3 M research methodology course

1. ဘာအတွက် သုတတသနတတွ လုပ်ကကတာလဲ?
ဒီမမေးခွန်ေးမလေးကို ကကြောေးရင် အမျြောေးစိုက ဘွွဲ့အတွက် လိုအပ်ချက်ဖြစ်လို ို့
၊ အမကကြောင်ေးအရြော တစ်ခိုခိုကို
ကျယ်ကျယ်ဖပန ို့
်ဖပန ို့
် သချင်လို ို့အစရသဖြငို့် မျ ေးစို မဖြကကမယ်ထင်ပါတယ်။ မနြောက်တစ်ဆငို့် ထပ်မဖပြောရရင်
personal gain မတွဖြစ်တို့ profile, national and international publication မတွလိုပ်နိုင်ြို ို့ စသဖြငို့်မပါ ို့
။
ဒီအမဖြမတွ အြောေးလိုေးက သငို့်မလျြော်မှုရသလို ဖမင်သြောတို့ အမဖြမတွလည်ေး ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါမပမယို့် သိုမတသနမတွ လိုပ်တို့အခါမျ ေးမြော ဒီထက်ပိုမို မလေးနက်တို့ တန်ြိုေးထြောေးသငို့်တို့
အမကကြောင်ေးအရြောမတွ ရမနပါမသေးတယ်။ ဒီလိုအမကကြောင်ေးအရြောမတွကို သတဖပ တန်ြိုေးထြောေးသူမတွကမတြောို့
နည်ေးမကြောင်ေးနည်ေးမနနိုင်ပါတယ်။
ဘြောအတွက် သိုမတသနမတွ လိုပ်ကကတြောလ ဆိုတို့မမေးခွန်ေးကို ဖပညို့်ဖပညို့်စိုစို မဖြမယ်ဆိုရင် အထက်က
အမဖြမတွအဖပင် “မမတို ို့ ဖပ လိုပ်တို့ သိုမတသနမတွဟြော Society အတွက် ကျန်ေးမြောမရေး၊ ပညြောမရေး၊
စီေးပွြောေးမရေး၊ မဘေးကင်ေးလိုဖခ မရေး စတို့ လူမှုအကျ ေးစီေးပွြောေးမတွကို အမထြောက်အကူဖပ ြို ို့
န ို့သဘြောဝပတ်၀န်ေးကျင်
ထခိုက်ပျက်စီေးမှုမတွ မလျြောို့နည်ေးမစြို ို့ အမထြောက်အကူဖြစ်မစမယို့် နည်ေးလမ်ေးမတွ ရရမအြောင်
သိုမတသနမတွလိုပ်ကကတယ်လို ို့ မဖြရမြော ဖြစ်ပါတယ်” ။ တစ်နည်ေးမဖပြောရရင် လူမှုပတ်၀န်ေးကျင်အတွက်
အကျ ေးဖပ ြို ို့အတွက်ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုမဖြတို့အခါမြော ဖြစ်နိုင်ပါ ို့
မလြောေး၊ အို့မလြောက်လိုလြောေး၊ မလိုပ်နိုင်မလြောက်ပါဘူေး အစရသဖြငို့်
သသယဝင်စရြော ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သသယဝင်မယ်ဆိုလည်ေး ဝင်နိုင်တို့ အမဖြမတွ ဖြစ်မနလို ို့
ပါ။ သို ို့
မပမယို့်
ဒီသသယမတွကို ြယ်ရြောေးနိုင်တို့ နည်ေးလမ်ေးတစ်ခိုမတြောို့ တတကျကျ ရမနပါတယ်။ အဒါကမတြောို့
မန်မန်ကန်ကန် သိုမတသနမတွဖပ လိုပ်နိုင်ြို ို့ နည်ေးလမ်ေးမတွ ဖပသမပေးထြောေးတို့ Research Methodology ကို
မလို့လြောသင်ယူဖခင်ေး လို ို့
မဖပြောနိုင်ပါလမို့်မယ်။
Research Methodology ကို မလို့လြောသင်ယူပပီေးမ သိုမတသနမတွ ဖပ လိုပ်မယ်ဆိုရင် အထက်မြော မဖပြောခို့တို့
အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို အမကြောင်ေးဆိုေးန ို့ အကျ ေးအရဆိုေးဖြစ်မအြောင် စီမခန ို့
်ခွ လိုပ်မဆြောင်နိုင်ပါလမို့်မယ်။

2. ဘြောလို ို့
လဆိုမတြောို့ Research Methodology ဘြောသြောရပ်က မန်ကန်တို့ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်ပို
နည်ေးလမ်ေးမတွကို စနစ်တကျ သင်ကကြောေးမပေးလို ို့
ပါ။
ဒါ ို့
အဖပင် Research Methodology ကို မလို့လြောသင်ယူပပီေး စနစ်တကျ သိုမတသနဖပ လိုပ်မယ်ဆိုရင်
သိုမတသီမတွအတွက် တန်ြိုေးအကကီေးဆိုေးဖြစ်တို့ Society ရ ို့ယိုကကည်မှု Trust ကို ရရနိုင်မြောပါ။ Science ဟြော
ယိုကကည်မှု Trust မပေါ် အမဖခခတြော ဖြစ်တို့အတွက် Society ရ ို့ ယိုကကည်မှု ဆိုေးရှုေးရင် မအြောင်ဖမင်ြို ို့
ခက်ခပါလမို့်မယ်။ ဒီအတွက်မကကြောငို့် ဘြောအတွက် သိုမတသနလိုပ်ကကတြောလဆိုတြောအဖပင် Society က
လက်ခတို့၊ အသအမတ်ဖပ တို့၊ ယိုကကည်အြောေးထြောေးရတို့ သိုမတသီတစ်မယြောက်ဖြစ်ြို ို့
ဆိုရင်
နည်ေးလမ်ေးမန်ကန်စွြော သိုမတသနလိုပ်တတ်ြို ို့
န ို့လိုပ်နိုင်ြို ို့အင်မတန်အမရေးကကီေးပါတယ်။
ဒါ ို့
မကကြောငို့် သိုမတသီတစ်မယြောက်အမနန ို့ဒါမမဟိုတ် ဘွွဲ့တစ်ခိုခိုအတွက် ကျမ်ေးဖပ သူမတွအမနန ို့သိုမတသန
ရည်မန်ေးချက်မတွချမတ်တို့အခါ Society ရ ို့အကျ ေးကို ထညို့်သွင်ေးစဥ်ေးစြောေးြို ို့အမရေးကကီေးတို့ အမကကြောင်ေးမလေး
မျှမဝလိုက်ရပါတယ်။
Research Methodology ကု ဘာာ့တကကာငာ့် တလာ့လာဖု ာ့လုအပ်တာလဲ၊ ဘယ်သူတတွ တလာ့လာသငာ့်တာလဲ?
ဘွွဲ့တစ်ခိုခိုအတွက် ပညြောသင်ယူမနတို့သူမတွ၊ နိုင်ငဖခြောေးတက
က သိုလ်မတွမြော ပညြောသွြောေးမရြောက်
သင်ယူမယို့်သူမတွ၊ သိုမတသနအလိုပ်န ို့ အသက်မမွေးဝမ်ေးမကကြောင်ေး ဖပ လိုသူမတွ၊ Research and
Development ဌြောနမတွရတို့ company ကကီေးမတွမြော အလိုပ်လိုပ်လိုတို့ သူမတွ၊ နိုင်ငတကြောန ို့ချတ်ဆက်ပပီေး
Joint Research လိုပ်မဆြောင်မယို့်သူမတွ၊ သင်ကကြောေးမရေးလိုပ်ငန်ေး လိုပ်မဆြောင်သူမတွ၊
အမရြောင်ေးဖမြှငို့်တင်မရေးလိုပ်ငန်ေး လိုပ်မဆြောင်မနသူမတွ၊ ဝန်မဆြောင်မှုမပေးတို့ လိုပ်ငန်ေးလိုပ်မဆြောင်မနသူမတွ
အတွက် သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်ပို နည်ေးလမ်ေးမျြောေးဟြော အင်မတန် အမရေးကကီေးပါတယ်။
မန်ကန်တို့ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်နည်ေးမတွကို မသတို့အတွက် (သို ို့
မဟိုတ်) အမလေးမထြောေးဘ စနစ်တကျ
မရတို့ အစီအစဥ်မတွန ို့သိုမတသနမတွ လိုပ်မဆြောင်ခို့မယ်ဆိုရင်
(က) ခိုင်မြောမကြောင်ေးမွန်ပပီေး တကျတို့ သိုမတသနရလဒ်မတွ ရြို ို့ခက်ခပါလမို့်မယ်။
(ခ) သတ်မတ်ထြောေးတို့ အချန်ထက် ပိုမိုကကြောဖမငို့်တြောမျ ေးမတွ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
(ဂ) ဘွွဲ့အတွက် ကျမ်ေးဖပ ရြောတွင် သိုမတသနလိုပ်ထိုေး လိုပ်နည်ေးမျြောေး ခိုင်မြောမှုမရသညို့်အတွက် သိုမတသန
စြောတမ်ေးမျြောေး မရေးသြောေးထိုတ်မဝရြောတွင် အခက်အခဖြစ်ဖခင်ေး
(ဃ) သတ်မတ်ထြောေးတို့ သိုမတသရန်ပိုမငွထက် ပိုမိုကိုန်ကျတြောမျ ေးမတွ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
(င) အကျ ေးအဖမတ်န ို့တိုက်ရိုက် သက်ဆိုင်မှုရတို့ အမရြောင်ေးအဝယ်လိုပ်ငန်ေးမတွ၊ ဝန်မဆြောင်မှုလိုပ်ငန်ေးမတွမြော
မမျှြော်မန်ေးသညို့်အတိုင်ေး အကျ ေးရလဒ် ရရမှုမရဖခင်ေး။
(စ) နိုင်ငတကြောန ို့ ချတ်ဆက်ပပီေး ပူေးတွ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မယို့်သူမတွအမနန ို့ Joint Research
သမဘြောတရြောေးမျြောေး မကြောင်ေးစွြော နြောေးလည်ဖခင်ေးမရသညို့်အတွက် အခက်အခ ဖြစ်နိုင်ဖခင်ေး။

3. (စ) သင်ကကြောေးမရေးလိုပ်ငန်ေးမတွမြော သင်ကကြောေးသူနငို့် သင်ယူသူအကကြောေး ထမရြောက်သညို့်
သင်ကကြောေးနည်ေးစနစ်မျြောေး သတ်မတ်ရန် ခက်ခနိုင်ဖခင်ေး။
အစရသညို့် အခက်အခမျြောေး ဖြစ်မပေါ်လြောနိုင်ပါတယ်။
(၁) သိုမတသန လိုပ်မဆြောင်ရန်နည်ေးလမ်ေးမျြောေး၊ ကျင်ို့၀တ်စည်ေးကမ်ေးမျြောေးနင်ို့
မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆမရေးနည်ေးလမ်ေးမျြောေးအမကကြောင်ေး မရေးသြောေးဖခင်ေး၊ အထက်ပါ အမကကြောင်ေးအရြောမတွန ို့
ပတ်သက်ပပီေး သင်တန်ေးမျြောေးြွင်ို့လစ်ဖခင်ေး
(၂) သိုမတသနစြောတမ်ေး မရေးသြောေးနည်ေးမျြောေးနင်ို့ စြောတမ်ေးတင်သွင်ေးဖခင်ေးဆိုင်ရြောနည်ေးလမ်ေးမျြောေး
အမကကြောင်ေးမရေးသြောေးဖခင်ေး
(၃) သိုမတသနမခါင်ေးစဥ်မျြောေးနင်ို့ လိုပ်မဆြောင်ရမည်ို့ နည်ေးလမ်ေးမျြောေးမဆွေးမနွေး အကကဖပ ဖခင်ေး
(၄) ဘြောသြောရပ်ဆိုင်ရြောမျြောေး မျှမဝဖခင်ေး
သုတတသန နဲ ာ့ပတ်သက်ပပြီး အဓပပါယ် ဖွင်ာ့ဆုချက်နဲ ာ့အတမြီးမျာြီးတဲာ့ တမြီးခွန်ြီးတလြီးတတွကု မျှတေထာြီးပါတယ်။
သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး အမဖခခကမနစပပီေး စနစ်တကျ သချင်မနတို့ လူမတွအတွက်မတြောို့
အကျ ေးရမယ်ထင်ပါတယ်။
ပိုမို မကြောင်ေးမွန်ပပီေး အကျ ေးရတို့ မျှမဝမှုမတွ ဆက်လက်တင်မပေးပါ ို့
မယ်။

4. သိုမတသနန ို့ပတ်သက်ပပီေး အမမေးမျြောေးတို့ မမေးခွန်ေး (၂) ခိုအမကကြောင်ေး မရွဲ့ ပိုင်ေးမြော မျှမဝခို့ပပီေးပါပပီ။
ဒီတစ်ခါမြောမတြောို့ အသက်မမွေး၀မ်ေးမကကြောင်ေး နယ်ပယ် (၂) ခိုဖြစ်တို့ ကျန်ေးမြောမရေးနယ်ပယ်န ို့
အမရြောင်ေးဖမြှင်ို့တင်မရေး နယ်ပယ်မတွ အတွက် တမြီးခွန်ြီးနမူတလြီးတတွကို မျှမဝမပေးလိုက်ပါတယ်။
ရလြောတို့ မမေးခွန်ေးမတွန ို့တိုန် ို့
ဖပန်ချက်မတွမပေါ် အမဖခခပပီေး ပိုမိုမကြောင်ေးမွန်တို့ ၀န်မဆြောင်မှုမတွ ဖြစ်မပေါ်လြောြို ို့
ြန်တီေးလိုပ်မဆြောင် ကကရတြောဖြစ်ပါတယ်။
အဒီလို တကျခိုင်မြောတို့ အချက်အလက်မတွရြို ို့
ဆိုရင် Evidence-based Practice (EBP) အမကကြောင်ေးမလေး
သထြောေးရင် ပိုပပီေး အကျ ေးရနိုင်မြော ဖြစ်ပါတယ်။

5. Conflict of Interest & Conflict of Responsibility
သိုမတသနဖပ လိုပ်မယ်ို့သူမတွ၊ ဖပ လိုပ်မနသူမတွ အတွက် ကျင်ို့၀တ်န ို့ ပတ်သက်တို့
အမကကြောင်ေးအရြောမလေးမတွ မျှမဝချင်ပါတယ်။
သိုမတသီမတွ (ဒါမမဟိုတ်) သိုမတသီ အဖြစ် အသက်မမွေး၀မ်ေးမကကြောင်ေးဖပ မည်ို့သူမတွအမနန ို့
လိုက်နြောရမယ်ို့ကျင်ို့၀တ်မတွ အမျြောေးကကီေးရပါတယ်။
အဒအချက်မတွ အမျြောေးကကီေးထကမ အမဖခခအကျဆိုေး (၂) ခိုဖြစ်တို့
(1) Conflict of Interest (အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြော)
(2) Conflict of Responsibility (တြောဝန်ယူမှု ဖပဿနြော)
တို ို့
အမကကြောင်ေးကို အကျဥ်ေးမျှ မျှမဝမပေးချင်ပါတယ်။

6. နပါတ် (၁) ဖြစ်တို့ Conflict of Interest (အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြော)ဟြော အမျြောေးစို
နြောေးလည်သမဘြောမပါက်ထြောေးပပီေးသြောေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမပမယ်ို့ သိုမတသီ တစ်မယြောက်လိုက်နြော ကျင်ို့သိုေးရမယ်ို့
အမသေးစတ် အမကကြောင်ေးအရြောမတွ အချက်အလက်မတွကို သရသူ၊ ကျင်ို့သိုေးလိုက်နြောသူ
အင်မတန်နည်ေးပါတယ်။
မယဘူယျအြောေးဖြင်ေး မဖပြောမယ်ဆိုရင် မန်ကန်တို့နည်ေးလမ်ေး မဟိုတ်ဘ မမအကျ ေးစီေးပွြောေးတွက် မမန်မကန်
လိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး၊ သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးစဥ်ထမြောပါတို့ လိုပ်မဆြောင်ချက်အဆင်ို့ဆင်ို့တိုင်ေးမြော
မူလသမဘြောတူထြောေးတို့ အမကကြောင်ေးအချက်အလက်မတွမဟိုတ်ဘ အကျ ေးစီေးပွြောေးခစြောေးခွင်ို့အတွက်
အမျြောေးသမဘြောတူဆိုေးဖြတ်ချက်မပါ၀င်ဘ၊ အသမပေးအမကကြောင်ေးကကြောေးဖခင်ေးတို ို့ မလိုပ်မဆြောင်ဘ
မမတစ်ဦေးတည်ေး သို ို့
မဟိုတ် လူအနည်ေးငယ်ဖြင်ို့သြော အကျ ေးစီေးပွြောေးအတွက်
တိုေးတိုေးတတ်တတ်လိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး (ပွင်ို့လင်ေးဖမင်သြောမှုမရဖခင်ေး) လို ို့ဆိုနိုင်ပါတယ်။
ဒီအချက်န ို့ပတ်သက်ပပီေး အထင်ရြောေးဆိုေး ဥပမြောဖပရရင် သိုမတသီတစ်မယြောက်ဟြော သိုမတသနမြော သိုေးဖပ မယ်ို့
စက်ပစစည်ေးတစ်ခိုခိုကို မူလသမဘြောတူ သတ်မတ်ချက်မျြောေးအတိုင်ေးမဟိုတ်ဘ၊ မမကိုယ်ကျ ေးအတွက်
(မမအဖမတ်မငွမကကေးရရမအြောင်) မဖပြောင်ေးလဝယ်ယူသိုေးစွဖခင်ေး မျ ေးလို ို့မဖပြောနိုင်ပါတယ်။
နပါတ် (၂) Conflict of Responsibility (တြောဝန်ယူမှု ဖပဿနြော) မတြောို့ သိုမတသနနယ်ပယ်မြော လက်မတွွဲ့
သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မနသူမတွပင် သတမမူမသည်ို့ အမကကြောင်ေးအချက်လို ို့မဖပြောလို ို့
ရနိုင်မယ်ထင်ပါတယ်။
သိုမတသီ ကျင်ို့ဝတ်မတွထမြော မမတို ို့
အမန်တကယ် မကျွမ်ေးကျင်တို့ နယ်ပယ်န ို့ ပတ်သက်ပပီေး
သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်နိုင်သည်ဟို မဖပြောဆိုလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေးမျ ေး မလိုပ်ရဘူေးဆိုတို့
အချက်မျ ေးမတွပါဝင်ပါတယ်။ မမတို ို့ အမန်တကယ်မကျွမ်ေးကျင်တို့အတွက် ထမရြောက်မန်ကန်တို့
သိုမတသနရလဒ်မတွ ရရြို ို့ ခက်ခပါတယ်။ ဒီအခါမျ ေးမြော လူမှုပတ်၀န်ေးကျင်အတွက်လည်ေး
အကျ ေးမဖပ နိုင်သည်ို့အဖပင် သိုမတသနရန်ပိုမငွမတွကိုပါ ဖြ န်ေးတီေးရြောမရြောက်တို့အတွက် သိုမတသီတို ို့
မဖြစ်မမနလိုက်နြောရမယ်ို့အချက်လည်ေး ဖြစ်ပါတယ်။

7. မနြောက်ထပ် ထင်ရြောေးတို့ ဥပမြောတစ်ခိုမဖပြောရရင် မမက အမန်တကယ် မလိုပ်မဆြောင်နိုင်ပါဘ
သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးတစ်ခိုမြော လိုပ်ပိုင်ေးခွင်ို့မတွယူထြောေးဖခင်ေးန ို့ အကျ ေးခစြောေးခွင်ို့ မျြောေးစွြောယူထြောေးဖခင်ေးမျ ေးတို ို့
ဖြစ်ပါတယ်။
အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွဟြော သိုမတသီတစ်မယြောက်လိုက်နြောရမယ်ို့
ကျင်ို့ဝတ်မျြောေးစွြောထက (၂) ခိုတည်ေးမသြော ဥပမြောရ ို့အကျဥ်ေးမျှသြော ဖြစ်ပါတယ်။
Research Methodology အပပင် အပခာြီး ဘာတတွသသငာ့်တသြီးလဲ?
သိုမတသနဖပ လိုပ်ရြောတွင် အသိုေးဖပ သညို့် နည်ေးလမ်ေးမျြောေး Research Methodology မတွကို မလို့လြောသင်ယူ
မတ်သြောေးထြောေးမသြော သိုမတသနလိုပ်ရြောတွင် အဆင်မဖပလွယ်ကူနိုင်မြော ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအတွက်မကကြောငို့်လည်ေး
Research Methodology န ို့
ပတ်သက်ပပီေး မလို့လြောသင်ယူလိုစတ်ရကကပပီေး စတ်၀င်တစြောေး
မလို့လြောကကတြောဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုဆိုရင် Research Methodology အဖပင် အဖခြောေး ဘယ်ဘြောသြောရပ်မတွ သင်ထြောေးြို ို့
၊ သထြောေးြို ို့
မလိုအပ်မတြောို့ဘူေးလြောေးဆိုတို့ မမေးခွန်ေးတစ်ခို မပေါ်လြောပါတယ်။ ဒီမမေးခွန်ေးကို မဖြြို ို့
ဆိုရင်မတြောို့ ကိုယ်က
ဘြောလိုပ်မြောလဆိုတြောမပေါ် မူတည်တယ်လို ို့မဖပြောရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
မမက မကျြောင်ေးသြောေးဖြစ်မယ်၊ ဘွွဲ့တစ်ခိုခိုအတွက် Research လိုပ်ရမယ်ဆိုရင်မတြောို့ Research Methodology
ကို တတကျကျ ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် မလို့လြောထြောေးြို ို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါ ို့
အဖပင် သိုမတသန လိုပ်မဆြောင်ရြောတွင်
လိုက်နြောကျငို့်သိုေးရမယို့် Research Ethics မတွ၊ သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွမြော ပါ၀င်ပတ်သက်သူမတွ
အချင်ေးချင်ေးဖြစ်မစ၊ သိုမတသနရလြောဒ်မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး အမျြောေးဖပည်သူသြို ို့ ထိုတ်ဖပန်ရြောမြော
လိုက်နြောသငို့်တို့အချက်မတွလိုက်နြောြို ို့
၊ သိုမတသန ရန်ပိုမငွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး မရေးသြောေးမဖပြောဆိုရြောတွင်
လိုက်နြောကျငို့်ကကသငို့်တြောမတွကို သြို ို့
အတွက် Research Ethics and Communication မတွကိုပါ
မလို့လြောထြောေးြို ို့လိုပါလမို့်မယ်။
ဒါဆိုရင် လိုမလြောက်ပပီလြောေးဆိုမတြောို့ မမတို ို့
က သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Policy (မူဝါဒ) ချမတ်ဖခင်ေး၊
ဒါမမဟိုတ် မူဝါဒချမတ်ရြောတွင် ပါဝင်လိုပ်မဆြောင်ရသူ ဖြစ်ပါက အထက်က မြြော်ဖပထြောေးတို့ ဘြောသြောရပ် (၂)
ခိုအဖပင် မနြောက်ထပ် မလို့လြောစရြော ကျန်မနပါမသေးတယ်။ အဒါကမတြောို့ Research Policy န ို့ ပတ်သက်တို့
ဘြောသြောရပ်ဖြစ်ပါတယ်။
Research Policy န ို့ပတ်သတ်ပပီေး မလို့လြောမယ်ဆိုရင်မတြောို့
(၁) Office of Research Integrity (ORI) န ို့
(၂) Responsible Conduct of Research (RCR) မတွအမကကြောင်ေး မလို့လြောထြောေးြို ို့လိုပါလမို့်မယ်။
ORI န ို့ ပတ်သက်ပပီေး လိုပ်ထိုေး လိုပ်နည်ေးမတွ၊ ြွွဲ့စည်ေးပိုမတွ၊ ပါဝင်လိုပ်မဆြောင်ရမယို့်သူမတွရ ို့
လိုပ်ငန်ေးစဥ်မတွန ို့ အရည်အမသွေး လိုအပ်ချက်မတွ အမကကြောင်ေးမလို့လြောရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ ို့
အဖပင်
Government policies for research၊ Institutional policies တို ို့
လို ဟြောမျ ေးမတွ မလို့လြောရမြော ဖြစ်ပါတယ်။

8. RCR န ို့ ပတ်သက်ပပီေး မလို့လြောမယ်ဆိုရင်မတြောို့ Shared values တို ို့
၊ Personal responsibilities တို ို့
လို
ဟြောမျ ေးမတွ မလို့လြောရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
ဘယ်လု အတကကာင်ြီးအရာတတွကု သုတတသလုပ်ဖု ာ့လုတာလဲ? လုပ်သင်ာ့တာလဲ?
ဒီမမေးခွန်ေးမလေးကလည်ေး အင်မတန် စတ်၀င်စြောေးြို ို့ မကြောင်ေးတို့ မမေးခွန်ေးမလေးဖြစ်ပါတယ်။
သိုမတသနနယ်ပယ်ကို စတ်၀င်စြောေးကကတို့ သူမတွအမနန ို့ မမကိုယ်မမဖြစ်မစ၊
အဖခြောေးသူတစ်မယြောက်မယြောက်ကိုဖြစ်မစ အထက်က မမေးခွန်ေးမျ ေးမတွ မမေးြူေးကကလြောေး? မမေးြူေးတယ်ဆိုရင်
ဖပန်မဖြကကတို့အခါ ရလြောတို့ အမဖြမတွကမရြော စတ်မကျနပ်မှုရကကရ ို့
လြောေး?
အထက်ကမမေးခွန်ေးမလေးကို မဖြြို ို့
ဆိုရင် ပထမဆိုေးနယ်ပယ် သတ်မတ်ြို ို့လိုတယ်လို ို့
မဖပြောရပါမယ်။
(၁) မမက ဘွွဲ့တစ်ခိုခိုယူြို ို့ ကျမ်ေးဖပ စိုမနတို့သူဆိုရင် မမရ ို့ ကျမ်ေးကကည်ို့ကကပ်သူက ချမပေးလိုက်တို့
အမကကြောင်ေးအရြော၊ ဒါမမဟိုတ် သိုတသနဖပ လိုပ်ြို ို့ လိုအပ်တို့ Research Problem ကိုပ သိုမတသန လိုပ်ရ
မလို့ရပါတယ်။ (Academic Interests)

9. (ဒီမနရြောမြော ကျမ်ေးကကည်ို့ကကပ်သူမတွရ ို့ အရည်အမသွေး၊ စတ်မနစတ်ထြောေး၊ ဆက်ဆမရေး စတို့
အချက်အလက်မတွမပေါ်မြောလည်ေး မျြောေးစွြောမူတည်ပါမသေးတယ်။ မနြောက်ပိုင်ေးမြော ဒီအမကကြောင်ေးကို
ဆက်လက်မျှမဝ မပေးပါမယ်)
(၂) မနြောက်တစ်ခိုက ဘြောသြောရပ်ဆိုင်ရြော ကျွမ်ေးကျင်သူမတွအြို ို့ မမတို ို့
ကျွမ်ေးကျင်တတ်မဖမြောက်ထြောေးတို့
ပညြောရပ်န ို့ ပတ်သက်တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို society အကျ ေးရမစြို ို့ မမတို ို့
ဝါသနြောပါရြော နယ်ပယ်မြော
သိုမတသန ရန်ပိုမငွမတွမလျှြောက်ထြောေးပပီေး ဖပ လိုပ်ကကတို့ သိုမတသန မျ ေးဖြစ်ပါတယ်။ (Personal Interests)
(ဒီမနရြောမြောလည်ေး အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြောမတွ မျြောေးစွြောရနိုင်တြောမို ို့ ကျင်ို့ဝတ်မလိုက်နြောတို့ သို ို့
မဟိုတ်
ကျင်ို့ဝတ်မသတို့ သိုမတသီမတွလိုပ်တို့ သိုမတသနဆိုခို့ရင် လူမှုပတ်၀န်ေးကျင်ကို မကြောင်ေးကျ ေးထက် ဆိုေးကျ ေး
ပိုဖြစ်မစနိုင်တြောမို ို့ကျင်ို့ဝတ်ပိုင်ေးဆိုင်ရြောမတွကို မလို့လြော လိုက်နြောြို ို့
လည်ေး လိုအပ်ပါတယ်။)
(၃) မနြောက်တစ်ချက်ကမတြောို့ society က ခစြောေးမတွွဲ့ ကက မနရတို့ အခက်အခမတွကို ရင်ဆိုင်မဖြရင်ေးြို ို့
အတွက်
ဖပဿနြော မဖြရင်ေးနည်ေးမတွရမစြို ို့သိုမတသနမတွ ဖပ လိုပ်ကကဖခင်ေးဖြစ်ပါတယ် (Social Interests)
(၄) မနြောက်တစ်ချက်က စီေးပွြောေးမရေးလိုပ်ငန်ေးကကီေး တစ်ခိုခို သို ို့
မဟိုတ် ဝန်မဆြောင်မှု လိုပ်ငန်ေးစို တစ်ခိုခိုက
မမတို ို့
အတွက် အကျ ေးစီေးပွြောေးပိုမို ရရမရေးအတွက် ပိုမိုမကြောင်ေးမွန်တို့ စီေးပွြောေးမရေး ဝန်မဆြောင်မှုမတွမပေးနိုင်ြို ို့
လိုပ်ကကတို့ သိုမတသနဖြစ်ပါတယ်။ (Business Interests)
ဒါ ို့
မကကြောင်ို့ ဘြောမတွကို သိုမတသနလိုပ်ြို ို့
လိုတြောလ၊ လိုပ်သင်ို့တြောလဆိုတြောကို ဖပန်ချ ပ်ရရင်
Business Interests
Personal Interests
Social Interests
Academic Interests
စတို့ စတ်၀င်စြောေးမှုမတွ အမပေါ် အမဖခခပပီေး လိုပ်သင်ို့တယ်လို ို့မဖြရမြောပါ။
ဒီမနရြောမြော မနြောက်ထပ် အမရေးကကီေးတြောတစ်ခိုက Interest တစ်ခိုတည်ေးန ို့
လိုပ်တို့ သိုမတသနအမျြောေးစိုဟြော
Interest သိုေးခိုလိုေးန ို့ ကိုက်ညီပပီေး လိုပ်တို့ သိုမတသနမတွမလြောက် အမျြောေးစတ်၀င်စြောေးမှု၊
သိုမတသနရန်ပိုမငွရရမှု မရတြောမျ ေးမတွ ရတတ်ပါတယ်။ ဒါမပမယ်ို့ အကျ ေးဖပ နိုင်မှုမြောမတြောို့ အနည်ေးအမျြောေး
အတအကျမဖပြောြို ို့ခက်ခပါတယ်။
သုတတသနဲ ာ့အကျ ြီးစြီးပွာြီးပပဿနာ

10. သိုမတသီလို ို့
ဆိုလိုက်တြောန ို့ အမျြောေးစိုက မလေးစြောေးအြောေးကျတတ်ကကတယ်လို ို့ မဖပြောနိုင်မယ်ထင်ပါတယ်။
ပညြောရပ်နယ်ပယ်န ို့ ပတ်သက်ပပီေး ကျွမ်ေးကျင်တတ်မဖမြောက်သူ၊ နည်ေးလမ်ေးမကြောင်ေးမတွ
အကကဥြောဏ်မကြောင်ေးမတွ မပေးနိုင်သူ စသည်ဖြင်ို့ အမျြောေးစိုက မတ်ယူထြောေးကကတြောကိုလည်ေး
လက်ခကကမယ်ထင်ပါတယ်။
ဒီလိုဆိုရင် သိုမတသီမတွအြောေးလိုေးက ရိုေးသြောေးကကရ ို့
လြောေး၊ မလေးစြောေးထိုက်ရ ို့
လြောေး၊
မန်မန်ကန်ကန်လိုပ်ကကရ ို့
လြောေးဆိုတို့ မမေးခွန်ေးမတွမမမေးသင်ို့ဘူေးလြောေးလို ို့ မဖပြောလြောခို့မယ်ဆိုရင်
မမေးသင်ို့တယ်လို ို့တတကျကျ မဖြရပါလမ်ို့မယ်။ ဘြောို့မကကြောင်ို့ မမေးသင်ို့တြောလဆို သိုမတသီမတွအမနန ို့
လည်ေး
အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြောမတွ ရမနလို ို့
ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လိုမနရြောမတွမြော ဖြစ်မနတြောလဆိုခို့ရင်
မအြောက်ကနယ်ပယ် သိုေးခိုမြော ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
(၁) သိုမတသနရန်ပိုမငွ စီမခန် ို့
ခွမှုနင်ို့ သိုေးစွမှု (Financial conflict)
(၂) သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးစဥ်မတွန ို့ပတ်သက်ပပီေးထြောေးရထြောေးတို့ ကတကဝတ် (Work commitment conflict)
(၃) အသဥြောဏ်ပစစည်ေး န ို့ ကိုယ်မရေးကိုယ်တြော အမကကြောင်ေးအရြောမျြောေး (Intellectual property and personal
matters)
မခါင်ေးစဥ် (၁) မအြောက်ကမန အလွယ်ကူဆိုေးန ို့ အရိုေးရင်ေးဆိုေး ဥပမြောတစ်ခိုကို မဖပြောရရင် ရရလြောတို့
သိုမတသနရန်ပိုမငွမတွဟြော (ကျင်ို့ဝတ်ပိုင်ေးဆိုင်ရြော အြောေးနည်ေးတို့) သိုမတသီတစ်မယြောက်ရ ို့
အမဖခခတြောဝန်မတွဖြစ်တို့ ရိုေးသြောေးမှုန ို့ အမန်တရြောေးအတိုင်ေးလိုပ်မဆြောင်မှုမတွကို လွှမ်ေးမိုေးလြောတြော
(ဒါမမဟိုတ်) ပျက်စီေးသွြောေးမအြောင် လိုပ်နိုင်စွမ်ေးရပါတယ်။
မနြောက်ထပ် ဥပမြောတစ်ခိုအမနန ို့ မဖပြောရရင် သိုမတသနရန်ပိုမငွရရြို ို့ နည်ေးလမ်ေးမန်မန်ကန်ကန်န ို့
မျှမျှတတပပ င်ဆိုင်တြောမျ ေးမဟိုတ်ဘ မသမြောတို့နည်ေးမတွန ို့ ယဥ်ပပ င်တတ်ကကတြောဖြစ်ပါတယ်။
(ဒီမခါင်ေးစဥ်မအြောက်မြော မဖပြောစရြောမတွမျြောေးစွြောရမနပါမသေးတယ်)
မခါင်ေးစဥ် (၂) မအြောက်က ဥပမြောဖပရရင် သိုမတသီတစ်မယြောက် ရန်ပိုမငွရရထြောေးတို့ သိုမတသနလိုပ်ငန်ေး ၂
ခိုတစ်ပပ င်တည်ေးလိုပ်မဆြောင်မနသလို၊ သင်ကကြောေးမရေး၊ စြောတမ်ေးမရေးသြောေးမရေး စတို့
အမကကြောင်ေးအရြောမပါင်ေးမျြောေးစွြောကို လိုပ်မဆြောင်မနခို့တယ်ဆိုရင် သူ ို့
အတွက် အချန်ဟြော
အင်မတန်ရြောေးပါေးသွြောေးမြောပါ။ ဒီအခါမျ ေးမြော သတ်မတ်ထြောေးတို့ အချန်မတွ အစီအစဥ်မတွကို တတကျကျ
မလိုက်နြောနိုင်မတြောို့ဘ မမအဆင်မဖပမရေးတစ်ခိုတည်ေးကိုသြော စဥ်ေးစြောေးတတ်ကကပပီေး အဖခြောေးသူတို ို့
အတွက်
မမို့မလျြောို့သွြောေးတတ်ကကပါတယ်။ ဒီလို အဖြစ်မျ ေးကို သင်ကကြောေးမရေးပိုင်ေးမတွမြော မတွွဲ့ရမျြောေးပါတယ်။
(ဒီမခါင်ေးစဥ်မအြောက်မြောလည်ေး မဖပြောစရြောမတွ မျြောေးစွြောရမနပါမသေးတယ်)
မခါင်ေးစဥ် (၃) မအြောက်က ဥပမြောဖပရရင် သင်ကကြောေးမရေးပိုင်ေးက သို ို့
မဟိုတ် တက
က သိုလ်တစ်ခိုခိုက
သိုမတသီတစ်မယြောက်မယြောက်ဟြော စြောတမ်ေးတစ်မစြောင်ကို review လိုပ်မပေးရတယ်ဆိုကကပါစို ို့
။
အဒသိုမတသီဟြော စြောတမ်ေးရင်ကို ချစ်ဖခင်ေး၊မိုန်ေးဖခင်ေး အစွမရဘ ဆိုေးဖြတ်မပေးရမယ်ို့အစြောေး လူကိုခင်မတြောို့

11. မူကိုဖပင်ပပီေး၊ လူကိုမိုန်ေးမတြောို့ မူကိုသိုေး ဆိုတြောမျ ေး မဖြစ်မအြောင် လိုက်နြောကျင်ို့ကကရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(ဒီမအြောက်မြောလည်ေး ြတ်စရြော၊ မတ်စရြောမတွ မျြောေးစွြောကျန်မနပါမသေးတယ်)
မမတု ာ့
ပပ လုပ်မယ်ာ့ သုတတသန Main Research မလုပ်ခင် ဘာတတွလုပ်ဖု ာ့
လုတသြီးလဲ?
ဘြောသြောရပ်ဆိုင်ရြော ကျွမ်ေးကျင်ပပီေး အပမတမ်ေးလိုလို သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွလိုပ်ကိုင်မနသူအြို ို့
အမကကြောင်ေးအရြောတစ်ခိုကို သိုမတသနလိုပ်မယ်ဆိုခို့ရင် သူ ို့
အတွက် အရမ်ေးမခက်ခနိုင်ဘူေးလို ို့
မဖပြောနိုင်ပါလမ်ို့မယ်။ ဥပမြော သိုမတသနစင်တြောမြော အလိုပ်လိုပ်ပပီေး သိုမတသလိုပ်မနသူမတွ၊ Company
ကကီေးမတွရ ို့ Research and Development ဌြောနမတွမြော လိုပ်မဆြောင်မနသူမတွန ို့ တက
က သိုလ်မတွမြော
သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွ အပမလိုပ်မဆြောင်မနတို့ သိုမတသီမတွဖြစ်ပါတယ်။
ဒါမပမယ်ို့ အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ သူမတွအပါအဝင် အဖခြောေးမသြော သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မယ်ို့သူမတွ အမနန ို့
မမတို ို့
ဖပ လိုပ်မယ်ို့ သိုမတသနန ို့ပတ်သက်ပပီေး Research Questions, Procedures, Theoretical Framework
အစရတြောမတွကို မသတ်မတ်ရမသေးခင်မြော လိုပ်မဆြောင်သင်ို့တို့ ကက တင်ဖပင်ဆင်မှုမတွ ဖြစ်တို့
အမသေးစြောေးသိုမတသနလိုပ်ငန်ေး ဒါမမဟိုတ် ဖြစ်နိုင်မဖခကို မလို့လြောအကခတ်တို့
သိုမတသနမျ ေးလိုပ်ြို ို့
လိုပါတယ်။ ဒီလိုလိုအပ်တို့မနရြောမြော အဓက(၂)ချက် ရပါတယ်။
(၁) ပထမတစ်ခိုအမနန ို့
က Exploratory Research ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကမတြောို့ မမတို ို့ အဓကဖပ လိုပ်မယ်ို့
သိုမတသန ို့ ပတ်သက်ပပီေး ပိုမိုသရနြောေးလည်နိုင်မအြောင်၊ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်ရဖခင်ေးန ို့ ပတ်သက်တို့
မမေးခွန်ေးမတွ တကျခိုင်မြောမအြောင် န ို့ မဖြရင်ေးမယ်ို့နည်ေးစနစ်မတွရ ို့ အသိုေးဝင်မှု၊ တကျမန်ကန်မှုရမှုမတွ
သမအြောင် မလို့လြောဖခင်ေးဖြစ်ပါတယ်။ မလို့လြောမှုဖပ တို့အခါမြောလည်ေး အမဖခခအချက်မတွကိုပ
စဥ်ေးစြောေးမလို့ရပပီေး ရလဒ်အမနန ို့
ကမတြောို့ ဖြစ်နိုင်မဖခရတို့ အရြောမတွကို ဆွထိုတ်လို ို့ရနိုင်လြောမြောဖြစ်ပါတယ်။
မလို့လြောရတို့ နယ်ပယ်က ပိုမိုကျယ်ဖပန် ို့
ပါတယ်။

12. (၂) ဒိုတယတစ်ခိုကမတြောို့ Feasibility Study or Pilot Study ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအဆင်ို့မြောမတြောို့ အမပေါ်က
ဖပ လိုပ်ခို့တို့ ရလဒ်အရ မမတို ို့
လိုပ်မဆြောင်မယ်ို့သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး မအြောင်ဖမင်နိုင်မှု
အမဖခအမနမတွရမရမလို့လြောဖခင်ေး၊ မဆြောင်ရွက်မယ်ို့ နည်ေးလမ်ေးမတွရ ို့ သင်ို့မတြော်မှု၊ မန်ကန်မှုမတွကို
စနစ်တကျမလို့လြောဖခင်ေးတို ို့ ဖပ လိုပ်ကကပပီေး ရလဒ်အမနန ို့
ကမတြောို့ လိုပ်မဆြောင်သင်ို့တြောမတွ၊
မရြောင်သင်ို့တြောမတွန ို့သတထြောေးသင်ို့တြောမတွ ပါဝင်တို့ Report တစ်ခိုအမနန ို့ထွက်လြောမြောဖြစ်ပါတယ်။
အထက်က အချက် (၂) လိုပ်မဆြောင်ပပီေးပပီဆိုရင်မတြောို့ မမတို ို့ လိုပ်မဆြောင်မယ်ို့ အဓက သိုမတသနန ို့
ပတ်သက်ပပီေး တကျခိုင်မြောတို့ Research Questions and Answers မတွချမတ်လြောနိုင်မြော ဖြစ်သလို
ခိုင်မြောတကျမှုန ို့ သင်ို့မလျြော်မှုအဖပည်ို့ရတို့ Research Procedures and design မတွ
ချမတ်လြောနိုင်မြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမသြော မကြောင်ေးမွန်ပပီေး တကျတို့ ရလဒ်မတွ ရလြောမြောဖြစ်ပါတယ်။
Responsible Research Activity (RRA) ဆုတာ ဘာလဲ?
သိုမတသန ရလဒ်မတွအမပေါ် လွှမ်ေးမိုေးတို့ (တစ်နည်ေး) သိုမတသန ရလဒ်မတွကို အဆိုေးအဖြတ်မပေးတို့
အမကကြောင်ေးအရြော မျြောေးစွြောရပါတယ်။ ဥပမြော အမနန ို့ မဖပြောရရင် သိုမတသီတစ်မယြောက်ရ ို့ဘြောသြောရပ်ဆိုင်ရြော
ကျွမ်ေးကျင်မှု၊ သိုမတသနဖပ လိုပ်မနစဥ်အတွင်ေး အသိုေးဖပ တို့ နည်ေးလမ်ေးမတွမန်ကန်မှု၊
သိုမတသနဖပ လိုပ်နိုင်ရန် အချန်လိုမလြောက်စွြော ရရမှု၊ သိုမတသနဖပ လိုပ်ရန် လိုအပ်သညို့် ပစစည်ေးမျြောေး ဖပညို့်စိုမှု
စတို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွဟြော သိုမတသန ရလဒ်မတွကို အနည်ေးန ို့
အမျြောေး လွှမ်ေးမိုေးနိုင်စွမ်ေးရပါတယ်။
အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွအဖပင် အဖခြောေးအမရေးကကီေးတို့ အချက် (၂)
ချက်လည်ေးရမနပါမသေးတယ်။ အဒါမတွကမတြောို့ သိုမတသနဖပ လိုပ်တို့ သိုမတသီတစ်မယြောက်
လိုက်နြောရမယို့် ကျငို့်ဝတ်ပိုင်ေးဆိုင်ရြောမတွန ို့ သက်ဆိုင်မနတို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွဖြစ်ပါတယ်။
အဒအမကကြောင်ေးအရြောမတွကို Responsible Research Activity လို ို့မခေါ်ရပါလမို့်မယ်။
ပထမအချက်က သိုမတသီတစ်မယြောက်ရ ို့ရိုေးသြောေးမှု (honest) ဖြစ်ပါတယ်။ Scientific Research မတွဟြော
ယိုကကည်မှု (Trust) အမပေါ်တည်မဆြောက်ထြောေးဖခင်ေး ဖြစ်ပါတယ်။ သိုမတသီတစ်မယြောက်ဟြော မမဖပ လိုပ်တို့
အမကကြောင်ေးအရြောတိုင်ေးကို ရိုေးသြောေးစွြော လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်တို့အခါ၊
ပါဝင်သူမတွန ို့ ပတ်သက်တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွမြောနငို့် သိုမတသန ရလဒ်မတွကို ထိုတ်ဖပန်တို့

13. အခါမျ ေးမတွမြော မမန်မကန်ဖပ လိုပ်လို ို့
မရပါဘူေး။ ဒီလို ရိုေးသြောေးမှု မရဘ မမန်မကန်လိုပ်ခို့မယ်ဆိုရင်
သိုမတသနရလဒ်မတွဟြော မဖပြောင်ေးလသွြောေးနိုင်ပါတယ်။
ဒိုတယတစ်ချက်က တကျမသချြောမှု (accurate) ဖြစ်ပါတယ်။ သိုမတသီတစ်မယြောက်ဟြော
သိုမတသနဖပ လိုပ်မနစဥ်အတွင်ေးမြော အရြောရြောတိုင်ေးကို တကျမသချြောစွြော လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမြော
Research Instruments မတွြန်တီေးဖပ လိုပ်တို့မနရြောမတွ၊ လိုအပ်တို့ သတင်ေးအချက်အလက်
မကြောက်ယူတို့မနရြောမတွန ို့ ရလြောတို့အချက်အလက်မတွအမပေါ်မူတည်ပပီေး မကြောက်ချက်မတွချတို့
အခါမျ ေးမတွမြော တတကျကျ လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို မလိုပ်ခို့ရင်လည်ေး သိုမတသနရလဒ်မတွ
မဖပြောင်ေးလသွြောေးနိုင်ပါတယ်။
Variable ဆုတာ ဘာကုတပပာတာလဲ?
သိုမတသနမတွမြော အမရေးပါတို့ variable ဆိုတြော ဘြောကို မဖပြောတြောလဆိုတြောမလေးကို မဖြမပေးထြောေးပါတယ်။
တိုင်ေးတြောလို ို့
ရပပီေး တန်ြိုေးအမျ ေးမျ ေးန ို့ မြြော်ဖပလို ို့
ရနိုင်တို့ ယူဆချက်ကို variable လို ို့မခေါ်ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ဒါဆို
variables မတွကို ဘယ်လို သတ်မတ်မလ ဆိုတြော ထပ်ပပီေး မမေးစရြောဖြစ်လြောပါလမ်ို့မယ်။ အထက်မြော
မဖပြောခို့သလို တိုင်ေးတြောလို ို့
ရတို့ အယူအဆမတွကို variable လို ို့
မဖပြောထြောေးတို့အတွက် Concept
မတွေးဆချက်မတွကမန တစ်နည်ေး မတွေးဆချက်မတွကို variable အဖြစ် မဖပြောင်ေးြို ို့
လိုပါတယ်။
ဥပမြောမလေးန ို့မဖပြောမယ်ဆိုရင်
(၁) ချမ်ေးသြောမှု ဆိုတြောက concept ဖြစ်ပါတယ် (စည်ေးစမ်အမနန ို့စဥ်ေးစြောေးပါတယ်)
(၂) အဒီအထက်မြော မဖပြောထြောေးတို့ ချမ်ေးသြောမှုကို ဖပြို ို့
အတွက် indicator မတွဟြော သိုမတသီမတွမပေါ်မူတည်ပပီေး
အမျ ေးမျ ေးဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမြော- ကြောေး၊ အမ်
(၃) မနြောက်တစ်ခိုကမတြောို့ income အမနန ို့ စဥ်ေးစြောေးတို့ dollar ဟြော တိုင်ေးတြောလို ို့
လည်ေး ရတယ်၊
တန်ြိုေးမတွအမနန ို့
လည်ေး ဖပလို ို့
ရတြောဖြစ်လို ို့variable အဖြစ်သတ်မတ်နိုင်ပါတယ်။
variable မြောလည်ေး အမျ ေးအစြောေးမတွ ထပ်ပပီေး ခွနိုင်ပါမသေးတယ်။ အဒါမတွကမတြောို့

14. (၁) Independent variables
(၂) Intervening variables
(၃) Dependent variables
(၄) Extraneous variables
တို ို့
ဖြစ်ပါတယ်။
လက်တတွွေ့လုပ်တဆာင်မှုတတွနဲ ာ့သုတတသန လုပ်တဆာင်တဲာ့အခါတတွမာ Researcher တတွ အသုြီးပပ ကကတဲာ့
Lab Note ကဘာလု ာ့အတရြီးကကြီးတာလဲ?
သိုမတသန လိုပ်မဆြောင်မနသူမတွဟြော မတွွဲ့ ရချက်မတွ၊ လိုပ်မဆြောင်ရမည်ို့ အမကကြောင်ေးအရြော
အချက်အလက်မတွန ို့ လိုပ်ငန်ေးစဥ်အတွင်ေးပါဝင်တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမျြောေးကို စနစ်တကျ မတ်သြောေးထြောေးြို ို့
လိုအပ်တယ်ဆိုတြော အြောေးလိုေး သထြောေးပပီေးသြောေးဖြစ်ပါတယ်။
သို ို့
မပမယ်ို့လည်ေး ဘယ်လို အမကကြောင်ေးအရြောမတွပါသင်ို့တယ်၊ ဘယ်လိုမတ်သြောေးသင်ို့တယ်ဆိုတြောမျ ေး
အတအကျကိုမတြောို့ သရသူ နည်ေးမကြောင်ေးနည်ေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီို့အတွက်မကကြောင်ို့ Lab Note တစ်ခိုမြော ရသင်ို့တို့
(သို ို့
မဟိုတ်) ပါသင်ို့တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို မအြောက်မြော မြြော်ဖပထြောေးပါတယ်။
(၁) ဘြောလိုပ်ခို့တယ်၊ ဘြောို့မကကြောင်ို့လိုပ်ခို့တယ်၊ ဘယ်လို လိုပ်ခို့တယ် န ို့ ဘယ်အချန်မြော
လိုပ်ခို့တယ်ဆိုတြောမတွကို တတကျကျ မတ်သြောေးထြောေးရပါမယ်။
(၂) လက်မတွွဲ့လိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေးမတွကို ဘယ်မနရြောမြော လိုပ်မဆြောင်ခို့တယ်ဆိုတြောန ို့ sample ပစစည်ေးမတွကို
ဘယ်မနရြောမြော သမ်ေးဆည်ေးထြောေးတယ်ဆိုတြောမျ ေး တတကျကျမရေးမတ်ထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၃) ဘြောမတွ ရြောမြွမတွွဲ့ ရခို့ပပီေး ဘြောမတွကိုမတြောို့ မမတွွဲ့ ရခို့ဘူေး၊ ဘယ်အရြောမတွမြော ဘယ်လိုခက်ခို့မှု
ရခို့တယ်ဆိုတြောမျ ေးမတွကိုလည်ေး တကျ မသချြောစွြော မတ်သြောေးထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။

15. (၄) မတွွဲ့ ရချက်မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး သိုမတသီတို ို့
ရ ို့ မတ်ချက်မပေးပို၊ တင်ဖပပို အစရတြောမတွကိုလည်ေး
တကျမသချြောစွြော မတ်သြောေးထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၅) သိုမတသီတို ို့
ရ ို့မရွဲ့လိုပ်ငန်ေးစဥ်မျြောေးကို အစီအစဥ်တကျ မတ်သြောေးထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
သိုမတသနဖပ လိုပ်ရြောမြော မတ်သြောေးမှုဖပ တို့ စြောအိုပ်မတွ၊ မတ်စိုမတွဟြော အထက်မြော မြြော်ဖပထြောေးတို့ အချက် (၅)
ချက်န ို့ကိုက်ညီရင် အမကြောင်ေးဆိုေးဖြစ်ပါတယ်။ အထက်မြော မြြော်ဖပထြောေးသလို စနစ်တကျမတ်သြောေးထြောေးဖခင်ေး
မျ ေးမရဘူေးဆိုရင် သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မှုမတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး တကျခိုင်မြောတို့ သတင်ေးအရင်ေးအဖမစ်မတွ
ရြို ို့
ခက်ခမှုရနိုင်သလို၊ မတ်သြောေးရတြောမတွမျြောေးလြောတို့အခါ မသချြောမတ်သြောေးထြောေးမှု မရခို့ဘူေးဆိုရင်
မရြောမထွေးသွြောေးနိုင်တြောမျ ေးမတွပါ ဖြစ်နိုင်တို့အတွက် သတဖပ ရမယ်ို့ အချက်ဖြစ်တယ်ဆိုတို့
အမကကြောင်ေးမျှမဝမပေးလိုက်ပါတယ်။
သုတတသနလုပ်တဆာင်ရာမာ Communication skill တကာင်ြီးဖု ာ့
လုသလာြီး?
သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွ လိုပ်မဆြောင်ရြောမြော ဘြောသြောရပ်နယ်ပယ် ကျွမ်ေးကျင်ြို ို့
က
အင်မတန်အမရေးကကီေးတယ်ဆိုတြော အြောေးလိုေး သရလက်ခပပီေးသြောေးဖြစ်ပါတယ်။ ထိုနည်ေးတူ နည်ေးလမ်ေးတကျ
လိုပ်မဆြောင်နိုင်ြို ို့
န ို့ ကျငို့်ဝတ်ပိုင်ေးဆိုင်ရြောမတွ လိုက်နြောြို ို့
အတွက် research methodology ကိုလည်ေး
ကျွမ်ေးကျင်တတ်မဖမြောက်ထြောေးပပီေး လိုက်နြော လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ ို့
မကကြောငို့်လည်ေး သိုမတသီမတွဟြော
ဘြောသြောရပ်ဆိုင်ရြော ကျွမ်ေးကျင်မှုရမအြောင် ကက ေးစြောေးအြောေးထိုတ်ကကသလို research methodology ကိုလည်ေး
မလို့လြောပပီေး စနစ်တကျ အသိုေးဖပ ကကပါတယ်။
သို ို့
မပမယို့် သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွမြော Communication skill ကို အမလေးမပေးမဖပြောဆိုကကသူ
နည်ေးပါေးနိုင်ပါတယ်။ သိုမတသနန ို့ပတ်သက်တို့ ရလဒ်ပိုင်ေးဆိုင်ရြောမတွကို အမလေးထြောေး မဆြောင်ရွက်ကကတြောမို ို့
သတမဖပ မတြောလည်ေး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သိုမတသနလိုပ်ကကတို့အခါ တစ်ဦေးတစ်မယြောက်တည်ေး လိုပ်ရတို့
သိုမတသနက အင်မတန်နည်ေးပါတြောကို မတွွဲ့ နိုင်ပါတယ်။ သိုမတသီနစ်မယြောက်
ပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေးကစလို ို့ ဌြောနမတွ ပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ကကဖခင်ေး၊

16. မကျြောင်ေးမတွပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး၊ နိုင်ငမတွ ပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး စသည်ဖြငို့်
ပူေးမပါင်ေးမဆြောင်ရွက်ရတြောမတွ မျြောေးစွြောရနိုင်ပါတယ်။
ထိုနည်ေးတူ သိုမတသနရလဒ်မတွ ထိုတ်ဖပန်ဖခင်ေး၊ မတ်ပိုတင်ဖခင်ေးမတွမြောလည်ေး အြွွဲ့အစည်ေးမပါင်ေးမျြောေးစွြောနငို့်
မဖပြောဆိုဆက်ဆမှုမတွ ဖပ လိုပ်ရမလို့ရပါတယ်။ သိုမတသန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Proposal မရေးြို ို့
ဖပင်ဆင်ချန်ကစလို ို့ သိုမတသနရလဒ်မတွ ထိုတ်ဖပန်တို့အထ အဆငို့်တိုင်ေးမြော လူအမျ ေးမျ ေး၊
အြွွဲ့အစည်ေးအမျ ေးမျ ေးန ို့ မဖပြောဆိုဆက်ဆရတြောမတွ ရမနပါတယ်။ ဒီလိုမဖပြောဆိုဆက်ဆရြောမြော
အဆင်မဖပမဖပဖြစ်ြို ို့
အတွက်ဆိုရင် Communication skill မကြောင်ေးမွန်ြို ို့ လိုတယ်ဆိုတြော
အြောေးလိုေးလက်ခကကမယ်လို ို့
ဖမင်မပါတယ်။
သိုမတသီမတွဟြော မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆမရေးမြော လိုအပ်ချက်အချ ွဲ့ ရတယ်လို ို့ အချ ွဲ့ကလည်ေး
ထင်ဖမင်ယူဆကကပါတယ်။ ခက်ခနက်နည်ေးတို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို အချန်မျြောေးစွြော မလို့လြောလိုက်စြောေးပပီေး
လိုပ်မဆြောင်မနကကတို့သူမတွဖြစ်တြောန ို့ အညီ၊ Society န ို့ ထမတွွဲ့ဆက်ဆတို့အခါမျ ေးမတွမြော စတ်ရည်စွြော
ရင်ေးလင်ေးမဖပြောဆိုမှုမြော အကန ို့
်အသတ်ရနိုင်တယ်လို ို့ ဖမင်ကကတို့အတွက်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ တကယ်မတြောို့
သိုမတသီမတွဟြော အထက်မြော မဖပြောခို့သလို သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်စဥ် လူအမျ ေးမျ ေးန ို့
မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆရသကို့သလို ို့ ရလြောတို့ ရလဒ်မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Society ကို တင်ဖပတို့အခါမျ ေးမတွန ို့
Technology transfer လိုပ်တို့ အချန်မျ ေးမတွမြောလည်ေး Communication skill ဟြော အမရေးပါမနပါတယ်။
ဒီို့အဖပင် သိုမတသသီမတွဟြော ကိုယ်ကမဖပြောရတြောမတွရသလို အခက်အခမတွ၊ ဖပဿနြောမတွအမကကြောင်ေး
ကိုယို့်ကိုရင်ေးဖပကကတို့အခါ၊ ဂရိုတစိုက်န ို့စတ်ဝင်တစြောေးနြောေးမထြောင် တစ်နည်ေးမဖပြောရရင် actively and ethically
နြောေးမထြောင်ြို ို့
လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါ ို့
မကကြောငို့် သိုမတသီမတွအမနန ို့ Communication skill ဘြောသြောရပ်ကိုလည်ေး
မလို့လြောလိုက်စြောေးသငို့်တယ်လို ို့ ရိုေးသြောေးစွြော ဖမင်မပါတယ်။ ဒီို့အတွက်မကကြောငို့် Communication skill
ဘြောသြောရပ်မြော ပါဝင်တို့ position of listening န ို့ပတ်သက်ပပီေး အနည်ေးငယ် မျှမဝမပေးလိုပါတယ်။
နြောေးမထြောင်ေးဖခင်ေး Listening ဟြော မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆမရေးမြော အမဖခခအကျဆိုေးဖြစ်ပါတယ်။ လူတစ်ဦေးန ို့
တစ်ဦေးစကြောေးမဖပြောဆိုရြောမြော နြောေးမထြောင်ကကတို့အခါ ငါဘြောမလို့လြောသင်ယူလို ို့
ရမလ ဆိုတို့ အမတွေးမျ ေး ရမသြော
အြောရိုစိုက်ပပီေးနြောေးမထြောင်နိုင်မယ်လို ို့ ဖမင်ပါတယ်။ Communication expert တစ်မယြောက်ဖြစ်တို့ Julian
Treasure က တစ်မယြောက်န ို့ တစ်မယြောက်မဖပြောဆိုဆက်ဆမှု ဖပ ကကတို့အခါ နြောေးမထြောင်မှုအြောေးလိုေးရ ို့ ၆၀
ရြောခိုင်နှုန်ေးမလြောက်က ဂရိုတစိုက်နြောေးမထြောင်မှု မရကကဘူေးလို ို့
ဆိုပါတယ်။ ပပီေးရင် ကကြောေးတို့အရြောအြောေးလိုေးရ ို့၂၅
ရြောခိုင်နှုန်ေးမလြောက်ပ မတ်မကကတယ် သို ို့
မဟိုတ် ရကကတယ်လို ို့
ဆိုပါတယ်။ မဖပြောင်ေးလတိုေးတက်လြောတို့
မခတ်မြော လူမတွရ ို့ အြောရိုစိုက်နိုင်စွမ်ေးမတွကလည်ေး ကျဆင်ေးလြောမနပါတယ်။ ဒါကို သူက high quality
listening မတွကျဆင်ေးလြောတို့လို ို့ဆိုထြောေးပါတယ်။

17. ဒါ ို့
မကကြောငို့် ဂရိုတစိုက်နြောေးမထြောင်ဖြစ်မအြောင် မလို့ကျငို့်လို ို့
ရပါတယ်။ ဒီလိုမလို့ကျငို့်ရြောမြော တစ်ခိုခိုကို
နြောေးမထြောင်ြို ို့ ချဥ်ေးကပ်တို့နည်ေးလမ်ေးမတွကို position of listening လို ို့ မခေါ်ပါတယ်။ position of listening
မအြောက်မြော မအြောက်ပါမခါင်ေးစဥ်ခွမတွ ပါဝင်ပါတယ်။
(၁) empathetic listening
(၂) reductive listening
(၃) expansive listening
(၄) active listening
(၅) passive listening
အစရတို့ နြောေးမထြောင်နည်ေးမတွကို အမဖခအမနန ို့ အချန်အခါလိုက်ပပီေး မန်မန်ကန်ကန် ကျငို့်သိုေးနိုင်ပါမ
အကျ ေးရတို့ မဖပြောဆိုဆက်ဆဖခင်ေးတစ်ခို ဖြစ်နိုင်ပါလမို့်မယ်။
Research Misconduct မာ ဘာတတွပါလဲ?
တကယ်မတြောို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး လိုက်နြောရမယို့်အချက်မတွ မျြောေးစွြောရပါတယ်။ လိုပ်မဆြောင်ရမယို့်
နည်ေးလမ်ေးမတွန ို့ လိုက်နြောရမယို့် ကျငို့်ဝတ်မတွဆိုပပီေး နစ်ပိုင်ေးခွဖခြောေးနိုင်မယ်ထင်ပါတယ်။ လိုပ်မဆြောင်ရမယို့်
နည်ေးလမ်ေးမတွမြောလည်ေး Misconduct မတွရသလို လိုက်နြောရမယို့်ထမြောလည်ေး research misconduct မတွ
ရပါတယ်။ ဒီတစ်ခါ သိုမတသနစြောတမ်ေးမရေးသြောေးဖခင်ေးန ို့ ပတ်သက်တို့ misconduct မလေးမတွကို
မျှမဝမပေးသွြောေးပါမယ်။
သိုမတသနရလဒ်မတွကို စြောတမ်ေးအဖြစ် မရေးသြောေးကကရြောမြော အချ ွဲ့က ကျငို့်ဝတ်န ို့
အညီ မန်ကန်တကျစွြော
လိုက်နြောပပီေး မရေးသြောေးကကပါတယ်။ အချ ွဲ့ကမတြောို့ သလျက်န ို့
ဖြစ်မစ မသ၍ဖြစ်မစ ကျငို့်ဝတ်မတွကို
လွယ်လွယ်ကူကူ မြြောက်ြျက်တတ်ကကတြောမတွွဲ့ရပါတယ်။ မအြောက်မြော မြြော်ဖပထြောေးတို့ အချက်သိုေးချက်က
အမျြောေးစို ဖပ လိုပ်မလို့ရတို့ အချက်မလေးမတွဖြစ်ပါတယ်။

18. (၁) Fabrication
(၂) Falsification
(၃) Plagiarism တို ို့ဖြစ်ကကပါတယ်။
Fabrication ဆိုတြောကမတြောို့ အတိုဆိုေးမဖပြောရရင် ကိုယ်တိုင်လည်ေး အမန်တကယ်လိုပ်မထြောေးဘူေး။
သိုမတသနရလဒ်လည်ေး မရဘူေး။ မသမသချြောချြောလည်ေး နြောေးလည် သရဖခင်ေးမရဘူေး။ ဒါမပမယို့် ကိုယ်မြောရတို့
ကိုယ်တိုင်လိုပ်ထြောေးတို့ သိုမတသနရလဒ်ပိုစ ြန်တီေးမရေးသြောေး ထိုတ်မဝတြောမျ ေး ဖြစ်ပါတယ်။
လိုေးဝမလိုပ်သငို့်တို့ အရြောဖြစ်ပါတယ်။
Falsification ကမတြောို့ သိုမတသနမတြောို့ လိုပ်တယ်။ ဒါမပမယို့် ရလဒ်မတွကို ရည်ရွယ်ချက်ရရ
မဖပြောင်ေးလမရေးသြောေးတြောမျ ေး၊ မြြော်ဖပဖခင်ေးမရဘ ချန်လပ်တြောမျ ေး န ို့အမန်တကယ်ရတို့ ရလဒ်ထက် ပိုမိုမရေးသြောေး
ဖြန ို့
်မဝတြောမျ ေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကလည်ေး လိုေးဝ မလိုပ်သငို့်တို့ အရြောဖြစ်ပါတယ်။
Plagiarism ကမတြောို့ မတွွဲ့ရပိုမျြောေးတတ်ပါတယ်။ အရင်ေးဆိုေးမဖပြောရရင် အဖခြောေးသူ လိုပ်ထြောေးပပီေးသြောေး
သိုမတသနရလဒ်မတွကို ကိုယို့်အမည်တပ်တြော၊ ဒါမမဟိုတ် ကိုယို့်ရ ို့ စြောတမ်ေးထမြော citation မမပေးဘ
ယူသိုေးတြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်ကလည်ေး သိုမတသီမတွအမနန ို့လိုေးဝမရြောင်ရြောေးရမယို့် အချက်ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ ို့
မကကြောငို့် သိုမတသီမတွဟြော သိုမတသနရလဒ်မတွကို စြောတမ်ေးမတွအဖြစ် မရေးသြောေးထိုတ်မဝရြောမြော
အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ FFP ကို မရြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။
သုတတသန လုပ်ငန်ြီးတတွမာ QRPs ဆုတာ ဘာကု တပပာတာလဲ?
သိုမတသနဖပလိုပ်ကကတို့ သိုမတသီမတွအမနန ို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး resultsမတွ ရလြောတို့အခါ
publications မတွလိုပ်ကကပါတယ်။ ဒီလိုလိုပ်မဆြောင်ရြောမြော လိုက်နြောသင်ို့တို့အချက်မတွကို အရင်တခါ
မျှမဝမပေးခို့ပါတယ်။
ဒီတခါမြောမတြောို့ သိုမတသနဖပ လိုပ်မနစဥ်န ို့ ဖပ လိုပ်ပပီေးတို့အခါမြော သိုမတသီမတွအတွက်
သတထြောေးရမယ်ို့အချက်မလေးမတွကို မျှမဝလိုပါတယ်။ အဒါမတွကမတြောို့

19. (၁) မမတို ို့ သိုမတသနဖပ လိုပ်ပပီေး ရရလြောတို့ results မတွကို သတ်မတ်ထြောေးတို့ အချန်တစ်ခို အထ
ထန်ေးသမ်ေးထြောေးဖခင်ေးမရတြောမျ ေး မလိုပ်ရဘူေးဆိုတို့ အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို ထန်ေးသမ်ေးထြောေးသင်ို့တို့
အမကကြောင်ေးဖပချက်မတွ မျြောေးစွြောရမနပါတယ်။ တစ်ခိုကို ဥပမြော အမနန ို့ မဖပြောရရင် မမတို ို့
ထိုတ်ဖပန်ထြောေးတို့
သိုမတသန results မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး သက်မသဖပရန်လိုအပ်တြောမျ ေး၊ ကန် ို့
ကွက်တြောမျ ေးမတွ
ဖြစ်မပေါ်လြောတို့အခါ ဖပသနိုင်ြို ို့
ဖြစ်ပါတယ်။
(၂) ဒိုတယအချက်အမနန ို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်တို့ မတ်တမ်ေးမတ်ရြောမတွကို အလွသိုေးစြောေး လိုပ်တြောမျ ေး
မလိုပ်ရတြောပဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမြော မဖပြောရရင် တမင်တကြော ြျက်ဆီေးတြောမျ ေး၊ မသသင်ို့သူကို မပေးသတြောမျ ေးန ို့
သသင်ို့သူကို မပေးမသတြောမျ ေး ဖြစ်ပါတယ်။
(၃) မနြောက်တစ်ခိုကမတြောို့ သိုမတသနမတွ လိုပ်ကကြို ို့တိုက်တွန်ေးကကရြောမြော ဖြစ်ဖြစ် စည်ေးရိုေးကကရြောမြောဖြစ်ဖြစ်
သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်တို့ သင်တန်ေးမတွမပေးြို ို့ ဖြစ်ပါတယ်။ သသင်ို့သထိုက်တို့ သင်တန်ေးမတွ မမပေးဘ
သိုမတသနဖပ လိုပ်ခိုင်ေးတြောကလည်ေး မလိုပ်သင်ို့တို့အရြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၄) မနြောက်ဆိုေးတစ်ချက်ကမတြောို့ သိုမတသန results မတွကို ထိုတ်ဖပန်တို့အခါ မမန်မကန်
ထိုတ်ဖပန်တင်ဖပတြောမျ ေး မလိုပ်ြို ို့ဖြစ်ပါတယ်။ အထူေးသဖြင်ို့ မီဒီယြောမတွန ို့မတွွဲ့ဆိုပပီေး ထိုတ်ဖပန်တို့အခါမျ ေးမြော
ပိုမဖပြောတြော၊ မလျှြောို့မဖပြောတြောမျ ေးမတွ မလိုပ်ရပါဘူေး။
ဒီအချက် (၄) ချက်ကို Questionable Research Practices လို ို့ မခေါ်တြောဖြစ်ပါတယ်။
သိုမတသီတစ်မယြောက်မယြောက်ဟြော အထက်က အချက် (၄) ချက်ထက တစ်ခိုခိုကို မြြောက်ြျက်မနပပီဆိုရင်
ကျင်ို့ဝတ်န ို့ပတ်သက်ပပီေး မမေးခွန်ေးထိုတ်စရြော ဖြစ်ပါတယ်။