 Në zgjedhjen e metodës terapeutike ndikon në radhë të parë pesha (shkalla) e
ndryshimeve patologjike në parodoncium, te disa të semurë, të cilët e lëngojnë formën
fillestare te parodontopisë, suksesi terapeutik arrihet i plotë, pas disa ndërhyrjeve
themelore terapeutike dhe vendosjes korrekte te higjienes orale.
 Nese te të sëmuret përfshihen edhe disa vështirësi subjektive, si p.sh dhembja, e cila
përcillet me absces akut paradontal, pengesat e tilla duhet së pari të mënjanohen.
Dhëmbët, për të cilët është vërtetuar se mjekimi eshte i pamundshëm, duhet
ekstrakuar.

4.  Etapa e parë e mjekimit të të sëmurëve nga paradontopia mbështetet, ne mënjanimin
e inflamimit te parodonciumit. Kjo fazë mjekimi merret edhe si terapi bazike.
 Etapa e dytë e mjekimit të të sëmurëve nga paradontopia ndërmerret pas terapis
bazike dhe duke u mbështetur në veprimin e xhepave paradontalë.
 Etapa e tretë e mjekimit të të sëmurëve, mbështetet në mënjanimin me ndërhyrje
kirurgjike të anomalive të lindura dhe të arritura muko-gjingjivale, të cilat ndikojnë në
krijimin dhe në kahun e paradontopisë. Në anomalitë kongjenitale bëjnë pjese:
 Gjingjiva ngjitëse e ngushtë
 Vestibulumi i cekët i gojës
 Defekti (atrofia) e gjingjives me zhveshjen e qafës dhe rrënjës së dhëmbëve
 Insercioni koronar i frenulumit te gjuhës, buzëve dhe të plikave laterale të mukozës

5.  Etapa e katërt e mjekimit të të semurëve nga parodontopia mbështetet në
vendosjen e raporteve të volitshme okluzio-artikuluese. Këto masa zbatohen te të
gjithë të sëmuret, te të cilet janë të shprehura ç’rregullime okluzale.
 Etapa e pestë e mjekimit të të sëmurëve nga parodontopia zbatohet pasi të
perfundojë mjekimi i te sëmurëve dhe mbështetet në programin e masave, qëllimi i
te cilave është që të mbahen rezultatet e arritura të mjekimit dhe te pengohet
shfaqja e recidivist.

6. 2.1.Etapa e parë e mjekimit të të semureve nga paradontopia
 Etapa e parë e mjekimit të të sëmurëve nga parodontopia mbështetet në
mënjanimin e inflamimit te parodonciumit.
 Me të menjanuar inflamimin, i cili realizohet si masë e pare dhe i vetëm nga masat
më të rëndësishme në mënjanimin e paradontopisë, pra këto ndërhyrje
konsiderohen terapi kauzale (bazike).
 Terapia bazike te të lënguarit nga paradontopia fillon me menjanimin e pllakut
dental dhe te depozitimeve te tjera te dhembeve.
 Për këtë shkak masa e parë e ndërhyrjes eshte me anë të instrumenteve te hiqet
pllaku dental dhe te gjitha depozitimet e tjera te dhëmbëve.

7. Programi i masave terapeutike të etapës së pare të mjekimit, që shfrytëzohet
në mjekimin e të lënguarve të perfshire nga parodontopia, mbështetet në:
 Identifikimi i pllakut dental
 Mënjanimin e pllakut dental me instrumente të përshtatshme
 Veprimi ne faktorët të cilët ndihmojnë në akumulimin e pllakut dental, si dhe në ata
faktorët që e zvogëlojnë qëndrueshmerinë e organizmit, duke e lehtësuar veprimin
e dëmshëm të pllakut dental
 Mënjanimin e depozitimeve të tyre nga dhëmbët dhe të ushtruarit e të sëmurit për
mbajtjen e higjienës orale
 Ekzaminimet kontrolluese, ne te cilat verifikohet se sa i semuari i eshte permbajtur
metodave teknike per mbajtjen e higjienes orale.

8. 2.1.1.Identifikimi i pllakut dental
 – me te percaktuar diagnoza dhe konsolidimi i planit te mjekimit, fillon identifikimi i
pllakut dental. Pllaku dental nuk ka ngjyre gjate ekzaminimit stomatologjik nuk
eshte e mundshme te zbulohet ne shikim te pare.
 Sasi e pllakut dental mund te vertetohet me terheqjen e sondes neper siperfaqe te
dhembit
 Qe pllaku dental te jete i dukshem ate duhet ngjyrosur, me ane te ngjyrave te
ndryshme natyrore dhe atyre artificiale te pademshme, si p.sh: gentian, violet,
eritrozimi, fluoresenin, fuksini bazik, metileni i kalter dhe eozini.
 Per ngjyrosjen e pllakut dental shpesh shfrytezohet tretesira e gentian violet 1 për
qind, tretësira e eritrozinës 6 për qind, apo tretësira alkoolike e funkisonit bazik 0.1
për qind.

9. 2.1.1.1.Mënjanimi i pllakut dental
 mënjanimi i pllakut dental prej dhëmbëve në ordinancë bëhet me furçë përkatëse apo
me goma, si dhe me përkujdesje të pastës për heqjen e depozitimeve të buta.
 Këto mund të jenë në formë disku apo koni.
 Furçat konike shërbejnë për heqjen e pllakut dental nga sipërfaqet e gjera të rrafshta të
dhëmbëve (sipërfaqet orale dhe vestibulare).
 Me ndihmën e furçave në formë disku, është e mundshme të hiqet pllak dental me sasi
më të madhe prej sipërfaqeve aproksimale të dhëmbëve.
 Nëse gjingjiva është tejet e inflamuar, gomat janë mjaft të pershatshme për mënjanimin
e pllakut dental, meqë më pak e traumatizojnë gjingjiven.
 Gomat janë më të përshtatshme edhe për mënjanimine pllakut dental prej dhembeve,
ku hiqet fasha e paktimi kirurgjike, pasi te behet mjekimi me nderhyrje kirurgjike te
parodontopise.

10. 2.1.1.2.Veprimi në faktorët që bëjnë të mundshëm shfaqjen dhe
akumulimin e pllakut dental, si dhe me ata faktorë, që e zvogelojnë
qëndrueshmerinë e organizmit dhe ndikojnë në veprim të dëmshëm të
pllakut dental,
 që të arrihen rezultate të mira në mjekimin e parodontopatisë, perveç heqjes së
pllakut dental, i cili paraqet ndërhyrje terapeutike kauzale, duhet të veprohet edhe
ne te gjithe ata faktorë, që e ndihmojne akumulimin e shpejtë te pllakut dental.
 Në këto masa bëjnë pjesë:
 Menjanimi i shkaktarit ne impaktimin e ushqimit
 Korrektura e faktoreve jatrogjenë
 Masat që kanë për qëllim mënjanimin e të gjithë faktorëve, që e zvogelojnë
qëndrueshmërinë e organizmit dhe i mundesojnë veprim të dëmshëm të pllakut
dental

11. 2.1.1.2.1.Heqja e shkaktarëve të impaktimit të ushqimit,
 në kuadër të mjekimit të parodontopative, duhet të hiqen në të gjithë faktorët që
bëjnë të mundshëm impaktimin e ushqimit, meqë demtojnë gjingjiven dhe
favorizojnë grumbullimin e pllakut dental.
 Që kjo të arrihet duhet bërë korrekturen e të gjitha përkujdesjeve të
papërshtatshme protetike me kontakte joadekuate me dhembët fqinjë.
 Korrektura mbështetet edhe në modelimin joadekuat të dhëmbëve ne perkujdesjet
protetike, te cila me formen e tyre e bejne te mundshem impaktimin e ushqimit.
 Impaktimi i ushqimit është i mundshem nëse siperfaqet vestibulare dhe orale të
dhëmbëve janë të rrafshta.

12. 2.1.1.2.2.Korrektura e faktorëve jatrogjenë
 korrektura e punimeve joadekuate, mbushja e dhëmbëve dhe përkujdesjet protetike,
janë pjesë të rëndësishme në mjekimin e parodontopatisë.
 Gjatë përkujdesit me mbushje të dhëmbit është e paevitueshme t’u përmbahemi disa
rregullave themelore, në mënyrë që ato të mos dëmtojnë paradonciumin.
 Secila rimbushje do të duhej plotësuar këto:
 Të sigurohet funksioni i mirë i dhëmbëve
 Të bëhet kontakti i mirë i dhëmbëve fqinjë
 Të plotësohen të gjitha kushtet e okluzionit dhe të artikulimit
 Të jetë në pjesën e gjingjivës në nivel dhëmbi, kështu që mekanikisht të mos e irritojë
gjingjivën
 Të jetë prej materialeve të tilla që janë indiferente në raport me gjingjivën

13. 2.1.1.2.3.Evitimi i faktorëve të përgjithshëm, që zvogëlojnë
qëndrueshmërinë e organizmit,
 nëse në disa persona me parodontopati, vërtetohet prania e faktorëve të
përgjithshëm që zvogëlojnë qëndrueshmërinë e organizmmit dhe të vet
parodonciumit ndaj veprimit të pllakut dental është e domosdoshme që edhe këta
faktorë të evitohen.
 Kështu, p.sh veprohet te personi që lëngon nga diabeti dhe diskrazionet e gjakut,
te personat me sëmundje të këtilla terapia komplekse sjell rezultate të duhura
terapeutike, duke zbatuar edhe masat lokale dhe të përgjithshme për shërimin e
parodontopatisë.

14. 2.1.2.Mënjanimi i depozitimeve tjera të dhëmbëve
 Përveç pllakut dental duhet mënjanuar edhe të giitha depozitimet e tjera të
dhëmbëve.
 Kjo mbështetet si në depozitime të buta, te pamineralizuara dhe në ato të forta, të
kalcifikuara të dhëmbëve.
 Depozitimet e buta të pamineralizuara është e domosdoshme të měnjanohen,
sepse e favorizojnë grumbullimin e pllakut dental.
 Te tilla janě: materia alba, mbeturinat e ushqimit dhe pigmented e ndryshme ně
dhembë.

15. 2.1.3.Heqja e gurthit të dhëmbit.
 Sipërfaqja e vrazhdë e gurthit të dhëmbit është vendi ideal për krjimin dhe
grumbullin e plakut dental, kështu që edhe pas pastrimit të dhëmbëve me furçe
pllaku dental mbetet në vrazhdësira të sipërfaqes së gurthit të dhembit apo nën
skajin e tyre.
 Nëse në dhëmbë është i pranishëm gurthi i dhembit, mbajtja e higjienës orale dhe
menjanimi i pllakut dental është praktikisht e pamundur, prandaj heqja e gurthit të
dhëmbit, prej sipërfaqes se dhembit është edhe ndërhyrje e rëndësishme në
mjekimin e parodontopatisë.
 Gurthi i dhembeve si shtresim i tille, ka ndikim, duke e irrituar gjingjiven ne menyre
mekanike keshtu qe shkakton ndryshime ne rrjetin e qarkullimit te gjakut ne te,
prandaj duhet te menjanohet me çdo kusht prej dhembeve.

16. 2.1.3.1.Mënjanimi i gurthit të dhëmbëve me instrumente të dorës
 gurthi i dhëmbëve mënjanohet me ndihmën e instrumenteve të dorés, të formave të
ndryshme.
 Kompletin themelor për mënjanimin medorë të gurthit të dhëmbëve e përbëjnë këto
instrumente: instrumenti drapěr, instrumenti në formë të fletës mirtiale të kthyer,
instrumenti i djathte dhe i majtë në formë trapezi dhe instrumeti në formë dalte.
 Instrumenti drapër, së pari shërben për mënjanimin e gurthit të dhemběve prej
sipërfaqeve aproksimale, bulkale, përkatësisht orale të të dy nofullave.
 Që të menjanohet gurthi i dhembit, shërbejnë vibracionet me intensitet prej 23.000 deri
29.000 herca (Hz) me amplitude prej 1/25 pjeseve te milimetrit.
 Vibracionet qe krijohen ne aparat barten permes nje vazhduesi ne instrument per
menjanimin e gurthit te dhembit.
 Instrumenti, i cili prezanton pjesen punuese të aparatit ultrazë, më së shpeshti eshte i
ngjashem me instrumentin drapër.

17. 2.1.3.2.Mënjanimi i gurthit të dhëmbëve me aparatin ultrazë
 ekzistojnë shumë aparate por më i njohuri është kavitroni.
 Që të evitohet guri i dhëmbit, shërbejnë vibracionet prej 23000 deri 29000 Hz.
 Vibracionet që krijohen në aparat, barten përmes një vazhduesi në instrument për
mënjanimin e gurit dental.
 Instrumenti vendoset gjatë boshtit të dhëmbit nën këndet prej 15-20˚.
 Me ultrazë mund të eliminohen edhe konkrementët subgingival.

18. Etapa e dytë e mjekimit të personave që
lëngojnë nga paradontopatia
 etapa e dytë e mjekimit të personave që lëngojnë nga paradontopia mbështetet në
përpunimin e xhepave paradontalë, me qëllim që të zvogëlohen ose plotësisht të
mënjanohen. . Ky veprim është i njohur si kuretazh ose përpunim i xhepave
parodontalë.
 Thelbi i kësaj ndërhyrjeje është që nga parodonciumi të mëjanohet indi i ndryshuar
patologjik.
 Kuretazhi i xhepave parodontalë përfshinë:
 Përpunimin e murit të fortë të xhepit parodontal,
 Perpunimin e murit të butë të xhepit parodontalë, dhe
 Mënjanimin e përbërësve të lirë të xhepit parodontal.

19. Rezultatet terapeutike pas kuretazhit të
xhepave parodontalë
 . Konsiderohet se me kuretazh të xhepave parodontalë dhe të ndërhyrjeve vijuese nga etapat e
tjera të mjekimit mund të bëhen këto përmirësime:
 Xhepat parodontalë të bëhen inaktive.
 Të krijohet sulkusi dytësor gjingjival, dhe
 Të arrihet restitutio ad integrum.
 Sulkusi dytësor gjingjival – me veprim terapeutik në xhepat aktivë parodontalë, mund të arrihet
evitimi ose zvogëlimi i thellësisë së xhepit ndikon në zvogelimin e gjingjivës, sidomos të lartësisë
së saj.
 Me këtë, mund të thuhet se sulkusi dytësor gjingjival është pasojë e reparacionit dhe e proceseve
regjenarative në parodoncium në formë të:
 Reateçmenit, përkatësisht mbështetja e epitelit gjingjival, si dhe të fijeve të sërishme kolagjene të
gjingjivës.
 Epiteli mbështetës të zgjeruar, dhe
 Mbështetja e re.

20. Operacioni me llambo
 operacioni me llambo është ndërhyrje kirurgjike, i cili më shpesh shfrytëzohet gjatë mënjanimit të xhepave parodontalë.
 Në vartësi nga pozita, në të cilën llamboja vendoset pas ndërhyrjes kirurgjike, dallohen këto:
 Llamboja i ripozicionuar që kthehet në vendin në të cilin ishte para se të ndërhyhet kirurgjikisht.
 Spostimi apikal i kthyer i llambos dhe suturimi apikalisjt prej vendit ku ka qenë para ndërhyrjes kirurgjike.
 Spostimi i llambos koronare, gjatë ndërhyrjes kirurgjike spostohet dhe suturohet në pozitë koronare prej vendit ku ka
qenë para ndërhyrjes kirurgjike, dhe
 Spostimi lateral(horizonatal) i llambos, i cili spostohet në drejtimin anësor prej vendor ku ka qenë para ndërhyrjes
kirurgjike. Me këtë llambo provohet të mbulohen sipërfaqet e esponuara patologjike të rrënjëve të dhëmbëve fqinjë.
 Indikacionet për ndërhyrje e operacionit me llambo, operacioni i modifikuar me llambo është tretman i indikuar nëse
te të sëmurët ekzistojnë xhepat parodontalë, të cilët për shkak të thellësisë dhe të lokalizimit të përshtatshëm, nuk është
e mundshme të evitohen me kuretazh.
 Kundërindikacionet për ndërhyrje operacioni me llambo
 Kundërindikacionet mund të jenë:
 Të përgjithshme;
 Lokale dhe
 Kundërindikacione relative.

21. Kahu i ndërhyrjes operative
 Operacioni i modifikuar me llambo i Vidman-it është i njohur edhe si operacion me
tri rezektime, meqë ndërhyrjes janë tri rezektime të ndryshme.
 Rezektimi i parë ose inicial realizohet në zonën e takimit të gjingjivës margjinale
dhe të asaj ngjitëse, e larguar prej buzës së gjingjivës prej një deri dy milimetra
 Rezektimi i dytë, përkatësisht dytësor bëhet në vetë xhepin parodontal.
 Rezektimi i tretë, ose tretësor, quhet rezektimi interdental horizontal.

22. Tretmani postoperativ
 Roli i fashës kirurgjike është i shumëfishtë, dhe duhet të ketë këto veti:
 Të ndihmojë në puthitjen(intime) e indit të butë për kockën alveolare dhe për dhmbë,
 Të ndihmojë në ndaljen e gjakëderdhjes nga rajoni i operuar.
 Të lehtësojë epitelizimin dje të përshpejtojnë regjenreimin.
 Të mbrojë rajonin e oeruar nga lëndimet gjatë mastikacionit, prandaj edhe ndikon në pengimin e
dhembjeve postoperative.
 Të pengoj grumbullimin e pllakut dental dhe të depozitimeve të tjera në rajonin operativ dhe t’i pritet
rruga infeksionit,
 Të pengojë proliferimin e rritjes së tepruar të indit granulativ, dhe
 Të mobilizojë dhëmbët në rajonin e operuar.
 Në suazat e suksesit të ndërhyrjes kirurgjike të sëmurëve duhet shpjeguar që:
 Fasha mbetet 7 deri 10 ditë, por nëse bie më përpara, duhet të zevendësohet me tjetrën,
 Që të pengohet ënjtja i sëmuri duhet të vë peca të ftohta drejtpërdrejt pas ndërhyrjes kirurgjike,
 Higjiena orale duhet të mbahet si zakonisht(rëndom) me përjashtim të rajonit të operuar.
 Ushqimi të jetë i qullët, e përtypja të bëhet duke iu shmangur rajonit të operuar dhe
 Sipas mundësisë u duhet shmangur ngarkesave fizike, të mos përdoret duhani dhe alkooli.

23. Suksesi terapeutik pas operacionit të modifikuar me llambo
të Vidman-it dhe Transplantati i kockës dhe implantati në
suaza të operacionit të modifikuar me llambo të Vidman-it
 nëse indikacioni i përcaktuar i operacionit me llambo është i rregullt dhe teknikisht
zbatohet mirë, është efikase. . Qëllim është të arrihet reparacioni i kockës dhe i
çimentos, si dhe krijimi i indit të ri lidhor.
 materiali për autotransplantatin kockor intraoral, merret nga rajoni i tuberit të
maksillë ose nga zona apikale e plagës ekstraktuese. Autotransplantati i lirë
kockorë merret jashtë zgavrës së gojës, nga krista iliake.
 Implantati që të jetë mirë i mbuluar dhe njëherish edhe ruajtja e kockës alveolare
zbatohet një variant i operacionit me llambo i modifikuar i Vidman-it. E metë
kyesore e këtij operacioni është se ky sistem nuk mund të realizohet kur hapësira
interdentale është e ngushtë

24. Veprimi në xhepat parodontal me largimin e murit të butë të
xhepit parodontal duke zbatuar gingivektominë dhe
gingivoplastikën
 Gingivektomia është ndërhyrje kirurgjike, me të cilën mënjanohet pjesë e gingivës, e cila e bënë murin e
butë të xhepit parodontal.
 Indikacionet për gingivektomi:
 Te xhepat e thellë parodontal suprakockorë
 Në rast të hiperplazionit të gingivës dhe të ekzistimit të xhepave parodontalë,
 Në raste të ashtuquajtura kratere
 Gingivektomia është e indikuar edhe për mënjanimin e xhepave parodontalë suprakockorë që janë të
lokalizuara në furkacione
 Kundërindikacionet për gingivektomi:
 Te xhepat infrakockorë,
 Te xhepat parodontalë fundi i të cilëve është afër linjës mukogingivle ose është aoikalisht prej saj,
 Kur është gingiva ngjitëse e ngushtë,
 Kur rezektimi gjatë gingivektomisë duhet të kalojë afër insercionit të frenulumeve dhe plikave.

25. Gjingjivektomia me prerje nën kënd të kundërt
 Varianti tjetër i gjingjivektomisë, i cili gjithashtu përdoret për të mënjanuar xhepat
parodontale është gjingjivektomia me rezektim (prerje) nën kënd të kundërt
(anasjelltas).
 Prerja nën këndin anasjelltas (të kundërt) është emërtuar kështu, meqë bisturia me
të cilën realizohet prerja drejtpërdrejt nën këndin e ashpër me kah apikal dallon
nga prerja te gjingjivektomia, meqë prerja për këtë është e orientuar me kah
koronar.
 Rezultatet terapeutike që arrihen me gjingjivektomi me gjingjivektomi do të
arrihen rezultate të mira terapeutike, me kusht të zbatohet mënyra e prerjes së
rregullt, si dhe teknikisht të realizohet mirë.

26. Veprimi në xhepat parodontal duke mënjanuar
murin e forte të xhepit parodontal,
 Me veprim në xhepat parodontalë nganjëherë është e mundshme që ky të realizohet atëherë kur të bëhet edhe
mënjanimi i murit të fortë të xhepit parodontal, gjatë tretmanit terapeutik.
 Në kuadër të kësaj duhet të vështrohen disa elemente pasuese:
 Rëndësia e ruajtjes së pjesës së mbetur të dhëmbit
 Mundësia e shfrytëzimit të tyre në kuptimin protetik (si mbajtës i urës dhe ngjashëm)
 Mundësia e ndërhyrjes planifikuese që të mund të realizohet.
Pozita e dhëmbëve në vargun e dhëmbëve dhe lakimi i tyre buko-oral
 Stabiliteti i pjesëve të mbetura të dhëmbëve, të cilat varur nga gjendja e parodonciumit.
Konvergjenca, divergjenca dhe gjatësia e rrënjës së dhëmbëve
 Mundësia e mjekimit endodontik, dhe Gatishmëria e të sëmurit për bashkëpunim në mbajtjen e higjienës orale.
 Mënjanimi i xhepave parodontalë dhe evitimi i murit të fortë të tyre arrihet në katër mënyra:
 Biseksioni, përkatësisht separacioni i dhëmbëve.
Hemiseksioni i dhëmbëve
 Amputimi, përkatësisht reseksioni i rrënjës së dhëmbit
 Ekstrakimi i dhëmbit.

27. Etapa e tretë e ndërhyrjes kirurgjike
mukogingivale
 Raportet e papërshtatshme të parodonciumit dhe indeve të buta orale anomalitë përreth, mund të
ndikojnë në shfaqjen e parodontopative, dhe duke përshpejtuar zhvillimin e saj.
 Në anomali të tilla bëjnë pjesë:
 Gjingjiva ngjitëse e ngushtë apo edhe e mosekzistimit të saj .
 Vestibulumi i cekët i gojës
 Inserimi i tepërt koronar i frenullumeve të buzëve të gjuhës dhe i plikave laterale të mukozës.
 Zhveshja e qafës së dhëmbit
