ระบอบประชาธิปไตยทำให้เกิดการปกครองแบบประชาธิปไตย

1. ระบอบประชาธิปไตยทาให้เกิดการปกครองแบบประชาธิปไตย
1. ระบอบประชาธิปไตยทาให้เกิดการปกครองแบบประชาธิปไตย.
กระผมขอขอบคุณสภาผู้แทนราษฎรที่ให้เกียรติเชิญกระผมมาบรรยายเรื่องของคาบรรยายที่ตั้งให้นี้
ส่วนใหญ่เป็นปัญหาวิชาการกระผมจึงต้องขออภัยถ้าคาบรรยายต่อไปนี้ดูไปแล้วจะแก่วิชาการไปสักหน่อย
เรื่องนี้กระผมขอบรรยายในปัญหาเหล่านี้คือ1. ระบอบประชาธิปไตยคืออะไร2.ผู้สร้างระบอบประชาธิปไตย3.
เครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตย4.วิธีสร้างระบอบประชาธิปไตย5.เครื่องรักษาระบอบประชาธิปไตย1.
ระบอบประชาธิปไตยคืออะไร
ก่อนที่จะพูดถึงการสร้างระบอบประชาธิปไตยจะต้องมาทาความรู้จักกับระบอบประชาธิปไตยกันก่อน
ถ้าไม่รู้ว่าระบอบประชาธิปไตยคืออะไรก็ไม่ต้องพูดถึงการสร้างระบอบประชาธิปไตย
เหมือนเด็กทารกที่ยังไม่รู้ว่าบ้านคืออะไรเขาก็ไม่สามารถจะพูดกันถึงการสร้างบ้านคนไทยในระยะหลังๆ
ไม่รู้ระบอบประชาธิปไตยกันมากโดยเฉพาะในหมู่ปัญญาชนก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475
ปัญญาชนบ้านเรารู้ระบอบประชาธิปไตยกันพอสมควรหลังเปลี่นแปลงการปกครองด้วยการปลูกฝังของ “คณะราษฎร”
ทาให้ความรู้ประชาธิปไตยของปัญญาชนค่อยๆสับสนจับต้นชนปลายไม่ถูกทั้งๆที่มีการพูดกันมากที่สุด
บรรยายเรื่องประชาธิปไตยกันมากที่สุดอภิปรายเรื่องประชาธิปไตยกันมากที่สุดสัมมนาเรื่องประชาธิปไตยกันมากที่สุด

2. จนกล่าวได้ว่าไม่มีประเทศไหนในโลกที่จะพูดประชาธิปไตยกันมากเท่าประเทศไทย
แต่ยิ่งพูดดูเหมือนจะยิ่งไม่รู้ว่าระบอบประชาธิปไตยคืออะไรและหลักฐานข้อเท็จจริงแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า
2. ผู้ไม่รู้ระบอบประชาธิปไตยมากกว่าใครๆคือสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดนี้หลักฐานข้อเท็จจริงสดๆร้อนๆคือ
กรณีทหารพรานไปชุมนุมประท้วงมรว.คึกฤทธิ์ทัศนะต่อกรณีนี้เป็นเครื่องวัดความเข้าใจระบอบประชาธิปไตย
ถ้าเข้าใจว่ามรว.คึกฤทธิ์ผิดทหารพรานถูกแสดงว่ารู้ระบอบประชาธิปไตยถ้าเข้าใจว่าทหารพรานผิดมรว.
คึกฤทธิ์ถูกแสดงว่าไม่รู้ระบอบประชาธิปไตยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรส่วนใหญ่มีทัศนะว่าทหารผิดมรว.คึกฤทธิ์ถูก
ถึงกับเสนอญัตติและวิพากษ์วิจารณ์กันอย่างครึกโครมยิ่งกว่าในวงการใดๆซึ่งแสดงให้เห็นว่า
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไม่รู้ระบอบประชาธิปไตยยิ่งกว่าปัญญาชนในวงการอื่นๆปัญหาเสรีภาพของบุคคล
เป็นปัญหาพื้นฐานที่สุดปัญหาหนึ่งของระบอบประชาธิปไตยเพราะว่าความหมายโดยย่อของระบอบประชาธิปไตยก็คือ
“อานาจอธิปไตยของปวงชนและเสรีภาพบริบูรณ์ของบุคคล”การไม่เข้าใจอานาจอธิปไตยของปวงชนก็ดี
การไม่เข้าใจเสรีภาพบริบูรณ์ของบุคคลก็ดีจึงเป็นเครื่องวัดความไม่เข้าใจระบอบประชาธิปไตยเสรีภาพของบุคคล
เป็นองค์ประกอบของการปกครองทุกระบอบ
แต่เสรีภาพบริบูรณ์ของบุคคลเป็นลักษณะพิเศษของระบอบประชาธิปไตยแม้ว่าบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณา
จักรไทยพ.ศ.2521 ว่าด้วยเสรีภาพทางการเมืองจะมีข้อบกพร่องอย่างมากก็ตาม
แต่ก็ได้บรรจุสารสาคัญของเสรีภาพในระบอบประชาธิปไตยไว้ คือมาตรา 45ซึ่งบัญญัติไว้ว่า
“บุคคลจะใช้สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญให้เป็นปฏิปักษ์ต่อชาติศาสนา
พระมหากษัตริย์และรัฐธรรมนูญมิได้”กระผมว่าเรื่องนี้ให้บุคคลในแวดวงของท่านอธิบายเองดีกว่ากระผมอธิบาย
บังเอิญกระผมได้ไปเห็นเอกสารฉบับหนึ่งลงชื่อโดยอดีตส.ส.เป็นคาอธิบายปัญหานี้ที่ชัดเจน(แจกแก่ผู้ฟังทุกคน)
เอกสารฉบับนี้แสดงถึงความเข้าใจเสรีภาพในระบอบประชาธิปไตย
ซึ่งแสดงถึงการเข้าใจความหมายของระบอบประชาธิปไตยด้วยและเป็นหลักฐานให้เห็นว่าส.ส.
ส่วนใหญ่ในสภาชุดนี้ไม่เข้าใจระบอบประชาธิปไตยถ้าเข้าใจก็จะต้องพากันคัดค้านการกระทาของมรว.คึกฤทธิ์
ไม่ใช่ส่งเสริมกันใหญ่อย่างที่เสนอญัตติและวิพากษ์วิจารณ์กันอยู่ในที่นี้กระผมจะขออธิบายระบอบประชาธิปไตยโดยย่อ
ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ด้านคือหลักการปกครอง(Principleof government) และรูปการปกครอง(Formof government)
หลักการปกครองของระบอบประชาธิปไตยที่สาคัญมี5ประการคือ1.อานาจอธิปไตยของปวงชน(Sovereigntyof
people หรือPopularsovereignty) หมายถึงอานาจอธิปไตยของคนทั่วไปหรือคนทั้งหมด2.
เสรีภาพของบุคคล(Freedomof the person) หมายถึงเสรีภาพบริบูรณ์ของบุคคล
ทั้งเสรีภาพทางการเมืองและเสรีภาพส่วนบุคคลเอกชน3. ความเสมอภาค(Equality)
หมายถึงความเสมอภาคทางกฎหมายและความเสมอภาคทางโอกาส4.หลักนิติธรรม(Rule of law)
หมายความว่ากฎหมายในระบอบประชาธิปไตยทั้งกฎหมายหลัก(คือรัฐธรรมนูญ)และกฎหมายสามัญ
ต้องไม่ขัดต่อหลักนิติธรรม5.รัฐบาลจากการเลือกตั้ง(Electedgovernment)หมายถึง

3. การเลือกตั้งตามหลักนิยมของระบอบประชาธิปไตยคือFreevote และone manone vote หลักการปกครอง5
ประการของระบอบประชาธิปไตยนี้หลักอานาจอธิปไตยของปวงชนเป็นหัวใจแม้ว่ามีหลักอื่นๆ
แต่ถ้าไม่มีอานาจอธิปไตยของปวงชนก็ไม่ใช่ระบอบประชาธิปไตยแต่ถ้ามีอานาจอธิปไตยของปวงชน
3. แม้ว่าจะขาดหลักอื่นๆไปบ้างในบางสภาวการณ์ก็เป็นระบอบประชาธิปไตยเช่น
เมื่อสถานการณ์ยังไม่เอื้ออานวยให้ทาการเลือกตั้งทั่วไปแต่มีอานาจอธิปไตยของปวงชน
ก็ยังคงเป็นระบอบประชาธิปไตยรูปการปกครองของระบอบประชาธิปไตยที่สาคัญมีอยู่2รูปคือระบอบรวมอานาจ
(Fusionof Powers)และระบบแยกอานาจ(SeparationofPowers) เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าระบบรัฐสภา
(Parliamentarysystem) และระบบประธานาธิบดี(Presidential system) ระบบรวมอานาจหรือระบบรัฐสภา
หมายถึงอานาจนิติบัญญัติกับอานาจบริหารรวมกันโดยมีสภาผู้แทนราษฎรเป็นสถาบันหลัก
เช่นในอังกฤษระบบแยกอานาจหรือระบบประธานาธิบดีหมายถึงอานาจนิติบัญญัติและอานาจบริหารแยกกัน
คานกันและถ่วงดุลย์กันโดยมีประธานาธิบดีเป็นสถาบันหลักเช่นในสหรัฐอเมริกันแต่ในปัจจุบันมีระบบกึ่งแยกอานาจ
(Semi - Separationof Powers) หรือระบบกึ่งระบบประธานาธิบดี(Semi–Presidentialsystem) เกิดขึ้น
คือในฝรั่งเศสรูปการปกครองของระบอบประชาธิปไตยนี้
ไม่ว่าระบบรวมอานาจหรือระบบแยกอานาจไม่ว่าระบบรัฐสภาหรือระบบประธานาธิบดีระบอบเผด็จการมักจะนาไปใช้
เพื่อหลอกประชาชนว่าเป็นระบอบประชาธิปไตยอย่างเช่นระบอบเผด็จการบ้านเรานอกจากจะใช้รูปพิเศษต่างๆ
ภายหลังการทารัฐประหารแล้วมักจะใช้รูประบบรัฐสภาหรือระบบรวมอานาจเป็นรูปการปกครอง
ทาให้ประชาชนเข้าใจผิดว่าเป็นระบอบประชาธิปไตย
อย่างเช่นระบบรวมอานาจหรือระบบรัฐสภาในปัจจุบันของเราพูดกันอย่างถึงที่สุดแล้วก็เป็นรูปหนึ่งของระบอบเผด็จการ
ซึ่งเราเรียกกันว่าระบอบประชาธิปไตยไม่สมบูรณ์บ้างระบอบประชาธิปไตยครึ่งใบบ้าง
และที่เราต้องมาพูดเรื่องการสร้างระบอบประชาธิปไตยกันก็เพราะยังไม่เป็นระบอบประชาธิปไตยนั่นเองฉะนั้น
การทาความเข้าใจระบอบประชาธิปไตยส่วนสาคัญจึงต้องทาความเข้าใจPrincipleof government
ถ้าทาความเข้าใจแต่Formof governmentแต่ไม่ทาความเข้าใจPrinciple of government แล้ว
ก็จะไม่เข้าใจระบอบประชาธิปไตยบ้านเรามักจะสนใจแต่Formofgovernment แต่มองข้ามPrincipleof
government2. ผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยระบอบประชาธิปไตยเป็นระบอบของประชาชนฉะนั้นกล่าวโดยทั่วไป
ผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยก็คือประชาชนแต่ถ้ากล่าวโดยรูปธรรมผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยคือพรรคประชาธิปไตย
พรรคประชาธิปไตยก็คือพรรคที่เป็นผู้แทนของประชาชนนั่นเองพรรค(Party) หรือพรรคการเมือง(Political Party)
ไม่หมายถึงแต่เฉพาะพรรคตามกฎหมายพรรคการเมืองบ้านเราในปัจุบันเท่านั้น
ที่สาคัญหมายถึงพรรคตามธรรมชาติซึ่งได้แก่คณะบุคคลที่ดาเนินกิจกรรมทางการเมืองภายใต้นโยบายเพื่อผลประโยชน์ข
องกลุ่มชนไม่ว่าจะเป็นกลุ่มชนส่วนน้อยหรือกลุ่มชนส่วนใหญ่ หรือประชาชนทั่วไป
คณะบุคคลที่เป็นผู้แทนทางการเมืองของประชาชนคือพรรคประชาธิปไตยไม่ว่าในประเทศไทยหรือในนานาประเทศ

4. ผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยคือพรรคประชาธิปไตยทั้งสิ้นพรรคอื่นๆไม่สามารถสร้างระบอบประชาธิปไตยได้ เช่น
พรรคคอมมิวนิสต์โฆษณาว่าจะสร้างระบอบประชาธิปไตย
4. แท้จริงเป็นการหลอกประชาชนเพื่อนาไปสร้างระบอบคอมมิวนิสต์เมื่อก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24
มิถุนายน2475 มีพรรคประชาธิปไตยอยู่2พรรคคือ
พรรคของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งประกอบด้วยรัชกาลที่7
กับผู้ร่วมงานไม่กี่คนขอเรียกง่ายๆว่า“พรรคร.7”และพรรคราษฎรซึ่งเรียกชื่อว่า“คณะราษฎร”พรรคร.7
มีอานาจรัฐอยู่ในกามือคณะราษฎรไม่มีอานาจรัฐและพยายามจะยึดอานาจแต่พรรคร.7ดาเนินการช้าไป
คณะราษฎรยึดอานาจเสียก่อนดังพระราชหัตถเลขาลงวันที่4กรกฎาคม2475 ตอนหนึ่งว่า “ข้าพเจ้าตั้งใจดีต่อราษฎร
และได้คิดที่จะให้พระธรรมนูญการปกครองแผ่นดินแก่ราษฎรอยู่แล้วหากแต่ล่าช้าไปไม่ทันกาล”รัชกาลที่7
ทรงร่วมมือกับคณะราษฎรอย่างเต็มที่เพราะทรงมีพระราชดาริอยู่ก่อนแล้วว่าที่จะสร้างระบอบประชาธิปไตย
แต่แล้วก็ทรงทราบว่าหลักการไม่ตรงกันดังพระราชหัตถเลขาตอนหนึ่งว่า“ครั้นเมื่อข้าพเจ้ากลับไปกรุงเทพฯแล้ว
และได้เห็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่หลวงประดิษฐ์ฯได้นามาให้ข้าพเจ้าลงนามข้าพเจ้าก็รู้สึกทันทีว่า
หลักการของผู้ก่อการกับหลักการของข้าพเจ้านั้นไม่พ้องกันเสียแล้ว”ต่อมาจึงเกิดความขัดแย้งอย่างรุนแรงระหว่างร.7
กับคณะราษฎรและไม่สามารถตกลงกันได้ ในที่สุดต้องทรงสละพระราชสมบัติ
จากนั้นคณะราษฎรจึงดาเนินการสร้างระบอบประชาธิปไตยตามนโยบายของตนโดยลาพัง 3.
เครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตย
พรรคประชาธิปไตยซึ่งเป็นผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยนั้นจะต้องมีเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตย
และเครื่องมือสร้างระบอบประชาธิปไตยก็คือนโยบายประชาธิปไตยของพรรคผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยนั่นเองคาว่านโย
บายของพรรคการเมืองในภาษาไทยนั้นภาษาอังกฤษใช้คาว่าProgramหรือPlatformหมายถึงโครงการ
หรือความมุ่งหมายของพรรคที่ทาเป็นข้อๆไม่ใช่นโยบายซึ่งตรงกับPolicy ฉะนั้นถ้าจะหมายถึงProgramหรือ
Platformของพรรคการเมืองต้องพูดให้เต็มว่า “นโยบายของพรรคการเมือง”ถ้าพูดว่า“นโยบาย”เฉยๆจะตรงกับPolicy
ไปและนโยบายของพรรคประชาธิปไตยนี่เองคือเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตย
เมื่อพูดถึงเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยบ้านเรามีความเข้าใจผิดที่สาคัญที่จาเป็นต้องแก้ไข
มิฉะนั้นแล้วจะเป็นอุปสรรคร้ายแรงต่อการสร้างระบอบประชาธิปไตยคือ
ความเข้าใจผิดที่ว่ารัฐธรรมนูญเป็นเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยกระผมสังเกตเห็นว่าส.ส.
ส่วนมากมีความเข้าใจผิดเช่นนี้แต่ก็มีส.ส.อย่างน้อยท่านหนึ่งได้ให้คาอธิบายไว้ว่า
รัฐธรรมนูญไม่ใช่เครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยส.ส.ท่านนั้นคือดร.เกษมศิริสัมพันธ์ซึ่งได้เขียนไว้ในคอลัมน์
“เทศกาลบ้านเมือง”ของนสพ.“สยามรัฐฉบับวันที่11กรกฎาคม2521 ว่า“คนไทยเราด้วยการปลูกฝังของคณะราษฎร
ทาให้เชื่อมั่นว่า“รัฐธรรมนูญ”เป็นของคู่กับประชาธิปไตยและเชื่อว่าเราสามารถสร้าง“ประชาธิปไตย”
ด้วยการเขียนรัฐธรรมนูญ…คณะราษฎรท่านเชื่อว่าท่านจะใช้รัฐธรรมนูญสร้างระบอบประชาธิปไตยขึ้นมาให้ได้

5. ซึ่งความคิดเช่นนี้ก็ได้สร้างความล้มเหลวในทางการเมืองตลอดมาอย่างที่เห็นกันอยู่แม้จนทุกวันนี้…
บ้านเรามีความเข้าใจผิดในเรื่องประชาธิปไตยเพราะเชื่อกันว่ารัฐธรรมนูญเป็นเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตย
5. ซึ่งไม่เป็นความจริงรัฐธรรมนูญมีได้ทั้งในระบอบเผด็จการและระบอบประชาธิปไตย”แต่ดร.เกษมก็ไม่ได้บอกว่า
เมื่อรัฐธรรมนูญไม่ใช่เครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยแล้ว
อะไรคือเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยคือ
นโยบายของพรรคประชาธิปไตยที่ดาเนินการสร้างระบอบประชาธิปไตยซึ่งต่อไปนี้เพื่อความสะดวกกระผมก็ขอเรียกว่า
Program Programของพรรคร.7โดยสารสาคัญคือ
การทาให้อานาจอธิปไตยเป็นของปวงชนตามพระราชหัตถเลขาซึ่งจารึกอยู่ณฐานพระราชอนุสาวรีย์
ที่ท่านทั้งหลายเดินผ่านอยู่ทุกวันว่า “ข้าพเจ้าสมัครใจจะสละอานาจอันเป็นของข้าพเจ้าอยู่เดิม
ให้แก่ราษฎรทั่วไป…”Programของคณะราษฎรคือหลัก6ประการประกอบด้วย(1) หลักเอกราช(2)
หลักความปลอดภัย(3) หลักเศรษฐกิจ(4) หลักความเสมอภาค(5) หลักเสรีภาพ(6) หลักการศึกษาProgram
ของคณะราษฎรไม่มีหลักอานาจอธิปไตยของปวงชนต่างกับProgramของพรรคร.7
ซึ่งยกเอาอานาจอธิปไตยของปวงชนเป็นหลักการสาคัญอันดับแรกตามที่ทรงมีพระราชหัตถเลขาไว้ว่า
หลักการของคณะราษฎรกับของพระองค์ท่านไม่พ้องกันเสียแล้วนั้นโดยสารสาคัญหมายถึงหลักการข้อนี้เองจึงเห็นว่า
Program ของพรรคร.7เป็นเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยที่ถูกต้องProgram
ของคณะราษฎรเป็นเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยที่ขาดหัวใจของหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
จึงขาดความสมบูรณ์เป็นอย่างยิ่งฉะนั้นระบอบประชาธิปไตยที่สร้างโดยคณะราษฎรและรับช่วงสืบทอดต่อๆ
กันมาโดยพรรคต่างๆจนถึงปัจจุบันจึงเป็นระบอบประชาธิปไตยที่ไม่สมบูรณ์ หรือเป็นระบอบประชาธิปไตยครึ่งใบ
ซึ่งกล่าวตามพระราชหัตถเลขาของรัชกาลที่7ว่าเป็นระบอบเผด็จการทางอ้อมๆแต่ถ้าพูดอย่างถึงที่สุดก็คือ
ระบอบเผด็จการดีๆนี้เองแต่ใช้ระบอบรัฐสภาเป็นรูปการปกครองผู้คนจึงเข้าใจผิดไปว่าเป็นระบอบประชาธิปไตย
ที่จริงแล้วควรจะเรียกระบอบปัจจุบันว่าเป็นระบอบเผด็จการรัฐสภาไม่ว่าในประเทศใดๆ
ถ้าพรรคประชาธิปไตยผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยมี
Programประชาธิปไตยที่ไม่ถูกต้องการสร้างระบอบประชาธิปไตยในประเทศนั้นๆก็จะล้มเหลว
ในประเทศเราคระราษฎรมีนโยบายประชาธิปไตยไม่ถูกต้องซึ่งต่อเนื่องสืบทอดโดยพรรคอื่นๆเป็นลาดับมา
ทั้งที่ได้อานาจด้วยการทารัฐประหารและด้วยการเลือกตั้ง
การสร้างระบอบประชาธิปไตยจึงล้มเหลวตลอดมาแต่ในปัจจุบันบังเกิดมีProgramประชาธิปไตยที่ถูกต้องเกิดขึ้นแล้ว
คือ นโยบายการต่อสู้เพื่อเอาชนะคอมมิวนิสต์ตามคาสั่งสานักนายกรัฐมนตรีที่ 66/2523
ซึ่งเสนอและยึดถือโดยกองทัพบกมีผลให้กองทัพบกซึ่งเป็นกลไกหลักของรัฐได้มีลักษณะพรรคประชาธิปไตย
และแสดงบทบาทของพรรคประชาธิปไตยอย่างเต็มที่Programประชาธิปไตยที่ถูกต้องซึ่งกองทัพบกยึดถือปฏิบัติอยู่นี้
ก็คือProgramประชาธิปไตยที่ถูกต้องต่อเนื่องจากProgramประชาธิปไตยที่ถูกต้องของพรรคร.7นั่นเอง

6. โดยสารสาคัญก็คือการขยายอานาจอธิปไตยของปวงชนตามที่กองทัพบกประกาศอยู่ตลอดเวลานั่นเองในปัจจุบัน
แม้ว่าจะมีพรรคประชาธิปไตยเกิดขึ้นในหมู่ประชาชนบ้างแล้วซึ่งมีProgramสอดคล้องกับนโยบาย66/23
โดยพื้นฐานก็ตามแต่ลักษณะพรรคประชาธิปไตยที่เข้มแข็งยังคงอยู่กับกองทัพบกฉะนั้น
6. กองทัพบกจึงต้องเข้าแบบภาระของผู้สร้างระบอบประชาธิปไตยในปัจจุบันโดยมีนโยบาย66/23ซึ่งก็คือProgram
ประชาธิปไตยที่ถูกต้องเป็นเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยเงื่อนไขดังกล่าวนี้คือ
หลักประกันความสาเร็จของการสร้างระบอบประชาธิปไตย 4.
วิธีสร้างระบอบประชาธิปไตยวิธีสร้างระบอบประชาธิปไตยคือการปฏิวัติหรือRevolution
ซึ่งจะใช้คาพูดว่าอะไรก็แล้วแต่ความหมายก็คือการปฏิวัติหรือRevolution นั่นเองเช่นคณะราษฎรใช้คาว่า
“เปลี่ยนแปลงการปกครอง”ก็มีความหมายอย่างเดียวกันดังบันทึกการประชุมครั้งแรกของคณะราษฎรที่กรุงปารีส
เมื่อเดือนกุมภาพันธ์พ.ศ.2470 ว่า“วัตถุประสงค์ของคณะราษฎรคือเปลี่ยนระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
มาเป็นระบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญซึ่งในสมัยนั้นยังไม่มีศัพท์สมัยใหม่ว่า “ปฏิวัติ”หรือ“อภิวัฒน์”
เพื่อถ่ายทอดคาฝรั่งเศสอังกฤษRevolutionดังนั้นเราจึงใช้คาศัพท์ธรรมดาว่า
“เปลี่ยนการปกครองของกษัตริย์เหนือกฎหมายมาเป็นการปกครองที่มีกษัตริย์อยู่ใต้กฎหมาย”ซึ่งหมายถึงปฏิวัติหรือ
Revolution นั่นเองการสร้างระบอบประชาธิปไตยประกอบด้วย 2ด้านด้านหนึ่งคือการยกเลิกระบอบเผด็จการ
อีกด้านหนึ่งคือการสร้างระบอบประชาธิปไตยต้องดาเนินการไปด้วยกันทั้ง 2ด้าน
จึงจะเป็นการสร้างระบอบประชาธิปไตยนั่นเองเพราะว่าปัญหาพื้นฐานของการปฏิวัติก็คือการยกเลิกระบอบเก่า
และสถาปนาระบอบใหม่ขึ้นแทนนัยหนึ่งยกเลิกอานาจอธิปไตยของชนส่วนน้อย
และสถาปนาอานาจอธิปไตยของปวงชนขึ้นแทนเช่นมหาปฏิวัติฝรั่งเศส(GreatFrenchRevolution) “The fall of the
Bastille meanttheendof the oldorder,andestablishedthesovereigntyof the people”(จากA Historyof
Europe vol.IV ของD.B .Horn)ระบอบเก่าคือระบอบเผด็จการซึ่งมี2แบบ คือระบอบเผด็จการแบบเก่า
เรียกว่าระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์และระบอบเผด็จการแบบใหม่เรียกว่าระบอบเผด็จการระบอบคณาธิปไตย
ระบอบเผด็จการทหารระบอบฟาสซิสต์ระบอบเผด็จการรัฐสภาเป็นต้นการยกเลิกระบอบเก่า
หมายถึงการยกเลิกระบอบเผด็จการทั้งแบบเก่าและแบบใหม่ทุกรูปการปฏิวัตินั้นกล่าวกว้างๆคือการทาให้ดีขึ้น
แต่กล่าวให้ชัดเจนขึ้นไปหมายถึงการยกเลิกสิ่งไม่ดีและการสร้างสรรค์สิ่งดี
เพราะการสร้างสรรค์สิ่งดีไม่สามารถเป็นไปได้โดยไม่ยกเลิกสิ่งไม่ดีเช่นการปฏิบัติธรรมต้องมีทั้งปหานะและภาวนา
ปหานะคือละอกุศลกรรมภาวนาคือเจริญกุศลกรรมการเจริญกุศลกรรมโดยไม่ละอกุศลกรรมย่อมเป็นไปไม่ได้
การทาดีโดยไม่ละชั่วเป็นไปไม่ได้ เหมือนการทานาต้องกาจัดวัชพืชฉะนั้นการปฏิวัติทางการเมืองจึงหมายถึง
การยกเลิกระบอบเผด็จการและสถาปนาระบอบประชาธิปไตยขึ้นแทนนัยหนึ่งยกเลิกอานาจอธิปไตยของชนส่วนน้อย
และสถาปนาอานาจอธิปไตยของปวงชนขึ้นแทนเมื่อพูดถึงการปฏิวัติทางการเมืองควรเข้าใจด้วยว่า
ในยุคปัจจุบันมีการปฏิวัติ2 ชนิด คือ การปฏิวัติของพรรคประชาธิปไตย

7. และการปฏิวัติของพรรคคอมมิวนิสต์การปฏิวัติของพรรคประชาธิปไตยเรียกว่าการปฏิวัติประชาธิปไตย(Democratic
revolution)การปฏิวัติของพรรคคอมมิวนิสต์เรียกว่าการปฏิวัติสังคมนิยม(Socialistrevolution)
7. แต่การปฏิวัติสังคมนิยมมี2ขั้นตอนขั้นตอนแรกพรรคคอมมิวนิสต์ยืมชื่อจากพรรคประชาธิปไตยไปใช้ จึงเรียกว่า
การปฏิวัติประชาธิปไตยเหมือนกันขั้นตอนหลังเรียกว่าการปฏิวัติสังคมนิยมฉะนั้น
การปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคคอมมิวนิสต์ก็คือการปฏิวัติสังคมนิยมนั่นเองแต่เป็นขั้นต้นของการปฏิวัติสังคมนิยม
จึงต้องระวังอย่าเอาการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคประชาธิปไตย
กับการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคคอมมิวนิสต์ไปปะปนกันเพราะถึงแม้จะมีชื่อตรงกัน
แต่ลักษณะแตกต่างกันโดยสิ้นเชิงการปฏิวัติที่กองทัพบกกาลังทาอยู่เป็นการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคประชาธิปไตย
แต่มีบางคนพยายามบิดเบือนใส่ร้ายว่าเป็นการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคคอมมิวนิสต์เช่น
การประดิษฐ์สภาเปรซิเดียมขึ้นมาโดยใส่กระผมเลยกลายเป็นการเปิดตัวเอาอย่างโจ่งแจ้งแดงแจ๋ว่าเป็น “แนวร่วม”
ชั้นวิเศษสุดของพคท.ที่กระผมกล่าวว่าในยุคปัจจุบันมีการปฏิวัติ2ชนิดคือ
การปฏิวัติประชาธิปไตยและการปฏิวัติสังคมนิยมนัยหนึ่งการปฏิวัติของพรรคประชาธิปไตย
และการปฏิวัติของพรรคคอมมิวนิสต์นั้นหมายถึงแต่เฉพาะในประเทศด้อยพัฒนา(Underdevelopedcountry)
เท่านั้นไม่เกี่ยวกับประเทศกาลังพัฒนา(Developingcountry)และประเทศพัฒนา(Developedcountry)
เพราะว่าประเทศกาลังพัฒนานั้นทาการปฏิวัติทางการเมืองเสร็จแล้วจึงไม่ต้องทาการปฏิวัติทางการเมืองอีก
ภารกิจจึงมีแต่เพียงการพัฒนาเศรษฐกิจให้สมบูรณ์เท่านั้นส่วนในประเทศพัฒนาไม่มีการปฏิวัติ
เพราะปฏิวัติเสร็จแล้วทั้งทางการเมืองและทางเศรษฐกิจประเทศด้อยพัฒนา
คือประเทศที่ยังไม่ได้ทาการปฏิวัติทางการเมืองหรือทาการปฏิวัติทางการเมืองยังไม่เสร็จจึงต้องทาการปฏิวัติให้เสร็จ
ซึ่งแย่งชิงกันอยู่ระหว่างการปฏิวัติ2ชนิดคือระหว่างการปฏิวัติของพรรคประชาธิปไตยกับการปฏิวัติของพรรคคอมมิวนิสต์
สถานการณ์เช่นนี้มีอยู่ในทุกประเทศด้อยพัฒนาตัวอย่างที่ชัดเจนและใกล้บ้านเราคือประเทศจีนพรรคประชาธิปไตย
(พรรคก๊กมินตั๋งหรือพรรคชาตินิยมซึ่งคนไทยนิยมเรียกจีนคณะชาติ)ทาการปฏิวัติเมื่อพ.ศ.2454 แต่ไม่เสร็จ
ทาได้เพียงยกเลิกระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์และสถาปนาระบบประธานาธิบดีเท่านั้น
แต่ไม่บรรลุถึงระบอบประชาธิปไตยครั้นต่อมา10 ปี ถึงพ.ศ.2464 บังเกิดพรรคคอมมิวนิสต์จีนขึ้น
ซึ่งมุ่งทาการปฏิวัติสังคมนิยมในรูปการปฏิวัติประชาธิปไตยขั้นต้นแข่งกับการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรคก๊กมินตั๋ง
ปัญหาจึงมีว่าใครจะปฏิวัติเสร็จพรรคก๊กมินตั๋งหรือพรรคคอมมิวนิสต์ถ้าพรรคก๊กมินตั๋งปฏิวัติเสร็จ
ประเทศจีนก็จะเป็นประชาธิปไตยถ้าพรรคคอมมิวนิสต์ปฏิวัติเสร็จประเทศจีนก็จะเป็นคอมมิวนิสต์ในสมัยที่
ดร.ซุนยัตเซ็นผู้นาของพรรคก๊กมินตั๋งมีชีวิตอยู่การแข่งขันอยู่ในรูปการร่วมมือระหว่างพรรคก๊กมินตั๋งกับพรรคคอมมิวนิสต์
แต่ ดร.ซุนยัตเซ็นสังเกตเห็นด้วยความห่วงใยถึงความอ่อนแอของพรรคก๊กมินตั๋ง
เกรงว่าจะไม่สามารถนาการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคก๊กมินตั๋งไปบรรลุผลสาเร็จซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้น
พรรคคอมมิวนิสต์ก็จะทาการปฏิวัติสาเร็จและทาประเทศจีนเป็นคอมมิวนิสต์ฉะนั้นก่อนถึงแก่กรรมดร.ซุนยัตเซ็น

8. จึงมอบพินัยกรรมเป็นกลอนให้แก่พรรคก๊กมินตั๋งไว้ว่าเก๊อะมิ่งซ่างเว่ยเฉิงกงถ่งจื้อย่งซูหนู่ลิแปลว่า
การปฏิวัติยังไม่เสร็จสหายทั้งหลายจงพยายามต่อไปแต่เจียงไคเช็คซึ่งรับช่วงการนาของพรรคก๊กมินตั๋งต่อจากดร.
8. ซุนยัตเซ็นมิได้ปฏิบัติพินัยกรรมนี้ทั้งยังสร้างระบอบเผด็จการอันรุนแรงขึ้นในประเทศจีนเหตุนี้หลังจากดร.ซุนยัตเซ็น
มอบพินัยกรรม22 ปี พรรคคอมมิวนิสต์จีนก็ทาการปฏิวัติสาเร็จ
ประเทศจีนจึงเป็นประเทศคอมมิวนิสต์อย่างที่เห็นกันอยู่ไม่ว่าในประเทศใดๆ
ถ้าพรรคประชาธิปไตยไม่ทาการปฏิวัติให้เสร็จพรรคคอมมิวนิสต์ก็จะทาการปฏิวัติเสร็จอย่างแน่นอนเช่นในรัสเซียและจีน
ฯลฯและถ้าพรรคประชาธิปไตยทาการปฏิวัติเสร็จพรรคคอมมิวนิสต์ก็หมดโอกาสที่จะทาการปฏิวัติต่อไปเช่นในอินเดีย
มาเลเซียสิงคโปร์ ฯลฯฉะนั้นวิธีทาลายการปฏิวัติของพรรคคอมมิวนิสต์จึงมีอย่างเดียวคือ
พรรคประชาธิปไตยทาการปฏิวัติให้เสร็จพูดง่ายๆคือเอาการปฏิวัติปรามการปฏิวัติทานองหนามยอกเอาหนามบ่ง
นั่นเองประเทศไทยเกือบไปเราทาการปฏิวัติเมื่อพ.ศ.2475 ห้าสิบกว่าปีไม่เสร็จ
พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยได้โอกาสทาสงครามปฏิวัติขึ้นทั่วประเทศ
กองทัพบกไหวทันชิงทาการปฏิวัติโดยออกนโยบาย 66/23 พคท.จึงแพ้สงคราม
แต่เปลี่ยนยุทธวิธีการต่อสู้ด้วยอาวุธเป็นยุทธวิธี“แนวร่วม”ซึ่งได้ผลอย่างใหญ่หลวงถึงขนาดจะฟื้นฟูสงครามขึ้นได้อีก
เหตุสาคัญเพราะกองทัพบกย่อหย่อนการปฏิบัติ66/23 คือย่อหย่อนการปฏิวัติ
เหตุนี้กองทัพบกจึงต้องเร่งรีบทาการปฏิวัติให้เสร็จดังที่ได้ประกาศและดาเนินการอยู่การปฏิวัตินั้น
ไม่ว่าการปฏิวัติของพรรคประชาธิปไตยหรือของพรรคคอมมิวนิสต์มี 2วิธีคือวิธีรุนแรงและวิธีสันติวิธีรุนแรงคือใช้อาวุธ
วิธีสันติคือไม่ใช้อาวุธตัวอย่างการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคประชาธิปไตยในฝรั่งเศสซึ่งเรียกว่ามหาปฏิวัติฝรั่งเศส
เพราะถือกันว่าเป็นแบบฉบับของการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคประชาธิปไตยตามที่คัดลอกมาว่า “The fall of the
Bastille”นั้นเป็นวิธีรุนแรงแต่การปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคประชาธิปไตยในญี่ปุ่นและอินเดีย
เป็นวิธีไม่รุนแรงการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคคอมมิวนิสต์ในรัสเซียและในจีน
เป็นวิธีรุนแรงและการปฏิวัติสังคมนิยมในรัสเซียก็เป็นวิธีรุนแรงแต่การปฏิวัติสังคมนิยมในจีนในรูมาเนีย
ในเชคโกสโลวาเกียฯลฯเป็นวิธีไม่รุนแรงในประเทศไทยการปฏิวัติของคณะราษฎรเมื่อ24มิถุนายน2475 เป็นวิธีรุนแรง
(ใช้กาลังอาวุธยึดอานาจ)แต่การปฏิวัติของพรรคร.7เป็นวิธีไม่รุนแรง(พระราชหัตถเลขาฉบับเดียวกันตอนหนึ่งว่า
“ตั้งแต่ข้าพเจ้าได้รับสืบราชสมบัติจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ
ข้าพเจ้าก็ได้คิดการที่จะบันดาลให้การเปลี่ยนแปลงนั้นเป็นไปได้โดยราบรื่นที่สุดที่จะเป็นไปได้”) การปฏิวัติพคท.
แนวทางอาวุธเป็นวิธีรุนแรงโดยเฉพาะคือทาสงครามกลางเมืองถึง10 ปี
การปฏิวัติของกองทัพบกเป็นวิธีไม่รุนแรงการปฏิวัติจะเป็นวิธีรุนแรงหรือวิธีไม่รุนแรง
ขึ้นอยู่กับลักษณะพิเศษของประเทศนั้นๆและกับสถานการณ์ในช่วงนั้นๆกล่าวโดยทั่วไป
การปฏิบัติของพรรคที่ไม่มีอานาจรัฐเป็นวิธีรุนแรงเพราะต้องยึดอานาจ
เช่นการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคประชาธิปไตยฝรั่งเศสการปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคคอมมิวนิสต์รัสเซีย

9. และพรรคคอมมิวนิสต์จีนฯลฯการปฏิวัติของพรรคที่มีอานาจรัฐอยู่แล้วเป็นวิธีไม่รุนแรงเช่น
การปฏิวัติประชาธิปไตยของพรรคพระจักรพรรดิญี่ปุ่นการปฏิวัติสังคมนิยมของพรรคคอมมิวนิสต์จีน(เพราะ
พคจ.กุมอานาจอย่างเข้มแข็งอยู่แล้ว)ฯลฯแต่ก็มีกรณีพิเศษเช่นการปฏิบัติประชาธิปไตยของพรรคคองเกรสในอินเดีย
9. ซึ่งไม่มีอานาจรัฐแต่เป็นวิธีไม่รุนแรงการปฏิวัติสังคมนิยมของพรรคบอลเชวิคซึ่งได้อานาจรัฐแล้วแต่ก็เป็นวิธีรุนแรง
(เพราะฝ่ ายต่อต้านใช้กาลังเข้าทาลายการปฏิวัติอย่างใหญ่โตมาก)ในประเทศไทยถ้าพรรคร.7มีโอกาสทาการปฏิวัติ
โดยคณะราษฎรไม่ชิงทาเสียก่อนก็จะเป็นวิธีไม่รุนแรงเพราะพรรคร.7มีอานาจรัฐอยู่แล้ว
การปฏิวัติของกองทัพบกเป็นวิธีไม่รุนแรงอย่างแน่นอนเพราะกองทัพบกมีอานาจมากที่สุดในบรรดาไกรัฐทั้งปวงฉะนั้น
ตามที่บางคนกล่าวว่าการปฏิวัติไม่รุนแรงจะเป็นไปได้อย่างไรนั้น
ไม่มีหลักฐานและเป็นคากล่าวของพวกที่ต้องการไม่ให้มีการปฏิวัติกับพวกพคท.
แนวทางอาวุธที่กลัวว่าตัวเองจะไม่ได้ทาการปฏิวัติอย่างรุนแรงเท่านั้นการปฏิวัติที่กองทัพบกทาอยู่
เป็นการปฏิวัติตามวิถีทางประชาธิปไตยแนวทางสันติตามพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ในพระราชหัตถเลขาว่า“ข้าพเจ้าก็ได้คิดการที่จะบันดาลให้การเปลี่ยนแปลงนั้น
เป็นไปได้โดยราบรื่นที่สุดที่จะเป็นไปได้”นักการเมืองและนักวิชาการบ้านเรามักจะเข้าใจกันว่า
การสร้างระบอบประชาธิปไตยจะทาได้โดยไม่ต้องทาการปฏิวัติพวกเขาอยากสร้างระบอบประชาธิปไตย
แต่ไม่ต้องการเห็นการปฏิวัติพยายามหลีกเลี่ยงการปฏิวัติกระทั้งแม้แต่คาว่า“ปฏิวัติ”ก็ไม่อยากจะได้ยินฉะนั้น
เมื่อกองทัพบกพูดถึงการปฏิวัติจึงฮือฮากันใหญ่โตซึ่งผู้คนในประเทศเพื่อนบ้านของเราคงจะแปลกใจกันมากทีเดียว
โดยเฉพาะชาวฟิลิปปินส์
ซึ่งประธานาธิบดีหญิงสถาปนารัฐบาลปฏิวัติขึ้นด้วยความสนับสนุนอยย่างท่วมท้นของชาวฟิลิปปินส์ทั้งๆ
ที่กระผมก็ยังไม่แน่ใจว่ารัฐบาลปฏิวัติของฟิลิปินส์นั้น
เป็นรัฐบาลปฏิวัติที่แท้จริวหรือไม่การสร้างระบอบประชาธิปไตยโดยไม่ทาการปฏิวัตินั้นจะทาได้อย่างไร
เพราะการสร้างระบอบประชาธิปไตยคือการยกเลิกรับอบเผด็จการและสถาปนาระบอบประชาธิปไตยซึ่งหมายความว่า
การสร้างระบอบประชาธิปไตยก็คือการปฏิวัตินั่นเองจะเอาระบอบประชาธิปไตยแต่ไม่เอาการปฏิวัติมันอะไรกันท่าน
ส.ส.ที่เคารพรัก5.เครื่องรักษาระบอบประชาธิปไตยเมื่อพรรคประชาธิปไตยทาการปฏิวัติเสร็จแล้วซึ่งกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ
สร้างระบอบประชาธิปไตยเสร็จแล้วมีความจาเป็นที่จะต้องรักษาระบอบประชาธิปไตยให้มั่นคง
มิฉะนั้นแล้วระบอบประชาธิปไตยโดยเฉพาะระบอบประชาธิปไตยอันเยาว์วัยจะถูกทาลายลงเพราะว่า
ถึงแม้พวกคอมมิวนิสต์และพวกเผด็จการซึ่งเป็น“แนวร่วม”จะพ่ายแพ้ไปแล้ว
แต่ก็ยังคงใช้ความพยายามทุกวิถีทางที่จะทาลายการปฏิวัติของพรรคประชาธิปไตย
จึงต้องรักษาระบอบประชาธิปไตยให้มั่นคงไว้เครื่องรักษาระบอบประชาธิปไตยอันสาคัญที่สุดคือ
รัฐธรรมนูญประชาธิปไตยเพราะรัฐธรรมนูญประชาธิปไตยก็คือภาพสะท้อนของผลสาเร็จในการปฏิบัติProgram

10. ประชาธิปไตยในรูปของกฎหมายซึ่งประชาชนทุกคนต้องปฏิบัติตามผู้ทาลายรัฐธรรมนูญมีโทษถึงตายรัฐธรรมนูญกับ
Program มีเนื้อหาตรงกันต่างกันตรงที่ว่าProgramพูดถึงสิ่งที่จะทาแต่รัฐธรรมนูญพูดถึงสิ่งที่กระทาแล้วเช่น
10. Program พูดว่าจะทาให้อานาจอธิปไตยเป็นของปวงชนรัฐธรรมนูญพูดว่าอานาจอธิปไตยเป็นของปวงชน
Program พูดว่าจะทาให้บุคคลมีเสรีภาพบริบูรณ์ รัฐธรรมนูญพูดว่าบุคคลมีเสรีภาพบริบูรณ์Program
กับรัฐธรรมนูญพูดตรงกันอย่างนี้นักการเมืองและนักวิชาการบ้านเราเลยนึกว่าไม่ต้องเอา Programก็ได้
เอารัฐธรรมนูญอย่างเดียวก็พอแล้วบ้านเราจึงพูดแต่รัฐธรรมนูญไม่พูดถึง Program
เลยนึกว่ารัฐธรรมนูญเป็นเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยไปพวกเราจึงพยายามร่างรัฐธรรมนูญให้เป็นประชาธิปไตย
โดยเข้าใจว่าถ้ารัฐธรรมนูญเป็นประชาธิปไตยแล้วก็จะทาให้ระบอบเป็นประชาธิปไตยความพยายามนี้ล้มเหลวตลอดกาล
ดังที่ ดร.เกษมศิริสัมพันธ์ว่าไว้ อันที่จริงเราเคยมีรัฐธรรมนูญที่เป็นประชาธิปไตยอยู่เหมือนกันคือรัฐธรรมนูญฉบับแรก
ซึ่งมีชื่อว่าธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราวประกาศใช้เมื่อวันที่ 27มิถุนายน2475 มาตรา1 บัญญัติไว้ว่า
“อานาจสูงสุดของประเทศนั้นเป็นของราษฎรทั้งหลาย”แต่ข้อความนี้ไม่มีในProgramของคณะราษฎร
คือไม่มีเครื่องสร้างระบอบประชาธิปไตยจึงไม่มีระบอบประชาธิปไตยทั้งๆ
ที่รัฐธรรมนูญเป็นประชาธิปไตยรัฐธรรมนูญอีกฉบับหนึ่งก็เป็นประชาธิปไตยคือรัฐธรรมนูญพ.ศ.2517
ซึ่งบัญญัติไว้ในมาตรา3ว่า“อานาจอธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย”(ฉบับอื่นๆบัญญัติว่า
อานาจอธิปไตยมาจากปวงชนชาวไทย)แต่ข้อความนี้ก็ไม่มีในProgramของพรรคปกครองในขณะนั้น
จึงไม่มีระบอบประชาธิปไตยเช่นกันรัฐธรรมนูญประชาธิปไตยทาหน้าที่รักษาระบอบประชาธิปไตย
ไม่ได้ทาหน้าที่สร้างระบอบประชาธิปไตยสิ่งทาหน้าที่สร้างระบอบประชาธิปไตยคือProgramประชาธิปไตยเมื่อไม่มี
Program ประชาธิปไตยก็จะไม่มีระบอบประชาธิปไตยและเมื่อไม่มีระบอบประชาธิปไตย
ถึงแม้จะมีรัฐธรรมนูญประชาธิปไตยก็มีไว้เฉยๆ
ไม่ได้ใช้คุ้มครองรักษาสิ่งใดรัฐธรรมนูญบ้านเราจึงไร้ความหมายจะต้องสร้างระบอบประชาธิปไตยขึ้นมาก่อน
แล้วจึงจะมีรัฐธรรมนูญประชาธิปไตยขึ้นมาทาหน้าที่คุ้มครองรักษาระบอบประชาธิปไตยนั้นได้ ข้อนี้ท่านส.ส.
ท่านหนึ่งก็พูดไว้ถูกต้องคือดร.เกษมศิริสัมพันธ์นั้นแหละเขียนไว้อีกตอนหนึ่งว่า“ปัญหาที่ว่า
ทุกวันนี้เราตัดสินใจกันหรือยังว่าเราเป็นประชาธิปไตยกันโดยแน่แท้ ถ้าเรามั่นใจในเรื่องนี้
เราก็ลงมือเป็นประชาธิปไตยกันได้เลย
แล้วเราจะมีรัฐธรรมนูญในระบอบประชาธิปไตยขึ้นมาเอง”การตัดสินใจเป็นประชาธิปไตยก็คือ
การตัดสินใจทาการปฏิวัตินั่นเองกองทัพบกทาการปฏิวัติอยู่แล้วถ้าท่านส.ส.
ผู้มีเกียรติตัดสินใจร่วมทาการปฏิวัติกับกองทัพบก
การพูดของกระผมวันนี้ก็ประสบความสาเร็จขอรับการสร้างประชาธิปไตยในประเทศไทยเหตุแห่งความล้มเหลวการตั้งหัวเ
รื่องว่า“เหตุแห่งความเหลวของการสร้างประชาธิปไตยในประเทศไทย”
มีความมุ่งหมายเพื่อให้เกิดความเข้าใจในปัญหาต่างๆของการสร้างประชาธิปไตย

11. เพราะประเทศเราประสบความล้มเหลวในการสร้างประชาธิปไตยจึงต้องรู้เหตุแห่งความล้มเหลว
การรู้เหตุแห่งความล้มเหลวของการสร้างประชาธิปไตยจะเป็นจุดเริ่มต้นที่จะนาไปสู่ความเข้าใจในปัญหาต่างๆ
ของการสร้างประชาธิปไตยอันจะนาไปสู่ความสาเร็จของประชาธิปไตยในประเทศเรา
11. นาไปสู่ความสาเร็จของการทาให้ประเทศเราเป็นประชาธิปไตยคาว่า“ประชาธิปไตย”มีความหมายหลายนัย
เช่นหมายถึงเสรีภาพก็ได้ หมายถึงระบอบประชาธิปไตยก็ได้ หมายถึงการปกครองแบบประชาธิปไตยก็ได้
แต่เมื่อพูดถึงการสร้างประชาธิปไตยย่อมหมายถึงการสร้างการปกครองแบบประชาธิปไตย
หรือเมื่อพูดถึงการทาประเทศไทยให้เป็นประชาธิปไตยย่อมหมายถึงการทาให้ประเทศมีการปกครองแบบประชาธิปไตย
ไม่หมายถึงประชาธิปไตยในความหมายอย่างอื่นเราพูดถึงอังกฤษฝรั่งเศสสหรัฐญี่ปุ่นฯลฯว่าเป็นประเทศประชาธิปไตย
ย่อมหมายความว่าประเทศเหล่านั้นมีการปกครองแบบประชาธิปไตย
และการที่ประเทศเหล่านั้นมีการปกครองแบบประชาธิปไตยหรือเป็นประเทศประชาธิปไตยก็เพราะสร้างประชาธิปไตยสาเร็
จหรือทาให้ประเทศเป็นประชาธิปไตยสาเร็จการที่ประเทศจะเป็นประชาธิปไตยได้นั้นไม่ใช่ว่าจะเป็นขึ้นมาได้เฉยๆ
แต่จะต้องสร้างประชาธิปไตยขึ้นมาและต้องสร้างประชาธิปไตยให้สาเร็จด้วยถ้าไม่สร้างประชาธิปไตยให้สาเร็จ
ก็ไม่มีทางที่ประเทศจะเป็นประชาธิปไตยได้ เราคนไทยต้องการให้ประเทศไทยเป็นประชาธิปไตย
แต่เราไม่สร้างประชาธิปไตยแม้กระทั่งไม่พูดถึงการสร้างประชาธิปไตยหรือถ้าจะพูดถึงการสร้างประชาธิปไตยบ้าง
เช่นภายหลังที่คณะรสช.เข้าควบคุมอานาจก็กลับหมายถึงการสร้างสิ่งอื่นที่มิใช่การสร้างประชาธิปไตย
เช่นหมายถึงการสร้างรัฐธรรมนูญเป็นต้นเมื่อเราสร้างรัฐธรรมนูญก็ได้รัฐธรรมนูญ
ไม่สร้างประชาธิปไตยก็ไม่ได้ประชาธิปไตยอยากได้ประชาธิปไตยแต่ไปสร้างรัฐธรรมนูญ
ก็เหมือนอยากได้ข้าวแต่ไปปลูกถั่วเรานึกถึงแต่การสร้างรัฐธรรมนูญพูดถึงแต่การสร้างรัฐธรรมนูญ
และรู้จักแต่การสร้างรัฐธรรมนูญเราไม่นึกถึงการสร้างประชาธิปไตยไม่พูดถึงการสร้างประชาธิปไตย
และไม่รู้จักการสร้างประชาธิปไตย
ถ้าไม่รู้จักการสร้างประชาธิปไตยก็จะไม่มีการสร้างประชาธิปไตยก็ไม่มีทางที่ประเทศเราจะเป็นประชาธิปไตยได้ ฉะนั้น
จึงเป็นหน้าที่ของผู้รู้ทั้งหลายที่จะต้องช่วยกันทาให้ประชาชนและผู้ปกครองรู้จักการสร้างประชาธิปไตย
ดูเหมือนคนรุ่นใหม่จะไม่มีใครรู้เอาเสียเลยว่าเมืองไทยเคยมีการสร้างประชาธิปไตยคนรุ่นเก่า 70-80ปีเคยเห็น
แต่ก็คงลืมกันไปแล้วเพราะทิ้งช่วงมาถึง60กว่าปี เพิ่งจะมาพูดกันใหม่ถึงการสร้างประชาธิปไตยเมื่อไม่กี่เดือนมานี่เอง
แล้วก็มักจะพูดอย่างไม่ตรงความหมายอีกด้วยฉะนั้น
จึงจาเป็นที่กระผมจะต้องขอนาเอาประวัติศาสตร์มาทบทวน“การสร้างประชาธิปไตย”นั้นเป็นคาธรรมดา
ถ้าเป็นศัพท์เรียกว่า“การสถาปนาการปกครองแบบประชาธิปไตย”
ตามพระราชหัตถเลขาของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ในพระราชบันทึกถึงคณะรัฐมนตรีและสภาผู้แทนราษฎรเมื่อวันที่26ธันวาคม2477 ตอนหนึ่งมีข้อความว่าก่อนอื่นหมด
ข้าพเจ้าขอชี้แจงเสียโดยชัดเจนว่าเมื่อพระยาพหลฯและคณะผู้ก่อการฯ

12. ร้องขอให้ข้าพเจ้าคงอยู่ครองราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญข้าพเจ้าได้ยินดีรับรอง
ก็เพราะเข้าใจและเชื่อมั่นว่าคณะผู้ก่อการต้องการจะสถาปนาการปกครองแบบประชาธิปไตยหรือDemocratic
Government
และตามพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันพระราชทานแก่คณะรัฐมนตรีชุดนายสัญญา
12. ธรรมศักดิ์ภายหลังกรณี 14ตุลาคมในวันเข้าเฝ้ าถวายสัตย์ปฏิญาณเมื่อวันที่16ตุลาคม2516 ตอนหนึ่งว่า
“…จัดให้มีการปกครองแบบประชาธิปไตยที่เหมาะสมกับสภาพของประเทศชาติ”แม้ในพระราชวโรกาสอื่นๆ
ก็ทรงใช้คาว่าการปกครองแบบประชาธิปไตยทั้งสิ้นเป็นต้นและจะเห็นได้ว่าสมเด็จพระปกเกล้าฯทรงใช้คา
DemocraticGovernment กากับคาว่าการปกครองแบบประชาธิปไตยเพื่อป้
องกันความสับสนเพราะคาว่าประชาธิปไตยมีความหมายหลายนัยดังกล่าวแล้ว
(กระผมอาจต้องขอใช้คาอังกฤษกับคาไทยบางคาตามความจาเป็นด้วย)การที่จะเข้าใจพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเ
ด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวในการสถาปนาการปกครองแบบประชาธิปไตยหรือการสร้างประชาธิปไตยนั้น
จะต้องย้อนกลับไปสู่พระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
จนถึงพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ซึ่งขอยกข้อเท็จจริงมาเป็นตัวอย่างดังนี้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชหัตถเลขาเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม
2470
เป็พระราชบันทึกถึงพระบรมราชาธิบายแก้ไขการปกครองแผ่นดินของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีข้อความ
ในตอนต้นว่า“เมื่อข้าพเจ้ากลับจากยุโรปครั้งหลังนี้ในพ.ศ.2467
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดาริว่า
ข้าพเจ้ามีอายุมากพอสมควรจะเล่าเรียนประเพณีการปกครองบ้านเมืองและราชการแผ่นดิน
เพื่อจะได้สามารถฉลองพระเดชพระคุณได้ตามโอกาสจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
ให้เจ้าพระยามหิธรนาหนังสือราชการมาให้ข้าพเจ้าอ่านและศึกษา
ทั้งนี้เป็นพระราชประเพณีมาแต่เดิม“ในบรรดาหนังสือที่เจ้าพระยามหิธรได้นามาให้ข้าพเจ้าอ่านนั้น
มีพระราชดารัสของพระพุทธเจ้าหลวงในเรื่องการเปลี่ยนแปลงแก้ไขการปกครองแผ่นดิน
เมื่อข้าพเจ้าได้อ่านพระราชดารัสนี้แล้วรู้สึกว่าเป็นหนังสือที่สาคัญอย่างยิ่ง
ทั้งทาให้ข้าพเจ้ารู้สึกเพิ่มพูนความเลื่อมใสในพระปรีชาสามารถและพระบารมีของพระพุทธเจ้าหลวงยิ่งขึ้นอีก
ทาให้ความนับถือในพระองค์ซึ่งข้าพเจ้ามีอยู่แล้วเต็มหัวใจให้หนักแน่นเต็มตื้นมากขึ้นอีกด้วย“พระราชดารัสนี้ได้ทรงเรียบเ
รียงอย่างรอบคอบที่สุดแสดงให้เห็นชัดว่า
สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงมีพระปรีชารอบรู้ในรัฐประศาสน์ประเพณีการปกครองของไทยอย่างเก่าเป็นอย่างดี
และส่วนการประเพณีการปกครองอย่างที่นิยมกันอยู่ในทวีปยุโรปได้ทรงศึกษาทราบหลักการโดยตลอด
พระราชดารัสนี้จึงเป็นหนังสือที่ให้ความรู้ในการปกครองของประเทศสยามเป็นอย่างดียิ่ง“พระราชดารัสนี้
นอกจากจะให้ความรู้อันดียิ่งดังกล่าวมาแล้วยังทาให้ทราบในพระราชหฤทัยของสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเป็นอย่างดีว่า

13. พระองค์ท่านมิได้นึกถึงสิ่งอื่นเลยนอกจากความสุขของประชาชนและความเจริญรุ่งเรืองของประเทศชาติเป็นที่ตั้ง
เป็นหลักสาคัญในการที่จะทรงพระราชดาริกิจการใดๆทั้งปวง“การเปลี่ยนแปลงการปกครองจากแบบเดิมตั้งเป็นกระทรวง
12 กระทรวงนี้ต้องนับว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างใหญ่หลวงซึ่งเรียกได้อย่างพูดกันธรรมดาว่า “พลิกแผ่นดิน”
ถ้าจะเรียกตามภาษาอังกฤษก็ต้องเรียกว่า
13.
“เรโวลูชั่น”“การเปลี่ยนแปลงอย่างใหญ่หลวงดังนี้มีน้อยประเทศนักที่จะทาสาเร็จไปได้โดยปราศจากการจลาจลหรือจะว่า
ไม่มีเลยก็เกือบจะว่าได้ ประเทศญี่ปุ่นได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครองแผ่นดินเหมือนอย่างประเทศสยาม
แต่หาดาเนินการโดยสงบราบคาบอย่างประเทศสยามไม่ยังมีการจลาจลในบ้านเมืองเช่นกบฏสัตสุมา
เป็นต้น“การที่ประเทศสยามได้เปลี่ยนแปลงวิธีการปกครองอย่างเรโวลูชั่นได้โดยไม่ต้องมีใครเสียเลือดเสียเนื้อ
แม้แต่หยดเดียวดังนี้ต้องนับว่าเป็นมหัศจรรย์ต้องเป็นโชคดีของประเทศสยามเป็นอย่างยิ่ง
การเปลี่ยนแปลงนี้ย่อมขัดกับประโยชน์ของบุคคลบางจาพวก
จึงยากที่จะสาเร็จได้โดยราบคาบ“การที่การเปลี่ยนแปลงอย่างนี้รัฐบาลในประเทศสยามได้ทาไปโดยราบคาบ
เพราะเรโวลูชั่นของเรานั้นสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินเป็นผู้ทรงริเริ่ม
ประกอบกับพระเจ้าแผ่นดินพระองค์นั้นทรงพระปรีชาสามารถยิ่งกว่าผู้ใดทั้งหมดในเวลานั้น
ทั้งมีพระอัธยาศัยละมุนละม่อมทรงสามารถปลูกความจงรักภักดีในชนทุกชั้นที่ได้เข้าเฝ้
าใกล้ชิดพระองค์แม้แต่เพียงครั้งเดียว“สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทร
งเล็งเห็นกาลภายหน้าอย่างชัดเจนและทรงทราบกาลที่ล่วงไปแล้วเป็นอย่างดีได้ทรงพระราชดาริตริตรองโดยรอบครอบ
ได้ทรงเลือกประเพณีการปกครองทั้งของไทยเราและของต่างประเทศประกอบกันด้วยพระปรีชาญาณอันยิ่งยวด
ได้ทรงจัดการเปลี่ยนแปลงวิธีการปกครองเป็นลาดับมาล้วนเหมาะกับเหตุการณ์และเหมาะกับเวลาไม่ช้าเกินไป
ไม่เร็วเกินไป”นี่คือข้อความส่วนหนึ่งของพระราชหัตถเลขาของสมเด็จพระปกเกล้าฯ
กล่าวถึงพระบรมราชาธิบายแก้ไขการปกครองแผ่นดินของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก่อนอื่นพึงสังเกตว่า
สมเด็จพระปกเกล้าฯทรงใช้คาว่าเรโวลูชั่นซึ่งในเวลานั้นใช้ทับศัพท์ Revolution เพราะยังไม่มีการบัญญัติศัพท์ว่า
“ปฏิวัติ” การบัญญัติศัพท์Revolution ว่า“ปฏิวัติ”นั้นเพิ่งจะมีขึ้นภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง24มิถุนายน2475
แต่ประชาชนยอมรับคาว่า“ปฏิวัติ”สมัยต้นรัชกาลที่5ไม่มีการบัญญัติศัพท์ใช้ทับศัพท์แทบทั้งสิ้นเช่น
เอกเสกคิวตีฟปรีเมียรีเยนต์ลิยัสเลตีฟรีฟอมปาลีเมนต์เป็นต้นและคาว่า “รัฐประหาร”
ก็เพิ่งบัญญัติศัพท์ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง24มิถุนายน2475 เช่นกันก่อนหน้านั้นคณะราษฎรเรียกCupd’
etatเป็นคาไทยธรรมดาว่า“การยึดอานาจอย่างฉับพลัน”ซึ่งคณะราษฎรนามาใช้เป็นวิธีของการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
24 มิถุนายนและต่อมามีผู้เลียนแบบคณะราษฎรทารัฐประหารกันบ่อยๆและเอาการรัฐประหารไปปะปนกับการปฏิวัติ
ทาให้เกิดความสับสนระหว่าง2สิ่งนี้กลายเป็นอคติต่อการปฏิวัติ
เข้าใจว่าการปฏิวัติเป็นสิ่งที่ไม่ดีเช่นเดียวกับการรัฐประหารกระทั่งเห็นการปฏิวัติเป็นการรัฐประหารไปเลยทีเดียว
ตามที่พูดกันว่า“ปฏิวัติรัฐประหาร”เป็นเหตุให้เกิดความรังเกียจเกลียดชังต่อการปฏิวัติ

14. ถึงกับนักวิชาการเกิดความกลัวที่จะใช้คาว่าปฏิวัติทาให้เป็นนักวิชาการที่ไม่เอื้อเฟื้อต่อหลักวิชาไป(ครั้งหนึ่งกระผมพูดว่า
“ไม่ทารัฐประหารแต่ไม่ปฏิเสธที่จะทาการปฏิวัติ”ก็มีเสียงโจมตีกระผมเป็นการใหญ่)
จึงขอให้เรายึดถือหลักวิชาโดยจาแนกการปฏิวัติกับการรัฐประหารอย่างถูกต้องว่าการปฏิวัติเป็นของดี
การรัฐประหารเป็นของไม่ดีและการรัฐประหารจะเป็นของดีก็ต่อเมื่อการรัฐประหารเพื่อการปฏิวัติเท่านั้น
14. แต่สาหรับประเทศไทยแล้วไม่มีความจาเป็นที่จะต้องใช้การรัฐประหารเพื่อทาการปฏิวัติ
เราสามารถทาการปฏิวัติได้โดยไม่ต้องทาการรัฐประหาร
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวคือตัวอย่างยอดเยี่ยมของผู้ทาการปฏิวัติโดยไม่ต้องทารัฐประหารดั่งพระราชหัต
ถเลขาของสมเด็จพะรปกเกล้าฯที่ยกมาในตอนต้นว่า “การเปลี่ยนแปลงอย่างนี้
รัฐบาลในประเทศสยามได้ทาไปโดยราบคาบเพราะเรโวลูชั่นของเรานั้นสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินเป็นผู้ทรงริเริ่ม”ด้วยเหตุนี้
จึงมีผู้รู้หลายท่านได้ถวายพระสมัญญาแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวว่าทรงเป็น “นักปฏิวัติผู้ยิ่งใหญ่”เช่น
พล.ต.มรว.คึกฤทธิ์ปราโมชและหลวงวิจิตรวาทการเป็นต้นและสมเด็จพระปกเกล้าฯ
ก็ได้ทรงตั้งพระราชหฤทัยที่จะทาการปฏิวัติโดยไม่ทารัฐประหารดั่งปรากฏในพระราชหัตถเลขาอีกตอนหนึ่งว่า
“ตั้งแต่ข้าพเจ้าได้รับสืบราชสมบัติจากพระบาสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ
ข้าพเจ้าก็คิดการที่จะบันดาลให้การเปลี่ยนแปลงนั้นเป็นไปได้โดยราบรื่นที่สุดที่จะเป็นไปได้”และด้วยเหตุนี้
เมื่อคณะราษฎรได้ทาการปฏิวัติด้วยวิธีรัฐประหารเมื่อวันที่24มิถุนายน2475
จึงได้เป็นไปโดยปราศจากการเสียเลือดเนื้อด้วยพระบารมีที่พระราชทานความร่วมมือและความช่วยเหลือ
มิฉะนั้นแล้วจะต้องเกิดการจลาจลเป็นกลียุคอย่างแน่นอนกระผมจึงขอให้นักวิชาการ
นักการเมืองและประชาชนขจัดความสับสนระหว่างการปฏิวัติกับการรัฐประหาร
ซึ่งเป็นการขจัดอวิชชาทางการเมืองที่สาคัญประการหนึ่งในประเทศเราพระราชหัตถเลขาของสมเด็จพระปกเกล้าฯ
ที่ยกมานี้คือการอธิบายRevolution หรือการปฏิวัติของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
และการปฏิวัติในประเทศที่ยังมีการปกครองสมบูรณาญาสิทธิราชย์หรือการปกครองแบบเผด็จการรูปใดรูปหนึ่งนั้น
หมายถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครองแบบเผด็จการให้เป็นการปกครองแบบประชาธิปไตยนั่นเอง
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเป็นผู้ริเริ่มสถาปนาการปกครองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยพูดง่ายๆ
ว่าทรงริเริ่มสร้างประชาธิปไตยในประเทศไทยนั่นเอง
(กระผมขอยกเอารูปธรรมแห่งพระราชกรณียกิจการสถาปนาการปกครองแบบประชาธิปไตยขั้นตอนต่างๆ
ของพระองค์ท่านมากล่าวในการปาฐกถาครั้งนี้พอเป็นสังเขป)
เริ่มด้วยการดึงเอาพระราชอานาจกลับคืนมาตั้งแต่เมื่อเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติใหม่ๆ
ด้วยพระราชประสงค์ที่จะทรงใช้พระราชอานาจนั้นสถาปนาการปกครองแบบประชาธิปไตย
แต่ไม่มีบุคคลใดได้ทราบถึงพระราชดารินี้จึงได้มีเจ้านายและบุคคลคณะหนึ่ง
มีพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนเรศร์วรฤทธิ์ทรงเป็นหัวหน้าทาหนังสือกราบบังคมทูลเมื่อวันที่8มกราคม2428