This explains Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali) 2019

1. a[xt ljBfno ;'/Iff
/fli6|o txdf ;+Dk|];0f sfo{s|d
१३ चैत्र २०७५

2. sfo{s|dsf] p2]Zo
• a[xt ljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]hÙ
sfof{Gjog sfo{ljlw / ;~rf/ tyf ;Dk|]if0f
/0fgLltaf/] hfgsf/L u/fpg] ।
• k|b]z :t/df a[xt ljBfno ;'/Iff / o;sf]
sfof{Gjogsf] nflu ;dfg a'emfO{sf] ljsf;
ug]{ ।

3. के ही तथ्य
• विश्िको ७५ प्रतिशि जनसंख्या कु नै न कु नै विपद्को
जोखिमयुक्ि क्षेत्रमा बसोिास गर्दछन् ।
• सन् २००८ र्ेखि २०१६ को अिधिमा प्रत्येक िर्द २५० लाि
मातनसहरु विपद्को कारण विस्थावपि भएका छन् ।
• सन्२००५ र्ेखि २०१५ सम्म १० िर्दको अिधिमा पााँच लाि
मातनसले विपद्को कारण ज्यान गुमाएका छन् ।

4. के ही तथ्य
• नेपालको ८० प्रतिशि जनसंख्या -बाढी, पहहरो, भूकम्प, अगलागी,
अससना, चट्याª h:tf_ कु नै न कु नै विपद्को जोखिमयुक्ि
क्षेत्रमा बसोिास गर्दछन्.
• प्रति िर्द GDP को ४ प्रतिशि विपद्को कारण नोक्शान हुने गर्दछ
।
• २०७१ मा पश्श्चम नेपालमा गएको बाढीका कारण १२ र्ेखि १५
प्रतिशि थप बालबासलकामा कु पोपण र्ेखियो
• २०७२ सालको भूकम्पले मात्र ३ प्रतिशि -७ लाि_ जनसंख्या पुनM
गररिीको रेिामुतन झर]]को िथ्याªक छ।
• नेपाल विश्िमा बहुविपद्को उच्च जोखिममा रहेका २० िटा र्ेशसभत्र
पछद ।

5. २०७२ को भूकम्प / lzIff If]q
१९००० कक्षाकोठा पूर्ण क्षतत र ११००० कक्षाकोठा आंशिक क्षतत
lzIff If]qdf ljkbsf] k|efj

6. ljBfno ;'/Ifflsg <
• ljBfnodfljBfyL{ lzIfs / sd{rf/Lsf] ljkbsf]sf/0faf6 x'g;Sg]
dfgjLoIfltsd ug{ ।
• cfkTsfnLg cj:yf kZrft klg z}lIfsultljlwx?nfO{lg/Gt/tf lbg
।
• lzIff If]qdful/Psf]nufgL ;'/lIft/ lbuf]/fVg .
• lzIffsf dfWodaf6 ljkbhf]lvdGo'gLs/0f / ptyfgzLntf
;zStLs/0f ug]{ ।

7. ljZjAofkL;'/lIft ljbofnocleofg
xof]uf] sfo{9fFrf
@))% - @)!%
xof]uf] sfo{9fFrfsf kfFr k|fyldstf dWo]sf] t];|f]
k|fyldstfn] ;'/Iff ;+:s[ltsf] lgdf{0fdf 1fg tyf lzIffsf]
e"ldsfdf hf]8 lbof] .
;+o'St /fi6« ;ª3Lo
cGt/f{li6«o ljkt
Go"gLs/0f /0fgLlt
(UNISDR)
“ljkt hf]lvd Go'gLs/0f 3/af6 cf/De x'G5 .
-s_hLjg arfpg] / rf]6k6s /f]syfd, -v_ bf]xf]l/O/xg]
k|fs[lts k|sf]kaf6lzIffdf x'g] cj/f]wsf] /f]syfd / -u_
bf]xf]l//xg] k|sf]ksf ;fdflhs, cfly{s tyf ;f+:s[lts
k|efjnfO{ Go"g ug{ ;Ifd pTyfgzLn gful/s ju{sf] ljsf;
ug]{ nIo ;xlt ljbofno ljkt /f]syfd dfu{bz{g k|:t't
u¥of]
@))*
@))^
@))%
@))& “ljkb hf]lvd Go'gLs/0f ljBfnoaf6 z'? x'G5 .

8. ljZjAofkL;'/lIft ljbofnocleofg
cfkTsfnLg
lzIffsf nflu
cGt/lgsfo ;~hfn
(INNE)
k'gnf{esf nflu ljZj
a}ªssf] ;xfotf
;+oGq(GFDRR)
@)!)
@))(
cfktsfnLg lzIffsf nflu Go"gtd dfkb08n] ljbofno ;'/Iffsf]
cjwf/0ffTds ¿k/]vf k|:t't uof{], h;cGtu{t M -s_ ;'/lIft
lgdf{0f /k|anLs/0fåf/f ;'/lIft l;sfO jftfj/0f l;h{gf ug]{, -v_
ljbofno ljkt Joj:yfkgåf/f ;'/lIft l;sfOjftfj/0f sfod ug]{, -u_
z}lIfs lg/Gt/tf of]hgf / ljkt /f]syfd tyf k"j{tof/L ;DaGwL
lzIf0f l;sfOåf/f lzIffdf kx‘Frsfod /fVg] / -3_ kx‘F'rtyf ;'/Iff
;+:s[ltsf] ljsf; ug]{ .
bh{gf}+ lj1x¿nfO{ ;+nUg u/fO{ ;'/lIft ljbofno
lgdf{0f ;DaGwL dfu{bz{g tof/ uof]{ .
@))(
ælzIffsf nflu Go"gtd dfkb08Æ cbofjlws u/L
k"j{tof/L, k|ltsfo{ / k'gnf{eh:tf ljifo;dfj]z u¥of] .
cfkTsfnLg
lzIffsf nflu
cGt/lgsfo ;~hfn
(INNE)

9. ljZjAofkL;'/lIft ljbofnocleofg
GADRRRES
@)!!
िीन िटा स्िम्भ सहहिको बृहि् विद्यालय
सुरक्षा कायदढााँचा ियार गयो ।
सुरक्षक्षि विद्यालयका लाधग विश्िब्यापी पहल
(Worldwide Initiative for Safe Schools) शुरु
भयो।नेपालले यो असभयानको सर्स्यको रुपमा
काम गनद थाल्यो
@)!$
Children's Charter on DRR - २१ र्ेशका
बालबासलकाहरुसाँग परामशद गरेर ५ बुाँर्े िडापत्र
जारी भयो ।
“By 2030, every school will be safe”

10. ljZjAofkL;'/lIft ljbofnocleofg
सेन्डार्द फ्रे मिकद
2015 – 2030)
र्ीगो विकास
लक्ष्य (SDG)
@)!%
@)!%
सेन्डार्द फ्रे मिकद का ४ िटा प्राथसमकिा मध्ये “विपद्
सम्बन्िी बुझार्द” एक हो ।
सबै िहमा औपचाररक, अनौपचाररक सशक्षा, नागररक
सशक्षा र पेशागि सशक्षा िथा िासलमको माध्यमबाट
पूिदियारी प्रतिकायद र पुनदलाभ लगायिको विपद्
जोखिम सम्बश्न्ि ज्ञान प्रबिदन गने ।
लक्ष्य ४: सबैका लाधग समान समािेसी र गुणस्िरीय
सशक्षाको सुतनश्श्चििा ।
४. ए: शैक्षक्षक सुवििाहरु बालबासलका, अपांगिा
भएका ब्यश्क्ि र लैंधगक संिेर्नशील हुने र सबैको
लाधग सुरक्षक्षि, हहंसा रहहि, समािेसी र प्रभािकारी
ससकार्द िािािरण उपलब्ि हुने ।

11. g]kfndf;'/lIftljBfno

12. g]kfndf;'/lIft ljbofno;DaGwdf ul/Psf k|of;x¿
sf7df8f} pkTosf
e"sDkLo hf]lvd
Joj:yfkg kl/of]hgf
hf{Osfsf]
;xof]udf
!(((
!(**
!(((
@)$% ;fnsf] e"sDksf] kl5sf] k'gM lgdf{0fdf ;'/lIft
ejg agfpg z'? Eof] .
sf7df8f}df ljbofno e"sDk ;'/Iff sfo{j|md ;~rfng
u¥of] .
g]kfn ;/sf/n] ejg P]g :jLs[t u¥of]
;x/Lljsf; tyf ejg
lgdf{0fljefun]
o"Pg8LkL
ljbofno e"sDk ;'/Iff sfo{j|mdn] s]xL ljbofno
ejgx¿nfO{ e"sDk k|lt/f]ws agfpg k|anLs/0f u¥of] .
/fli6«o e"sDk k|ljlw ;dfhsf] ;xof]udf ejgx¿;Fu;Dabw
e"sDkLo hf]lvdaf/] ;fj{hlgs ljbofnox¿df ;r]tgf sfo{j|md /
gu/kflnsfsf clwsf/Lx¿sf nflu tflnd ;~rfng u¥of] .

13. g]kfndf;'/lIft ljbofno;DaGwdf ul/Psf k|of;x¿
@))(
@)))
@))#
g]kfn ;/sf/n] /fli6«o ejg ;+lxtf :jLs[t u¥of]
ljsf;
;fem]bf/x?sf]
NRRC
b;f}+ /fli6«o of]hgf -@))@–@))&_ df ljsf;
kl/of]hgfx¿sf] ljktk|efj n]vfhf]vfnfO{ clgjfo{ ul/of]
.
ljbofno, c:ktfn / cGo k|d'v ejgx¿sf]e"sDkLo
;ªs6f;Ggtf cBfjlws ug{ ;+/rgfut tyf u}/;+/rgfut
;ªs6;Ggtf n]vfhf]vf sfo{j|md ;~rfng u/] .
cGt/f{li6«o
u}/;/sf/L
;+:yfx¿n]
@))#
g]kfn hf]lvd Go"gLs/0f ;d"x ;d"xu7g eof] . ;f] ;d"xn] g]kfndf
ljkt hf]lvd Joj:yfkgsf nflu tTsfn} ug'{kg]{ kfFr k|fyldstf k|fKt
If]q klxrfg u¥of] .ljbofno ;'/Iff sfo{j|md klxnf] k|fyldstf
If]qdf /fVof] .

14. g]kfndf;'/lIft ljbofno;DaGwdf ul/Psf k|of;x¿
@)!!
@)!$
ljZje/ z}lIfs ;/f]sf/jfnfx¿n] ;'/lIft ljbofnosf] k}/jL /
cleofgnfO{ hf/L /fv] . g]kfndf klg ljsf; ;fem]bf/
;+:yfx?n] ljleGg lx;fjn]ljBfnodf cfwfl/t ljkb hf]lvd
Go'gLs/0f tyf ;'/lIft ljBfno sfo{s|dsf] cleofg
rnfO{//x] .
lzIff If]qsf of]hgfdf åGå tyf ljkthf]lvd
Go"gLs/0fnfO{ ;dfof]hg ug]{ z}lIfs of]hgfsf/x¿sf
nflu dfu{bz{gsf] d:of}bf tof/ eof] .
o'g]:sf] tyf
o'lg;]km
SSRP sf] d"n b:tfa]hdf geO{ Extension
Document, 2014 df ljkb hf]lvd Go'gLs/0f
;dffj]z ul/of] .
@)!@
@)!$
ljbofno If]q ;'wf/
of]hgf -;g @))(–
@)!%_

15. g]kfndf;'/lIft ljbofno;DaGwdf ul/Psf k|of;x¿
@)!@ नेपालमा सशक्षा क्षेत्रमा विपद् जोखिम
न्युनीकरणका लाधग रोडम्याप ियार गररयो ।
नेपाल सरकार,
यूएन एजेन्सी र
अन्िराश्रिय
विकस साझेर्ार Visionary strategy for increasing
disaster resilient for school in Nepal@)!$
SSRP sf] d"n b:tfa]hdf geO{Extension Document,
2014 df ljkb hf]lvd Go'gLs/0f ;dffj]z ul/of] .
ljbofno If]q ;'wf/
of]hgf -;g @))(–
@)!%_
lzIff If]qsf of]hgfdf åGå tyf ljkt hf]lvd Go"gLs/0fnfO{
;dfof]hg ug]{ z}lIfs of]hgfsf/x¿sf nflu dfu{bz{gsf] d:of}bf
tof/ u/] .
o'g]:sf] tyf o'lg;]km
ljsf; ;fem]bf/;+:yfx?n]ljleGg lx;fjn] ljBfnodf cfwfl/t ljkb
hf]lvd Go'gLs/0f tyf ;'/lIft ljBfno sfo{s|dsf] cleofg rnfO{//x] .
@)!!

16. g]kfndf;'/lIft ljbofno;DaGwdf ul/Psf k|of;x¿
@)!^
@)!७
@)!^
ljBfnoIf]q ljsf; of]hgfdf lzIffsf % j6f cfofdx?dWo]
pTyfgzlntfnfO{ Pp6f cfofds} ?kdf;dfj]z ul/of] .
बृहि् विद्यालय सुरक्षा गुरु गुरुयोजना
बन्यो
बृहि् विद्यालय सुरक्षा न्युनिम् प्याके ज
ियार भयो
बृहि् विद्यालय सुरक्षा कायादन्ियन
कायदविधि बन्यो ।
@)!९
ljbofno ;'wf/ of]hgf lgb]{lzsfdf ljBfno ;'/Iff
;DaGwL ;+s6f;Ggtf tyf Ifdtf n]vfhf]vf / ;'rsf+s
;d]l6of] .

17. ljbofnoIf]q ljsf; of]hgfdf a[xt
ljBfno ;'/Iff
ljbofno If]q विकास of]hgf
-@)१६–@)२१_ dfयो
योजनाका उद्र्ेश्य
हाससल गने ५ िटा
आयामहरु ;dtf, u'0f:t/,
;Ifdtf,;';f;gtyfJoj:yfkg/
pTyfgzLntf dWo]
उत्थानिीलतालार्ण
एउटा आयामकै रुपमा
;dfj]z ul/of]।

18. ljBfnoIf]q ljsf; of]hgf/ j[xbljBfno;'/Iff of]hgf
Comprehensive School Safety in SSDP
ljBfno If]q ljsf; of]hgfsf] ljkb hf]lvd Go"gLs/0f /ljBfno ;'/Iff;DaGwL
p2]Zox?
• ;a} ljBfyL{sf nflucg's"n/ ;'/lIftl;sfO jftfj/0f;'lglZrtug'{.
• ljBfno;'/Ifftyf ljkthf]lvd Go"gLs/0fnfO{d"nk|jfxLs/0fug'{.
• ljBfno txdf ljkthf]lvd Go"gLs/0fsf] Joj:yfkgtyf ;d'bfo aLr ;xsfo{
tyf ;f}xfb{k"0f{jftfj/0fl;h{gfu/L lzIff If]qdf pTyfgzLntf ljsf; ug'{.

19. बृहत् बबद्यालय सुरक्षा गुरु योजना
(CSSMP) -@)!^ - @)#)_
• विद्यालय क्षेत्र विकास
योजनाले बृहि ् विद्यालय
सुरक्षाको कायादन्ियन गने
रणनीतिको रुपमा गुरु योजना र
कायादन्ियन कायदविधि ियार गने
भनेको छ .
• गुरु योजना ljBfno If]q
ljsf; of]hgfdf ;d]l6Psf]
a[xt ljBfno ;'/Iffsf]
cjwf/0ffnfO{ sfof{Gjog
बृहत् विद्यालय सुरक्षा गुरु योजना

20. • b'/b[li6(Vision): ;a} afnaflnsf/
o'jfx?sfnflu;'/lIft l;sfO{jftfj/0fsf]kxF'r
xg] .
• Wo]o (Mission): cfufdL;g @)#)
;Dddf/fi6«AofkL ?kdf >f]t kl/rfng
u/L a[xbljBfno ;'/Iff d'nk|jfxLs/0f
ug]{ .
बृहत् विद्यालय सुरक्षा गुरु योजना
बृहत् बबद्यालय सुरक्षा गुरु योजना
(CSSMP) -@)!^ - @)#)_

21. बृहत ् विद्यालय सुरक्षा गुरु योजना # k|d'v p2]Zox?
!) lgdf{0f,k'g{lgdf{0f / k|jnLs/0fsf] dfWodaf6ljleGgk|sf/sf
hf]lvdx?nfO{Wofg lbb};'/lIft l;sfO{ ;'ljwfx?;'lglZrt ug]{
(:tDe !)
@) ;+3Lo, :yfgLotyf ljBfno:t/sfljBfnolzIffdfljkb hf]lvd
Joj:yfkgnfO{ ;+:yfut / d'nk|jfxLs/0f ug]{ (:tDe @)
#) a[xb;'/lIft ljBfno;'/Iff / ljkbhf]lvdGo'lgs/0fnfO{ ljBfnosf]
kf7oqmd tyf lzIfssf] k]zfut ljsf;dfPsLs[t u/L ljBfyL{,lzIfs,
ljAo;;b:otyf;d'bfodfk|jfxug]{ ( :tDe #)

22. n}ªlus;dfgtf,afnd}qL, ckfªutfd}qL / ;dfj]zL
dfGotfcg'¿k ;'/lIftl;sfO ;'ljwf,ljBfnoljkbJoj:yfkg,hf]lvd
Go"gLs/0f / pTyfgzLn lzIffsfnfluPst[t lqmofsnfksf] a[xt
cjwf/0ff.
A comprehensive approach of consolidating a set of
activities for safe learning facilities, school disaster
management, and risk reduction and resilience
education with gender, child protection, disability
and social inclusion considerations
a[xtljBfno ;'/Iffsfo{9fFrf
Comprehensive School Safety Framework (CSSF)

23. a[xt ;'/lIft ljBfno;'/Iffsfo{9fFrf

25. • सुरक्षक्षि तनमादण स्थल
• भिन तनमादण आचार सहहिा
• कायादन्ियनको स्िर
• विपद् उत्थानशील डडजार्दन
• तनमादणकमीको प्रसशक्षण
• तनमादण कायदको सुपरीिेक्षण
• गुणस्िर सुतनश्श्चििा। पुनः नक्शाकन
• सबलीकृ ि भिन
पहहलो स्िम्भः सुरक्षक्षि
विद्यालयका सुवििाहरु

26. र्ोस्रो स्िम्भः
विद्यालय विपद्
व्यिस्थापन
• विरलेर्ण र योजना तनमादण
• भौतिक र िािािरणीय सुरक्षा
• सीप र प्राििानबारे सजग
• समािेसी सहभाधगिामूलक विपद्
व्यिस्थापन ससमति
• शैक्षक्षक तनरन्िरिा योजना
• कायदसचालन मापर्ण्ड
• आपत्कालीन योजना

27. िेस्रो स्िम्भः जोखिम
न्यनीकरण र उत्थानशीलिा
प्रबिदन सशक्षा
• एकककृ ि र समधिि औपचाररक
पाठ्यक्रम
• सशक्षक िासलम िथा जनशश्क्ि
विकास
• सिदसम्मि मुख्य सर्ेश
• समुर्ायमा आिाररि अतिररक्ि
कक्रयाकलाप

28. • भिन रेिर्ेि िथा सम्भार
• गैर संरचनात्मक जोखिम
न्युनीकरण
• अश्नन सुरक्षा
• संरचना (सुरक्षा सशक्षा)
• तनमादणकायद आफै मा
ससकार्द (अिसर)
• पररिार विपद् न्युनीकरण
योजना
• पररिार पुनसमदलन योजना
• विद्यालयमा कृ तिम
अभ्यास
• आपत्कालीन अिस्थामा सशक्षा (EiE)
• आपत्कालीन अिस्थामा बाल संरक्षण (CPiE)
• लैंधगक समिा र सामाश्जक समािेशीकरण
(GESI)
• विद्यालय शाश्न्िक्षेत्र (SZoP)

29. MINISTRY OF EDUCATION
DEPARTMENT OF EDUCATION
REVISED
CONTINGENCY PLAN
FOR
NEPAL EDUCATION CLUSTER
2017
g]kfndfljBfno ;'/Iff ;DaGwL gLlt lgod

30. िन्यिार्

31. सुरक्षक्षत विद्यालय
बृहत् बबद्यालय सुरक्षा गुरु योजना (CSSMP) -@)!^- @)#))
ljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]h
(CSSMP)
ljBfno If]q ljsf; of]hgf (SSDP) -@)!^- @)@#_
संचार रणनीति कायादन्ियन कायदविधि न्युनिम् प्याके ज
गुरु योजना

32. Af[xbljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]h s] xf] <
• सुरक्षक्षि ससकार्द िािािरण सुतनश्श्चि गनद प्रत्येक
विद्यालयमा अतनिायद रुपमा लागू गनुदपने न्युनिम ्
उपायहरुको सूची हो ।
• नेपाल सरकारले ियार पारेको बृहि् विद्यालय सुरक्षा
गुरु योजनाको लक्ष्य हाससल गनद यो न्युनिम ्
प्याके ज ियार गररएको हो ।
• यसले विद्यालयको संरचनात्मक सुरक्षा विपद्
व्यिस्थापन र उत्थानशील सशक्षाको क्षेत्रलार्द समेटेको
छ ।
• यो प्याके ज बृहि् विद्यालय सुरक्षा गुरु योजना
संयुक्ि रारि संघको विपद् जोखिम न्युनीकरण
रणनीति विपद् जोखिम न्युनीकरण िथा
उत्थानसशलिाको विश्िब्यापी संजालको पहलमा विकास
भएको बृहि् विद्यालय सुरक्षा कायदढााँचाका िीन
न्युनिम् प्याके ज

33. Af[xbljBfno;'/IffGo'gtd Kofs]h
• Go'gtd Kofs]h Af[xbljBfno;'/Iffu'?of]hgf @)&$ df cfwfl/t5 .
• a[xtljBfno;'/Iffsfo{9fFrfsf] tLg j6f :tDedf cfwfl/t5 .
• Go'gtd Kofs]hdf hDdf !^ j6f ;'rsx? 5g .
;'/lIftljBfno
;'/lIftl;sfO{
;'ljwfx?
-$_
ljBfnoljkb
Aoj:yfkg
-*_
Hff]lvdGo'lgs/0f
tyf pTyfgzLnlzIff
-$_

34. Af[xbljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]h
!= ;+/rgfTds ;'/Iffsf]n]vfhf]vf ug]{ .
(Structural Assessment)
@= Go'gtd ;+/rgfTds ;'/Iffsf
lqmofsnfkx?sf]klxrfg ug]{ .
(Identification)
#= dd{t ;+ef/;lxt Go'gtd;'/Iffsf
lqmofsnfkx?sf]sfof{Gjogug]{ .
(Implementation)
$= ;a} k|sf/sflgdf{0f tyf k'g{:yfkg
lqmofsnfkx?dfu'0f:t/;'lglZrt ug]{ .
(Quality assurance)

35. Af[xbljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]h
%= ljBfnoAoj:yfkg ;ldltsf] e"ldsf / lhDd]jf/L
kl/eflift ug]{ .(Role define)
^= ljkb hf]lvd Go'lgs/0f tyf n}+lus;dfgtf tyf
;fdflhs ;dfj]zLs/0f ;Dks{ lzIfssf] 5gf]6 ug]{ .
(Focal teacher nomination)
&= a[xtljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]hsf]
sfof{Gjogsf] nflu k|wfgfWofks lzIfs / ljBfno
Joj:yfkg ;ldltnfO{ k|lzIf0f lbg] .
(Orientation to school family)
*= ljBfnozflGtIf]q tyf afn;+/If0fsf lqmofsnfk
;dfj]z u/L ax'k|sf]khf]lvd n]vfhf]vf ug]{ . (Multi
risk assessment)

36. Af[xb ljBfno ;'/IffGo'gtd Kofs]h
(= a[xb ljBfno ;'/Iffsfnflu
sfo{of]hgflgdf{0f-hf]lvd
Go'lgs/0f lqmofsnfk,k|ltsfo{sf
nfluk'j{tof/Llqmofsnfk,
afn;+/If0flqmofsnfk,ljBfno
lg/Gt/tfsfls|ofsnfk_tyf ljBfno
;'wf/of]hgfdf ;df]z ug]{ (Prepare
CSS action plan)

37. Af[xb ljBfno ;'/IffGo'gtd Kofs]h
!)=ljBfno;'wf/ of]hgfdf pNn]v ePsf
u}x|;+/rgfTds / ;fgf hf]lvd
Go'gLs/0fsf lqmofsnfkx?sf]
sfof{Gjog ug]{ . (Non structural activity
Implementation)
!!=ljkbk|ltsfo{sf nflu k'j{tof/L of]hgf
sfof{Gjog ug]{ . (Preparedness)
!@= :yfgLo ;/f]sf/jfnf tyf ;DalGwt
lgsfox?;Fu ;dGjo ug]{ . (Coordination)

38. Af[xb ljBfno;'/IffGo'gtd Kofs]h
!#=Kf7os|dn] lgwf{/0fu/]cg';f/
ljBfno;'/Iff,ljkbhf]lvd Go'lgs/0f /
afn;+/If0fsf ;jfnsf sIff;+rfngug]{ .
(Curricular activities)
!$=ljBfno;'/Iff;Fu;DalGwt cltl/Qm
lqmofsnfkx?/ cgf}krfl/s?kdf
k|jw{gfTds lqmofsnfkx? ;+rfngug]{ .
(Extra curricular and
promotional activities)

39. Af[xb ljBfno ;'/IffGo'gtd Kofs]h
!%= ljBfnodf afn;+/If0ftyf ljBfno
zflGtIf]qk|j4g ug{ ;r]tgfd"ns
sfo{qmdx? ;Grfng ug]{ .
(Awareness activities)
!^= ljBfno tyf ;d'bfo:t/df ;r]tgf a9fpg
ljBfno Joj:yfkg ;ldlt/ cleefjsx?jLr
cGt/lqmof sfo{qmdx? ;Grfng ug]{ .
(Interaction program)

40. ljBfno;'/IffsfcGt/ljifos ;jfnx?
• lzIff kfpg'dfgj clwsf/xf] / x/]s ;do x/]s gful/ssf] of] clwsf/ ;'/lIft
/ ;+/lIftx'g'k5{
• cfktsfnLg;dodf lzIffn]zfl//Ls, af}l4s / dgf];fdflhs;+/If0f k|bfg
ug]{ ePsf]n]hLjg lbuf]agfpg ;xof]u u5{
• ljBfno tx tyf :yfgLo ;/sf/sf nfluo;sf] tof/Lsf nflukof{Kttof/Lsf]
cfjZostf kb{5o;sf nfluk|b]z:t/af6 cg'udg/ ;xof]ux'g' cfjZos5
! cfktsfnLg;dodf lzIff
Education in Emergency (EiE)

42. cfktsfnLg ;dodf afnaflnsf dfly x'g] hf]lvd
• lj:yflktx'g'
• Kfl/jf/tyf ;d'bfoaf6 ljd'vx'g'
• Affa'cfdf tyf cfkmGtu'dfpg'
• 3/ tyf wg;DklQu'dfpg'
;+/If0f / ;'/Iffsf]cefjtyf dfgjLo;xof]udf ;dfgkx'r gx'g]sf/0fn]klg
afnaflnsfx?cGofo, zf]if0f, lx+;f / b'Ao{jxf/sf] l;sf/aGg afWo
x'G5g.
;du|df cfktsfnLg;dodf sdhf]/ afn;+/If0f;]jf, ;'/Iff,Gofo k|0ffnLtyf
;fdflhs;]jfsf sf/0f afnaflnsflj?4 lx+;f a9]sf] kfOG5 .
@ cfktsfnLg;dodf afn;+/If0f

43. cfkTsfnLg;dodf afn;+/If0f
cfktsfnLg cj:yfdf afn;+/If0f eGgfn] ljkb kZrft afnaflnsf la?4 x'g]
b'Ao{jxf/, a]jf:tf, zf]if0f tyf lx+;faf6 arfpg jf p4f/ ug{sf nflu ul/g]
k|oTg xf] . o;cGtu{t klxnf] r/0fdf afnaflnsfsf] ;'/Iff / hLjg u'hf/fsf nflu
cfjZos kg]{ dfgjLo ;xfotf k|fKt ug]{ ;jfn kb{5 . cfktsfnLg cj:yfdf
afn;+/If0f cGtu{t afnaflnsfsf nflu lglZrt clwsf/ ;'lglZrt u/]sf] xG5 h;n]
pgLx? lj?4 xg] bAo{jxf/af6 ;+/If0f ub}{ pgLx?sf] ;'v / ;Gt'li6k0f{
hLjgsf];lglZrtfub{5 .

44. a[xQ/;'/lIftljBfnosfof{Gjog lgb]{lzsfdf afn;+/If0f;DaGwLePsf]
Aoj:yf
x:tfGt/0fk4lt
Uf'gf;f]tyf
k[i7kf]if0f
;+oGq
cleefjsljBfyL{
k'g{ldng;+oGq

45. # n}uls ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f(GESI)
• ljkbsf]afnaflnsf,dlxnf, aflnsf,ckf+utf ePsf
afnaflnsf,ue{jtL tyf b'w v'jfpg] lzlIfsfdf km/s
k|sf/sf] k|efj kb{5 / pgLx? a9L hf]vlddf
kb{5g .
• n}uls ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f ;Dks{
lzIfssf] Aoj:yf x'g' kb{5 h;n] ;'/Iff ;+/If0f tyf
hf]lvddf /x]sf ;d'xsf] ;xeflutfnfO{ ;'lglZrt
ub{5 .

46. $ ljBfno zflGtIf]q (SZOP)
• ljBfnozflGtIf]q g]kfn ;/sf/n] lgDg s'/fsf] nflu u/]sf] k|lta4tf xf]
 ljBfno/ afnaflnsfsf];'/Iff / ;+/If0f ug{
 z}lzs cj/f]wnfO{ x6fpg
 4Gb / 4Gb kZrftsf] kl/:yltldf klg ;'/lIft l;sfO{ jftfj/0f sfod ug{
 ;d'bfo, ljBfno Aoj:yfkg / ljBfyL{sf] ;r]tgf a9fpg .
 :yfgLo tyf /fli6|o txdf lzIff k|0fnLnfO{ ;DnUg ug]{ sfo{ ug{ .

48. Af[xbljBfno;'/Iffsfof{Gjogsfo{ljlw

49. बृहत् विद्यालय सुरक्षा कायाणन्ियन
कायणविधि
ljBfno;'/IffGo'gtd Kofs]h
a[xt ljBfno ;'/Iffsfo{ljlw
a[xt ljBfno ;'/Iff
;+rf/ tyf ;+k|]0f /0fgLlt
a[xtljBfno;'/Iff
;+rf/tyf;+k|]0f/0fgLlt

50. Af[xbljBfno ;'/Iff sfof{Gjog sfo{ljlw s] xf]
• बृहि् विद्यालय सुरक्षा न्युनिम्
प्याके जमा उल्लेि गररएका न्युनिम्
कक्रयाकलापलार्द विद्यालयमा
कायादन्ियन गनद आिश्यक पने विधि,
प्रकृ या र सािनाहरुको बारेमा जानकारी
हर्ने सामग्री हो ।
• बृहि् विद्यालय सुरक्षा न्युनिम्
प्याके जले सुरक्षक्षि ससकार्द िािािरण
सुतनश्श्चि गनद विशेर्गरी विद्यालय
व्यिस्थापन ससमति िथा स्थानीय
सरकारले के के गनुदपछद भनेर ििाउाँछ
भने कायदविधिले िी कामहरु कसरी
गनुदपछद भनेर ििाउाँछ .

51. बृहत् विद्यालय सुरक्षा कायाणन्ियन कायणविधिको उदेश्य
• बृहि् विद्यालय सुरक्षा न्युनिम् प्याके जले लक्षक्षि गरेका
उपलश्ब्िहरु हाससल गनद आिश्यक पने गतिविधिहरुको योजना
िथा कायादन्ियनमा सहयोग पुयादउने।
• विद्यालयको विपद् जोखिम मूल्यांकन गनद आिश्यक पने विधि र
सामग्र्हरु व्यिस्था गने।
• विद्यालय व्यिस्थापन ससमति स्थानीय सरकार प्रार्ेसशक र
संघीय सरकार िथा अन्य सरोकारिालाहरुलार्द विद्यालय
सुरक्षाप्रति उत्तरर्ायी र जिाफर्ेही बनाउने।
• िीनै िहका सरकारको नीति तनमादण िथा तनणदय प्रकृ या स्रोि
व्यिस्थापन र अनुगमन प्रकृ यामा सहजीकरण गने
• बृहि् विद्यालय सुरक्षा कायदक्रममा विकास साझेर्ारहरुलार्द
लगानीका थप अिसरहरु ससजदना गने।

52. Af[xbljBfno;'/Iffsfof{Gjog lgb{]lzsf
k|of]ustf{x?
!= ljBfno tx != k|b]z ;/sf/
sfof{Gjogstf{ gLlt lgdf{0f/
sfof{Gjogdf;xof]uL ;dGjodf ;xof]uL
@= :yfgLo ;/sf/ @= ;+3Lo ;/sf/
K|ffylds
k|of]ustfx?
l4tLo
k|of]ustfx?

53. Af[xbljBfno ;'/Iff sfof{Gjog कायणविधिका ljz]iftfx?
• a[xtljBfno;'/IffnfO{ljBfnodf;+yfut ul/Psf]– :yfgLo txdf ;Dks{ JolSt
tf]Sg, ljBfno Joj:yfkg ;ldltdf ;Dks{ JolSt tf]Sg], ljBfno ljkb Joj:yfkg ;ldlt agfpg], ;Dks{ lzIfs rog
ug]{, sfo{bn agfpg] .
• ljBfnosf]lgoldt of]hgfdf Plss[t ul/Psf]– ljBfno ;'wf/ of]hgfsf] c+usf]
?kdf;dfj]z u/L sfof{Gjog ug]{ .
• ljBfno/:yfgLo txsf] Ifdtf ljsf;sf]k|fjwfg– ;'/lIft ljBfnoGo'gtd Kofs]h
sfof{Gjog ug{ cfjZoskg]{ . ljlwk|s[of / औhf/x? pknAw 5 .
• ljBfnotyf :yfgLo ;/sf/nfO{sfof{Gjogsf] lhDd]jf/Ltf]lsPsf] .
• n}+lus ;dfgtf / ;fdflhs ;dfj]zls/0f,afn ;+/If0f/ ljBfnozfGtlIf]qnfO{
klga[xt ljBfno ;'/Iffdf ;d]6lPsf] .

54. a[xtljBfno ;'/Iffsfnflu ;~rf/tyf;Dk|]if0f
/0fgLlt

55. a[xtljBfno ;'/Iffsfnflu ;~rf/ tyf;Dk|]if0f
/0fgLlt@)&% lsg ?
• lzIff,lj1fg tyf k|ljlw dGqfnon]tof/ kf/]sf] Go"gtd
Kofs]h tyf sfoljlwsf]af/]df ;';"lrtug{
• a[xtljBfno;'/Iffsfof{Gjog ug{ / sfof{Gjogsf nflu
;xof]u ug{ ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx¿sf]1fg tyf ;r]tgf:t/ j[l4
ug{

56. a[xt;~rf/tyf;Dk|]if0f/0fgLlt@)&% s;sf
nflu ?
lzIfflj1fg tyf k|ljlw
dGqfno / o;cGt/u{tsf
s]G›Lotxsf lgsfox¿
;fdflhs ljsf;;Fu ;DalGwt
k|fb]lzs dGqfnox¿ -h;n]
k|fb]lzs ;/sf/df lzIff x]5{g
u}x|;/sf/L ;ª3;+:yfx¿,
cGt/fli6«o u}x|;/sf/L
;ª3;+:yfx¿ / ljsf;
;fem]bf/x¿
:yfgLo ;/sf/
pBf]uL Joj;foLx¿,k|ltlglw ;ª3;+:yfx¿,dxf;ª3x¿ /
sfof{Gjogsf cGo:yfgLo ;fem]bf/x¿, h:t} M u}x|;/sf/L ;+:yf,
;d'bfodf cfwfl/t ;ª3;+:yf, ;lDaGwtIf]qsf ;ª3;ªu7g tyf
dxf;ª3x¿ /:yfgLo k|efjzfnL JolStTjx¿

57. ck]lIft kl/0ffdxfl;n ug{ s'g ;d"xjf;d'bfonfO nlIft
ug]{?
JolStut / ljBfno tx
ljBfno Joj:yfkg ;ldltx¿, lzIfsx¿ / ljBfyL{x¿
;d'bfo tx
cleefjs, lzIfs cleefjs;ª3 / :yfgLo ;d'bfox¿
;ªu7gtx
:yfgLo ;/sf/ / u}x|;/sf/L ;+:yf
gLltut tx
;ª3Lo tyf k|fb]lzs ;/sf/ / cGt/fli6«o u}x|;/sf/L ;+:yfx¿

58. d'Vo ;Gb]z k|;f/0fug]{Rofgn/ dfWodx¿!
• cGtj}{olSts ;~rf/dfWod : tflnd,cled'vLs/0f sfo{j|md, 3/b}nf]df
e]63f6, a}7s /cjnf]sg e|d0f .
• ;d'bfodf cfwfl/t;~rf/ dfWod : ;fd'bflos ;ª3;ªu7gn]k|bz{g
ug]{{ ¥ofnL,gf6s d~rg, ljz]if lbj; dgfpg],;"rgfkf6L/ ;Gb]z ;Dk|]if0f
• 7"nf ;~rf/dfWodx¿ : ;dfrf/kq, kqklqsf, /]l8of], 6]lnlehg, km];a's
/ cGo ;fdflhs;~hfn,OG6/g]6df cfwfl/tcgnfOgGo'hkf]6{n /lnlvt
;Gb]zx¿

59. ;"rgf,lzIfftyf;~rf/ ;fdu|Lx¿sf]bfo/f .
• 5fkf ;fdu|Lx¿ : kf]:6/x¿, ˆn]S; rf6{, ks]6 a'S; / krf{x¿, ;dfrf/kq
Pjd ljrf/d"nsn]vx¿, cgnfOg;dfrf/, a}7s tyf sfo{zfnfdf
;xhLs/0fsfnfluul/Psfk|:t'tLs/0fx¿
• >Job[Zo ;fdu|Lx¿ : lel8of],Go"gtd Kofs]h, sfof{Gjogsfo{ljlw,
ljkbdf ljBfnox¿sf] ;ªs6f;Ggtfb;f{pg]lel8of] k|f]kmfOn,/]l8of]
gf6s / 6]lnlehgwf/fjflxssfo{j|md,;fj{hlgs;]jfsf 3f]if0ffx¿,
/]l8of] / 6]lnlehgdf;/sf/Lkbflwsf/Lx¿;Fusf]uf]nd]r 5nkmnsf.

60. ;"rgf,lzIfftyf;~rf/ ;fdu|Lx¿sf]bfo/f...
• OG6/g]6df cfwfl/t;fdu|Lx¿ : OG6/g]6df cfwfl/tlzIffk|b
dgf]/~hgsfz[ªvnfx¿, lzIff tyf dfgj;|f]tljsf; s]G›(CEHRD)sf
;Gb]zx¿ / :yfgLo;/sf/, j]e;fO6 tyf ;fdflhs;~hfnaf6k|fKt;fdu|Lx¿.
• cGo;fdu|L : lnlvt ;Gb]zx¿, xft]lstfa-k'l:tsf_,;fj{hlgs:ynx¿df
leQ] n]vg tyf lrqsnf, ;~rf/dfWoddfkm{t a[xt ljBfno
;'/Iff;DaGwL;/sf/n] u/]sf k|lta4tfx¿/ k}/jLx¿ k5{g.

61. pknAw;~rf/ ;fdu|Lsfpbfx/0f!

62. s] s:tf sfo{j|mdx¿?
lj|mofsnfkx¿-¥ofnL,
sfo{zfnf,tflnd,
;d'bfodfcfwfl/tcGo
lj|mofsnfkx¿_df
;xof]u u/]/jf
g]t[TjbfoLe"ldsflgjf{x
ug{ ;S5g,

63. lh1f;f?

64. wGojfb

65. Af[xbljBfno;'/Iffsfof{Gjog lgb{]lzsf
k|of]ustf{x?
!= ljBfno tx != k|b]z ;/sf/
sfof{Gjogstf{ gLlt lgdf{0f/
sfof{Gjogdf;xof]uL ;dGjodf ;xof]uL
@= :yfgLo ;/sf/ @= ;+3Lo ;/sf/
K|ffylds
k|of]ustfx?
l4tLo
k|of]ustfx?

66. बृहत् विद्यालय सुरक्षा न्युनतम् प्याके ज
कायाणन्ियनमा विद्यालयको भूशमका

67. बृहत ् विद्यालय सुरक्षा न्युनतम् प्याके ज कायाणन्ियनमा
स्थानीय तहको भूशमका

68. बृहत् विद्यालय सुरक्षा न्युनतम् प्याके ज कायाणन्ियनमा
प्रदेि तहको भूशमका
!= k|b]zleq a[xt ljBfno ;'/Iffsf] k|jw{gsf nflu ljBfno tyf :yfgLo
;/sf/nfO{ ;xof]u ug]{ . ax[t ljBfno ;'/Iff ;DaGwL sfg'g lgdf{0f tyf
of]hgf lgdf{0f .
#= k|b]zleq PsLs[t ¿kdf a[xt ljBfno ;'/Iffsf] of]hgf lgdf{0f
k|jw{g / sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{ . ;|f]tsf] n]vfhf]vf, ljBfno
ejgsf] k'glg{df{0f / k|anLs/0fsf ;d]t .
@= k|b]z ;/sf/n] lzIff ;"rgf Joj:yfkg k|0ffnL (EMIS) sf] ljsf; u/L
ljBfno / :yfgLo ;/sf/sf] txdf sfof{Gjogsf nflu lgoldt ¿kdf k|ltj]bg
/ cg'udgnfO{ r':t agfpg] .
$= k|b]z ;/sf/ / cGo ;/f]sf/jfnflar ;|f]tsf] afF8kmfF8 tyf kl/rfngdf
ug]{ . sfof{Gjogsf] cg'udg ug]{ .

69. बृहत् विद्यालय सुरक्षा न्युनतम् प्याके ज कायाणन्ियनमा
संघीय सरकारको भूशमका
!= a[xt ljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]h sfof{Gjogsf nflu
cfjZos gLlt, lgod, of]hgf, lgb]{lzsf, sfo{ljlw tof/
ug]{ .
@= a[xt ljBfno ;'/Iff Go'gtd Kofs]h
sfof{Gjogsf nflu ;|f]t k/lrfng ;dGjo ;xhLs/0f ;"rgf
Joj;yfkg / cg"udg ug]{ .
#= cGt//fli6|o k|lta2tf adf]lhd k|ltj]bg lbg] . a[xt

70. समुह कायण र खुला छलफलका लाधग
a[xt विद्यालय सुरक्षा न्युनिम् प्याके जको कायादन्ियनमा
विसभन्न सरोकारिालाहरुsf] e"dlsf
• नीति, तनयम, कानुन तनमादणमा
• योजना िजुदमा, स्रोि पररचालन र कायादन्ियनमा
• समन्िय र सहजीकरणमा
• अनुगमन र सूचना व्यिस्थापनमा
समूह १M विद्यालय kl/jf/
समूह २M स्थानीय र प्रर्ेश िह
समूह ३M सहयोगी तनकाय र समडडया

72. wGojfb Û