Gebelik ve lohusalık döneminde duygudurum değişimleri

1. Gebelik ve Lohusalık Döneminde Duygudurum Değişimleri Klinik Psikolog Mine Hasırcı

2. Gebelik Dönemi • Çocuk Sahibi Olma Kararı • Sosyal Destek • Hormonal Değişimler ve Duygudurum • Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar • Vücudunuzda olan Değişimler ve Fiziksel Etkiler • Çalışan bir Gebe olmak ve İş Stresi • Diğer çocuğunuz/çocuklarınız • Gebelik Döneminde Ne yapmalı? • Gebelikte Depresyon

3. Çocuk Sahibi Olma Kararı • Planlı gebelik • Eşlerin ortak isteği ve kararı – Gebenin anneliğe bakışı – Anne olmaya hazır olması

4. Sosyal Destek • Eşin desteği • Ailenin desteği (anne, baba, kardeşler vb.) • Arkadaş ve sosyal çevrenin desteği

5. Hormonal Değişimler ve Duygudurum • Ruh halinin değişkenliği • Çabuk sinirlenme, ağlama veya gerilme • Tahammülün azalması

6. Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar Doğum ile ilgili düşünceler: • Çevreden öğrenilenler/duyulanlar • Kaygılar/korkular • Felaket senaryoları • Erken doğum korkusu

7. Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar Anne Olmakla İlgili Düşünceler: • Anne olmaya yüklenen anlam • Sorumluluklar • Yetersizlik kaygısı • “İyi bir anne” olma yanılgısı

8. Vücudunuzda olan Değişimler ve Fiziksel Etkiler • Fiziksel görünümde değişim • Hareketlerin kısıtlanması – Bebeğin büyümesi ile karnın büyümesi – Yüzde, ellerde, ayaklarda şişlik – Bulantılar, kusmalar, baş dönmeleri – Uyku düzeni, yeme düzeni, çabuk yorulma

9. Çalışan bir Gebe olmak ve İş Stresi • İşi yapmada güçlük (yorulma) • İşin devamı ve işe dönüş ile ilgili kaygılar • İşe dönüş nasıl olacak? Doğum sonrası problem yaşayacak mıyım? • İşime son verilir mi? • Süt iznimi ne şekilde ayarlamalıyım?

10. Diğer çocuğunuz/çocuklarınız • Çocukların yeni bebeği kabul etmeleri • Olumsuz tepki vermeleri • Bebek gelince kendilerine olan sevgi ve ilgide azalma kaygısı • Çocuklarla ilgilenme- enerji ve tahammülün azalması

11. Gebelik Döneminde Ne yapmalı? • Gebe: – Zorlu bir dönem olabileceğini kabul etmeli – Zorlandığı fark ettiği durumlarda çevresinden destek istemeli – Yüksek düzeyde sıkıntısı var ise kesinlikle psikolojik destek almalı. • Eş ve Sosyal Çevre: – Gebe ile konuşmalı ve anlamaya, empati kurmaya çalışmalı. – İmkanlar dahilinde yardımcı olmaya gayret göstermeli

12. Gebelikte Depresyon • %12-36 • Gebelik depresyonu pospartum (doğum sonrası) depresyon riskini de artırır. • Gebeliğin erken dönemlerinde görülen depresyon, hem gebeyi hem de fetüsü uzun dönemde de olumsuz etkilemektedir.

13. DSM IV’e göre Major Depresyon Tanı Ölçütleri 2 hafta süren 5 veya daha fazla semptom: (depresif duygudurum ya da ilgi kaybı ya da artık zevk alamama ile birlikte) • (1) Depresif duygudurum • (2) Etkinliklerin çoğuna karşı ilgide belirgin azalma • (3) Önemli derecede kilo kaybı/alımı ya da iştahının azalması/artması • (4) Uykusuzluk /aşırı uyku • (5) Psikomotor ajitasyon/retardasyonun (başkalarınca da gözlenebilir) • (6) Yorgunluk-bitkinlik/enerji kaybı • (7) Değersizlik, aşırı ve uygun olmayan suçluluk duygusu • (8) Düşünme ve odaklanmada güçlük • (9) Yineleyen ölüm düşünceleri, intihar girişimi ya da intihar etmek üzere plan yapma

14. Gebelikte Depresyon için Tedavi Seçenekleri • Psikoterapi *** • İlaçla tedavi (bu dönemde tercih edilmemekle beraber yüksek risk durumlarında) • Diğer yöntemler (yoga, meditasyon vb.) ***En çok tercih edilen ve faydası görülen uygulama. Özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) etkin bulunmuştur.

15. Lohusalık Dönemi • Anneliğe Geçişi Kabullenmek • Düzenin Değişimi • Emzirme • Sosyal Destek • Lohusalık Döneminde Ne yapmalı? • Postpartum (Doğum sonrası) Depresyon • Lohusalık Hüznü

16. Anneliğe Geçişi Kabullenmek • Gebeliğin nasıl geçtiği • Anneliğe yüklenen anlam • Kendini nasıl algıladığı – Yeterli/yetersiz – Başarılı/başarısız • Mükemmelliyetçilik

17. Düzenin Değişimi • Eş rolü + anne-baba rolü • Bebeğin bakımına dair sorumluluklar • Zamanda kısıtlama – Kendine veya çift olarak ilişkiye zaman ayırma • Diğer çocukların düzene uyumu • Geniş ailenin (anne-babaların) yardıma gelmesi

18. Emzirme • Emzirme ile ilgili düşünceler • Sütün az olması ve kaygılar

19. Sosyal Destek • Anne-baba olan çiftin duruma adaptasyonu ve birbirine destek olması • Çevrenin yeni ebeveynlere destek olması/yardımcı olurken yük olmaması

20. Lohusalık Döneminde Ne yapmalı? • Lohusa ve Eş: – Ebeveyn oldukları bu dönemde birbirine destek olmalı. Konuşup duygularını ve düşüncelerini paylaşmalı – Babalar, lohusa olan eşlerine karşı daha anlayışlı olmaya çalışmalı, empati kurmalı – Psikolojik destek almaktan kaçınmamalı, bu dönemi önemsemeli • Sosyal Çevre: – Yardım istediklerinde yardıma hazır olduğunuzu belirtip kararı çifte bırakmak

21. Postpartum Depresyon • Doğumdan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkar • Atipik depresyon • Lohusalık/Annelik hüznü’nden farklı

22. Lohusalık Hüznü • 1-2 günden 1-2 haftaya kadar hafif düzeyde sıkıntılar • %50-85 • 2 haftadan uzun sürerse psikolojik değerlendirme ve destek gerekli!

23. Postpartum (Doğum sonrası) Depresyon • kendini değersiz hissetme, yetersizlik ve kendine güvensizlik, kendini çaresiz hissetme – içe kapanma • anksiyete ve panik ataklar, • suçluluk hissi, ağlamaklı hal ve kontrolsüzce ağlama, • hareket ve konuşmada yavaşlık/ ajitasyon veya hiperaktivite • İştah bozuklukları (çok az veya fazla yeme), uyku bozuklukları, düşüncelerde karışıklık ve unutkanlık, • duygusal dengesizlik, öfke hissi, düşmanlık • umutsuzluk ve yetersizlik hissi, ölüm ve intiharla ilgili düşünceler, • konsantrasyon ve karar verme yeteneğinde azalma, keder, • enerji ve motivasyon kaybı, yoğun umutsuzluk, yalnızlık, korku, kayıp, kontrol kaybı ya da çıldırma korkusu, yaşamı anlamsız bulma, • cinsel isteksizlik, bebeğe karşı ilgisizlik, bebeği için aşırı endişelenme, bebeğe zarar vermekle ilgili düşünceler

24. Postpartum Depresyon Tedavisi • Gebelikte depresyon tedavisi ile benzer • Psikoterapi • İlaç ile tedavi (emzirmeye uygun şekilde ayarlanır) • Diğer yöntemler