Realisatiedag 7 juni Drachten

1. Blockchain Proef
Stemmen Telt!
Marieke Colstee
Bram Scholtens
7 juni 2018

2. Even voorstellen ..
De proef is een samenwerking tussen LAB15,
Berenschot en de gemeente Groningen

4. Minister Ollongren over wijziging
kieswet:
“Anders dan nu zouden de processen-verbaal van de stembureaus en de
opgave van de burgemeester met het stemtotaal voor de gemeente voor
alle verkiezingen openbaar gemaakt moeten worden op het internet.
Iedereen die dat wil kan dan vóórdat de uitslag wordt vastgesteld
controleren of er fouten zijn gemaakt. Het past niet in de huidige tijdgeest
dat processen-verbaal alleen korte tijd ter inzage liggen op de
gemeentehuizen en daarna niet meer te raadplegen zijn”
De minister vindt maatregelen nodig om de transparantie en
controleerbaarheid te vergroten:

5. Uitgangspunten van de proef
1. Digitaal toezicht op én real-time openbaarmaking van de geldigheid
van stempassen en controlegetallen
2. Digitaal toezicht op én digitale openbaarmaking van de
uitslagvaststelling op het stembureau
3. Digitale openbaarmaking van alle processen-verbaal en
elektronische berekeningen op meerdere plekken tegelijkertijd
4. Betrouwbaarheidsmechanismen vereisen voor digitaal toezicht en
digitale openbaarmaking

6. Context: Blockchain is een nieuwe
automatiseringstechnologie
6
1950 / 1960 1980 1990 2000
Mainframes
PC Internet Peer-to-
Peer
2006
Cloud
2009
1e
generatie
2015
Blockchain
2e
generatie

7. Blockchain: Een visuele uitleg
https://www.youtube.com/watch?v=KeFRL
RA_XzQ

8. Principe 1: een niet-wijzigbare keten
van gegevensblokken opbouwen in de
loop van de tijd
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Tijd
t = 0 t = 1 t = 2 t = 3

9. 9
Principe 2: de keten wordt
gedistribueerd naar alle deelnemende
partijen
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Tijd
t = 0 t = 1 t = 2 t = 3
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Partijen
Openbaar of besloten

10. Consensus
1
Principe 3: de partijen moeten consensus
bereiken over de data die in het laatste
blok wordt opgeslagen
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Tijd
t = 0 t = 1 t = 2 t = 3
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Partijen

11. FOUT
1
Principe 3: geen consensus als de hashes
(vingerafdrukken) van alle ketens niet
overeenkomen
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Tijd
t = 0 t = 1 t = 2 t = 3
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ manipulatie
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Partijen

12. Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
Blok 3
Vingerafdruk 2
+ nieuwe data…
1
Principe 4: logica, procedures en
programmeercode kunnen worden opgeslagen en
uitgevoerd (smart contracts / gedecentraliseerde
apps)
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Tijd
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Blok 0
..data..
Blok 1
Vingerafdruk 0
+ nieuwe data…
Blok 2
Vingerafdruk 1
+ nieuwe data…
Partijen
dapp
dapp
dapp

13. 1
Een blockchain is te vergelijken met een
‘besturingssysteem’
en dapps met de ‘applicaties’ die daarop
draaien
dapp
‘Besturingssystemen’‘Applicaties’

14. Blockchain pilot:
Stemmen Telt!
14

15. Veiligheid, transparantie en betrouwbaarheid vergroten
Voorkomen van menselijke fouten en fraude
Real-time (digitaal) inzicht
Waarom?
15

16. Realtime inzicht
16

17. Realtime inzicht opkomst
17

18.  https://youtu.be/kwf3_UYJG-U?t=1m59s
Impressie OogTV
18

19. 19

20. 20
De applicatie: Scanner

21. 21
De applicatie: Verificatie

22. 22
De applicatie: Tellen

23. 23
De website: Uitslag

24.  Plaats in stemproces / Wisseling van de wacht
 Communicatie richting pers/kiezer
 Technische uitdagingen
 Afhankelijkheid van app
Evaluatie
24

25. Ontwikkeldag Stemmen Telt
 Doel:
1. Stakeholders betrekken bij de proef Stemmen Telt
3. Blockchain proef demonstreren (wat hebben we gedaan)
2. Gezamenlijk nadenken over vervolgstappen
 Aanwezig:
1. 18 verschillende gemeenten
2. Kiesraad
3. VNG
4. Ministerie van Binnenlandse Zaken

26. Ontwikkeldag Stemmen Telt

27. Ontwikkeldag Stemmen Telt

28. Ontwikkeldag Stemmen Telt

29. Ambitie

30. Media
30

31. Vragen