1. DAUN SİNDROMLU VƏ
SEREBRAL İFLİCLİ
UŞAQLARIN PSİXİ İNKİŞAF
XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Daun Sindromlu Şəxslərin
Reabilitasiya Mərkəzi
2. • Həm Serebral iflici, həm də Daun sindromu əlillik sayılır və müəyyən ortaq cəhətlərə malikdirlər.
• Həm Daun sindromlu, həm də Serebral iflicli uşaqlar fiziki məhduduiyyətləri, zehni və emosional
inkişaf geriliyi ,cəmiyyətə inteqrasiya prosesində bir çox problemlərlə üzləşirlər.
• Valideynlər, həkimlər, terapevtlər və bu uşaqların həyatındakı digər yetkin şəxslər onların uzun,
sağlam və rahat yaşamaqları üçün çalışaraq, böyük bir irəliləyiş əldə edə bilərlər.
3. DAUN SINDROMU
Daun sindromu haqqında ilk tədqiqat 1846-cı ildən əvvəl bir Fransız həkim və pedaqoq Eduard
Seguin tərəfindən aparılmış olsa da, ilk yazılı təsvir 1866-cı ildə sindromun adını aldığı ingilis
həkim Con Lenqdon Daun tərəfindən nəşr olunmuşdur. 1959-cu ildə Daun sindromunun genetik
əsasını Fransız genetik və onun həmkarları Jerome Le Jeune tədqiq etmişdir.
4. ƏSAS FAKTLAR
• Daun sindromu körpənin 21-ci xromosomun əlavə nüsxəsi ilə doğulması halıdır. Bu
sindrom dünyada həm də “Trizomi 21” kimi tanınır. Bu sindrom fiziki və zehni
inkişaf gecikmələrinə və maneələrə səbəb olur.
• Daun sindromu bütün irqlərdə və sosial təbəqələrdə aşkar oluna bilər.
• Daun sindromlu uşaqların dünyaya gəlmə ehtimalı ananın yaşı ilə bərabər artır,
lakin gənc qadınlarda da Daun sindromlu övlad dünyaya gətirmə halları kifayət
qədər çoxdur. Daun sindromlu uşaqların 80 faizini 35 yaşınadək qadınlar dünyaya
gətirir.
• Daun sindromlu insanlar üçün anadangəlmə ürək qüsurları, tənəffüs və eşitmə
problemləri, Alzheimer xəstəliyi, uşaqlıqdakı lösemi və tiroid xəstəlikləri kimi
müəyyən tibbi problemlərlə üzləşmək riski böyükdür.
• Daun sindromlu insanlar ümumi olaraq müəyyən fiziki xüsusiyyətlərə malikdirlər.
Məsələn, onların adətən düz burunları və kiçik qulaqları olur. Bədən
quruluşlarında deformasiyalar özünü göstərir.
6. • Daun sindromlu insanlar məktəbə gedirlər, işləyirlər, onlara maraqlı olan fəaliyyətlərdə iştirak edirlər
və cəmiyyətə bir çox cəhətdən töhfələr verirlər.
• Daun sindromlu bütün insanlarda müəyyən dərəcədə (yüngül və ya orta) psixi inkişaf gecikmələri var,
lakin bu onların istedadlarına mənfi təsir göstərən amil deyil.
• Keyfiyyətli təhsil proqramları, inklüziv təhsil, stimullaşdırıcı ev mühiti, keyfiyyətli tibbi dəstək və ailə,
dostlar və cəmiyyət tərəfindən müsbət dəstək Daun sindromlu insanlara istəklərini həyata keçirməyə
imkan verir.
7. UŞAQ SEREBRAL IFLICI
• Uşaq serebral iflici termini ilk dəfə 1893-cü ildə
psixoanalitik Ziqmund Freyd tərəfindən təklif
edilmişdir.
• Uşaq Serebral İflici baş beynin doğuşdan
əvvəlki, doğuş zamanı və ya doğuşdan sonrakı
dövrlərdə müxtəlif səbəblərdən zədələnməsi
nəticəsində əmələ gələn, adətən erkən uşaqlıq
dövründə aşkarlanan və hərəki pozğunluqlarla:
ifliclər, əzələ zəifliyi, koordinasiya
pozğunluqları, qeyri-iradi hərəkətlərlə
xarakterizə olunan bir haldır.
8. NÖVLƏRİ
Spastiklik – əzələ tonusunun
yüksəlməsi
Diskineziya – ətrafların, bədənin, üz
əzələlərinin, dilin və udlağın qeyri-iradi,
davamlı, əlaqələndirilməmiş müxtəlif
hərəkətləri. Yuxu zamanı bu hərəkətlər
müşahidə olunmur.
Ataksiya (atonik-astatik forma) – tez-
tez yıxılma ilə müşayiət olunan
muvazinətin pozulması halıdır.
Qarışıq forma-Serebral iflicli olan
bir sıra uşaqlarda iki motor növü
mövcuddur, məs. spastiklik və
distoniya.
9. BƏDƏNİN HİSSƏLƏRİ
Hemiplegiya – bədənin birtərəfli
zədələnməsi, əsasən bətndaxili olur, çox
vaxt görmə, eşitmə, lamisə kimi
funksiyaların və qavramanın pozulması da
müşahidə olunur.
Diplegiya (Littl sindromu) – hər iki
ətrafda,ya yuxarı, ya aşağı ətraflarda
təzahür olunan zədələnmə; adətən aşağı
ətraflarda daha çox təzahür edir.
– Tetraplegiya – yuxarı və aşağı
ətrafların ağır iflici; bu uşaqların
əksəriyyətində dərin əqli gerilik,
epilepsiya və zəifgörmə
müşahidə olunur, ciddi inkişaf
ləngiməsi ilə müşaiyət olunur .
10. BÖYÜK MOTOR BACARIQLARI
Serebral iflici olan uşaqların və gənclərin böyük motor bacarıqlarının funksiyalarının təsnifatı
sistemi (GMFCS) adlanan bir vasitədən istifadə edərək, onları 5 müxtəlif səviyyəyə bölmək.
olar.
11. KIÇIK MOTORIK BACARIQLARI
Serebral iflici olan uşaqların ən azı üçdə ikisi bir və ya hər iki qolu işlətməkdə çətinlik çəkirlər. Bu çətinliklər
onların gündəlik fəaliyyətinə təsir edir .
Yemək Geyinmək Yazmaq Tutmaq
12. SEREBRAL IFLICLI UŞAQLARDA BİR SIRA FİZİKİ VƏ PSIXI POZUNTULARA DA RAST
GƏLİNİR.
4 nəfərdən 1-i
yeriyə bilmir.
4 nəfərdən 1-i
danışa bilmir.
4 nəfərdən 3-ü
ağrılarla yaşayır.
4 nəfərdən 1-ində
epilepsiya var.
4 nəfərdən 1-ində
davranış problemi var.
2 nəfərdən 1-ində
intelektual əlillik
var.
10 nəfərdən 1-də
görmə problemləri
olur.
4 nəfərdən 1-i
sidik kisəsinə
nəzarətdə
problemlər yaşayır.
5 nəfərdən 1-ində
yuxu pozulmaları
olur.
5 nəfərdən 1-i
ağız suyuna nəzarət
etmədə çətinlik çəkir.
14. Mən sənə baxanda bir dost, söhbət ortağı,
düşüncələrimi bölüşə biləcəyim bir insan,
mənimlə danışmaqdan çəkinməyən bir sinif yoldaşı,
mənə daim dəstək olan bir valideyn,
mənim gücümə inanan bir cəmiyyət görürəm!
BƏS SƏN MƏNƏ BAXANDA KİMİ GÖRÜRSƏN?
