Introduction to the study of law 1st year 2nd semester

1. ရန္ကုန္အေ၀းသင္တကၠသုလ္
Online LLB course
Introduction to the study of Law
1st year (2nd semester)

2. CHAPTER I
အခန်း (၁)
LEGAL RESEARCH METHODS
ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းနည်းလမ်းများ
‘Research’, in simple terms, can be defined as ‘systematic investigation
towards increasing the sum of human knowledge’ and as a ‘process’ of
identifying and investigating a ‘fact’ or a ‘problem’ with a view to acquiring an
insight into it or finding an apt solution there for. An approach becomes
systematic when a researcher follows certain scientific methods.
သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းဆိုသည်မှာ လူသားေစ်ြျို ့၏ အသိပညာေိုးပွားလာဒအာင် စနစ်
ေကျ ဒလ့လာစုံစမ်းစစ်ဒဆးပြင်းပြစ်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ြွင့်ဆိုနိုင်သည်။ အြျက်အလက်ေစ်ြု (သို ့)
ပပသနာေစ်ြုကို ဒြာ်ထုေ်စစ်ဒဆးောေွင် ထိုပပဿနာနှင် ပေ်သက်ဒသာ အယူအဆေစ်ြုကို
ေယူပပီး သင့်လ ျော်ဒသာ် ဒပြေှင်းြျက်ေစ်ြု ေှာဒြွပြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ဟုလည်း အဓိပ္ပာယ်ြွင့်ဆိုနိုင်
သည်။ နည်းစနစ်ကျဒသာ ဒလ့လာြျဉ်းကပ်မှုပြစ်ေန် သုဒေသနပပုသူေစ်ဒယာက်အေွက် ေိကျ
ဒသာ သိပ္ပံနည်းကျသည့် နည်းလမ်းများကို လိုက်နာေန် အထူးလိုအပ်ပါသည်။
In this context, legal research may be defined as ‘systematic’ finding law
on a particular point and making advancement in the science of law. However, the
finding law is not so easy. It involves a systematic search of legal materials,
statutory, subsidiary and judicial pronouncements. For making advancement in
the science of law, one needs to go into the ‘underlying principles or reasons of
the law’. These activities warrant a systematic approach. An approach becomes
systematic when a researcher follows scientific method.
ထိုသဒောေေားအေ ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းသည် အဒကကာင်းအော ေစ်ြု
အဒပါ်မှာ ဥပဒေကို စနစ်ေကျေှာဒြွပြင်းနှင့် ဥပဒေသိပ္ပံပညာကို ေိုးေက်ကျယ်ပပန ့်ဒအာင်

3. 2
ပပုလုပ်ပြင်းပြစ်သည်။ သို ့ဒသာ် ဥပဒေကို ေှာဒြွပြင်းသည် ဤကဲ့သို ့ မလွယ်ကူဒပ။ ဥပဒေေှာဒြွော၌
(Legal Materials) ဥပဒေအြျက်အလက်များ (statutory) ပပဋ္ဌာန်းဥပဒေနှင့် (Judicial
Pronouncements) ေေားစီေင်ဒေးဆိုင်ော ဒကကပငာြျက်များကို စနစ်ေကျ ေှာဒြွပြင်း ပါ၀င်သည်။
ဥပဒေသိပ္ပံပညာကို ကျယ်ပပန ့်ဒအာင် ပပုလုပ်ေန်အေွက် ဥပဒေ၏ စည်းမျဉ်းများ ဒကကာင်းကျိုး
ဒြာ်ပပြျက်များကို နားလည်ေန် လိုအပ်သည်။ ဤကဲ့သို ့ ပပုလုပ်ပြင်းသည် စနစ်ေကျ
ဒလ့လာပြင်းကို အာမြံဒပးသည်။
1.1 Meaning of Research
သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်
The term ‘research’ has received a number of varied meanings and
explanations. In its ordinary sense, the term refers to a search for knowledge. The
Oxford Advanced Learner’s Dictionary of English spells out the meaning of
‘research’ as ‘a careful study or investigation specifically in order to discover
new facts or information.1
Redman and Mory, in a similar tone, define research as
a ‘systematized effort to gain new knowledge’.2
According to the New Webster’s
Dictionary and Thesaurus of English Languages ‘research’ is ‘a careful, critical
inquiry or explanation in seeking facts or principles; diligent investigation in
order to ascertain something’. While Webster Dictionary explains the term
‘research’ to mean’s systematic investigation towards increasing the sum of
knowledge’.3
သုဒေသနဆိုဒသာ ဒေါဟာေသည် အမျိုးမျိုးဒသာ အနက်အဓိပ္ပာယ်ြွင့်ဆိုမှုနှင့် ေှင်းလင်း
ဒြာ်ပပြျက်များ ေှိသည်။ သာမန်သဒောေေားအေ အသိပညာကို ေှာဒြွေန် ေည်ေွယ်ထားဒသာ
သေ်မှေ်ြျက်ပြစ်သည်။ အ္ဂလန်နိုင်ငံ၏ Oxford Advanced Learner's Dictionary ေွင်
သုဒေသန၏ အဓိပ္ပာယ်ကို အဒကကာင်းအောအသစ်များ၊ သေင်းအြျက်အသစ်များ ေှာဒြွေန်
1
The Oxford Advanced Learner’s Dictionary, Oxford University Press, 1989, p-1073.
2
L V Redman and A V H Mory, The Romance of Research (1923) p-10.
3
New Webster’s Dictionary and Thesaurus of English Languages, Lexicon Publication, U.S.A,
1992, p-846.

4. 3
အေွက် ္ရုေစ်စိုက်ဒလ့လာပြင်းနှင့် ေိေိကျကျ စုံစမ်းစစ်ဒဆးပြင်းပြစ်သည်ဟုဒြာ်ပပထားသည်။
ပညာေှင် Redman နှင့် May ေို ့၏ အဆိုအေ သုဒေသန၏ အဓိပ္ပာယ်ကို အသိပညာအသစ် ေေှိေန်
စနစ်ေကျ ကကိုးပမ်းအားထုေ်ပြင်းအပြစ် အလားေူြွင့်ဆိုြဲ့ကကသည်။ The New Web ester's
Dictionary နှင့် Thesaurus of English Languages အေ သုဒေသနဆိုသည်မှာ အဒကကာင်းအော
ေစ်ြုြုကို ဒသြျာေန်အလို ့ငှာ ္ရုေစိုက်နှင့် နှိုင်းဆြျင့်ြျိန်ဒေြန်ဒသာ စုံစမ်းပြင်း သို ့မဟုေ်
အဒကကာင်းအောနှင့် စည်းမျဉ်းများေှာဒြွောေွင် ေှင်းလင်းဒြာ်ပပပြင်း၊ လုံ ့လေီေိယ စိုက်ထုေ်၍
စုံစမ်းစစ်ဒဆးပြင်းပြစ်သည်။
‘Research’ is the ‘careful, diligent and exhaustive investigation of a
specific subject matter’ with a view to knowing the truth and making original
contribution in the existing stock of knowledge. It is, in short, ‘systematic search’
in ‘pursuit of knowledge’ of the researcher. Mere aimless, unrecorded, unchecked
search is not research which can never lead to valid conclusions. But diligent,
intelligent, continued search for something is research.
သုဒေသနဆိုသည်မှာ မှန်ကန်စွာ သိေှိေန်အပမင်နှင့် သီးပြားဒဆာင်ေွက်ေမည့် ကိစ္စေပ်
ေစ်ြု၏ စုံစမ်းစစ်ဒဆးမှုကို ္ရုေစိုက်နှင့် လုံ ့လေီေိယစိုက်ထုေ်ပပီး ဒစ့ဒစ့စပ်စပ် ဒဆာင်ေွက်ပြင်း
ပြစ်သည်။ ထို ့အပပင် လက်ေှိအသိပညာများကိုပါ ဒပါင်းစပ်ပပီး ပပုလုပ်ပြင်းပြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို ့
ပပုလုပ်ောေွင် သုဒေသနပပုလုပ်သူ၏ အသိပညာနှင့်အညီ စနစ်ေကျ ေှာဒြွပြင်းပြစ်သည်။
ေည်ေွယ်ြျက်မေှိဒသာ၊ ပပန်၍မှေ်ေမ်း ေင်ထားပြင်းမေှိဒသာ ပပန်၍ စစ်ဒဆးပြင်းမေှိဒသာ
ေှာဒြွပြင်းများသည် သုဒေသန ပပုလုပ်ပြင်းမဟုေ်ပါ။ ၄င်းသည် ြိုင်မာဒသာ သုဒေသနေစ်ြု
ပြစ်မလာနိုင်ပါ။ သို ့ဒသာ် အဒကကာင်းအောေစ်ြုအေွက် လုံ ့လေီေိယ စိုက်ထုေ်မှု စဉ်းစားဉာဏ်ပြင့်
ဆက်လက်ေှာဒြွပြင်းသာ သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း ပြစ်သည်။
1.2 Objectives of Research
သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း၏ ေည်ေွယ်ြျက်များ

5. 4
The purpose of research, thus, is to acquire knowledge or to know about
‘something’ in a scientific and systematic way. Its purpose may, however, be to
find solution to the identified problem. Research objectives are:
သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း၏ ေည်ေွယ်ြျက်မှာ အဒကကာင်းအောေစ်ြုကို သိပ္ပံနည်းကျပပီး
စနစ်ကျဒသာ နည်းလမ်းပြင့် အသိပညာေေှိေန် သို ့မဟုေ် သိေှိေန်ေည်ေွယ်သည်။ ထိုကဲ့သို ့ ေည်ေွယ်
ဒသာ်လည်း ထုေ်ဒြာ်ထားဒသာ ပပဿနာကို ဒပြေှင်းေှာဒြွေန် ေည်ေွယ်သည်။ သုဒေသန
ပပုလုပ်ပြင်း၏ ေည်ေွယ်ြျက်များမှာ -
1. To gain familiarity with a phenomenon or to achieve new insights into it.
(၁) သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းပြင့် အဒကကာင်းအောအပြစ်ပျက်ေစ်ြုနှင့် ေင်းနှီးကျွမ်း၀င်မှု ေေန် နှင့်
ထိုအောနှင့် ပါေ်သက်၍ ထိုးထွင်းကကံဆမှုအသစ်များ ေေှိေန်၊
2. To portray accurately the characteristics of a particular individual, situation or
a group.
(၂) လူေစ်ဉီးြျင်းစီ၊ အဒပြအဒနေစ်ြုြျင်း သို ့မဟုေ် လူအုပ်စုေစ်စုစီ၏ ထူးပြားဒသာ
သွင်ပပင်လက္ခဏာများကို ေိေိကျကျဒြာ်ပပေန်၊
3. To determine the frequency with which something occurs or with which it is
associated.
(၃) အဒကကာင်းအောေစ်ြုကို မည်ကဲ့သို ့ ဒေွ ့ေှိြဲ့သည်၊ မည်ကဲ့သို ့ နှီးနွယ်ကကည့်ြဲ့ကကသည်ကို
ထပ်ေလဲလဲဆုံးပြေ်ေန်၊
4. To test causal relationship between two or more than two facts or situations.4
(၄) နှစ်ြု၊ နှစ်ြုထက်ပိုဒသာ အဒကကာင်းအော သို ့မဟုေ် အဒပြအဒန အြျင်းြျင်းကကား
အဒကကာင်းအေင်းနှင့် သက်ဆိုင်ဒသာ အြျက်ကို စစ်ဒဆးေန်၊
5. To ‘know’ and ‘understand’ a phenomenon with a view to formulating the
problem precisely.
4
Kothari, CR. Research Methodology, Methods and Techniques, 2nd
ed, 2004,Wishwa Prakashan, India, p-2.

6. 5
(၅) ပပဿနာကို ေိေိကျကျ ဒြာ်ထုေ်ပြင်းပြင့် အဒကကာင်းအော ပြစ်စဉ်ေစ်ြုကို သိေှိ
နားလည်ေန်၊
6. To ‘describe’ accurately a given phenomenon and to test hypotheses about
relationships among its different dimensions.
(၆) ဒပးထားဒသာ အဒကကာင်းအောပြစ်စဉ်ကို ေိေိကျကျဒြာ်ပပေန်နှင့် ကွဲပပားပြားနား ဒသာ
ရှု ့ဒထာင့်များကကားေှိ ဆက်စပ်မှုနှင့် ပေ်သက်ဒသာ အဆိုကကမ်းများကို စစ်ဒဆးေန်ေို ့ပြစ်သည်။
1.3 Research Method and Methodology
သုဒေသနပပုလုပ်သည့် နည်းလမ်းနှင့် နည်းပညာ
The term‘research methods’ refers to all those methods and techniques that
are used by a researcher in conducting his research. The term, thus, refers to the
methods, techniques or tools employed by a researcher for collecting and
processing of data, establishing the relationship between the data and unknown
facts, and evaluating the accuracy of the results obtained. Sometimes, it is used to
designate the concepts and procedures employed in the analysis of data,
howsoever collected, to arrive at conclusion. In other words, ‘research methods’
are the ‘tools and techniques’ in a ‘tool box’ that can be used for collection of
data (or for gathering evidence) and analysis thereof. ‘Research methods’
therefore, can be put into the following three groups:
သုဒေသနပပုလုပ်သည့် နည်းလမ်းဆိုသည်မှာ ဦးစီးဦးေွက်ပပုလုပ်ဒနဒသာ သုဒေသန
ပပုလုပ်သူများက မိမိေို ့၏ သုဒေသနေွင် အသုံးပပုထားဒသာ နည်းလမ်းများအားလုံးနှင့်
စနစ်ေကျ လုပ်ကိုင်နည်းများကို ေည်ညွှန်းပါသည်။ သုဒေသန ပပုလုပ်သူေစ်ဒယာက်က
အဒကကာင်းအောများ စုစည်းပြင်း၊ စနစ်ေကျပပုလုပ်ပြင်း၊ အဒကကာင်းအောနှင့် မသိဒသးဒသာ
အဒကကာင်းအောများကကား ဆက်စပ်မှုကို ဒဆာင်ေွက်ပြင်းနှင့် ေေှိထားဒသာ ေလေ်များကို
ေိေိကျကျ ေန်ြိုးပြေ်ပြင်းများအေွက် လုပ်ကိုင်ဒသာ နည်းလမ်းများ၊ နည်းပညာများနှင့်
ဉာဏ်စွမ်းဉာဏ်စများကို ေည်ညွှန်းသည်။ ေစ်ြါေစ်ေံမှာ ပပီးဆုံးေန် မည်သည့်နည်းလမ်းနှင့်မဆို

7. 6
စုစည်းထားဒသာ အဒကကာင်းအောများကို စစ်ဒဆးောေွင် ပပုလုပ်ထားဒသာ သဒောေေားများ၊
လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို သေ်မှေ်ေန် အသုံးပပုထားသည်။ ေစ်နည်းအားပြင့် သုဒေသန
နည်းလမ်များသည် အြျက်အလက်များ စုဒဆာင်းပြင်းနှင့် ေေှိလာဒသာ အြျက်အလက်များကို
စိေ်ပြာကကည့်ောေွင် သုံးနိုင်ဒသာ (tool box)ထဲေှိ ဉာဏ်စွမ်းဉာဏ်နများကို အသုံးပပုဒသာ
နည်းလမ်းများ၊ နည်းပညာများပြစ်သည်။ သုဒေသနပပုလုပ်ဒသာ နည်းလမ်းများသည် ဒအာက်ပါ
အေိုင်း အုပ်စု(၃)စုပြင့် ဒဆာင်ေွက် နိုင်သည်။
1. The methods are concerned with the collection of data [when the data
already available are not sufficient to arrive at the required solution].
(၁) အြျက်အလက်များကို စုစည်းပြင်းနှင့် ဆိုင်ဒသာ နည်းလမ်းများ၊
2. The statistical techniques [which are used for establishing relationships
between the data and the unknowns].
(၂) စာေင်းအင်းနှင့်ဆိုင်ဒသာ နည်းလမ်းများ၊
3. The methods which are used to evaluate the accuracy of the results
obtained.
(၃) ေေှိပပီးဒသာ ေလေ်များ၏ေိကျဒသာ ေန်ြိုးသေ်မှေ်ေန် အသုံးပပုထားဒသာ နည်းလမ်းများ
ပြစ်သည်။
The term ‘research methodology’, on the other hand, refers to a ‘way to
systematically solve’ the research problem. It may be understood as a ‘science of
studying how research is done scientifically’.5
It involves a study of various steps
and methods that a researcher needs generally to adopt in his investigation of a
research problem along with the logic behind them. It is a study of not only of
methods but also of explanation and justification for using certain research
methods and of the methods themselves. It includes in it the philosophy and
practice of the whole research process. In other words, research methodology is a
set of rules of procedures about the way of conducting research. It includes in it
not just a compilation of various research methods but also the rules for their
application (in a given situation) and validity (for the research problem at hand).
5
Kothari, C R ,Research Methodology: Methods and Techniques, pp 9-10.

8. 7
ေစ်နည်းအားပြင့် သုဒေသနပပုလုပ်သည့် နည်းပညာဆိုသည်မှာ သုဒေသနပပဿနာကို
စနစ်ေကျဒပြေှင်းေန် နည်းလမ်းေစ်ြုကို ေည်ညွှန်းသည်။ သုဒေသနကို မည်ကဲ့သို ့ သိပ္ပံနည်း
ကျကျ ပပုလုပ်ေမည်ကို သိပ္ပံနည်းကျကျ ဒလ့လာပြင်းဟူ၍လည်း နားလည်နိုင်သည်။ အမျိုးမျိုးဒသာ
အဆင့်များ၊ နည်းလမ်းများကို ဒလ့လာေမည်။ ထိုကဲ့သို ့ ဒလ့လာောေွင် သုဒေသနပပုလုပ်သူသည်
ဒယေုယျအားပြင့် ထိုသို ့ဒလ့လာပပီးဒနာက် ယုေ္တ ိဒေေနည်းပြင့် မိမိစုံစမ်းစစ်ဒဆးဒနဒသာ
သုဒေသနပပဿနာကို ြျမှေ်ေန် လိုအပ်သည်။ အြျို ့ဒသာ သုဒေသနနည်းလမ်းများကို အသုံးပပု
ေန်အေွက် နည်းလမ်းများသာမက ေှင်းလင်းြျက်များ မှန်ကန်ဒကကာင်း ထင်ေှားဒသာ အြျက်များ
ကိုလည်း ဒလ့လာေမည့်အပပင် ကိုယ်ေိုင်နည်းလမ်းများပြင့် ဒလ့လာေမည်။ ထိုသို ့ ဒလ့လာောေွင်
ေဿနိကဒေေပညာေှင်များနှင့် သုဒေသနလုပ်ငန်း ေစ်ြုလုံးကို သင်ကကားပပသူ/ ဒလ့ကျင့်ဒပးသူ
များ ပါေင်သည်။ ေစ်နည်းအားပြင့် နည်းလမ်းေကျ သုဒေသန ပပုလုပ်ပြင်းသည် သုဒေသနကို
ဦးစီးဦးေွက်ပပုလုပ်သူ၏ နည်လမ်းနှင့် ပေ်သက်၍ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းဆိုင်ော နည်းဥပဒေများကို
ြျမှေ်ထားသည်။ သုဒေသနပပုလုပ်ောေွင် စာအုပ်စာေမ်းပပုစုပြင်း (ကျမ်းပပုပြင်း) အမျိုးမျိုး
ဒသာ သုဒေသနနည်းလမ်းများသာမက အသုံးပပုနိုင်ဒသာ နည်းဥပဒေများနှင့် သုဒေသန၏
ေန်ြိုးေှိမှုများ ပါေင်သည်။
A researcher, therefore, is required to know not only the research methods
or techniques but also the methodology, as he needs to decide as well as to
understand the relevancy and efficacy of the research methods in pursuing the
research problem at hand.
ထို ့ဒကကာင့် သုဒေသနပပုလုပ်သူေစ်ဒယာက်သည် သုဒေသနပပုလုပ်သည့် နည်းလမ်းများ၊
နည်းပညာများကိုသာမက နည်းလမ်းေကျ ပပုလုပ်ပြင်းများကိုပါ သိေှိေန် လိုအပ်သည်။ သုဒေသန
ပညာေှင် ေစ်ဒယာက်အဒနပြင့် မိမိလက်ေစ်ကမ်းေွင်ေှိဒသာ သုဒေသနပပဿနာကို ကိုင်ေွယ်
ဒဆာင်ေွက်ော၌ သုဒေသနနည်းလမ်းများ၏ ဆက်စပ်မှုနှင့် ထိဒောက်မှုကို ဆုံးပြေ်ေန်နှင့်
နားလည်ထားေန် လိုအပ်ဒသာဒကကာင့် ပြစ်သည်။

9. 8
1.4 What is Legal Research?
ဥပဒေောသာေပ်ဆိုင်ော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းဆိုသည်မှာ ောလဲ။
Legal research may be defined as ‘systematic investigation towards
increasing the sum of knowledge of law’. However, a scholar has commented that
this definition is ‘too broad’ and ‘lacks articulation’ and proposed a different
definition. He observed: Research may be defined as systematic fact-finding (that
is, to find what the law is on a particular point) and advancement of the science
of law. In a strict sense, legal research is understood as limited to those works
which contribute to the advancement of legal science (that is excluding such
materials as text-books and case books, etc.) This is a too narrow a view of
research and we need not adopt such a restricted definition of legal research.
Even the fact-finding is not so easy as it may seem. First, a researcher has to go
into the different statutory provisions and the rules made there under.
ဥပဒေောသာေပ်ဆိုင်ော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းဆိုသည်မှာ ဥပဒေ၏ အသိပညာများ
ေိုးပွားလာဒအာင် စနစ်ေကျ စုံစမ်းဒလ့လာပြင်းအပြစ် သေ်မှေ်နိုင်သည်။ သို ့ဒသာ်လည်း
ပညာေှင်ေစ်ဒယာက်က ထိုအဓိပ္ပာယ်ြွင့်ဆိုြျက်သည် ကျယ်ပပန ့်လွန်းပပီး စကားပြင့် ဒြါ်ပပော၌
အားနည်းြျက်ေှိဒကကာင်း ဒေြန်ထားပပီး အပြားကွဲပပားသည့် အဓိပ္ပာယ်ြွင့်ဆိုြျက်ေစ်ြုကို အဆိုပပု
ထားသည်။ ၎င်း၏ဒလ့လာမှုအေ သုဒေသနဆိုသည်မှာ ဥပဒေသိပ္ပံပညာကို ပိုမိုကျယ်ပပန ့်ေိုးေက်
ဒအာင် အြျက်အလက်များကို စနစ်ေစ်ကျေှာဒြွပြင်းဟု အဓိပ္ပာယ်သက်မှေ်နိုင်သည်။ ဥပဒေ
ဒေးောသုဒေသန ပပုလုပ်ပြင်းသည် ဥပဒေသိပ္ပံပညာ ေိုးေက်လာေန် အဒထာက်အကူ စကားလုံး
များကို ကန ့်သေ်ြျက်အပြစ် နည်းလမ်းေှိသည်ဟု ကျယ်ပပန ့်စွာ ယူဆနိုင်သည်။ (ဆိုလိုောကဒော့
ပပဋ္ဌာန်းစာအုပ်များ၊ အမှုစာအုပ်များ အစေှိသည်ေို ့ကို ြယ်ထုေ်ထားပြင်းပြစ်သည်) ထိုကဲ့သို ့
ပပုလုပ်ပြင်းသည် သုဒေသန၏ ကျဉ်းဒပမာင်းဒသာ အပမင်ပြစ်သည်။ ထို ့အပပင် ကျွန်ုပ်ေို ့သည်
ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း၏ ထိုကွဲပပားပြားနားဒသာ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို မူြျမှေ်ေန်
လိုအပ် သည်။ အဒကကာင်းအောကို ဒေွ ့ေှိသည့်ေိုင်ဒအာင် ထိုကဲ့သို ့ လွယ်ကူစွာ မပမင်နိုင်ပါ။ ပထမ
အဆင့်အဒနပြင့် သုဒေသနပပုလုပ်သူသည် အမျိုးမျိုးဒသာ ပပဋ္ဌာန်းထားသည့် ပပဋ္ဌားန်ြျက်များကို
ေှာဒြွေမည်။ ထိုအောများကို ဒဆာင်ေွက်ပပီးမှ နည်းဥပဒေများကို ပပုလုပ်ေမည်။

10. 9
Secondly, he may have to examine the mass of case-law which may have
accumulated on the point in issue, and it is not an easy matter to derive a clear-
cut legal proposition from the tangled mass of case-law.
ေုေိယအဆင့်အဒနပြင့် အပငင်းပွားထားဒသာ အြျက်များကို စုစည်းထားဒသာ စီေင်ထုံး
ဥပဒေအဒပမာက်အပမားကို စစ်ဒဆးေန်ပြစ်သည်။ ရှုပ်ဒထွဒနဒသာ စီေင်ထုံးဥပဒေ အဒပမာက်အပမား
ထဲမှာ ဥပဒေဒေးောအဒပြအဒနကို ေှင်းေှင်းလင်းလင်း ြယ်ထုေ်ေန် လွယ်ကူဒသာ ကိစ္စေပ်မဟုေ်
ပါ။
To advance the science of law, it is necessary for a researcher to go into
the underlying principles or reasons of the law. The enquiries will have to be:
Why a particular rule? What led to its adoption? What are its effects? Whether it
is suited to the present conditions? How can it be improved? Whether it needs to
be replaced entirely by a new rule?6
ဥပဒေသိပ္ပံပညာေိုးေက်ေန် သုဒေသနပပုလုပ်သူေစ်ဒယာက်အေွက် ဥပဒေ၏ အေင်းြံ
ပြစ်ဒသာ စည်းမျဉ်းများ၊ ဆင်ပြင်ေုံေေားများကို ေှာဒြွေန်လိုအပ်သည်။ ောဒကကာင့် သီးပြား
နည်းဥပဒေပြစ်သလဲ၊ ောကိုဦးဒဆာင်ြျမှေ်သလဲ၊ ောဒေွ သက်ဒောက်မှုေှိသလဲ၊ လက်ေှိအဒပြ
အဒနက ောဒေွလဲ၊ ေယ်လိုေိုးေက်နိုင်သလဲ၊ စည်းမျဉ်းအသစ်အေ အစားထိုးေန် လိုအပ်သလား၊
မလိုအပ်ြူးလားဆိုောကို စုံစမ်း စစ်ဒဆးပြင်းေှိေမည်။
Thus, the term ‘legal research’ take into its ambit ‘a systematic finding’ or
‘ascertaining’ law’ on the identified topic or in the given area as well as ‘an
inquiry’ into ‘law’ with a view to making advancement in the science of law.
ဤသို ့အားပြင့် ဥပဒေဒေးော သုဒေသနဆိုဒသာ သေ်မှေ်ြျက်သည် ဥပဒေသိပ္ပံပညာကို
ေိုးေက်ဒအာင် ပပုလုပ်ပြင်းသဒောေေားနှင့် ထုေ်ဒြာ်ထားဒသာ ောသာေပ်အဒပါ် ဒပးထား
ဒသာ နယ်ပယ်အေွင် ဥပဒေကို စုံစမ်းစစ်ဒဆးမှုအပြစ် ဥပဒေကို ဒသြျာဒအာင်ပပုလုပ်ပြင်း၊
စနစ်ေကျေှာဒြွပြင်းကို သက်ဆိုင်ော နယ်ပယ်အေွင်း သေ်မှေ်နိုင်သည်။
Finding law on a particular subject, as stated earlier, is not an easy task.
There may be a number of statutes (as well as statutory provisions scattered in
6
S N Jain, Legal Research and Methodology, 14 Jr of Ind L Inst 487 (1972), p-490.

11. 10
different statutes) with frequent amendments on the subject under inquiry. In
addition, these statutes and statutory provisions may be supplemented from time
to time by a bulk of rules, regulations, orders, directives and government
resolutions.
အထက်ေွင်ဒြာ်ပပထားသကဲ့သို ့ အဒကကာင်းအောေစ်ြုအဒပါ်ေွင် ဥပဒေကို ေှာဒြွ
ပြင်းသည် လွယ်ကူဒသာ အဒကကာင်းအောေစ်ြုအဒပါ် ကကိမ်ြန်များစွာ ပပင်ဆင်ြျက်များ
နှင့် ဥပဒေပပဌာန်းြျက်များစွာ ပါ၀င်နိုင်သည်။ ထပ်ဒလာင်းဒပပာဆိုေဒသာ ဤကဲ့သို ့ဒသာ
ဥပဒေပပဌာန်းြျက်များနှင့်ဆိုင်ဒသာ ကန ့်သေ်စည်းကမ်းြျက်များကို များစွာဒသာ
စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ၊ အမိန ့်များ၊ ညွှန်ကကားြျက်များဆိုင်ော အစိုးေဆုံးပြေ်ြျက်
များပြင့် အြျိန်ကာလနှင့်အမျှ ပိုမိုဒကာင်းမွန်ဒအာင် ပြည့်စွက်ဒပးနိုင်မည်ပြစ်သည်။
Similarly, one (particularly in the common law jurisdictions) requires to
look for pouring judicial pronouncements of the higher judicial institutions
interpreting these provisions for finding ‘true’ meaning and ambit of the legal
provisions. A quest for making advancement in the science of law requires a legal
researcher to systematically probe into underlying ‘principles’ of, and ‘reasons’
for, ‘law’. Thus, legal research has a very wide scope as it, in ultimate analysis,
involves an inquiry into one or the other dimension or aspect of ‘law’.
အလားေူ ဒေွ ့ေှိထားဒသာ မှန်ကန်ဒသာ အဓိပ္ပာယ်ြွင့်ဆိုမှု၊ ဥပဒေဒေးောပပဋ္ဌာန်း ြျက်များ
၏ သက်ဆိုင်ော နယ်ပယ်အေွက် ပပဋ္ဌာန်းြျက်များအနက် အဓိပ္ပာယ်ပပန်ောေွင် အပမင့်ဆုံးေေား
စီေင်းဒေးဆိုင်ော အြွဲ ့အစည်းများ၏ ေေားေင်ထုေ်ပပန်ထားဒသာ ေေားစီေင်ဒေးဆိုင်ော
အြျက်များကို ကကည့်ရှုေန်အေွက် လိုအပ်သည်။ ဥပဒေသိပ္ပံပညာ ေိုးေက်ဒအာင် ပပုလုပ်ပြင်း
အေွက် ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်သူေစ်ဒယာက်သည် ဥပဒေအေွက် အဒပြြံပြစ်ဒသာ
စည်းမျဉ်းများ၊ ဆင်ပြင်ေုံေေားများကို စနစ်ေကျ ေိုးေက်ဆန်းစစ်ကကည့်ေန် လိုအပ်သည်။
ဤသို ့အားပြင့် ဥပဒေဒေးောသုဒေသန ပပုလုပ်ပြင်းသည် ဥပဒေ၏အပြားဒသာ ရှု ့ဒထာင့် သို ့မဟုေ်
ဥပဒေ၏သဒောေေားများ အပါအေင် အဆုံးစွန်းဆုံးဒသာ ြွဲပြားစိေ်ပြာမှုအပြစ် ကျယ်ပပန ့်ဒသာ
အပမင်ေှိသည်။

12. 11
Legal research is, thus, the process of identifying and retrieving
information necessary to support legal decision-making. It includes in it each step
of a course of action that begins with an analysis of the facts of a problem and
concludes with the application and communication of the results of the
investigation.
ဥပဒေဒေးော သုဒေပပုလုပ်ပြင်း၌ ဥပဒေကိုညီညွေ်ဒသာ ဆုံးပြေ်ြျက်ပပုလုပ်ောေွင်
အဒထာက်အပံ့ပြစ်ဒစေန် လိုအပ်ဒသာ သေင်းအြျက်အလက်ကို ထုေ်ဒြာ်ပြင်းနှင့် သေင်းအြျက်
အလက်ေယူဒသာ လုပ်ငန်းစဉ်ပြစ်သည်။ သုဒေသနပပုလုပ်ောေွင် ပထမဉီးဆုံးအဒနနှင့် အမှု၏
အဒကကာင်းြျင်းောများကို ြွဲပြားစိေ်ပြာပြင်း၊ ဒလျှာက်ထားြျက်ကို ေွက်ဆပြင်းနှင့် စုံစမ်းစစ်ဒဆး
မှုေလာေ်ကို ြျိေ်ဆက်ဒပးပြင်းပြစ်ေဲ့ ေေားစွဲဆိုပြင်း လုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့် ပါေင်သည်။
Legal research, to sum up, needs to be carried out for the following
reasons:
ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းသည် ဒအာက်ေွင်ဒြာ်ပပထားဒသာ အဒကကာင်းပပြျက်
များ အေွက် ဒဆာင်ေွက်ေန် လိုအပ်သည်။
1. To ascertain laws on a given topic or subject.
(၁) ဒပးထားဒသာ ောသာေပ်အဒပါ် ဥပဒေများ ္ဃနဏသိေှိေန်၊
2. To identify ‘gaps’ and ‘ambiguities’ in law.
(၂) ဥပဒေေွင်ကွာဟြျက်များ၊ ယုံမှားသံသယေှိမှုများကို ထုေ်ဒြာ်ေန်၊
3. To critically examine consistency, coherence and stability of law and legal
propositions.
(၃) ဥပဒေ၏ ဒလျာ်ကန်သင့်ပမေ်မှု၊ ြျိေ်ဆက်မှု၊ ေည်ေံ့ြိုင်ပမဲမှုနှင့် ဥပဒေဒေးော
ထင်ပမင်ြျက်များကို ဒေြန်ဆန်းစစ်ေန်၊
4. To undertake ‘social auditing of law’ [i.e. auditing pre-Legislative ‘forces’ and
post-Legislative ‘impacts’ of law].
(၄) ဥပဒေ၏ လူမှုဒေးဆိုင်ော စာေင်း စစ်ပြင်းကို ောေန်ယူေန်၊
5. To suggest reforms/developments in law by undertakings research intended:

13. 12
(၅) ေည်ေွယ်ထားဒသာ သုဒေသနကို ဒဆာင်ေွက်ပြင်းအားပြင့် ဥပဒေကို ပပုပပင်ေန်၊
ြွံ ့ပြိုးေိုးေက်မှုကို အကကံဉာဏ်ဒပးေန်။
i. To investigate ‘gap’ between the ‘legal ideals’ and ‘actual practice’.
(က) ဥပဒေအဒေွးအဒြါ်နှင့် အမှန်ေကယ် အသုံးပပုမှုကကား လိုအပ်ြျက်ကို စုံစမ်းစစ်ဒဆး ေန်၊
ii. To understand ‘effectiveness’ or ‘impact’ of law in a given social set-up at a
given time.
(ြ) သေ်မှေ်ထားဒသာကာလေစ်ြုမှာ လူမှုဒေးအေွင်းေှိ ဥပဒေ၏ အကျိုးသက်ဒောက်မှု များ၊
ဥပဒေ၏ထိြိုက်မှုများကို နားလည် ေန်၊
iii. To find out as to whether law is serving the needs of the society and has a
social value.
(္) လူ ့အြွဲ ့အစည်း၏ လိုအပ်ြျက်များကို ဒဆာင်ေွက်ဒပးနိုင်ပြင်း ေှိ/မေှိနှင့် လူမှုဒေးဆိုင်ော
ေန်းြိုးေှိမေှိ ေှာဒြွေန်၊
iv. To make suggestions for improvements in the law on concrete formulations
and proposals.
(ဃ) ေစ်ပပိုင်ေည်း ပပုလုပ်ထားဒသာ ပုံဒသသေ်မှေ်ြျက်များနှင့် အဆိုပပုြျက်များ အဒပါ် ေွင်
အဒကာင်အထည်ဒြာ် ဒဆာင်ေွက်ေန်အေွက် အကကံဉာဏ်များပပုလုပ်ေန်၊
v. To predict future trends of law.
(င) ဥပဒေ၏ အနာ္ေ်ဦးေည်ြျက် များကို ကကိုေင်ြန ့်မှန်းေန်။
1.5 Types of Legal Research
ဥပဒေောသာေပ်ဆိုင်ော သုဒေသနအမျိုးမျိုး
The broad categories of legal research which can be divided into two: (1)
doctrinal legal research, and (2) non-doctrinal legal research.

14. 13
ဥပဒေဆိုင်ောမူသဒောေေားများကို (၁) ဥပဒေမူသဒောဆိုင်ော သုဒေသန နှင့် (၂)
ဥပဒေမူသဒောဆိုင်ောမဟုေ်ဒသာ သုဒေသနဟူ၍ နှစ်မျိုးေှိသည်။
Doctrinal legal research is defined as research into legal doctrines through
analysis of statutory provisions and cases by the application of power of
reasoning. It gives emphasis on analysis of legal rules, principles or doctrines. It
involves a rigorous systematic exposition, analysis and critical evaluation of legal
rules, principles or doctrines and their inter-relationship. It arranges the existing
law in order and provides thematic parameters for such an order. It also concerns
with critical review of legislations and of decisional processes and their
underlying policy. Doctrinal legal research, thus, involves: (i) systematic analysis
of statutory provisions and of legal principles involved therein, or derived there
from, and (ii) logical and rational ordering of the legal propositions and
principles.
ဥပဒေမူသဒောဆိုင်ောသုဒေသန ဥပဒေပပဠာန်းြျက်များနှင့် ကျိုးဒကကာင်းစီဒလျာ် ဒသာ
လုပ်ပိုင်ြွင့်အာဏာကို အသုံးပပုထားသည့် စီေင်ထုံးများကို ြွဲပြားစိေ်ပြာ ဒလ့လာေန် ပြစ်သည်။
၎င်းသည် ဥပဒေများ၊ စည်းကမ်းများ၊ မူသဒောေေားများကို (emphasis on analysis)
ြွဲပြားစိေ်ပြာဒလ့လာပပီး (inter-relation) အပပန်အလှန် ဆက်စပ်ဒနမှုများ ေှိသည်။
While non-doctrinal legal research is defined as research into relationship
of law with other behavioral sciences. It gives prominence to relationship of law
with people, social values and social institutions. It endeavors to highlight the
relationship between law and other behavioral sciences and social facts. It
involves empirical inquiry into the operation of law. Here inquiry is directed to
some manifestation of human behavior as law affects it or as it affects law. The
researcher wants to know to what extent certain legal rules work or have worked.7
Non-doctorial legal research includes empirical investigations and reform-
oriented Research. Empirical investigations assesses impact of law and reveals
the gap between legal idealism and social reality. Perceiving the idea of law as a
social phenomenon, a researcher explores social, political, economic and cultural
dimensions or implications of law. Reform-oriented Research based on empirical
7
Khushal, Dr Vibhute and Filipos Aynalem, Legal Research Methods, The Justice and Legal System
Research Institute, 2009, pp-70.

15. 14
study and critical examination of law, recommends changes in law and legal
institutions.8
ဥပဒေမူသဒောဆိုင်ောမဟုေ်ဒသာ သုဒေသနကို ဥပဒေနှင့် အပပုမူဆိုင်ော သိပ္ပံနယ်ပယ်ေို ့
အပပန်အလှန် ဆက်စပ်ဒနမှုေို ့ကို သုဒေသနပပုပြင်း ဟုဒြါ်သည်။ ထိုသုဒေသနသည် ဥပဒေနှင့်
လူသားေို ့၏ လူမှုေန်ြိုးထားမှု ဆက်ဆံဒေးများနှင့် လူမှုဒေးအြွဲ ့အစည်းမျာ အပပန်အလှန်
ဆက်စပ်ဒနမှုေို ့ေှိသည်။ ဥပဒေနှင့် အပပုအမ ဆိုင်ော သိပ္ပံနယ်ပယ်များ လူမှုဒေးအြျက်များအကကား
ဆက်စပ်မှုအား အဒလးထားဒဆာင်ေွက်သည်။ ဥပဒေမူသဒောဆိုင်ောမဟုေ်ဒသာ သုဒေသနသည်
လက်ဒေွ ့ကို အဒပြြံဒသာ စုံစမ်းမှုများ ပပုပပင်ဒပပာင်းလဲမှုကို ဒေှးရှုဒသာ သုဒေသနပြစ်ပပီး ၎င်း၏
ထိြိုက်မှု ဆိုးကျိုးများကို ြန် ့မှန်းဒြါ်ပပေန်ပြစ်သည်။ ပပုပပင်ဒပပာင်းလဲမှုကို ဒေှးရှုဒသာ
သုဒေသနသည် လက်ဒေွ ့မျက်ပမင်ကို အဒပြြံဒသာ ဒလ့လာပြင်းနှင့် ဥပဒေစကားေိုင်းများအဒပါ်
သုံးသပ်ပြင်း၊ ဥပဒေနှင့် ဥပဒေဆိုင်ော အြွဲ ့အစည်းများေွင် ဒပပာင်းလဲမှုများကို (recommends)
ဒထာက်ြံဒပးပြင်းေို ့အဒပါ်ေွင် အဒပြြံသည့် အြျက်ေို ့ကိုလည်း ဒြာ်ပပေန် လိုအပ်သည်။
1.6 Legal Research and Methodology
ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းနှင့် နည်းပညာ
Law can be perceived as a normative science as it sets norms of human
behavior. Most of the times, it also plays a role of catalyst for bringing socio-
economic change. It is a means to an end. A systematic investigation of the first
dimension of law (as a normative science), generally, falls in the domain of legal
academia. A scholar of law, generally, undertakes a rigorous systematic analysis,
exposition and critical evaluation of legal rule, legal principle, legal concept or
doctrine (i.e. legal fact). Based on this analysis, he may highlight conceptual
basis of the legal rule, principle or doctrine and may forward some proposals for
reforms. He need not go beyond the discipline of law. While inquiry into social
8
Dennis Pearce, Enid Campbell, & Don Harding, Australian Law Schools: A Discipline Assessment for the
Commonwealth Tertiary Education Commission (AGPS, 1987) and Harry Arthurs, Law and Learning: Report
to the Social Sciences and Humanities Research Council of Canada by the Consultative Group on Research
and Education in Law (1983).

16. 15
dimension of law or societal role of law, traditionally, falls in the domain of
sociologists as it, invariably, involves a systematic look at, or discovery of,
functional aspect of law and/or ‘behavioral pattern’ of an individual or a social
group in response to ‘law’. A sociologist intends to explain the way law functions
and/or to evaluate its role in bringing out the desired changes. Undoubtedly, both
the discoveries require ‘systematic’ study of, and approach to, ‘fact’, legal or
social as the case may be, following a well-set ‘methodology’.
လူသားေို ့၏ အပပုအမူပိုင်းဆိုင်ော စံနှုန်းများြျမှေ်ပပီး ဥပဒေကို စံအပြစ် သေ်မှေ်
ထားဒသာ သိပ္ပံပညာေပ်အပြစ် ဒလ့လာနိုင်ပါသည်။ ယြင်အြျိန်ထဲက လူမှုဒေး၊ စီးပွားဒေး ဆိုင်ော
ဒပပာင်းလဲမှုဒဆာင်ေွက်ေန်အေွက် အဓိကျဒသာ အြန်းကဏ္ဍမှလည်း ပါေင်ပါသည်။ ဥပဒေ၏
ပထမရှုဒထာင့်ကို စနစ်ေကျ စုံစမ်းစစ်ဒဆးပြင်းသည် ဒယေူယျအားပြင့် ေေားေင်ပညာသင်နှစ်
အေွင်း ကျောက်ေမည်။ ဥပဒေပညာေှင်ေစ်ဒယာက်သည် ဒယေူယျအားပြင့် ဥပဒေဒေးော
နည်းဥပဒေများ၊ ဥပဒေဒေးောစည်းမျဉ်းများ၊ ဥပဒေဒေးော သဒောေေားများ (သို ့မဟုေ်) ဥပဒေ
ဒေးောမူေါေများကို ေင်းကကပ်စွာ စနစ်ေကျ ြွဲပြားစိေ်ပြာပြင်း၊ အဒသးစိေ် ေှင်းလင်းပြင်းနှင့်
ဒေြန်အကဲပြေ်ပြင်းများကို ဒဆာင်ေွက်ေမည်။ ဤကဲ့သို ့ဒသာ ြွဲပြားစိေ်ပြာမှုအဒပါ် အဒပြြံပပီး
ဥပဒေပညာေှင်ေစ်ဒယာက်သည် ဥပဒေဆိုင်ော နည်းဥပဒေများ၊ စည်းမျဉ်းများ၊ သဒောေေား
များ၏ စိေ်ေင်စားြွယ် အဒကာင်းဆုံး အယူအဆအဒပါ် အဒပြြံနိုင်သည်။ ထို ့အပပင် ပပုပပင်
ဒပပာင်းလဲမှုများအေွက် အဆိုပပုလွှာအြျို ့ကို ဒဆာင်ေွက်နိုင်သည်။ ထိုသို ့ပပုလုပ်ောေွင် ဥပဒေ၏
စည်းကမ်းဥပဒေ ကို ဒကျာ်လွန်ေန်မလိုပါ။ ဥပဒေ၏ လူမှုဒေးဆိုင်ော ရှုဒထာင့်(သို ့မဟုေ်) ဥပဒေ၏
လူမှုဒေး ဆိုင်ော အြန်းကဏ္ဍစုံစမ်းဒနစဉ်ေွင် အစဉ်အလာအားပြင့် လူမှုဒေးဆိုင်ော ယုေ္တ ိဒေေ၏
နယ်ပယ်အေွင်း ကျဒောက်ပါသည်။ စနစ်ေကျကကည့်ရှုမှု၊ ေှာဒြွမှု၊ ဥပဒေ၏လုပ်ငန်းဆိုင်ော
ရှုဒထာင့်၊ ေစ်ဦးြျင်းစီ၏ လူမှုဒေးဆိုင်ော အုပ်စုပါေင်သည်။ လူမှုဒေးသိပ္ပံပညာေှင်များသည်
ဥပဒေလုပ်ငန်းဒဆာင်ော နည်းလမ်းကို ေှင်းပပေန်နှင့် ဒပပာင်းလဲမှုပပုလုပ်ောေွင် သုဒေသန၏
အြန်းကဏ္ဍကို ေန်ြိုးပြေ်ေန်ပြစ်သည်။ လိုအပ်ဒသာ စနစ်ေကျဒလ့လာမှုကို ေှာဒြွပြင်းနှင့်
ဥပဒေဒေးော (သို ့မဟုေ်) လူမှုဒေးော အဒကကာင်းြျင်းောကို ဒလ့လာပြင်းသည် ဒအာက်ေွင်
ဒြာ်ပပထားဒသာ နည်းလမ်းေကျပပုလုပ်မှုများကို ဒသြျာစွာ ပပုလုပ်ေမည်။

17. 16
Hitherto, however, in the Law Schools’ orientation in research
methodology has been aimed at familiarization of law students with researching
of legal mat••erials-Acts of Parliament/ Statutes/ Proclamations, decisions of
(higher) Courts, (case) digests, writings of legal scholars, indexes, rules of
interpretation of statutes, and the art of distinguishing and finding the ratio
decidendi of a case (predominantly in common law jurisdictions). In other words,
Law Schools, hitherto, has been giving emphasis on analytical legal research.
ဤဒနောေွင် မည်သို ့ပင်ေှိဒစကာမူ ဥပဒေပညာ သင်ကကားဒနဒသာ ဒကျာင်းများေွင်
ဒေှးကျဒသာ သုဒေသနနည်းများ၊ ပါလီမန်ဥပဒေနှင့်ဆိုင်ဒသာ အဓိကကျသည့် အက်ဥပဒေများ
ပပဋ္ဌာန်းထားဒသာဥပဒေများ၊ ဒကကပငာြျက်များ၊ အပမင့်ဆုံး ေေားရုံး၏ ဆုံးပြေ်ြျက်များ၊ စီေင်ထုံး
များ၊ ဥပဒေပညာေှင်များ၏ ဒေးသားြျက်များ၊ အညွှန်းများ၊ ပပဋ္ဌာန်းဥပဒေ၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်
ပပန်ဆိုထားဒသာ နည်းဥပဒေများ ကွဲပပားပြားနားဒသာ ပပုလုပ်မှုများနှင့် ဥပဒေဒကျာင်းသား
ဒကျာင်းသူများကို ေင်းနှီးကျွမ်းေင်ဒအာင် ေည်ေွယ်ထားပါသည်။ ထို ့အပပင် အမှု၏ အြျိုးအစား
စံနှုန်းများကိုလည်း ေှာဒြွပြင်းအေွက် ေည်ေွယ်ထားပါသည်။ ေစ်နည်းအားပြင့်ဆိုေဒသာ် ဥပဒေ
သင်ကကားဒနဒသာ ဒကျာင်းများသည် ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုပြင်း ြွဲပြားစိေ်ပြာမှုအဒပါ် အထူး
္ရုပပုဒပးထားသည်။
Legal scholars, therefore, have not been able to evolve any specific
methodology of their own for carrying out legal research. They do not have well-
articulated research methods to employ and research methodology to follow in
legal research.
လူမှုဒေးသိပ္ပံပညာ၏ သွင်ပပင်လက္ခဏာများကို ြွဲဒေထားဒသာ မိမိ၏ ပပုလုပ်ထားဒသာ
သုဒေသနပပဿနာ၏ အေိုင်းအောကို နားလည်ေန်နှင့် မိမိသုဒေသန၏ ထူးပြားဒသာ အြျက်
များကို နားလည်ေန်ပြစ်သည်။ သုဒေသနပပုလုပ်ဒသာ အစိေ်အပိုင်းသည် လူမှုဒေးဆိုင်ော သိပ္ပံ
ပညာေပ်ပမင်ေလျှင် ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်သူသည် လူမှုဒေးဆိုင်ော သိပ္ပံပညာေပ်၏
နည်းလမ်းကို အသုံးပပုေန်ပြစ်သည်။
A legal researcher, therefore, needs to identify and understand the distinct
characteristics of his legal research for employing an ‘appropriate’ research
methodology. He has to understand the extent to which his research problem

18. 17
shares the characteristics of social sciences, and the extent to which it is
distinctive. If the research problem is a part of, and on par with, social sciences,
the legal researcher has obviously to use and apply the methodology known to
social sciences. And if it has its own distinct characteristics, he has to use
different methodology. In other words, if his ‘discovery’ involves rigorous
analysis and creative synthesis of different legal doctrines, concepts or principles,
and evaluation of legal doctrines or law, or extraction of some legal principles
from given plethora of legal materials, he has to resort to a methodology
dominant with analytical skills and blended with deduction and induction of such
an analysis. If his ‘discovery’, on the other hand, involves the study of legal
institutions or processes of the law, which ostensibly warrant empirical
observation of human behavior, he has to use the methodology known to social
sciences.9
ထို ့ဒကကာင့် ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပညာေှင်များသည် သင့်ဒလျာ်ဒသာ သုဒေသန
ပပုလုပ်ပြင်း နည်းလမ်းအေိုင်း ဒဆာင်ေွက်ေန်အေွက် မိမိပပုလုပ်ဒသာ ဥပဒေဒေးော သုဒေသန၏
ကွဲပပားဒသာ သွင်ပပင်လက္ခဏာများကို ဒြာ်ထုေ်ေန် နားလည်ေန် လိုအပ်သည်။ ထို ့ဒကကာင့်
ဥပဒေပညာေှင်များသည် ဥပဒေဒေးော သုဒေသန ပပုလုပ်ဒဆာင်ေွက်ေန် အေွက် ၄င်းေို ့၏
ကိုယ်ပိုင်သီးပြားနည်းပညာေစ်ြုကို ေန်ြိုးပြေ်ေန် မစွမ်းဒဆာင်နိုင်ပါ။
1.7 Sources of Legal Research
ဥပဒေဒေးော သုဒေသနအေင်းအပမစ်များ
The various sources of legal research may be categorized into primary,
secondary or tertiary.10
ဥပဒေဒေးောသုဒေသနအေင်းအပမစ်များကို (primary) ပထမအဆင့် (secon dary)
ေုေိယအဆင့်နှင့် (tertiary) ေေိယအဆင့်ဟူ၍ အမျိုးမျိုးြွဲပြားနိုင် သည်။
9
Khushal, Dr Vibhute and Filipos Aynalem, Legal Research Methods, The Justice and Legal System
Research Institute, 2009, pp-44-46.
10
Ibid, pp-46-50.

19. 18
1.7.1 Primary Sources ပထမအဆင့်အေင်းအပမစ်
Primary sources in legal research, therefore, are the Constitution, National
Gazette, which publish Acts/Proclamations passed by Parliament (and by State
Legislature), Rules, Regulations, Statutory Orders, and Directives of
Administrative Agencies, and case reports that publish judicial pronouncements
of different higher courts. All these sources contain rich original information/
observations about the identified research problem. They are indeed indispensable
for any legal researcher.
ဥပဒေဒေးော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းေွင် ပထမအေင်းအပမစ်သည် အက်ဥပဒေများ၊
ဒကကပငာြျက်များ ထုေ်ဒေထားဒသာ (constitution) ြွဲ ့စည်းပုံအဒပြြံဥပဒေ ပါလီမန် သို ့မဟုေ်
နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပပုအြွဲ ့မှ ြျမှေ်ထားဒသာ National Gazette အမျိုးသားဒေးပပန်ေမ်း နည်းဥပဒေ
များ၊ စည်းမျဉ်းဥပဒေများ၊ ပပဋ္ဌာန်းထားဒသာ အမိန ့်များ၊ အုပ်ြျုပ်ဒေး အြွဲ ့၏ ညွှန်ကကားြျက်များ၊
စီေင်ထုံးများ၊ အပမင့်ဆုံး ေေားရုံးအသီးသီး၏ ေေားေင်ထုေ်ပပန်ဒကကပငာထားဒသာ
ေေားစီေင်ထုံးများ ပါေင်သည်။
ထိုကဲ့သို ့ဒသာ အေင်းအပမစ်များသည် ဒြာ်ထုေ်ြဲ့ဒသာ သုဒေသနပပဿနာနှင့် ပေ်သက်၍
ဒလ့လာထားဒသာ မူလအြျက်အလက်များ ပါေင်သည်။ ထိုအေင်းအပမစ်များသည် ဥပဒေဒေးော
သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းအေွက် အမှန်ေကယ် လိုအပ်ဒသာ အြျက်များပြစ်သည်။
1.7.2 Secondary sources ေုေိယအေင်းအပမစ်များ
Secondary sources of information furnish the information derived from
primary sources. These sources organize the information in a systematic manner
and in a planned way. These secondary sources include textbooks, treatises,
commentaries on statutes, abstracts, bibliographies, dictionaries, encyclopedias,
indexes, reviews, legal treatises, and commentaries on statutes constitute
significant secondary sources of legal research.

20. 19
ေုေိယအေင်းအပမစ်များသည် ပထမအေင်းအပမစ်မှ ဒပါ်ထွက်လာဒသာ အေင်း အပမစ်များ
ကို ဒထာက်ပံ့ဒပးသည်။ ဤအေင်းအပမစ်သည် စနစ်ေကျအပပုအမှုနှင့် အစီအစဉ် ဒေးဆွဲသည့်
နည်းလမ်းေွင် အြျက်အလက်များကို ဒပါင်းစပ်ြွဲ ့စည်းထားသည်။ ဤေုေိယအဆင့် အေင်းအပမစ်
ေွင် (text book) ပပဋ္ဌာန်းစာအုပ်များ၊ (treaties) စာြျုပ်များ၊ (commentaries) ဥပဒေများအဒပါ်
ေှင်းလင်းြျက်များ၊ (bibliographies) သမ္ဗာကျမ်းစာများ၊ (dictionaries) အေိဓာန် အေိုဒကာက်
များ၊ (encyclopedias) စွယ်စုံကျမ်းများ၊ (indexex)အညွှန်းများ၊ (reviews) ပပန်၍ စစ်ဒဆးကကည့်ရှု
ပြင်း၊ (Legal treatises) ဥပဒေဒေးောစာြျုပ်များ (commentaries) ေှင်းလင်းြျက်များ ပါေင်သည်။
1.7.3 Tertiary Sources ေေိယအေင်းအပမစ်များ
Tertiary sources include directories, subject guides and journals. There are
numerous scientific directories that provide list of journals, scientists,
universities. These help the researcher to tap appropriate journals and expert
advice on the topic of research.
ေေိယအေင်းအပမစ်ေွင် စီစဉ်ညွှန်ကကားမှုများ၊ လိုက်နာေမည့် လမ်းညွှန်ြျက်များ၊ ထုေ်ဒေ
ထားဒသာ ္ျာနယ်များ ပါေင်သည်။ များစွာဒသာ စီစဉ်ညွှန်ကကားြျက်များကို ္ျာနယ်ထဲေွင် ပပဋ္ဌာန်း
ထားသည်။ ထို ့အပပင် ပပုလုပ်ထားဒသာ ဒြါင်းစဉ်အဒပါ် ကျွမ်းကျင်သူအပြစ် အကကံ ဒပးနိုင်သည်။
1.8 Major Stages in Legal Research
ဥပဒေောသာေပ်ဆိုင်ော သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်းေွင် အဓိကကျဒသာ အဆင့်များ
Legal research is not an exception to this general precept of research.
However, undertaking and executing legal research, as a systematic inquiry, is a
complex process. It involves a three-stage process. Each one of them warrants
skill. The processes are research planning, research implementation, and
presenting of research findings.

21. 20
ဥပဒေောသာေပ်ဆိုင်ော သုဒေသနပပုလုပ်ောေွင် သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း၏ ဒယေူယျ
ကျင့်ေေ်ကို ြျွင်းြျက်ထားပြင်းမေှိပါ။ သို ့ဒသာ်လည်း ဥပဒေဒေးော သုဒေသန ပပုလုပ်ပြင်းေွင်
စနစ်ေကျ စုံစမ်းစစ်ဒဆးပြင်းအပြစ် ဒဆာင်ေွက်ပြင်းနှင့် ြျွင်းြျက်ထားပြင်းသည် ရှုေ်ဒထွးဒသာ
လုပ်ငန်းပြစ်သည်။ အဆင့်သုံးဆင့် ပါေင်သည်။ ၄င်းေို ့သည် ေစ်ြုနှင့်ေစ်ြု ကျွမ်းကျင်မှုကို အာမြံ
ဒပးသည်။ (research planning) သုဒေသန အစီအစဉ် (research implementation) သုဒေသန
အဒကာင်အထည်ဒြာ် ဒဆာင်ေွက်ပြင်းနှင့် (presenting of research findings) ေှာဒြွထားဒသာ
သုဒေသနကို ေင်သွင်ပြင်းလုပ်ငန်းစဉ်များ ပြစ်သည်။
There are eight major stages in a legal research .They are:-
Identification and Formulation of a Research Problem
Review of Literature
Formulation of a Hypothesis (where feasible)
Research Design
Collection of Data
Analysis of Data
Interpretation of Data and
Research Report
ဥပဒေောသာေပ်ကို သုဒေသနပပုလုပ်ောေွင် အဓိကကျဒသာ အဆင့် (၈) ဆင့်ေှိသည်။
၄င်းေို ့မှာ -
- သုဒေသနပပဿနာကို ထုေ်ဒြာ်ပြင်းနှင့် သေ်မှေ်ပြင်း
- စာဒပများကို ပပန်၍ စစ်ဒဆးပြင်း
- အဆိုကကမ်းေစ်ြု၏ပုံဒသနည်းဒြါ်ထုေ်ပြင်း
- သုဒေသနပုံစံ
- အဒပြြံအဒကကာင်းအြျက်များ စုဒဆာင်းပြင်း
- အဒပြြံအဒကကာင်းအြျက်များ ြွဲပြားစိေ်ပြာပြင်း
- အဒပြြံအဒကကာင်းအြျက်များ၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်ြွင့်ဆိုပြင်းနှင့်

22. 21
- သုဒေသနအစီေင်ြံစာများ ပြစ်သည်။
These stages are not mutually exclusive. They overlap continuously rather
than following the prescribed sequence strictly. The order sketched above is
meant to provide a procedural guideline for research.
ဤအဆင့်များသည် အပပန်အလှန် ပိေ်ပင်ထားပြင်းမေှိပါ။
A brief description of each one of the steps is necessary here to put the
legal process in the right perspective and to highlight, in brief, their significance
and role in legal research.11
အထက်ေွင် ဒြာ်ပပြဲ့ဒသာ အစီစဉ်များသည် သုဒေသအေွက် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း ဆိုင်ော
လမ်းညွှန်ြျက်ကို ပပုလုပ်ေန် ဆိုလိုသည်။
11
Khushal, Dr Vibhute and Filipos Aynalem, Legal Research Methods, The Justice and Legal System
Research Institute, 2009, pp-52-60.

23. 22
KEY TERMS
Research သုဒေသနပပုလုပ်ပြင်း
Method နည်းလမ်းများ
Methodology နည်းပညာ
Approach ြျဉ်းကပ်သည်/နီးကပ်သည်။
Systematic စနစ်ကျဒသာ
Thesaurus အေိဓာန်၊ စွယ်စုံကျမ်း။
Search ေှာဒြွသည်။
Phenomenon ထူးပြားဆန်းကျယ်သည့် အသွင်၊
Hypotheses အဆိုကကမ်းများ။
Processing စနစ်ေကျသွားဒနသည်။
Data အဒပြြံအဒကကာင်းအြျက်များ။
Philosophy ေဿနိကဒေေပညာေှင်
Ascertaining ဒသြျာဒအာင်စုံစမ်းသည်။
Findings ေှာဒြွဒေွ ့ေှိပြင်း။
Principle မူသဒောေေား
Reason စဉ်းစားဆင်ပြင်နိုင်သည့်အစွမ်း၊ အကျိုးအဒကကာင်းဒြာ်ပပြျက်။
Parliament လွှေ်ဒော်များ။
Statute ဥပဒေပပုလွှေ်ဒော်မှ ထုေ်ပပန်ဒကကညာသည့် ဥပဒေ၊ ဥပဒေအမိန် ့။
Proclamation ဒကကညာပြင်း။
Discovery ေှာဒြွဒေွ ့ေှိြျက်။

24. CHAPTER II
CONTENTS OF LAW
2.1 MYANMR CUSTOMARY LAW
(မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေ)
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေသည် ဘာသာလေးဥပလေြဟုတ်လပ။ မြန်ြာနိုင်ငံသည်
အင်္ဂေိပ်တို ့ ေက်လအင်ာက်လောက်ပပီးလနာက် မြန်ြာနိုင်ငံ တေားဥပလေြျား မပဆိုော
အင်က်ဥပလေ (Myanmar Laws Act) ကို ထုတ်မပန်ောတွင် အင်္ဂေိပ်ြျားက ြှားယွင်း၍ မြန်ြာ
ဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေကို မြန်ြာဗုေ္ခဘာသာဥပလေဟု လေးသားထားချက်ကို ေက်ခံခဲ့သည်။
ယင်းသို ့ ြှားယွင်းလခါ်လေါ်မခင်းနှင့်စပ်ေျဉ်း၍ ေွတ်ေပ်လေးေပပီးသည့လနာက် ဆက်ေက်
လခါ်လေါ်သုံးစွဲခဲ့ကကသည်။ လတာ်ေှန်လေးလကာင်စီအင်စိုးေေက်ထက်ပပီးြှ စနစ်သစ်တက္က သိုေ်
ဥပလေသင်ကကားလေး သင်ရိုးညွှန်းတြ်း၌ ြှားယွင်းလခါ်လေါ်မခင်းကို လမပာင်းေဲ၍
''မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေ'' ဟုလခါ်ေန် သတ်ြှတ်ခဲ့သည်။ ကျြ်းမပုဆောတို ့ကေည်း
''မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေ''ဟု လေးသားောကကသည်ကို လတွ ့ေသည်။
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေသည် မြန်ြာဗုေ္ဓဘာသာေင်တို ့၏ ထိြ်းမြားေက်ထပ်
လေး၊ ေင်ြယား ကွာေှင်းလေး၊ သားသြီးလြွးစားမခင်း၊ အင်လြွဆက်ခံလေးစလသာ ေူြှုလေး
မပဿနာြျားကို လမြေေှင်းလပးလသာ ဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေမြေစ်သည်။ မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်း
ဥပလေသည် မပဋ္ဌာန်းဥပလေြဟုတ်လပ။ ဓြ္မသတ်ြျား၊ ဓလေ့ထုံးတြ်းြျားနှင့် အင်မြင့်ဆုံး
တေားရုံးြျားြှ ချြှတ်ထားသည့် စီေင်ထုံးြျားအင်လပါ်တွင် ြူတည်သည့် ဥပလေမြေစ်သည်။
မြန်ြာဓလေ့ ထုံးတြ်းဥပလေနှင့် မပဋ္ဌာန်းဥပလေတို ့ ဆန ့်ကျင်လသာ် မပဌာန်းဥပလေကို ေိုက်နာ
ေြည်။
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေ၏ အင်ေင်းအင်မြစ်ြျားြှာ (၁) ဓြ္မသတ်ြျား၊ (၂)
ဓလေ့ထုံးတြ်းြျား၊ (၃) စီေင်ထုံးြျားနှင့် (၄) ဥပလေမပုမခင်းြျား မြေစ်သည်။

25. 2
၂.၁.၁ မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေထိြ်းမြားေက်ထပ်လေး
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ ထိြ်းမြားေက်ထပ်မခင်းသည် ဘာသာလေးနှင့် ေုံးေ
ြစပ်ေျဉ်းဘဲ ေူြှုလေးသက်သက်သာ မြေစ်သည်။ ယခင်က ထိြ်းမြားေက်ထပ်လေးသည်
ပဋိညာဉ်ဥပလေနှင့်သာဆိုင်သည်ဟု ယူဆခဲ့လသာ်ေည်း ၁၉၆၅ လြာင်ကိုကကီးနှင့် ြအင်ုန်းခင်
1
စီေင်ထုံး ဆုံးမြေတ်ချက်လနာက်ပိုင်းတွင် ထိြ်းမြားေက်ထပ်လေးသည် ေူြှုလေးသာမြေစ်
လကကာင်း ဆုံးမြေတ်ခဲ့သည်။
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ ထိြ်းမြားေက်ထပ်မခင်းတေားေင်လစေန် အင်ခြ်း
အင်နားြေိုလပ။
2
သို ့လသာ် အင်ခြ်းအင်နား မပုေုပ်လသာ် ကာယကံေှင်နှစ်ဦးက ထိြ်းမြားမခင်းကို
သလဘာတူညီလကကာင်း ထင်ေှားလအင်ာင်မပသည့် သက်လသခံချက်ဟု ဆိုသည်
3
။ အင်ခြ်းအင်နား
ြမပုေုပ်လသာ် ေင်ြယားအင်မြေစ် အင်ထင်အင်ေှား လနထိုင်ေြည်။ လဆွြျိုးြိတ်လဆွြျားက
ေင်ြယားဟု ယူဆေြည်။
တေားေင်ေင်ြယားမြေစ်ေန်ေိုအင်ပ်ချက်ြျားြှာ-
(၁) လယာက်ျားလေးသည် အင်ိြ်လထာင်မပုေန် ကိုယ်ကာယြေွံ ့ပြေိုးသန်းစွြ်းေြည်ဟု
လြာင်သိန်းလြာင်နှင့်ြလစာ
4
စီေင်ထုံးတွင် မပဆိုထားသည်။
(၂) ြိန်းကလေးသည် ြုဆိုးြ သို ့ြဟုတ် တစ်ခုေပ်ြဟုတ်ေျှင် အင်သက်(၂ေ) မပည့်ေ
ြည်။ အင်သက်(၂ေ)ြမပည့်လသးေျှင် ြိဘသို ့ြဟုတ်အင်ုပ်ထိန်းသူ၏ သလဘာတူညီချက်
ေေှိမခင်းမြေစ်ေြည်ဟု'ြလအင်းစိန်နှင့် လြာင်ေှြင်း
5
’ စီေင်ထုံးတွင် ဆိုသည်။
(၃) ယခုပစ္စုန်ပ္ပန်ကာေ၌ ေင်ြယားအင်မြေစ် အင်ိြ်လထာင်မပုေန်နှင့် နှစ်ဦးသလဘာ
တူညီချက်ဆန္ဒကို ေွတ်ေပ်စွာ လပးေြည်ဟု လြာင်ထွန်းလအင်ာင်နှင့် ြလအင်းကကည်
6
စီေင်ထုံးတွင် မပဆိုထားသည်။
1
မောင်ကိုကကီးနှင့် ေအုန်းခင် 1969 ေတစ 913
2
ေမအးေယ်နှင့် ေကကည်ကကည် 1948 B.L.R 108
3
ေကကင်မေနှင့် မောင်စစ်ဟန် 1937 R.L.R 108
4
မောင်သိန်းမောင်နှင့် ေမစာ 5 Ran 140
5
ေမအးစိန်နှင့် မောင်လှေင်း 3 Ran 455 (F.B)
6
မောင်ထွန်းမအာင်နှင့် ေမအးကကည် 14 Ran 215 (F.B)

26. 3
(၄) နှစ်ဦးေုံးစိတ်လပါ့သွပ်သူြျားြဟုတ်ေ။
(၅) ြိန်းကလေးြှာတေားေင်ေင်လယာကျားးြေှိလစေ။
(၆) အင်ထင်အင်ေှား ထိြ်းမြားေက်ထပ်ြှု တစ်စုံတစ်ောြမပုခဲ့ပါက တေားေင် ေင်ြယား
အင်မြေစ် ေူသိေှင်ကကား လနထိုင်ေြည်။
ယခုအင်ခါ သလဘာတူထိြ်းမြားပပီးက လပါင်းသင်းစပ်ယှက်ြှု ြေိုလတာ့လပ။ ယခင်က
ေိုသည်ဟု စီေင်ထုံး လဟာင်းြျားတွင် ဆုံးမြေတ်ခဲ့သည်ကို လတွ ့ကကေြည်။
၂.၁.၂ ထိြ်းမြားေက်ထပ်မခင်းပျက်မပယ်မခင်း (ေင်ြယားကွာေှင်လေး)
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ ေင်ြယားကွာေှင်းနိုင်လသာ အင်ဓိကအင်ချက် (၃)
ချက် ေှိပါသည်။
(၁) နှစ်ဦးသလဘာတူကွာေှင်းမခင်း
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ ထိြ်းမြားေက်ထပ်မခင်းြှာ ေင်နှင့်ြယားတို ့နှစ်ဦး
သလဘာတူမပုေုပ်သည့်ကိစ္စမြေစ်၍ ကွာေှင်းလေးတွင်ေည်း အင်ချိန်ြလေွး နှစ်ဦးသလဘာတူ
ကွာေှင်းနိုင်သည်။
(၂) ေင်မြေစ်သူေဟန်းလဘာင်သို ့ကူးလမပာင်းမခင်း
ေင်မြေစ်သူ ေဟန်းလဘာင်သို ့ အင်ပပီးအင်ပိုင် (ေုေ္လ ဘြဟုတ်) ကူးလမပာင်းပါက
ေင်ြယားကွာေှင်းသည်။
(၃) အင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှုလကကာင့်ကွာေှင်းမခင်း
(က) သာြန်အင်ိြ်လထာင်မပစ်ြှုနှင့်
(ခ) ကကီးလေးလသာ အင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှုြျားမြေစ်သည်။
(က) သာြန်အင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှုြျားြှာ-
(၁) ေီဆယ်ြှု

27. 4
ေိြ်ညာြှုမြေစ်သည့် ြယားကကီးေှိေျှက် ေူပျိုဟုလမပာ၍ ထိြ်းမြားမခင်း မြေစ်သည်၊
(၂) ေင်မြေစ်သူတပါးသူနှင့်လြေါက်မပန်ြှု
မြန်ြာလယာကျားး၏ တစ်လယာက်သည် ြိန်းြတစ်လယာက်ထက်ပို၍ ယူခွင့်
ေှိလသာလကကာင့် ေင်မြေစ်သူ တစ်ပါးသူနှင့် ကျူးေွန်လသာ် အင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှုမြေစ်လသာ်
ေည်း ြယားတွင် ကွာေှင်းခွင့်ြေလပ၊
(၃) ေင်မြေစ်သူလနာက်ြယားယူြှု
မြန်ြာဗုေ္ဓဘာသာ လယာကျားးတစ်လယာက်သည် ပထြြယားကကီး၏
ခွင့်မပုချက်ြေဘဲ ေုတိယြယားယူေျှင် ပထြြယားအင်ား ကွာေှင်းခွင့်ေှိသူဟု လြာင်ြှီနှင့်
ြစိန်စီေင်ထုံးတွင် ဆုံးမြေတ်ထားသည်။
(၄) သာြန်ေက်စက်ြှု
ေင်မြေစ်သူသည် တစ်ကကိြ်တစ်ခါြျှ စိတ်ကိုမြေစ်လစ၊ ကိုယ်ခန္ဓာကို မြေစ်လစ
သာြန်ေက်စက်ြှု ကျူးေွန်ေျှင် ြယားမြေစ်သူတွင် ကွာေှင်းခွင့်ေှိလကကာင်း စီေင်ထုံးြျားတွင်
ဆုံးမြေတ်ထားသည်။
(၅) စွန ့်ပစ်ြှု
ဓြ္မသတ်ြျားနှင့် စီေင်ထုံးလဟာင်းြျားအင်ေ ေင်မြေစ်သူသည် ြိြိြယားအင်ား
အင်လထာက်အင်ပံ့ြလပးဘဲ သုံးနှစ်တိုင် စွန ့်ပစ်ထားေျှင်လသာ်ေည်းလကာင်း ြယားမြေစ်သူက
ေင်မြေစ်သူအင်ား တစ်နှစ်စွန ့်ပစ်ထားေျှင်လသာ်ေည်းလကာင်း ေင်ခန်း၊ ြယားခန်း အင်ေိုေို
မပတ်စဲသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ သို ့လသာ် လေါက်တာသာမြနှင့် လေါ်ခင်ပုစီေင်ထုံးတွင် သတ်ြှတ်
ထားလသာ အင်ချိန်ကာေအင်တွင်းစွန ့်ပစ်ပပီး လထာက်ပံ့မခင်းြမပုေျှင် သို ့ြဟုတ် တစ်စုံတစ်ော
အင်ဆက်အင်သွယ်ြမပုေျှင် ထိြ်းမြားမခင်း ြပျက်မပယ်လချ။ ေင်ကမြေစ်လစ၊ ြယားက မြေစ်လစ
တစ်ဦးတစ်လယာက်က သတ်ြှတ်ထားလသာ အင်ချိန်ကာေအင်တွင်း စွန ့်ပစ်မခင်းမြေစ်ေျှင်
စွန ့်ပစ်ခံေသူက ထိြ်းမြားြှုကို ပျက်မပယ်ေိုပါက ပျက်မပယ်နိုင်ခွင့်လပးထားမခင်းြျှသာ
မြေစ်သည်။ စွန ့်ပစ်ခံေသူက ေင်ခန်း၊ြယားခန်း မပတ်စဲေိုလသာ ေည်ေွယ်ချက်ြေှိေျှင်

28. 5
သို ့ြဟုတ် စွန် ့ပစ်ခံေသူက ကွာေှင်းေိုလသာ အင်မပုအင်ြူကို လြေါ်မပမခင်းြေှိေျှင် ေင်ခန်း၊
ြယားခန်း ြမပတ်စဲဟု ဆုံးမြေတ်ခဲ့ပါသည်။
(ခ) ကကီးလေးလသာအင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှု
(၁) ြယားမြေစ်သူကတစ်ပါးသူနှင့်ကျူးေွန်ြှု
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ ေင်လယာကျားးတစ်ပါးသူနှင့် ကျူးေွန်ေျှင်
သာြန်အင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှုမြေစ်ပပီး ြယားတွင် ကွာေှင်းခွင့်ြေှိလသာ်ေည်း ြယားမြေစ်သူက
တစ်ပါးသူနှင့် ကျူးေွန်ေျှင် ကကီးလေးလသာ အင်ိြ်လထာင်လေးမပစ်ြှုမြေစ်ပပီး ေင်၌ ကွာေှင်း
ခွင့်ေှိသည်။
(၂) ကကီးလေးလသာေက်စက်ြှု
ကကီးလေးလသာေက်စက်ြှုကို ကျူးေွန်ေျှင်ြယားမြေစ်သူ၌ ကွာေှင်းခွင့်သာြက
ေင်မြေစ်သူ ပါေင်းပစ္စည်း အင်ပါအင်ေင် ေင်ြယားနှစ်ဦးပိုင် ပစ္စည်းြျားြှ ေင်ေသင့်လသာ
ပစ္စည်းအင်ားေုံးကို ြယားအင်ား လပးေြည်။
၂.၁.၃ သားသြီးလြွးစားလေး
ဓြ္မသတ်ြျားအင်ေ သားသြီးလြွးစားမခင်းလေးြျိုးေှိသည်။
(၁) ကိတ္ထ ိြ (အင်လြွခံသားသြီးအင်မြေစ်လြွးစားမခင်း)
(၂) အင်ပတိဋ္ဌ (လကာက်၍လြွးစားလသာသားသြီး)
(၃) ဆာတဘတ္တ ( ထြင်းငတ်ြွတ်သည့်အင်ခါ ြှီခိုောလသာသားသြီး)
(၄) သလဟာဎု(ေယ်၍ေလသာသားသြီး)တို ့မြေစ်သည်။
ယခုအင်ခါ ကိတ္ထ ိြနှင့် အင်ပတိဋ္ဌလြွးစားမခင်းသာ ေှိလတာ့သည်။
ကိတ္ထ ိြသားသြီးဆိုသည်ြှာ အင်လြွစားအင်လြွခံမြေစ် လြွးစားလသာ သားသြီးသည်
တနည်းဆိုလသာ် အင်လြွလပးေန် ေည်ေွက်ချက်မြေင့် လြွးစားမခင်းမြေစ်သည်။ ၁၉၃၉ခု ကိတ္ထ ိြ

29. 6
သားသြီးြှတ်ပုံတင်အင်က်ဥပလေအင်ေ ကိတ္ထ ိြသားသြီးကို စာချုပ်ချုပ်၍ လြွးစားေြည်။
အင်ကယ်၍ အင်ေွယ်လောက်သူကို လြွးစားေျှင် လြွးစားသည့် ြိဘနှင့်အင်တူ စာချုပ်တွင်
ကိုယ်တိုင်ေက်ြှတ်ထိုးေြည်။ လြွးစားသည့် သားသြီးသည် အင်ေွယ်ြလောက်လသးေျှင်
၄င်း၏ ြိဘေှိက ြိဘကိုယ်တိုင်၊ ြိဘြေှိပါက မြန်ြာ့ဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ လြွးစားေန်
ခွင့်လပးနိုင်သူ ေက်ြှတ်ထိုးေြည်။ ထိုစာချူပ်တွင် အင်နည်းဆုံးသက်လသနှစ်ဦး ေက်ြှတ်ထိုး
ေြည်။ ထို ့မပင် စာချူပ်ကို ြှတ်ပုံတင်အင်က်ဥပလေအင်ေ ြှတ်ပုံတင်ေြည်။
အင်ပတိဋ္ဌသားသြီးြျားသည် သာြန်အင်ားမြေင့် လြွးစားြိဘ၏ အင်လြွြျားကို ဆက်ခံ
ပိုင်ခွင့်ြေှိလပ။ သို ့ောတွင် လြွးစားြိဘတွင် သားသြီးလမြးြျားနှင့် မြစ်ြျား ြကျန်ေစ်ပါက
လြွးစားြိဘြျား၏ လဆွးြျိုးြျား နှင့်လြွးစားြိဘ၏ကျန်ေစ်ခဲ့လသာ အင်လြွပစ္စည်းြျားကို တစ်
ေက်စီ အင်လြွဆက်ခံခွင့်ေသည်။
၂.၁.၄ အင်လြွဆက်ဆံလေး
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ အင်လြွဆက်ခံလေးအင်လမခခံြူ (၄)ချက်ေှိသည်။
(၁) မြန်ြာဗုေ္မဘာသာေင်ြျားသည် လသတြ်းစာလေးခွင့်ြေှိမခင်း
(၂) အင်လြွသည်လအင်ာက်သို ့စုန်နိုင်ေျှင် အင်ထက်သို ့ြဆန်ေမခင်း
(၃) လဆွးြျိုးဆက်နီးသူကလေးသူအင်ားအင်လြွြှြေယ်ထုတ်မခင်း
(၄) လဆွြျိုးဆက်အင်နီးအင်လေးတူလနေျှင် လဆွေင်းြျိုးေင်းက လသွးတေက်လဆွြျိုး ကို
အင်လြွြှြေယ်ထုတ် မခင်းတို ့မြေစ်သည်။
မြန်ြာဓလေ့ထုံးတြ်းဥပလေအင်ေ ေင်လသြယားေ၊ ြယားလသေင်ေြူအင်ေ
ေင်ြယားနှစ်လယာက်အင်နက် တစ်ဦးလသဆုံးပါက ကျန်ေစ်သူြုဆိုးြေို၊ ြုဆိုးြြျားသည်
တစ်ဦးတည်း အင်လြွဆက်ခံပိုင်ခွင့်ေှိသည်။ အင်ကယ်၍ ကသေဿသားသြီးေှိပါက ကသေဿ
သား(သို ့ြဟုတ်) ကသေဿသြီးသည် ကျန်ေစ်သူ ြိသားစုထဲတွင် အင်လြွလတာင်းနိုင်သည်။

30. 7
သားငယ်၊ သြီးငယ် ြျားြှာ အင်လြွလတာင်းဆိုခွင့်ြေှိလပ။ သို ့ောတွင် ကျန်ေစ်သူ ြိဘ
လနာက်အင်ိြ်လထာင်မပုပါြူ သားငယ်၊ သြီးငယ်ြျား အင်လြွလတာင်းဆိုနိုင်ပါသည်။
လသဆုံးသူတွင် ြုဆိုးြေို၊ြုဆိုးြ ြကျန်ခဲ့ပါက မြန်ြာဓလေ့ထုံတြ်းဥပလေအင်ေ အင်လြွ
သည် လအင်ာက်သို ့ စုန်နိုင်ေျှင် အင်ထက်သို ့ြဆန်ေမခင်းနှင့် အင်ြျိုးဆက်နီးသူက လေးသူအင်ား
အင်လြွြှ ထုတ်ပယ်မခင်း ြူြျားအင်ေ အင်လြွဆက်ခံထိုက်သူတို ့ြှာ လအင်ာက်ပါအင်တိုင်းလတွ ့ေသည်။
၁။ သားသြီးြျား
၂။ လမြးြျား
၃။ မြစ်ြျား
၄။ ညီအင်စ်ကိုလြာင်နှြြျား
၅။ ြိဘြျား
၆။ ဘိုးဘွားြျား
၇။ တူ/တူြြျား
၈။ ဦးကကီး၊ဦးလေး၊လေါ်ကကီး၊လေါ်လေးြျား
၉။ တူ/တူြြျား၏သားသြီးြျား
၁ေ။ တစ်ေြ်းကွဲညီအင်စ်ကိုလြာင်နှြြျား
၁၁။ တူ/တူြြျား၏လမြးြျား
၁၂။ ေြ်းကွဲညီအင်စ်ကိုလြာင်နှြြျား၏ သားသြီးြျား
၁၃။ တစ်ေြ်းကွဲညီအင်စ်ကိုလြာင်နှြြျား၏လမြးြျားတို ့မြေစ်သည်။
2.2 The Law of Contract
The term ' Contract' may be defined as an 'agreement' enforceable by law.

31. 8
ဥပလေအင်ေအင်လေးယူ အင်တည်ြမပုနိုင်လသာ သလဘာတူညီချက်သည် ပျက်မပယ်လသာ
သလဘာတူညီချက်မြေစ်သည်။
Agreement means a promise or a set of reciprocal promises. It might be hard
to say that certain agreements which we make in everyday life fit into the definition of
a contract as a legally binding agreement. Hence, it is not only between businesses
that contracts are made. It can be seen that members of the public when they buy
every day goods and services are making contracts between themselves. So, every
time a person buys a bar of chocolate or gets on a bus, or buys a cup of tea, that
person is said to make a contract.
reciprocal promises - အင်မပန်အင်ေှန်ကတိမပုချက်ြျား
legally binding - ဥပလေအင်ေစည်းလနှာင်ြှုေှိမခင်း
agreement - သလဘာတူညီချက်
A Contract may be defined as an agreement enforceable by law between two
or more persons to do or abstain from doing some act or acts, their intention being to
create legal relations and not merely to exchange mutual promises. In order to decide
whether a contract has come into existence, it is necessary to establish that there has
been an agreement between the parties. But generally, it must be shown that an offer
is made by one party (called the offeror), which was accepted by the other. (called the
offeree.)
ပဋိညာဉ်ဆိုသည်ြှာ တေားဥပလေအင်ေ အင်လေးယူအင်တည်မပုနိုင်လသာ သလဘာတူညီ
ချက် မြေစ်သည်။ [ပုေ်ြ-၂(ဇ)]
2.2.1 Offer (ကြ်းေှြ်းချက်)
The offer is an announcement of a person's willingness to enter into a contract.
So, when one person signifies to another his willingness to do or not to do, with a
view to get the consent of that other to such act or abstinence, he is said to make an
offer or proposal.

32. 9
ေူတစ်ဦးတစ်လယာက်က အင်မခားေူတစ်ဦးတစ်လယာက်အင်ား ြိြိမပုေုပ်ေိုသည့်
(သို ့ြဟုတ်) ြိြိြမပုေုပ်ေိုသည့်ကိစ္စကို အင်မခားေူထံြှ သလဘာတူညီြှု ေေှိေိုသည့်
ေည်ေွယ်ချက်မြေင့် လမပာဆိုပါက ထိုသူက စကားကြ်းေှြ်းချက်မပုသည် ြည်၏။
Again, when the person to whom the offer is made signifies his assent thereto,
he is said to make an acceptance. Here, the offer is said to be accepted.
ကြ်းေှြ်းမခင်းခံေသူသည် ကြ်းေှြ်းသူ၏ကြ်းေှြ်းချက်ကို ေက်ခံသလဘာ
တူလကကာင်း တစ်ြေက်သို ့သိသာေန် အင်ထိြ်းအင်ြှတ်မပုသည်နှင့် တစ်ပပိုင်နက် ကြ်းေှြ်းချက်
ကို ေက်ခံသည်ြည်၏။ (ပုေ်ြ ၂-ခ)
The person making the offeree is called the ''offeror' and the person
accepting the offer is called the '' offer''. But it is to be noted that ' to be an offer
there must be then an indication of an ' interest' in making a contract. If a man
says to another ''would you like to get a reward if you find my lost dog?", it
will be a mere request for information and not an offer to be bound in contract.
An offer may be made to a particular person or in same cases to the
world at large or public at large. So, when an offer is in the form of a promise
for an act, the performance of the act is the acceptance.
There is a leading case of Carlill V. Carbolic Smoke Ball Co. (1893. 1 Q.B.
256) in which the facts of the case are as follows: the defendants were the proprietors
of a medical preparation called “the Carbolic Smoke Ball." The Company advertised
in many newspapers that whoever uses the ball for three times a day for two weeks
will not contract influenza. If after using the ball as prescribed and influenza has been
contracted, the Company promised to pay $ 100 for reward. The Company also
deposited $.1000 at the Alliance Bank to pay the claims. Mrs. Carlill used the ball as
advertised, but was attacked by influenza during the course of treatment. She sued for
$.100 and won the case. It should also be noted that although most of the business
contracts are bilateral, this case being a unilateral contract, occasionally treated as a
useful legal principle in the field of business law.

33. 10
အင်ြှုတစ်ြှုတွင် 
လဆးကုြ္ပဏီတစ်ခု၏ လကကာ်မငာတွင် ၄င်းတို ့၏ လဆးကို အင်ညွှန်း
အင်တိုင်းလသာက်ပါက တုတ်လကွးလော္ါြှ ကာကွယ်သည်။ အင်ကယ်၍ လဆးလသာက်ပပီး
တုတ်လကွးမြေစ်က လပါင် ၁၀၀ လေျာ်ြည်ဟုပါေှိသည်။ Mrs. Carlill က လကကာ်မငာအင်တိုင်း
လဆးကိုလသာက်လသာ်ေည်း တုတ်လကွးမြေစ်သမြေင့် လေျာ်လကကးလတာင်းသည့်အင်ခါ စီ၏
လဆာင်ေွက်ြှုသည် ကုြ္ပဏီ၏ ကြ်းေှြ်းချက်ကို ေက်ခံမခင်း လမြာက်သမြေင့် ကုြ္ပဏီက
လေျာ်လကကးလပးေ၏။
2.2.2 Acceptance (ေက်ခံချက်)
A contract is formed by acceptance of an offer. Hence, when the person to
whom the offer is made signifies his assent thereto, the offer is said to be accepted.
ကြ်းေှြ်းမခင်းခံေသူသည် ကြ်းေှြ်းသူ၏ ကြ်းေှြ်းချက်ကို ေက်ခံသလဘာတူ
လကကာင်း တစ်ြေက်သို ့ သိသာေန် အင်ထိြ်းအင်ြှတ်မပုသည်နှင့် တစ်ပပိုင်နက် ကြ်းေှြ်းချက်ကို
ေက်ခံသည်ြည်၏။
An acceptance is not effective to produce a contract, merely because the
offeree decides that he will accepts it. His decision must be accompanied by
some external sign of assent. Therefore, it is necessary that there must be the
communication of the acceptance to the offeror either by the offeree himself or
some person authorized by the offeree to do it.
Acceptance of an offer may be made (1) by oral or (2) by written or (3) by
conduct.
အင်ထိြ်းအင်ြှတ်ဆိုသည်ြှာ နှုတ်မြေင့်မြေစ်လစ၊ စာမြေင့်မြေစ်လစ၊ အင်ြူအင်ောမြေင့် မြေစ်လစ
ေက်ခံလကကာင်း မပသေန်မြေစ်သည်။
Acceptance to be legal must be complied by the following points:

Carlill v. Carbolic Smoke Ball Co., (1893) 1 Q.B. 256