O SÉCULO XVIII: AS BASES DO MUNDO CONTEMPORÁNEO

1. O SÉCULO XVIII: AS BASES DO
MUNDO CONTEMPORÁNEO

2. 01. Europa e a Ilustración
01.1. Europa no século XVIII: o final do Antigo
Réxime
• Establecemento de monarquías absolutas en
Europa, excepto Inglaterra e Países Baixos
parlamentarismo.
• Guerras pola hexemonía europea e
enfrontamentos polas colonias e polo control das
rutas comerciais.
• Ampliación dos dominios europeos. Exportación
de manufacturas ás colonias e importación de
materias primas.
• Aumento da poboación europea.
• Crecemento das clases populares urbanas
riqueza e status social da burguesía.

3. • A guerra de Sucesión (1700-1714)
• Morte de Carlos II sen descendencia dous pretendentes:
o arquiduque Carlos de Austria e Filipe de Anjou.
• Recelo europeo ante unha posible alianza entre España e
Francia loita entre os partidarios de ambos candidatos.
• Paz de Utrecht (1713) decadencia imperial española e
equilibrio de potencias nas relacións internacionais.

4. 01.2. A Ilustración
• Fenómeno europeo (Francia) do s. XVIII
caracterizado polo racionalismo e o espírito
crítico fronte ao absolutismo político e a
ortodoxia relixiosa. Influencia dos pensadores
do s. XVII (Descartes).
• Século das Luces nova mentalidade: perda
do poder da Igrexa e o absolutismo
monárquico extensión da cultura laica.
• Procedentes de diversas contornas sociais:
nobres, burgueses, clérigos… interesados e
que se reorganizase a sociedade conforme aos
novos valores éticos.

5. • Principios do novo modelo de convivencia:
– Razón: capacidade que permite a cada individuo
dubidar e ser crítico para evitar que outros lle
impoñan os seus criterios políticos e relixiosos.
– Felicidade: relacións gratificantes entre o individuo e a
colectividade procura do ben individual sen
prexudicar o proceso social.
– Liberdade: dependencia exclusiva dos dereitos
individuais.
– Tolerancia convivencia de ideas políticas e relixiosas
distintas nunha mesma sociedade respecto dos
dereitos naturais.
– Progreso: avance cara melloras materiais e espirituais.
• Difusión dos valores ilustrados mediante a
educación ensinanza laica e escolarización
obrigatoria e gratuita.

6. 02. Liberalismo político e despotismo
ilustrado
02.1. O liberalismo político
• Influencia de John Locke criticaron o marco agrario e
estamental no que vivía a maioría dos europeos, e
propuxeron una nova organización da sociedade e o
Estado para lograr o progreso.
• Montesquieu: criticou a monarquía absoluta. Propuxo
una monarquía moderada con separación de poderes.
• Voltaire: criticou o fanatismo relixioso e a estrutura da
Igrexa, e propuxo una relixión individual. Partidario do
despotismo ilustrado, defendeu os dereitos civís
individuais e a necesidade de xustiza.
• Rousseau: criticou a desigualdade social e propuxo un
modelo de sociedade no que a soberanía estivese en
mans do pobo. A sociedade debía someterse á vontade
xeral, expresada polo pobo soberano democracia.

7. 02.2. O despotismo ilustrado
• Variante da monarquía absoluta que
incorporaba reformas “desde arriba” de
acordo con algunas formulacións da
Ilustración, sen limitar o poder dos monarcas.
• Importantes ilustrados ao servizo das
monarquías absolutas francesa, prusiana,
española e rusa como conselleiros ou
ministros encargados de racionalizar o
funcionamento do Estado.
• Idea de progreso os soberanos gobernaron
con maior eficacia e lexitimaron o seu poder.

8. • Reformas políticas:
– Deixaron de convocarse parlamentos e cortes.
– Reorganizouse a Admon. provincial para centralizar e
reforzar o poder real.
• Reformas económicas:
– Introducíronse melloras na agricultura, a artesanía e o
comercio.
– Instruíronse os traballadores industriais.
– Ampliáronse as vías de comunicación.
• Regalismo intromisión do poder real no
eclesiástico.
• Os principios do liberalismo político non foron
incorporados xa que pretendíase afianzar o
absolutismo e a sociedade estamental.
• Luis XV de Francia, Federico II de Prusia, Catalina
II de Rusía, Carlos III de España…

9. 03. Liberalismo Económico
• Adam Smith liberalismo económico defendía a
liberdade do individuo para producir e comprar co
obxectivo de lograr a riqueza das nacións.
• Criticaba as limitacións dos gremios e monopolios.
• Mercantilismo o comercio exterior era a forza vital para a
prosperidade das nacións.
• Fisiocracia (Quesnay) agricultura como fonte principal da
riqueza.
• Ambas defenden o libre funcionamento do sistema
económico.
03.1. Os progresos científicos e técnicos
• Foron dando respostas as esixencias da economía.
• James Watt máquina de vapor (1769). En 1785,
Cartwright a aplicou aos teares.
• Xeneralización do método para obter ferro coado usando
carbón de coque.

10. 04. Cultura e arte no século XVIII
04.1 A difusión da ideas ilustradas
• Enciclopedia (Diderot e D’Alembert, 1751-1772)
síntese do coñecemento da época.
• Difusión das ideas nos cafés, tabernas e salóns da
nobreza e alta burguesía.
• Creación de sociedades de lectura primeiras
bibliotecas populares.
• Academias (creadas polos reis) conferencias,
lecturas de artigos científicos e obras literarias e
traballos prácticos.
• Mulleres ilustradas: Emilie du Chatelet, María
Gaetana Agnesi e Mary Wollstonecraft.

11. 04.2. A arte do século XVIII
• O Rococó
– O seu nome deriva do uso da rocalla como
elemento decorativo.
– Estilo decorativo que influiu na pintura, escultura
e artes menores. Non desenvolveu estilo
arquitectónico propio.
– Pintura: temas o cotián, vida campestre e xogos.
Obras con brillo e colorido.
– Escultura: temas amorosos e uso da porcelana e o
mármore.
– Arquitectura: decoración sobrecargada a base de
liñas ondulantes.

13. • O Neoclásico
– Retorno ás formar sinxelas, funcionais e prácticas
da arte grega e romana.
– Segunda metade do s. XVIII reacción fronte ao
recargamento do rococó.
– Ausencia de decoración e formas equilibradas.
– Escultura: perfección técnica e uso da proporción.
Material mármore. Tema figura humana.
– Pintura: principalmente en Francia. Pintura
histórica. Predominio da forma sobre a cor
Destaca Jaques-Louis David.
– Arquitectura: edificios civís propios da época
ilustrada achegamento aos modelos clásicos.