Hướng dẫn cơ bản về kỹ thuật và quy trình thực hiện về Hô Hấp Ký

1. TRẦN THỨC THIỆN
VIỆN Y TẾ CÔNG CỘNG TP. HỒ CHÍ MINH
HÔ HẤP KÝ
(SPIROMETRY)

2. MỤC TIÊU
• Thực hiện hô hấp ký đúng kỹ thuật
• Đọc kết quả đo hô hấp ký
• Phiên giải kết quả đo

3. Nội dung:
• Hô Hấp ký là gì?
• Thực hiện đo HHK
• Đọc kết quả một HHK
• Thực hành và nhận biết lỗi khi đo HHK

4. I. HÔ HẤP KÝ

5. Định nghĩa
• Hô hấp ký là phương pháp đo chức
năng hô hấp phổ biến nhất trong các
xét nghiệm thăm dò chức năng phổi
• Xét nghiệm này dùng để đánh giá phổi
hoạt động như thế nào thông qua việc
hít vào và thở ra.
• VD: bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
(COPD), hen…

6. Một số máy đo hô hấp

9. • Ưu điểm của máy đo HHK:
Tính toán tự động, chính xác, nhanh chóng
nhưng phải đảm bảo đường cong đạt chuẩn.
Không tích tụ khí
Dễ làm sạch
• Giới hạn
Phụ thuộc vào thao tác của người đo và sự phối
hợp của đối tượng được đo.
Không đặc hiệu cho từng bệnh lý hô hấp
Vài chỉ số biến thiên lớn như FEF 25-75

10. MỤC ĐÍCH/ CHỈ ĐỊNH
Chẩn đoán:
- Lượng giá các triệu chứng dấu hiệu lâm sàng
hay các xét nghiệm cận lâm sàng bất thường
- Khám phát hiện bệnh trên các đối tượng nguy
cơ cao (độc hại, hút thuốc lá…)
- Đánh giá ảnh hưởng của bệnh lên CNHH:
COPD, hen,…
- Tiên lượng tiền phẫu, hậu phẫu (MVV test)
Theo dõi
- Đánh giá các liệu pháp can thiệp hay tiến trình
điều trị (VD: sử dụng thuốc dãn phế quản)
Lượng giá: mức độ thương tật: bảo hiểm, giám
định y khoa

11. Chống chỉ định của hô hấp ký
• Mới bị nhồi máu cơ tim trong vòng 1 tháng
• Ho ra máu và không rõ nguồn gốc
• Tràn khí màng phổi, lao
• Mới phẫu thuật mắt, bụng, lồng ngực
• PN mang thai 3 tháng đầu, 3 tháng cuối
• Những rối loạn cấp ảnh hưởng đến việc thực
hiện test như: nôn, buồn nôn
• Huyết áp cao( xuống cộng đồng)
• Bệnh nhân không hợp tác (rối loạn tâm thần,
giảm thính lực..)

13. BN COPD

14. MỤC ĐÍCH/CHỈ ĐỊNH
• Trong lĩnh vực bệnh nghề nghiệp:
- Thăm dò chức năng hô hấp hàng năm cho các
công nhân trong một số ngành nghề:
*Hóa chất: sơn..
* May mặc, dệt
(có bụi bông)
* Xi măng
* Khai thác đá,
quặng…

15. II. TIẾN HÀNH ĐO HÔ HẤP KÝ
1. Định chuẩn máy.
2. Nhập thông tin bệnh nhân: tuổi, giới, chiều
cao, cân nặng
3. Hướng dẫn bệnh nhân cách đo
4. Đo FVC, VC

16. 1. Định chuẩn máy đo HHK
• Định chuẩn máy đo CNHH : tiến hành mỗi
ngày trước khi đo 30 phút để đảm bảo độ
chính xác.
• Sử dụng ống định chuẩn đi kèm máy: 3 L
hoặc 1 L

17. 2. Chuẩn bị bệnh nhân
Bệnh nhân cần tránh:
•Hút thuốc lá trong vòng 1 tiếng trước khi đo.
•Uống rượu trong vòng 4 tiếng trước khi đo.
•Hoạt động mạnh trong vòng 30 phút.
•Mặc quần áo chật gây giới hạn sự nở ra của
lồng ngực và bụng.
•Ăn no trong vòng 2 tiếng trước khi đo.
•

18. Chuẩn bị bệnh nhân(tiếp)
• Tư thế:
– Có thể làm hô hấp ký ở tư thế ngồi hoặc
đứng và phải ghi lại trên báo cáo.
– Vì lý do an toàn nhiều người thích tư thế ngồi.
Nên dùng ghế ngồi có tay dựa và không có
bánh xe.
– Nếu làm ở tư thế đứng, nên để một ghế ngay
sau lưng bệnh nhân
– Béo phì, dư cân ở vùng bụng: nên làm ở tư
thế đứng
• Giải thích rõ mục đích và quy trình thực hiện

19. Tư thế đo:

20. Chuẩn bị bệnh nhân (tiếp)
• Các giá trị thu được phụ thuộc vào: tuổi, giới,
chiều cao, chủng tộc.
• Để có được trị số tham khảo phù hợp các
thông tin trên cần thu thập chính xác.
Tuổi tính theo năm, ngày nay các máy đòi hỏi
ngày tháng năm sinh để tính tuổi.
Chiều cao là chỉ số quan trọng nhất để tiên
đoán các chỉ số về chức năng phổi nên phải
tiến hành thật cẩn thận. Chiều cao phải đo
không có giày, dụng cụ đo chính xác.

21. 3. Tiến hành đo hô hấp ký

22. CÁC THỂ TÍCH KHÍ

23. Đo dung tích sống gắng sức
(FVC test)
• Một số chỉ số thu được:
FVC: Dung tích sống gắng sức ( Force vital
capacity) là thể tích khí hít vào và thở ra một
cách gắng sức.Chỉ số dùng để xác định và phân
độ rối loạn thông khí hạn chế.
FEV1/ FVC: chỉ số Gaensler. Xác định rối loạn
thông khí tắc nghẽn.
FEV1: (Force expiratory volumes in the first
second) Là thể tích khí thở ra trong giây đầu
tiên. Chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ
RLTK tắc nghẽn và tiên lượng.

24. FVC test
• PEF (Peak expiratory flow) lưu lượng thở
ra đỉnh. Đánh giá sự gắng sức của bệnh
nhân
• FEF 25-75: Lưu lượng thở ra gắng sức
trong khoảng 25-75% của dung tích sống
gắng sức. Chỉ số để phát hiện sớm tắc
nghẽn đường dẫn khí nhỏ có đk<2mm.

25. FVC test
 Thao tác
- Hướng dẫn bệnh nhân cách thở:
Có 3 pha trong khi đo FVC
1. Hít vào hết sức, ngưng chờ hiệu
lệnh
2. Thổi ra hết sức, tiếp tục thở ra
cho đến khi hết hơi (tối thiểu 6s
với người lớn và 3 s với trẻ em)
3. Hít vào hết sức

26. FVC test
•
•
•Số lần thực hiện không quá 6 lần liên tục
•Thời gian nghỉ giữa 2 lần là >1 phút
 Chọn kết quả
Chọn kết quả có FVC lớn nhất

27. Tiêu chuẩn đo đúng kỹ thuật
• Thời gian từ khi hít tối đa đến bắt đầu đo
FVC < 1 giây
• Có bình nguyên 1 giây cuối trên đường thể
tích - thời gian
• Thời gian đo kéo dài ít nhất 6 giây (người
lớn), 3 giây (trẻ em)
• Đường cong lưu lượng – thể tích trơn chu,
không gấp khúc.
• Chênh lệch giữa hai kết quả có FVC cao
nhất ít hơn 5%

28. Đánh giá m t hô h p ký đúng k thu tộ ấ ỹ ậ
• Đ ng/Thì th ra là m t tam giácườ ở ộ
không cân.
• Đ ng/ Thì hít vào là m t hìnhườ ộ
bán nguy tệ
• Các đ ng th ra /hít vào ph iườ ở ả
tr n tru không g p khúc.ơ ấ
• Thì th ra ng i l n trong FVCở ở ườ ớ
test t i thi u là 6s, tr em là 3s.ố ể ở ẻ
• Các k t qu chênh l ch nhauế ả ệ
không quá 5% gi a các l n đo.ữ ầ

29. Tiêu chuẩn đo đúng kỹ thuật
• Hít vào có thực hiện với gắng sức cao nhất hay
ko?
• Gắng sức có đạt mức cao nhất khi thở ra hay
ko?
Không có lỗi kỹ thuật khác:
• Ho trong giây đầu tiên thở ra
• Đóng nắp thanh môn đột ngột
• Hở miệng, tắc nghẽn ống ngậm.

30. Đường cong- lưu lượng thở
ra

31. 4. Đường cong lưu lượng – Thể tích đo FVC
test

32. VC test
• Định nghĩa: Dung tích sống –VC test (vital
capacity) là thể tích thay đổi khi hít vào tối đa và
thở ra hết mức.
• Thao tác: bệnh nhân thở một hai nhịp bình
thường. Sau đó bệnh nhân hít vào hết mức rồi thở
ra hết mức cho đến khi đạt tiêu chuẩn thở ra một
cách từ từ, nhẹ nhàng, không cần gắng sức
• Quá trình hít vào và thở ra khoảng 5- 6 s

33. VC test
•
•
•
•
• Không hít vào quá chậm

34. Giản đồ thể tích - thời gian khi đo
Dung tích sống (VC test)

36. III. ĐỌC KẾT QUẢ HÔ HẤP KÝ
1. Xác định HHK đạt chuẩn, đúng kỹ thuật
2. Phân loại HHK:
- HHK bình thường?
- HHK có hội chứng hạn chế?
- HHK có hội chứng tắc nghẽn?
- HHK có hội chứng hỗn hợp?
- HHK có tắc nghẽn đường dẫn khí nhỏ?

37. CÁC CHỈ SỐ CHÍNH TRONG HÔ HẤP KÝ
Viết tắt Tên Trị số
VC Vital capacity (L): Dung tích sống ≥ 80%
FVC Forced vital capacity (L): Dung tích sống gắng sức ≥ 80%
FEV1 Forced Expiratory Volume during 1st
second: Thể tích
thở ra gắng sức trong giây đầu
> 80%
FEV1/VC Chỉ số Tiffeneau ≥70%
FEV1/FVC Chỉ số Gaensler ≥70%
FEF25-75 Forced expiratory flow during the middle half of FVC:
lưu lượng thở ra khoảng giữa của dung tích sống
gắng sức (tắc nghẽn đường dẫn khí nho
≥60%
PEF Peak expiratory flow: lưu lượng thở ra đỉnh ≥ 80%
MVV Maximal voluntary ventilation ≥ 60%

38. Tiffeneau = (%)
Gaensler = (%)
Công thức tính chỉ số Tiffeneau hoặc
Gaensler (Xác định hội chứng tắc nghẽn)

39. Tiêu chuẩn chẩn đoán ( theo TQKT của
BYT 2015)
Rối loạn
thông khí
%FEV1 % FVC %FEV1/
FVC
Hạn chế > 80% < 80% ≥ 70%
Tắc nghẽn < 80% ≥ 80% < 70%
Hỗn hợp < 80% < 80% < 70%
Bình
thường
≥ 80% ≥ 80% ≥ 70%

40. Đánh giá mức độ suy giảm RLTK
tắc nghẽn ( theo TQKT BYT 2015)
Mức độ RLTK
tắc nghẽn
FEV1/
FVC(VC)
%FEV1
Nhẹ <70% ≥ 80%
Vừa <70% 50%≤FEV1<80%
Nặng <70% 30%≤FEV1<50%
Rất nặng <70% <30%

42. Mức độ suy giảm RLTK hạn chế được xác định
và phân loại dựa trên %FVC hoặc %VC
Mức độ RLTK
hạn chế
%FVC hoặc %VC
Nhẹ 65 ≤ % FVC < 80
Vừa 50 ≤ % FVC < 65
Nặng % FVC < 50

44. Một số bệnh thường gặp:
• Rối loạn thông khí tắc nghẽn gặp trong một số
bệnh:Hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn
tính, giãn phế quản, xơ hoá kén, viêm tiểu phế
quản tận.
• Rối loạn thông khí hạn chế do tốn thương nhu
mô phổi: xơ phổi vô căn, Sarcoidose, bệnh phổi
kẽ do thuốc và tia xạ, bệnh bụi phổi.
• Rối loạn thông khí hạn chế do bệnh màng phổi
là tràn dịch màng phổi, tràn khí màng phổi thành
ngực: liệt hoành, nhựơc cơ, Guillain-Baree,
chấn thương tuỷ cổ; tổn thương thành ngực: gù,
béo bệu

45. Tiêu chuẩn của phòng đo hô hấp ký
Phòng nên được bố trí như sau
• Phòng chờ: là nơi bệnh nhân chờ là hô hấp ký
hay chờ làm lại sau khi phun thuốc dãn phế
quản
• Phòng hánh chánh: là nơi tiếp nhận bệnh nhân,
lập lưu trữ và quản lý hồ sơ, cũng như trả lời
kết quả.
• Phòng thực hiện hô hấp ký : cách biệt với
những phòng khác
• Phòng xử lý và chứa dụng cụ: Bồn rửa, nơi sát
trùng và làm khô dụng cụ nên được che khuất

46. HHK bình thường

48. Clip đo HHK

49. Nhận biết lỗi

53. Đọc 1 số kết quả HHK

54. PULMONARY FUNCTION TEST REPORT
Ver 2.0
TESTED BY :
DATE : Mar/14/2
NAME :
PT.No : 3630 TEMP. : 22
0
C
AGE : 36 yrs BARO PRES : 760 mmHg
HEIGHT : 168 cm RACE ADJ : 100 %
WEIGHT : 57 kg RACE : ORIENTAL
SEX : MALE Pred. : ITS
ACT PRED %PRED
VC(L) 5.18 4.66 111
ERV(L) 3.54 --- ---
IRV(L) 0.81 --- ---
TV(L) 0.83 --- ---
FEV1/VC
FVC(L) 4.99 4.66 107
FEV.5(L) 2.87 3.03 95
FEV1(L) 3.81 3.89 98
FEV3(L) 4.75 4.50 106
FEV1/FVC(%) 76.3 83.2 92
FEV3/FVC(%) 95.2 96.3 99
FEF.2-1.2(L/S) 6.67 --- ---
FEF25-75%(L/S) 3.15 4.19 75
FEF75-85%(L/S) 0.91 --- ---
BEST FVC(L) 4.99 4.66 107
BEST FEV1(L) 3.88 3.89 100
EX TIME(SEC) 5.31 --- ---
V ext(L) 0.14 --- ---
FIVC(L) 4.10 --- ---
FIV.5(L) 2.04 --- ---
FEV.5/FIV.5 1.40 --- ---
PEF(L/S) 7.50 7.61 99
FEF25%(L/S) 6.56 7.00 94
FEF50%(L/S) 4.29 4.87 88
FEF75%(L/S) 1.28 1.75 73
PIF(L/S) 5.60 --- ---
FIF50%(L/S) 5.57 --- ---
FEF50%/FIF50% 0.77 --- ---
NOTE : LITERS EXPRESSED BTPS
VC : #1test, 2 accepted.
FVC : #2test, 3 accepted.
8L
7
6
5
4
3
2
1
L/S
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
0 10 20 30 40 50s
8L
HHK bình
thường

55. Hạn
chế
nhẹ

56. Hội chứng
hạn chế
trung bình,
tắc nghẽn
nặng, có tắc
nghẽn
đường dẫn
khí nhỏ

57. Hạn
chế
nặng,
tắc
nghẽn
nặng

58. ExampleExample
22
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 3.00 60%
FEV1 3.96 3.00 76%
FEV1/FVC 79% 100% 127%
A. Normal
B. Obstruction
C. Restriction
D. Unacceptable

60. ExampleExample
44
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 3.20 64%
FEV1 3.96 0.89 22%
FEV1/FVC 79% 28% 35%
A. Normal
B. Obstruction
C. Restriction
D. Unacceptable
A. Normal
B. Obstruction
C. Restriction
D.

61. ExampleExample
66
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 5.00 100%
FEV1 3.96 3.79 96%
FEV1/FVC 79% 76% 96%
A. Normal
B. Obstruction
C. Restriction
D. Unacceptable

62. Vệ sinh dụng cụ
+
+
+
o
+
+

63. Tổng kết: Quy trình đo HHK
• Hướng dẫn và nhập các thông số của BN.
• Đo FVC (VC).
• Đọc kết quả:
- Xác định HHK đúng kỹ thuật
- Đọc chỉ số FVC RLTK hạn chế phân độ dựa trên
FVC.
- Đọc chỉ số FEV1/ FVC RLTK tắc nghẽn Phân độ
dựa trên FEV1.
• Kết luận.