Chương 3: Quản lý chất thải sinh hoạt

1. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-1
CHÖÔNG 3
TOÁC ÑOÄ PHAÙT SINH VAØ THU GOM CTRSH
3.1 VAI TROØ QUAN TROÏNG CUÛA KHOÁI LÖÔÏNG CTRSH
Khoái löôïng chaát thaûi raén sinh ra vaø thu gom ñöôïc coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng trong vieäc löïa
choïn thieát bò, vaïch tuyeán thu gom chaát thaûi, thieát keá thieát bò thu hoài vaät lieäu vaø phöông tieän
thaûi boû chaát thaûi.
Khi vieäc taùi sinh caùc vaät lieäu coù trong chaát thaûi gia taêng, löôïng chaát thaûi phaùt sinh, phaân loaïi
ñeå taùi sinh vaø caàn thieát thaûi boû trong baõi choân laáp trôû thaønh nhöõng yeáu toá quyeát ñònh trong vieäc
quy hoaïch vaø thieát keá caùc thieát bò/phöông tieän quaûn lyù chaát thaûi raén. Ví duï khi thieát keá moät
loaïi xe ñaëc bieät ñeå thu gom keát hôïp eùp caùc loaïi chaát thaûi ñaõ phaân loaïi taïi nguoàn seõ phuï thuoäc
vaøo khoái löôïng cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi rieâng leû thu gom ñöôïc. Kích thöôùc thieát bò thu hoài
chaát thaûi phuï thuoäc vaøo löôïng chaát thaûi thu gom ñöôïc cuõng nhö söï thay ñoåi khoái löôïng chaát
thaûi haøng giôø, haøng ngaøy, haøng tuaàn vaø haøng thaùng. Cuõng töông töï nhö vaäy, kích thöôùc baõi
choân laáp seõ phuï thuoäc vaøo löôïng chaát thaûi coøn laïi phaûi thaûi boû sau khi ñaõ taùch rieâng nhöõng
thaønh phaàn chaát thaûi coù khaû naêng taùi sinh, taùi söû duïng.
3.2 PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH VAØ ÑAÙNH GIAÙ KHOÁI LÖÔÏNG CTRSH
3.2.1 Caùc phöông phaùp ño löôøng ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén
Vieäc xaùc ñònh khoái chaát thaûi raén sinh ra, phaân loaïi 0ñeå taùi söû duïng vaø thu gom ñeå tieáp tuïc xöû
lyù hoaëc thaûi boû ôû baõi choân laáp nhaèm cung caáp nhöõng soá lieäu caàn thieát cho coâng taùc xaây döïng
vaø thöïc hieän nhöõng chöông trình quaûn lyù chaát thaûi raén moät caùch hieäu quaû. Do ñoù, trong baát cöù
nghieân cöùu quaûn lyù chaát thaûi raén naøo cuõng phaûi ñaëc bieät chuù troïng khi löïa choïn thoâng tin caàn
thu thaäp sao cho coù theå phaân boá kinh phí moät caùch hôïp lyù. Caùc phöông phaùp ño löôïng söû duïng
ñeå xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén bao goàm:
3.2.1.1 Phöông phaùp ño theå tích vaø khoái löôïng.
Caû thoâng soá theå tích vaø khoái löôïng ñeàu ñöôïc duøng ñeå ño ñaïc löôïng chaát thaûi raén. Tuy nhieân,
vieäc söû duïng thoâng soá theå tích ñeå xaùc ñònh löôïng chaát thaûi raén coù theå gaây nhaàm laãn. Ví duï, 1
yd3
chaát thaûi raén chöa neùn seõ coù khoái löôïng khaùc vôùi 1 yd3
chaát thaûi raén ñaõ ñöôïc neùn trong xe
thu gom, vaø caû hai loaïi naøy seõ khaùc vôùi khoái löôïng cuûa 1 yd3
chaát thaûi raén tieáp tuïc ñöôïc eùp ôû
baõi choân laáp. Do ñoù, neáu söû duïng phöông phaùp theå tích, caùc giaù trò theå tích xaùc ñònh ñöôïc phaûi
töông öùng vôùi möùc ñoä neùn eùp hoaëc khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi trong ñieàu kieän toàn tröõ.
Ñeå traùnh nhaàm laãn, löôïng chaát thaûi raén phaûi ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng khoái löôïng. Khoái löôïng
laø caùch bieåu dieãn chính xaùc nhaát vì coù theå caân tröïc tieáp khoâng keå ñeán möùc ñoä neùn eùp. Bieåu

2. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-2
dieãn baèng khoái löôïng cuõng caàn thieát trong quaù trình vaän chuyeån chaát thaûi raén vì löôïng chaát
thaûi ñöôïc pheùp chuyeân chôû thöôøng ñöôïc quy ñònh bôûi giôùi haïn khoái löôïng treân ñöôøng cao toác
hôn laø bôûi theå tích. Tuy nhieân, khoái löôïng vaø theå tích coù yù nghóa quan troïng nhö nhau khi bieåu
dieãn söùc chöùa cuûa baõi choân laáp.
3.2.1.2 Phöông phaùp bieåu dieãn toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi.
Cuøng vôùi nhöõng thoâng tin veà nguoàn vaø thaønh phaàn chaát thaûi raén caàn quaûn lyù, phöông phaùp
bieåu dieãn löôïng chaát thaûi sinh ra cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng. Caùc ñôn vò söû duïng ñeå
bieåu dieãn caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi khaùc nhau ñöôïc ñeà xuaát trong Baûng 3.1. Tuy nhieân,
caàn löu yù, ñôn vò phaùt sinh chaát thaûi ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng thöông maïi vaø coâng nghieäp coù haïn
cheá. Do ñoù, trong nhieàu tröôøng hôïp söû duïng ñôn vò bieåu dieãn ñoái vôùi chaát thaûi raén sinh hoaït töø
khu daân cö ñeå bieåu dieãn chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng naøy.
Baûng 3.1 Ñôn vò bieåu dieãn löôïng chaát thaûi raén
Loaïi chaát thaûi Ñôn vò söû duïng
Töø khu daân cö Do tính töông ñoái oån ñònh cuûa chaát thaûi töø khu daân cö ôû moät khu vöïc cho
tröôùc, ñôn vò chung thöôøng duøng ñeå bieåu dieãn toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi
raén laø lb/ng.ngñ (kg/ng.ngñ). Tuy nhieân, thaønh phaàn chaát thaûi dao ñoäng raát
nhieàu so vôùi chaát thaûi raén ñoâ thò ñaëc tröng (Baûng 3.4), neân khi söû duïng ñôn
vò lb/ng.ngñ coù theå daãn ñeán sai soá raát nhieàu.
Töø khu thöông maïi Tröôùc ñaây, toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén thöông maïi cuõng ñöôïc bieåu dieãn
baèng ñôn vò lb/ng.ngñ (kg/ng.ngñ). Maëc duø trong thöïc teá, ñôn vò naøy vaãn
ñöôïc söû duïng, nhöng thoâng tin veà baûn chaát cuûa chaát thaûi sinh ra töø hoaït
ñoäng thöông maïi thu ñöôïc töø caùch bieåu dieãn naøy khoâng nhieàu. Caùch bieåu
dieãn coù yù nghóa hôn phaûi theå hieän ñöôïc moái lieân quan ñeán soá löôïng khaùch
haøng, trò giaù baùn ñöôïc hoaëc moät soá ñôn vò töông töï. Vôùi caùch naøy cho pheùp
so saùnh ñöôïc soá lieäu cuûa moïi nôi trong caû nöôùc.
Töø coâng nghieäp Moät caùch lyù töôûng, chaát thaûi sinh ra töø hoaït ñoäng saûn xuaát phaûi ñöôïc bieåu
dieãn treân ñôn vò saûn phaåm coù theå ño ñöôïc, chaúng haïn nhö lb/xe (kg/xe) ñoái
vôùi cô sôû laép raùp xe hoaëc lb/ca (kg/ca) ñoái vôùi cô sôû ñoùng goùi. Soá lieäu naøy
cho pheùp so saùnh giöõa cô sôû coù hoaït ñoäng saûn xuaát töông töï trong caû nöôùc.
Töø noâng nghieäp Haàu heát soá lieäu veà chaát thaûi raén sinh ra töø hoaït ñoäng noâng nghieäp ñöôïc
bieåu dieãn döïa treân ñôn vò saûn phaåm coù theå ño ñöôïc, chaúng haïn nhö kg
phaân/1400 kg boø vaø kg chaát thaûi/taán saûn phaåm. Hieän naøy, soá lieäu saün coù veà
löôïng chaát thaûi sinh ra töø nhieàu hoaït ñoäng noâng nghieäp lieân quan ñeán
troàng luùa vaø caùc loaïi caây troàng khaùc.
Nguoàn: Tchobanoglous et al., 1993.

3. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3.2.2 Caùc phöông phaùp öôùc tính khoái löôïng chaát thaûi
Khoái löôïng chaát thaûi thöôøng ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû soá lieäu toång hôïp töø nhöõng nghieân cöùu veà
tính chaát chaát thaûi, soá lieäu thoáng keâ löôïng chaát thaûi phaùt sinh tröôùc ñaây, hoaëc keát hôïp caû hai
caùch naøy. Caùc phöông phaùp chung duøng ñeå ñaùnh giaù löôïng chaát thaûi raén sinh ra laø (1) phaân
tích toång löôïng raùc treân xe vaän chuyeån, (2) phaân tích khoái löôïng – theå tích vaø (3) phaân tích
caân baèng vaät chaát. Tuy nhieân, caàn löu yù raèng, haàu heát caùc phöông phaùp xaùc ñònh khoái löôïng
chaát thaûi ñeàu theå hieän khoâng chính xaùc nhöõng soá lieäu baùo caùo, ví duï, khi döï ñoaùn toác ñoä phaùt
sinh chaát thaûi raén sinh hoaït töø khu daân cö, keát quaû ño ñaïc thöôøng khoâng phaûn aùnh toác ñoä phaùt
sinh thöïc söï vì coù nhieàu bieán aån (confounding factors). Haàu heát caùc giaù trò toác ñoä phaùt sinh
chaát thaûi raén ghi laïi trong caùc baùo caùo tröôùc naêm 1900 ñeàu döïa treân soá lieäu veà löôïng raùc thu
gom ñöôïc chöù khoâng phaûi löôïng raùc thaät söï sinh ra.
3.2.2.1 Phöông phaùp phaân tích toång löôïng raùc treân xe.
Theo phöông phaùp naøy, soá löôïng xe vaän chuyeån vaø tính chaát chaát thaûi töông öùng (loaïi chaát
thaûi, theå tích öôùc tính) ñöôïc ghi laïi trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, cuõng coù theå caân vaø
ghi laïi soá lieäu. Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi ñöôïc xaùc ñònh döïa treân soá lieäu thöïc teá vaø neáu caàn
thieát coù theå söû duïng soá lieäu ñaõ coâng boá.
Hình 3.1: Xe thu gom ñoå boû chaát thaûi raén taïi baõi choân laáp.
3-3

4. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3.2.2.2 Phöông phaùp phaân tích khoái löôïng – theå tích.
Maëc duø vieäc söû duïng soá lieäu khoái löôïng – theå tích cuï theå baèng caùch caân vaø ño theå tích cuûa moãi
xe vaän chuyeån seõ cung caáp nhöõng thoâng in chính xaùc hôn veà khoái löôïng rieâng cuûa nhöõng loaïi
chaát thaûi raén cuûa ñòa phöông khaûo saùt, nhöng vaán ñeà laø thaät söï nhöõng thoâng gì caàn thieát cho
muïc ñích nghieân cöùu?
3.2.2.3 Phöông phaùp phaân tích caân baèng vaät chaát.
Caùch duy nhaát ñeå thu ñöôïc soá lieäu ñaùng tin caäy veà toác ñoä phaùt sinh vaø möùc dao ñoäng cuûa chaát
thaûi raén laø phaân tích caân baèng vaät chaát moät caùch chi tieát ñoái vôùi töøng nguoàn phaùt sinh chaát thaûi
nhö töøng hoä gia ñình, töøng hoaït ñoäng thöông maïi hoaëc coâng nghieäp. Trong moät soá tröôøng hôïp,
phöông phaùp caân baèng vaät chaát caàn thieát ñeå chöùng minh söï phuø hôïp cuûa caùc chöông trình taùi
sinh chaát thaûi.
Vaät lieäu löu tröõ (nguyeân lieäu,
saûn phaåm, chaát thaûi raén)
Doøng ra (khí ñoát vaø tro)
Doøng ra (Chaát thaûi raén, chaát
thaûi raén trong nöôùc thaûi )
Doøng ra (vaät lieäu)
Doøng ra (saûn phaåm)
Doøng vaøo (vaät lieäu)
Phaïm vi heä thoáng
Hình 3.2 Sô ñoà ñònh nghóa phaân tích caân baèng vaät chaát ñeå xaùc ñònh toác ñoä phaùt sinh CTR.
ÖÙng duïng caân baèng khoái löôïng vaät chaát.
Ñieàu khoù khaên nhaát trong thöïc teá aùp duïng phöông phaùp phaân tích caân baèng khoái löôïng ñeå xaùc
ñònh khoái löôïng chaát thaûi laø vieäc xaùc ñònh ñuùng taát caû caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra qua phaïm
vi heä thoáng.
3.2.3 Phaân tích thoáng keâ khoái löôïng chaát thaûi
Ñeå xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén thöôøng caàn phaûi xaùc ñònh ñaëc tính heä thoáng cuûa
toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén. Ví duï ñoái vôùi nhieàu hoaït ñoäng coâng nghieäp lôùn, vieäc cung caáp
dung tích thuøng chöùa ñeå tröõ löôïng chaát thaûi raén lôùn nhaát öôùc tính ñöôïc cuûa moät ngaøy nhaát ñònh
laø khoâng thöïc teá. Dung tích thuøng chöùa söû duïng phaûi döïa treân cô sôû phaân tích thoáng keâ toác ñoä
phaùt sinh chaát thaûi vaø ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng thu gom.
3-4

5. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-5
3.3 TOÁC ÑOÄ PHAÙT SINH VAØ TOÁC ÑOÄ THU GOM CHAÁT THAÛI RAÉN
3.3.1 Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén
Döï ñoaùn löôïng chaát thaûi raén seõ sinh ra theo töøng loaïi chaát thaûi cuûa khu daân cö laø raát caàn thieát.
Phöông phaùp öôùc tính löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït thöôøng döïa treân cô sôû löôïng chaát thaûi sinh
ra tính treân ñaàu ngöôøi trong moät ngaøy ñeâm.
3.3.1.1 Chaát thaûi raén sinh hoaït.
Söï phaân boá caùc chaát thaûi taïo thaønh chaát thaûi raén sinh hoaït cuûa moät khu daân cö ñöôïc trình baøy
trong Baûng 3.2. Trong tröôøng hôïp khoâng coù saün caùc soá lieäu thöïc teá, coù theå söû duïng caùc giaù trò
toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén sinh hoaït trong Baûng 3.2 ñeå öôùc tính.
3.3.1.2 Chaát thaûi raén töø khu daân cö vaø khu thöông maïi.
Nhö trình baøy ôû Baûng 3.2, chaát thaûi töø khu daân cö vaø khu thöông maïi, khoâng keå caùc loaïi chaát
thaûi ñaëc bieät vaø chaát thaûi nguy haïi, chieám khoaûng 50-75% toång khoái löôïng chaát thaûi sinh hoaït
cuûa khu daân cö. Soá lieäu veà söï phaùt sinh chaát thaûi raén sinh hoaït töø khu daân cö vaø khu thöông
maïi trình baøy trong Baûng 3.2 phaûi ñöôïc hieäu chænh cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñòa phöông. Ví
duï, neáu söû duïng maùy nghieàn chaát thaûi thöïc phaåm moät caùch roäng raõi thì toång khoái löôïng CTR
sinh hoaït seõ giaûm ñi moät löôïng töông öùng. Döõ lieäu vaø thoâng tin söû duïng ñeå döï ñoaùn thaønh
phaàn caùc chaát thaûi ñaëc bieät ñöôïc trình baøy trong Baûng 3.3.
Baûng 3.2 Khoái löôïng öôùc tính caùc thaønh phaàn chaát thaûi taïo thaønh chaát thaûi raén sinh hoaït sinh
ra tính treân ñaàu ngöôøi trong moät ngaøy ñeâm ôû Myõ vaøo naêm 1990
Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûiThaønh phaàn
% khoái löôïng CTR Lb/ng.naêm Lb/ng.ngaøy
Loaïi chaát thaûi
Khoaûng Ñaëc
tröng
Khoaûng Ñaëc tröng Khoaûng Ñaëc tröng
Chaát thaûi khu daân cö vaø khu thöông
maïi, khoâng keå caùc loaïi chaát thaûi
nguy haïi vaø chaát thaûi ñaëc bieät.
50-75 62,0 1125-
1700
1395,0 3,1-4,7 3,82
Chaát thaûi ñaëc bieät (löôïng lôùn, thieát bò
ñieän töû daân duïng, raùc vöôøn ñöôïc thu
gom rieâng, pin, daàu vaø voû xe)
3-12 5,0 65-180 112,5 0,2-0,5 0,31

6. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-6
Chaát thaûi nguy haïi 0,01-1,0 0,1 0,15-30 2,3 0,0004-
0,082
0,0063
Chaát thaûi coâng sôû 3-5 3,4 65-110 76,5 0,2-0,3 0,21
Chaát thaûi töø khu xaây döïng vaø phaù dôõ 8-20 14,0 180-450 315,0 0,5-1,2 0,86
Chaát thaûi töø dòch vuï
• Töø röûa ñöôøng 2-6 3,8 45-135 85,5 0,1-0,4 0,23
• Töø troàng caày, xaây döïng coâng vieân 2-5 3,0 45-110 67,5 0,1-0,3 0,19
• Töø khu vui chôi giaû trí 1,5-3,0 2,0 30-65 45,0 0,08-0,2 0,12
• Baõi bieån, vuõng, vònh 0,5-1,2 0,7 10-30 15,7 0,03-0,08 0,04
• Buøn töø traïm xöû lyù 3-8 6,0 68-180 135,0 0,2-0,5 0,37
Toång coäng 100,0 2250,0 6,16
• lb/ng.naêm x 0,4536 = kg/ng.naêm
Baûng 3.3 Döõ lieäu vaø thoâng tin caàn thieát söû duïng ñeå öôùc tính löôïng chaát thaûi ñaëc bieät cuûa khu
daân cö vaø khu thöông maïi
Chaát thaûi ñaëc bieät Thoâng tin ñeå öôùc tính khoái löôïng chaát thaûi
Chaát thaûi coàng keành, ñoà
ñieän, white goods
Caùch toát nhaát laø xaùc ñònh soá gia ñình, öôùc tính soá löôïng caùc loaïi
vaät duïng trong moät gia ñình, duøng soá lieäu thôøi gian söû duïng
trung bình cuûa moãi loaïi. Caùc loaïi vaät duïng coù theå söû duïng laïi ôû
caùc hoäi töø thieän cuõng phaûi ñöôïc keå ñeán.
Pin gia duïng 2,5 tyû pin gia duïng ñöôïc thaûi boû haøng naêm ôû Myõ, coù theå söû
duïng giaù trò 10 pin/ng.naêm ñeå öôùc tính löôïng chaát thaûi.
AÉc quy xe oâ toâ (acid-chì) 70-80 trieäu aéc quy xe hôi ñöôïc tieâu thuï vaø thay theá haøng naêm ôû
Myõ. Giaù trò söû duïng ñeå öôùc tính laø 0,4 aéc quy/ng.naêm.
Daàu nhôùt thaûi 200 trieäu gallon daàu nhôùt thaûi haøng naêm. Giaù trò öôùc tính laø 0,8
gallon/ng.naêm.
Voû xe hôi (xe khaùch vaø
xe taûi nheï)
190 trieäu voû xe ñöôïc thaûi boû haøng naêm. Giaù trò öôùc tính laø 0,8
caùi/ng.naêm. Moät caùch khaùc coù theå söû duïng ñeå tính löôïng voû xe
thaûi boû laø öôùc tính soá löôïng xe oâ toâ, ñoaïn ñöôøng xe ñi ñöôïc
trong moät naêm vaø thôøi gian söû duïng trung bình cho moät voû xe
(ví duï 35.000 daëm/voû).

7. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-7
3.3.1.3 Chaát thaûi raén coâng sôû.
Nguoàn chaát thaûi raén coâng sôû bao goàm tröôøng hoïc, nhaø tuø vaø vaên phoøng cuûa beänh vieän. Ngoaïi
tröø caùc chaát thaûi phaùt sinh töø nhaø tuø vaø chaát thaûi raén beänh vieän, söï phaân boá thaønh phaàn chaát
thaûi cuûa CTR töø caùc nguoàn naøy khaù gioáng nhau neân coù theå troän laãn vôùi CTR töø khu daân cö vaø
khu thöông maïi.
3.3.2 Toác Ñoä Thu Gom Chaát Thaûi Raén
Chaát thaûi thu gom ñöôïc laø chaát thaûi hoãn hôïp (ôû nhöõng khu daân cö khoâng coù chöông trình taùi
sinh chaát thaûi raén) vaø chaát thaûi ñaõ phaân loaïi taïi nguoàn (ôû nhöõng khu daân cö coù chöông trình taùi
sinh chaát thaûi). Möùc cheânh leäch giöõa khoái löôïng chaát thaûi sinh ra töø khu daân cö vaø khu thöông
maïi so vôùi khoái löôïng chaát thaûi thu gom ñeå xöû lyù vaø thaûi boû vaøo khoaûng töø 4-15%. Khoái löôïng
cheânh leänh chính laø khoái löôïng chaát thaûi (1) laøm phaân compost, (2) ñoát loø söôûi, (3) thaûi ra coáng
raõnh, (4) chuyeån cho caùc toå chöùc nhaân ñaïo, (5) baùn taïi caùc gara, (6) chuyeån ñeán trung taâm
phaân loaïi vaø taùi sinh, (7) taùi sinh tröïc tieáp. Moät caùch toång quaùt, phaàn traêm cheânh leäch giöõa
löôïng chaát thaûi sinh ra vaø löôïng chaát thaûi thu gom ñöôïc ôû caùc caên hoä (4 – 6%) seõ nhoû hôn so
vôùi caùc hoä gia ñình coù dieän tích thích hôïp ñeå laøm phaân compost (8 - 15%).
3.3.3 Söï Bieán Thieân Toác Ñoä Phaùt Sinh Vaø Toác Ñoä Thu Gom
Löôïng chaát thaûi raén sinh ra thay ñoåi haøng ngaøy, haøng tuaàn, haøng thaùng vaø thay ñoåi theo muøa.
Döõ lieäu veà toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén lôùn nhaát, nhoû nhaát töø caùc hoä gia ñình, khu thöông maïi
nhoû, caùc khu daân cö nhoû vaø lôùn ñöôïc trình baøy trong Baûng 3.6. Caùc döõ lieäu naøy coù theå ñöôïc söû
duïng ñeå löïa choïn thieát bò vaø kích thöôùc cuûa caùc ñôn vò quaûn lyù chaát thaûi raén. Nhö trình baøy ôû
Baûng 3.6, söï bieán thieân toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén lôùn nhaát xaûy ra ôû caùc hoä gia ñình vaø khu
thöông maïi nhoû. Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi töø caùc khu daân cö thöôøng lôùn nhaát vaøo muøa giaùng
sinh vaø vaøo nhöõng ngaøy veä sinh nhaø cöûa vaøo muøa xuaân. Noùi chung khi kích thöôùc cuûa nguoàn
phaùt sinh chaát thaûi taêng (ví duï töø hoä gia ñình ñeán khu daân cö) thì möùc ñoä bieán thieân vaøo caùc
ngaøy, tuaàn, vaø thaùng cao ñieåm seõ giaûm. Soá lieäu veà khoái löôïng ñaëc tröng haøng thaùng töø moät
traïm trung chuyeån ñöôïc trình baøy trong Hình 3.4. Do ñaëc tính bieán thieán khoâng theo quy luaät
cuûa toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi nhö theå hieän ôû Hình 3.4, vieäc öôùc tính toång khoái löôïng chaát thaûi
thu gom ñöôïc theo soá lieäu cuûa moät thaùng cho tröôùc seõ gaëp phaûi sai soá raát lôùn. Ví duï, neáu söû
duïng khoái löôïng chaát thaûi sinh ra töø thaùng 2 ñeå öôùc tính toång khoái löôïng chaát thaûi, khoái löôïng
trung bình thöïc söï seõ bò sai leänh khoaûng 40%.

8. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-8
Baûng 3.4 Heä soá phaùt sinh chaát thaûi lôùn nhaát vaø nhoû nhaát ñoái vôùi chaát thaûi raén töø caùc hoä gia
ñình, khu thöông maïi nhoû vaø caùc khu daân cö nhoû vaø lôùn
Hoä gia ñình Khu thöông maïi nhoû Khu daân cö nhoû Khu daân cö lôùn
Heä soá*
Khoaûng Ñaëc tröng Khoaûng Ñaëc tröng Khoaûng Ñaëc tröng Khoaûng Ñaëc tröng
Heä soá toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi lôùn nhaát
Ngaøy lôùn nhaát 2.0-4.0 3.00 1.75-3.5 2.50 1.5-2.5 2.00 1.5-2.25 1.90
Tuaàn lôùn nhaát 1.5-3.5 2.50 1.5-2.5 2.25 1.25-2.0 1.75 1.25-2.0 1.50
Thaùng lôùn nhaát 1.25-2.5 2.00 1.25-2.0 1.75 1.27-1.75 1.50 1.15-1.75 1.25
Heä soá toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi nhoû nhaát
Ngaøy nhoû nhaát 0.15-0.5 0.20 0.25-0.5 0.40 0.35-0.6 0.5 0.5-0.7 0.6
Tuaàn nhoû nhaát 0.25-0.6 0.50 0.4-0.6 0.50 0.5-0.7 0.6 0.6-0.8 0.7
Thaùng nhoû nhaát 0.5-0.7 0.60 0.5-0.7 0.65 0.6-0.8 0.7 0.7-0.9 0.8
* Tyû soá giöõa giaù trò lôùn nhaát hoaëc giaù trò nhoû nhaát so vôùi giaù trò trung bình.
3.4 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ PHAÙT SINH CHAÁT THAÛI
3.4.1 AÛnh höôûng cuûa hoaït ñoäng giaûm thieåu vaø taùi sinh chaát thaûi taïi nguoàn
3.4.1.1 Giaûm chaát thaûi taïi nguoàn.
Vieäc giaûm chaát thaûi taïi nguoàn phaùt sinh coù theå thöïc hieän ñöôïc qua caùc böôùc thieát keá, saûn xuaát
vaø ñoùng goùi saûn phaåm vôùi haøm löôïng chaát ñoäc haïi nhoû nhaát, theå tích vaät lieäu söû duïng ít nhaát vaø
thôøi gian höõu duïng cuûa saûn phaåm daøi nhaát. Vieäc giaûm chaát thaûi cuõng coù theå xaûy ra ôû caùc hoä
gia ñình, khu thöông maïi hoaëc coâng nghieäp thoâng qua khuynh höôùng mua moät caùch choïn loïc
vaø taùi söû duïng saûn phaåm vaø vaät lieäu. Bôûi vì vieäc giaûm chaát thaûi taïi nguoàn khoâng phaûi laø yeáu toá
chính trong chöông trình giaûm chaát thaûi hieän nay neân khoù coù theå öôùc tính ñöôïc aûnh höôûng thöïc
söï cuûa chöông trình giaûm chaát thaûi taïi nguoàn ñeán toång löôïng chaát thaûi sinh ra. Tuy nhieân, giaûm
chaát thaûi taïi nguoàn seõ trôû thaønh yeáu toá quan troïng cuûa vieäc giaûm khoái löôïng chaát thaûi trong
töông lai. Ví duï, neáu böu phí cuûa thö côõ lôùn taêng, löôïng thö naøy seõ giaûm ñaùng keå. Moät soá caùc
khaùc coù theå giaûm ñöôïc chaát thaûi taïi nguoàn nhö:
- Giaûm ñoùng goùi khoâng caàn thieát hoaëc ñoùng goùi quaù thöøa;
- Phaùt trieån vaø söû duïng caùc saûn phaåm coù tính beàn vaø khaû naêng phuïc hoài cao hôn ;
- Thay theá caùc loaïi saûn phaåm chæ söû duïng ñöôïc moät laàn baèng caùc saûn phaåm coù khaû naêng taùi
söû duïng ñöôïc (ví duï duøng ñóa vaø dao keùo, thuøng ñöïng thöùc uoáng, vaûi quaàn aùo vaø khaên taám
loaïi coù theå taùi söû duïng ñöôïc);
- Söû duïng ít taøi nguyeân hôn (ví duï photo hai maët);
- Taêng löôïng vaät lieäu coù theå taùi sinh ñöôïc trong saûn phaåm;
- Phaùt trieån caùc chöông trình khuyeán khích nhaø saûn xuaát taïo ra ít chaát thaûi.

9. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3.4.1.2 Möùc ñoä taùi sinh.
Chöông trình taùi sinh chaát thaûi cuûa khu daân cö hoaït ñoäng seõ aûnh höôûng ñeán löôïng chaát thaûi thu
gom ñeå tieáp tuïc xöû lyù hoaëc thaûi boû.
Hình 3.3: Ngöôøi daân phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn ñeå taùi sinh
3.4.2 Aûnh höôûng cuûa quan ñieåm cuûa quaàn chuùng vaø luaät phaùp ñeán söï phaùt sinh chaát thaûi
Cuøng vôùi chöông trình giaûm vaø taùi sinh chaát thaûi taïi nguoàn, quan ñieåm cuûa quaàn chuùng vaø luaät
phaùp cuõng aûnh höôûng ñaùng keå ñeán löôïng chaát thaûi sinh ra.
3.4.2.1 Quan ñieåm cuûa quaàn chuùng.
Khoái löôïng chaát thaûi sinh ra seõ giaûm ñaùng keå neáu ngöôøi daân saün loøng thay ñoåi yù muoán cuûa hoï
– thay ñoåi thoùi quen vaø caùch soáng ñeå baûo veä nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø giaûm gaùnh naëng
kinh teá lieân quan ñeán quaûn lyù chaát thaûi raén. Ñeå coù theå thay ñoåi ñöôïc quan ñieåm cuûa quaàn
chuùng caàn thöïc hieän chöông trình giaùo duïc coäng ñoäng.
3.4.2.2 Nhöõng tieåu bang cuûa Myõ coù Luaät veà thaûi boû vôû chöùa thöùc uoáng.
Nhieàu tieåu ban ñaõ coù luaät veà thaûi boû voû chöùa thöùc uoáng. Luaät ñöôïc ban haønh ñaàu tieân ôû
Oregan vaøo naêm 1972. ÔÛ nhöõng tieåu bang aùp duïng luaät naøy, löôïng chai vaø lon traû laïi nôi baùn
dao ñoäng trong khoaûng 93-96% vaø 90-96%.
3.4.2.3 Luaät phaùp.
Coù leõ yeáu toá quan troïng nhaát aûnh höôûng ñeán söï phaùt sinh cuûa moät soá loaïi chaát thaûi laø nhôø vaøo
caùc quy ñònh cuûa ñòa phöông, cuûa tieåu bang vaø lieân bang veà vieäc söû duïng caùc loaïi vaät lieäu ñaëc
3-9

10. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
3-10
bieät. Ví duï luaät veà vaät lieäu ñoùng goùi vaø chöùa thöùc uoáng. Cuõng coù theå aùp duïng phöông phaùp
khaùc nhö khuyeán khích mua vaø söû duïng vaät lieäu taùi sinh ñöôïc baèng caùch giaûm giaù baùn töø 5 –
10%.
3.4.3 AÛnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñòa lyù töï nhieân ñeán söï phaùt sinh chaát thaûi
Caùc yeáu toá ñòa lyù töï nhieân coù theå aûnh höôûng ñeán löôïng chaát thaûi sinh ra vaø löôïng chaát thaûi thu
gom bao goàm vò trí, muøa trong naêm, söû duïng maùy nghieàn raùc thöïc phaåm töø nhaø beáp, chu kyø
thu gom, vaø ñaëc ñieåm cuûa khu vöïc.
3.4.3.1 Vò trí ñòa lyù.
Vò trí ñòa lyù, khí haäu coù theå aûnh höôûng ñeán khoái löôïng caû thôøi gian phaùt sinh cuûa moät soá loaïi
chaát thaûi. Ví duï, söï bieán thieân khoái löôïng raùc vöôøn sinh ra töø nhöõng nôi khaùc nhau phuï thuoäc
vaøo khí haäu. ÔÛ nhöõng vuøng aám aùp, muøa troàng troït seõ daøi hôn nhöõng nôi khaùc, do ñoù, raùc vöôøn
thu gom ñöôïc khoâng nhöõng coù khoái löôïng lôùn hôn ñaùng keå maø thôøi gian phaùt sinh cuõng laâu
hôn. Do tính bieán thieân khoái löôïng cuûa moät soá thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén theo khí haäu, neân
caàn phaûi thöïc hieän nghieân cöùu trong töøng tröôøng hôïp cuï theå neáu nhö caùc giaù trò naøy aûnh höôûng
ñaùng keå ñeán heä thoáng thieát keá.
3.4.3.2 Muøa trong naêm.
Khoái löôïng cuûa moät soá thaønh phaàn chaát thaûi raén cuõng bò aûnh höôûng cuûa muøa trong naêm. Ví duï,
khoái löôïng raùc thöïc phaåm lieân quan ñeán muøa troàng rau vaø traùi caây.
3.4.3.3 Söû duïng maùy nghieàn chaát thaûi thöïc phaåm töø nhaø beáp.
Maëc duø vieäc söû duïng maùy nghieàn raùc thöïc phaåm töø nhaø beáp laøm giaûm ñaùng keå löôïng chaát thaûi
thu gom töø nhaø beáp, nhöng khoâng theå hieän roõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt sinh chaát thaûi. Do vieäc söû
duïng maùy nghieàn raùc thöïc phaåm ôû caùc hoä gia ñình raát khaùc nhau ôû nhöõng nôi khaùc nhau, neân
caàn phaûi tieán haønh nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa chuùng trong töøng tröôøng hôïp cuï theå. Soá lieäu töø
xöû lyù nöôùc thaûi cho pheùp öôùc tính löôïng chaát thaûi raén theâm vaøo töø caùc maùy nghieàn raùc thöïc
phaåm gia ñình dao ñoäng trong khoaûng 0,03 - 0,08 lb/ng.ngñ (0,014 – 0,036 kg/ng.ngñ). Tuy
nhieân, caùc soá lieäu töø xöû lyù nöôùc thaûi chæ theå hieän möùc gia taêng löôïng chaát raén taïi traïm xöû lyù vaø
khoâng phaûn aùnh ñöôïc phaàn vaät lieäu ñaõ bò hoaø tan trong quaù trình vaän chuyeån cuûa chuùng. Trò soá
thöïc teá hôn ñeå öôùc tính aûnh höôûng cuûa maùy nghieàn raùc thöïc phaåm laø 0,08 - 0,12 lb/ng.ngñ
(0,036 – 0,054 kg/ngngñ). Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình coù maùy nghieàn raùc coù theå giaû söû raèng 25 -
33% toång löôïng chaát thaûi thöïc phaåm sinh ra ñöôïc nghieàn.
3.4.3.4 Taàn xuaát thu gom.

11. GREEN EYE ENVIRONMENT
COÂNG TY MOÂI TRÖÔØNG
TAÀM NHÌN XANH GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com
TS: Nguyeãn Trung Vieät
TS: Traàn Thò Myõ Dieäu
© Copyright 2007 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ nguồn khi bạn phát hành lại thông tin từ trang này.
Nhìn chung, neáu dòch vuï thu gom khoâng bò haïn cheá, chaát thaûi seõ ñöôïc thu gom nhieàu hôn. Tuy
nhieân, keát luaän naøy khoâng ñöôïc pheùp aùp duïng ñeå suy luaän raèng löôïng chaát thaûi sinh ra seõ
nhieàu hôn. Ví duï, neáu hoä gia ñình chæ coù moät hoaëc hai thuøng chöùa raùc trong moät tuaàn, do giôùi
haïn söùc chöùa cuûa thuøng, hoï seõ caát rieâng baùo vaø nhöõng vaät lieäu khaùc; trong khi ñoù, neáu dòch vuï
thu gom khoâng haïn cheá, chuû hoä coù khuynh höôùng thaûi boû luoân caû nhöõng thaønh phaàn naøy.
Trong tröôøng naøy, löôïng chaát thaûi sinh ra coù theå gioáng nhau, nhöng löôïng chaát thaûi thu gom
ñöôïc seõ raát khaùc nhau. Nhö vaäy, vaán ñeà cô baûn laø aûnh höôûng cuûa taàn xuaát thu gom ñeán söï phaùt
sinh chaát thaûi vaãn chöa ñöôïc giaûi ñaùp.
Hình 3.4: Caùc thuøng chöùa raùc ñöôïc ñaët trong khu daân cö ñeå thu gom ñònh kì.
3-11