Κανονάκι και Σαντούρι
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•2,747 views
ιστορία, περιγραφή και προέλευση των κανονάκι και σαντούρι
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Κανονάκι και Σαντούρι
Similar to Κανονάκι και Σαντούρι (20)
More from Nikitas Vougiouklis
More from Nikitas Vougiouklis (20)
Κανονάκι και Σαντούρι
- 1. Το κανονάκι και το σαντούρι Μαρτιος 2013 1Νικήτας Βουγιουκλής
- 2. Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 2 Γιατί ? • Κάποιοι Φίλοι με ρωτούν γιατί ασχολούμαι με αυτά τα πονήματα/παρουσιάσεις. Η απάντηση είναι απλή. Προσπαθώ να καλύψω τα κενά που έχω στις γνώσεις μου πάνω σε θέματα για τα οποία έχω περιέργεια και ενδιαφέρον. Επομένως μπορεί κάποιος να πει ότι γράφω για θέματα για τα οποία αρχικά ήξερα λίγα πράγματα η και τίποτα ακόμη. • Πάντα εύρισκα σαν πιο αποτελεσματικό τρόπο μάθησης τη γραφή και για το λόγο αυτό κρατώ σημειώσεις από ότι διαβάζω (cut & paste) τα οποία και μεταφέρω σε μορφή Power Point Presentation. Επομένως δεν κάνω πρωτογενή έρευνα αλλά παρουσιάζω μόνο, σε κάποια οργανωμένη μορφή, τις πληροφορίες που αντλώ από τις πηγές μου τις οποίες καμιά φορά εμπλουτίζω με videos η ακόμα και με μουσική. • Ελπίζοντας ότι κάποιοι από τους φίλους μου θα έχουν το ίδιο ενδιαφέρον μάθησης για κάποια από τα πονήματα αυτά, τα διανέμω σε αυτούς πιστεύοντας ότι στη χειρότερη περίπτωση θα τους βάλω στο κόπο να κάνουν ένα DELETΕ. MΦΧ ΝΙΚΗΤΑΣ nvougiouklis@yahoo.com
- 3. ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 3 Δυο άγνωστα για τους περισσότερους μουσικά παραδοσιακά όργανα, είναι το κανονάκι και το σαντούρι. Δυο συγγενικά όργανα, που το καθένα όμως έχει το δικό του χαρακτηριστικό ηχόχρωμα, και κυρίως το δικό του ύφος και τη δική του προσφορά στη μουσική μας κι ίσως να είναι αυτός ο λόγος που αξίζει τον κόπο να τους κάνουμε εδώ μια σύντομη παρουσίαση
- 4. Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 4 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun
- 5. • To κανονάκι είναι ένα έγχορδο όργανο που βρέθηκε τον 10ο αιώνα στην Otrar στο Καζακστάν. Το όνομα προέρχεται από την αραβική λέξη «kānun», πράγμα που σημαίνει κανόνας, αρχή. • Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σαντούρι με ένα ορθογώνιο τραπεζοειδή καπάκι . • Το όργανο έλκει πιθανότατα το όνομά του από τον γνωστό μουσικό "Κανόνα" του Πυθαγόρα. • Σας υπενθυμίζω ότι ο Πυθαγόρας γνώριζε πολύ καλά τη σχέση Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 5 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun ΑΡΧΑΙΟ ΨΑΛΤΗΡΙ
- 6. της μουσικής με τους αριθμούς. • Οι ειδικοί ερευνητές θεωρούν ότι το πιθανότερο είναι πως ο ίδιος και οι μαθητές του εντρύφησαν στη σχέση της μουσικής και των αριθμών μελετώντας ένα αρχαίο μονόχορδο όργανο. • Όπως φαίνεται από το όνομά του, το μονόχορδο ήταν ένα όργανο με μία χορδή και ένα κινητό καβαλάρη που διαιρούσε τη χορδή επιτρέποντας μόνο ένα τμήμα της να ταλαντώνεται. • Το μονόχορδο χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό των μαθηματικών σχέσεων των μουσικών ήχων. Ονομάζονταν και "Πυθαγόρειος κανών" γιατί απεδόθη η εφεύρεσή του στον Πυθαγόρα. • Το κανονάκι είναι απόγονος της παλιάς αιγυπτιακής άρπας, και έχει σχέση με το αρχαίο ελληνικό ψαλτήριο και το σαντούρι • Το κανονάκι παλιότερα, κυρίως στους μεσαιωνικούς χρόνους, ήταν γνωστό με την ονομασία "Ψαλτήριο". Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 6 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun
- 7. • Οι αρχές του ψαλτηρίου ανιχνεύονται στον ασιατικό χώρο, πολλούς αιώνες πριν από τους αρχαιοελληνικούς κλασικούς χρόνους. • Στην αρχαία Ελλάδα, από πολλούς συγγραφείς έχουμε μαρτυρίες για μουσικά όργανα πιθανόν του τύπου του ψαλτηρίου, με τις ονομασίες τρίγωνον, ψαλτήριον, επιγόνειον, μάγαδις κλπ, χωρίς να υπάρχουν εικονογραφημένες μαρτυρίες. • Μόνο υποθέσεις έχουν γίνει έως σήμερα για τη σχέση του Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 7 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΑΡΠΑ
- 8. αρχαιοελληνικού ψαλτηρίου με το κανονάκι. • Αντίθετα, στους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους, τα ιστορημένα χειρόγραφα και οι τοιχογραφίες των εκκλησιών έχουν πολλές πληροφορίες για το ψαλτήριο σε σχήμα τριγώνου ή τραπεζίου, του τρόπου με τον οποίο κρατιέται, παίζεται κλπ. • Το κανονάκι αποτελείται από ένα ηχείο σε σχήμα ορθογωνίου τραπεζίου, πάνω στο οποίο είναι τεντωμένες οι χορδές (από έντερο ή από πλαστική ύλη) κατά μήκος των δυο παραλλήλων πλευρών του. • Στο καπάκι (δηλ. την ξύλινη επιφάνεια κάτω από τις χορδές) ανοίγονται μια ή περισσότερες τρύπες, συχνά διακοσμημένες. • Στην αριστερή πλευρά βρίσκονται τα "μανταλάκια", ή μαντάλια, ένα είδος από κινητούς καβαλάρηδες, που με το ανέβασμα ή το κατέβασμά τους υψώνουν ή χαμηλώνουν το ύψος των φθόγγων κατά 1/4 του τόνου. Κάθε φθόγγος μπορεί να έχει από ένα μέχρι 5-6 περίπου Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 8 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun
- 9. μαντάλια. • Τα Μάνδαλα εφευρέθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ου αιώνα και χρησιμοποιήθηκαν από τότε. • Πριν από εκείνη την εποχή, το κανονάκι παρέμεινε μάλλον άκαμπτο στις προσπάθειες νεοτερισμών. • Το κανονάκι παίζεται κρατημένο πάνω στα πόδια του οργανοπαίκτη (όταν είναι καθιστός φυσικά), με δυο πένες ή νύχια, όπως λέγονται, που Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 9 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun προσδένονται στους δείκτες των δυο χεριών με μεταλλικές δαχτυλήθρες. • Τα νύχια, κατασκευασμένα συχνά από πλαστική ύλη, είναι τεχνητά και αποτελούν προέκταση των φυσικών νυχιών. Ο εκτελεστής με αυτά τσιμπάει με μεγαλύτερη ευκολία και σταθερότητα τις χορδές, συνήθως με το αριστερό χέρι τις χαμηλές και με το δεξί τις ψηλότερες. • Τα Kanuns που χρησιμοποιούνται στην Τουρκία έχουν 26 ομάδες χορδών, με
- 10. τρεις χορδές ανά ομάδα. • Οι διαστάσεις των τουρκικών kanuns είναι κατά κανόνα 95 έως 100 cm μήκος, 38 έως 40 cm πλάτος και 4 έως 6 cm ύψος. • Μια 79τόνη ρύθμιση εφαρμόζεται πρόσφατα σε ένα τουρκικό κανονάκι από τον Ozan Yarman και έχει επαινεθεί από τους Τούρκους δασκάλους του οργάνου. • Οι φθόγγοι αποτελούνται από τρεις χορδές ο καθένας, όλες κουρδισμένες στον ίδιο τόνο. • Η μελωδική έκταση του οργάνου είναι περίπου τρεισήμισι οκτάβες. • Οι νότες βρίσκονται σε αλληλουχία μεταξύ τους, δηλ. η μια μετά την άλλη (κάτω οι χαμηλές και προς τα πάνω οι ψηλότερες) και είναι κουρδισμένες στη διατονική βυζαντινή κλίμακα. ( Έτσι ο οργανοπαίκτης έχει μπροστά του την κλίμακα της μελωδίας που παίζει. • Ανάλογα πάντα με το είδος της Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 10 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun
- 11. κλίμακας ή και την βάση της μελωδίας, μπορεί να αλλάξει με τα μανταλάκια την οξύτητα των φθόγγων κατά μερικά μόρια ή κατά ένα ημιτόνιο (είτε στην αρχή του κομματιού είτε κατά τη διάρκειά του - εκεί φαίνεται και η δεξιοτεχνία του) κι έτσι μπορεί να σχηματίζει δεκάδες διαφορετικές κλίμακες. • Το κανονάκι επομένως μπορεί να παίξει όλα τα διαστήματα και τις υποδιαιρέσεις του τόνου και γι‘ αυτό το λόγο είναι αρκετά χρήσιμο και στην εκμάθηση της Βυζαντινής Μουσικής. • Το κανονάκι "παίζει" κυρίως στα θρακιώτικα, σε μικρασιάτικα τραγούδια. • Από τους πιο γνωστούς Έλληνες οργανοπαίκτες σήμερα είναι οι Ν. Στεφανίδης, Π. Ταμπούρης, Π. Δημητρακόπουλος, Μ. Κουτσαγγελίδης, Μ. Καρπάθιος. • Παίκτες με παγκόσμια ακτινοβολία θεωρούνται οι Ruhi Ayangil (* 1953), Erol Deran (* 1937), Halil Karaduman (* 1959), Goksel Baktagir (*1966) , Tahir Aydoğdu (*1959), Julien Τζαλάλ Ed Dine-Weiss (* 1953), kai Begoña Olavide Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 11 ΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ Κanun
- 12. Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 12 ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 13. • Το Santoor είναι ένα αρχαίο έγχορδο μουσικό όργανο με ρίζες στην Περσία. που παίζεται με δύο μπαγκέτες. • Ένα πρωτόγονο πρόγονο αυτού του τύπου των μέσων εφευρέθηκε στη Μεσοποταμία (1600 - 911 π.Χ.). • Αυτό το αρχέτυπο ταξίδεψε σε διάφορα μέρη της Ανατολής και προσαρμόστηκε σχεδιαστικά στις ιδέες κάθε περιοχής. • Το μουσικό αυτό όργανο το συναντούμε κυρίως στους Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 13 ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur) ΤΟ SANTOR ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ
- 14. ασιατικούς λαούς (Περσία, Μικρά Ασία, Εγγύς Ανατολή γενικότερα), από όπου η χρήση του πέρασε και στην Ελλάδα (νησιά και ηπειρωτική Ελλάδα). • Στην αρχαία σανσκριτικά κείμενα, έχει αναφερθεί σαν Shatatantri vina (100-χορδο). • Το Santoor μοιάζει με την αρχαία λύρα και ιδιαίτερα με το ψαλτήρι από το οποίο μπορεί να προήλθε και η ονομασία του, με παραφθορά της αραβικής λέξης σαντίρ, η οποία σημαίνει ψαλτήρι. ψαλτήρι -> σαντίρ -> σαντούρι. Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 14 ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ ΚΑΙ ΟΙ ΜΠΑΓΚΕΤΕΣ ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 15. • Κατά μια άλλη εκδοχή, η ονομασία προέρχεται από τις περσικές λέξεις "σαν ταρ" = εκατό χορδές. • Το Santoor έχει τραπεζοειδές σχήμα είναι κατασκευασμένο συχνά από ξύλο καρυδιάς η σφένδαμο, με εβδομήντα δύο χορδές. • Ένα τυπικό Santoor έχει δύο σύνολα γεφυρών, παρέχοντας μια σειρά από τρεις οκτάβες. • Το ινδικό Santoor είναι πιο ορθογώνιο και μπορεί να έχει περισσότερες χορδές από ό, τι στον Περσικό ομόλογό του, το οποίο έχει γενικά 72 χορδές. • Στην Ινδία, το Santoor χρησιμοποιήθηκε ως συνοδευτικό μέσο για τη παραδοσιακή μουσική του Κασμίρ. • Έχει χρησιμοποιηθεί σε ένα είδος μουσικής που είναι γνωστή ως Sufiana Mausiqi. Οι Σούφι μυστικιστές το χρησιμοποιούσαν ως συνοδευτικό όργανο στους ύμνους τους. • Santoors επίσης μπορούμε να Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 15 ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 16. βρούμε στη Ρουμανία, καθώς και σε χώρες της Μέσης Ανατολής (Αραβία, Ιράκ κλπ) αλλά διαφέρουν από λίγο έως πολύ από το ελληνικό σαντούρι. • Οι πάνω και κάτω πλευρές μπορεί να είναι είτε από κόντρα πλακέ ή από καπλαμά • Στην επάνω πλευρά, γνωστή σαν πλευρά του ήχου, τοποθετούνται οι ξύλινες γέφυρες, για να στερεωθούν οι τεντωμένες μεταλλικές χορδές. • Οι χορδές, ομαδοποιούνται ανά Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 16 ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 17. 3 έως 5, δεμένες στην αριστερή πλευρά της συσκευής σε καρφιά ενώ τεντώνονται πάνω στη πλευρά του ήχου από τις γέφυρες στα δεξιά. • Στη δεξιά πλευρά προβλέπονται τα μέσα συντονισμού, που επιτρέπουν τη ρύθμιση κάθε ομάδας χορδών σε μία επιθυμητή νότα η συχνότητα η τόνο. • Το Santoor παίζεται, ενώ ο μουσικός κάθεται σε μια asana που ονομάζεται Ardha- padmasana θέση με το όργανο στα γόνατα. Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 17 ΜΟΥΣΙΚΟΣ SANTOOR ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 18. • Κατά την εκτέλεση, η ευρεία πλευρά είναι πλησιέστερα προς τη μέση του μουσικού και η μικρότερη πλευρά είναι μακριά από το μουσικό. • Οι ειδικές μπαγκέτες (mezrab) που χρησιμοποιούνται είναι ελαφριές και έχουν τυλιγμένες τις άκρες τους με βαμβάκι ή δέρμα. • Επίσης έχουν το άκρο τους γυρισμένο λίγο προς τα πάνω και κρατούνται ανάμεσα στον δείκτη και το μεσαίο δάκτυλο, με τη βοήθεια του αντίχειρα. Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 18 ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 19. • Στο παίξιμο χρησιμοποιείται κυρίως ο καρπός του χεριού και λιγότερο τα δάκτυλα. • Το Santoor είναι ένα πολύ ευαίσθητο όργανο ακόμα και σε ελαφρά χτυπήματα αλλά και χαϊδέματα με τις μπαγκέτες. • Τα χτυπήματα στις χορδές πρέπει να εστιάζονται είτε πιο κοντά στις γέφυρες ή λίγο μακριά από τις γέφυρες. Η διαφορά στα δύο αυτά χτυπήματα οδηγούν σε διαφορετικές αποχρώσεις. • Κτυπήματα με ένα χέρι μπορεί να φιμωθούν από την άλλη πλευρά, χρησιμοποιώντας την όψη της παλάμης για να δημιουργηθεί ποικιλία. • Σήμερα το Santoor μπορεί να παίζει τη μελωδία, είτε μόνο του είτε μαζί με τα άλλα όργανα, καθώς και να παίζει τις συγχορδίες πάνω στο ρυθμό. • Η αλληλουχία των φθόγγων είναι πιο περίπλοκη σε σχέση με το κανονάκι. Η μελωδική του έκταση είναι περίπου τρεισήμισι οκτάβες (όπως και στο κανονάκι), και ανάλογα με τη χώρα έχει Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 19 ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 20. συνολικά έως και 100-110 χορδές. • Η πλατιά διάδοση του σαντουριού στον ελλαδικό χώρο οφείλεται στους `Έλληνες της Μικράς Ασίας που ήρθαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή. • Το σαντούρι παιζόταν βέβαια και πριν το 1922 στην ηπειρωτική και νησιώτικη Ελλάδα, αλλά σε περιορισμένη κλίμακα. • Χάρη στις εκφραστικές του δυνατότητες γίνεται γρήγορα ένα από τα απαραίτητα όργανα της "κομπανίας" (κλαρίνο, βιολί, σαντούρι, λαούτο). • Το σαντούρι "παίζει" κυρίως σε μικρασιάτικα, νησιώτικα και στεριανά κομμάτια, με πιο γνωστό εκτελεστή τον Αριστείδη Μόσχο (μεγάλο δάσκαλο, που πέθανε το 2001). • `Άλλοι δεξιοτέχνες του οργάνου είναι οι Τάσος Διακογιώργης, Νίκος Καλαϊντζής (ή Μπινταγιάλας), Νίκος Καρατάσος, καθώς και οι νεότεροι Ανδρέας Κατσιγιάννης, Δημήτρης Κοφτερός και Μάριος Παπαδέας Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 20 ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ (santoor, santur)
- 21. Σχετικά • Κανονάκι http://mousikorama.gr/musical-instruments/greek-folk- instruments/hordofona/kanonaki.html • Ταξιδεύοντας με το Κανονάκι http://www.teamgr.gr/index.php?option=com_kunena&func=view&catid=131&i d=3470&Itemid • Κανονάκι – Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CE%AC %CE%BA%CE%B9 • Σαντούρι http://soc- arksrv3.aegean.gr/music/showInstrument.php?id=22&lng=Z3JlZWs= • Σαντούρι http://mousikorama.gr/musical-instruments/greek-folk- instruments/hordofona/%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%8 1%CE%B9.html • σαντούρι – Βικιλεξικό http://el.wiktionary.org/wiki/%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%8D% CF%81%CE%B9 • Παρουσίαση οργάνων: To κανονάκι και το σαντούρι http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=3 40 • Μαρτιος 2013 Νικήτας Βουγιουκλής 21